Μητρικός θηλασμός: Οι συχνότερες δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν και τα tips της ειδικού για να τις αντιμετωπίσεις

Ο μητρικός θηλασμός δεν είναι εύκολος, αλλά είναι σίγουρα σπουδαίος. Αν είσαι έγκυος και θέλεις να θηλάσεις ή αν είσαι νέα μαμά που θηλάζει και ψάχνει τα πατήματά της, οι συμβουλές της Γιάννας Γιαλελή, παιδιάτρου-νεογνολόγου και πιστοποιημένης συμβούλου θηλασμού IBCLC θα σε βοηθήσουν πολύ.

Παρακάτω, λοιπόν, θα βρεις τις πιο συχνές δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν κατά τον θηλασμό. Και φυσικά τα tips για να τις αντιμετωπίσεις.

Μητρικός θηλασμός: οι πιο συχνές δυσκολίες και τα tips της ειδικού για να τις αντιμετωπίσεις

Πόνος στις θηλές

Ο πόνος στις θηλές είναι κάτι το οποίο βιώνουν οι περισσότερες μητέρες από την πρώτη μέρα.

Αυτό το οποίο θα πρέπει να προσέξουν οι μητέρες είναι ότι ενώ μπορεί να πονάει η θηλή στην αρχή που τοποθετείται το μωρό, μετρώντας μέχρι το 10 ο πόνος θα πρέπει να έχει υποχωρήσει.

Αυτός ο πόνος οφείλεται στο ότι αλλάζει το σχήμα της ευαίσθητης θηλής μέσα στο στόμα του μωρού. Φυσιολογικά υποχωρεί μετρώντας μέχρι το 10. Αν δεν υποχωρήσει τότε σημαίνει ότι το μωρό δεν έχει τοποθετηθεί σωστά. Η πρόσφυση του μωρού πάνω στο στήθος είναι τέτοια που η θηλή τρίβεται με τον ουρανίσκο προκαλώντας τραυματισμό της θηλής από τριβή.

Άλλο αίτιο μη σωστής πρόσφυσης μπορεί να είναι ο χαλινός του μωρού, όπως και οι ανατομικές ανωμαλίες του στόματος του βρέφους.

Αντιμετώπιση

• Διόρθωση της πρόσφυσης.
• Εναλλαγή θέσεων θηλασμού (αυτό θα βοηθήσει ώστε να πιάνει το μωρό διαφορετικά κάθε φορά τη θηλή και να της δίνει χρόνο για επούλωση).
• Άφησε το στήθος σου όσο το δυνατόν περισσότερο ελεύθερο στον αέρα.
• Για να μην σε ενοχλούν τα ρούχα όταν είσαι ντυμένη, φόρεσε τα ειδικά κοχύλια. Προσοχή στο μέγεθος που θα επιλέξεις, να είναι σωστό για να μην τραυματιστείς.
• Πολύ σημαντικό είναι να εφαρμόζεις τακτικά κρέμα λανολίνης στις θηλές σου. Θα σε ανακουφίσει άμεσα.

Αν τώρα ο θηλασμός ξεκίνησε καλά, αλλά ο πόνος στις θηλές εμφανίστηκε στη συνέχεια, τότε αυτό μπορεί να οφείλεται σε κάποιες παθολογικές καταστάσεις όπως:

• Μύκητες στις θηλές σας
• Έκζεμα στο στήθος σας
• Έρπης στο στήθος
• Αποφραγμένος γαλακτοφόρος πόρος
• Milk bleb ή αλλιώς «σπυράκι από γάλα»

Αντιμετώπιση

Για τα παραπάνω θα χρειαστείτε τη βοήθεια ειδικού για την αντιμετώπισή τους.

Υπερφόρτωση μαστών

Ήδη κατά τη διάρκεια της κύησης ξεκινάει η γαλακτογένεση. Στο πρώτο στάδιο, τη γαλακτογένεση Ι, διαφοροποιούνται τα επιθηλιακά κύτταρα του μαστού σε γαλακτοκύτταρα, ώστε να παράγουν γάλα. Τις πρώτες ημέρες μετά τον τοκετό (3η-7η ημέρα), κατά τη γαλακτογένεση ΙΙ (το στάδιο της άφθονης παραγωγής γάλατος), οι μαστοί μεγαλώνουν και γίνονται πιο σκληροί. Αυτό είναι κάτι το οποίο συνήθως δεν πρέπει να ανησυχεί τη μητέρα.

Το σημαντικό είναι να ακολουθήσει τα παρακάτω βήματα ώστε να μην οδηγηθεί στην υπερφόρτωση.

• Αποκλειστικός θηλασμός του νεογνού
• Θηλασμός αμέσως μετά τη γέννηση
• Σωστή τοποθέτηση του μωρού
• Θηλασμός χωρίς πρόγραμμα. Θήλασε όσο συχνά θέλει το μωρό και για όση ώρα εκείνο επιθυμεί.
• Εάν μεσολαβούν πολλές ώρες από τον τελευταίο θηλασμό (πχ γιατί κοιμήθηκε πολύ περισσότερο από το συνηθισμένο ή γιατί χρειάστηκε να λείψεις) μην αμελήσεις το στήθος σου. Κάνε αντλήσεις μικρής διάρκειας (καλύτερα με το χέρι) έτσι ώστε να ανακουφιστείς χωρίς να το αδειάσεις τελείως. Έτσι το στήθος σου θα ρυθμιστεί πιο ομαλά στο νέο πρόγραμμα της καθημερινότητάς σου.
• Φόρεσε ελαστικά χαλαρά μπλουζάκια και μαλακά σουτιέν που είναι στο νούμερό σου, χωρίς να πιέζουν το στήθος σας.

Στην περίπτωση που εμφανιστεί η υπερφόρτωση και το στήθος πετρώσει και πονάει, η κατάλληλη αντιμετώπιση είναι η παρακάτω:

1. Αντιμετώπισε άμεσα με το πρόβλημα, γιατί αν το αμελήσεις και περάσει ο χρόνος θα γίνει πολύ χειρότερο.
2. Εφάρμοσε αρχικά κάτι ζεστό (πχ μια ζεστή κομπρέσα ή κάνε ένα ζεστό μπάνιο).
3. Με τη βοήθεια μιας λιπαρής ουσίας (ελαιόλαδο ή αφρόλουτρο αν κάνεις μπάνιο) κάνε επίμονα μασάζ στο στήθος σου για τουλάχιστον 10 λεπτά. Δώσε έμφαση στις σκληρές περιοχές και πάτα επαναληπτικά με φορά από την περιφέρεια του μαστού προς τη θηλή.
4. ‘Άντλησε το γάλα με τη βοήθεια ενός θήλαστρου (για πάρα πολύ λίγο μέχρι να ξεκινήσει να βγαίνει το γάλα) και έπειτα συνέχισε με το χέρι μέχρι το σημείο που θα το αισθάνεσαι και πάλι χαλαρό και άνετο.
5. Κάνε πολύ τακτικούς θηλασμούς εάν το μωρό είναι διαθέσιμο. Θα σε ανακουφίσει.
6. Μην ξεχνάς τη σωστή τοποθέτηση του μωρού. Είναι το Α και το Ω.
7. Μετά το τέλος κάθε άντλησης ή θηλασμού, εφάρμοσε κρύες κομπρέσες ή φύλλα λάχανου.

Απόφραξη γαλακτοφόρου πόρου

Η απόφραξη κάποιου γαλακτοφόρου πόρου προκαλεί τα ίδια συμπτώματα με την υπερφόρτωση, με τη διαφορά πως ο πόνος είναι σε ένα συγκεκριμένο σημείο.

Προκαλεί ευαισθησία σε τμήμα του μαστού και αίσθημα «πετρώματος». Η απόφραξη οφείλεται σε στάση του γάλακτος στο συγκεκριμένο σημείο, οπότε κάποιο κομμάτι πηκτού γάλακτος φράσσει τον πόρο. Αν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να οδηγήσει σε μαστίτιδα, λόγω ανάπτυξης παθογόνων μικροοργανισμών.

Αντιμετώπιση

• Ζεστά επιθέματα ή ντους και μαλάξεις πριν από τον θηλασμό.
• Συνέχιση του θηλασμού.
• Σωστή προσκόλληση στον μαστό και πλήρες άδειασμα του στήθους.
• Άντληση με το χέρι μετά το τέλος του θηλασμού ώστε να αδειάσει τελείως.
• Εναλλαγές θέσεων θηλασμού.
• Τοποθέτησε το μωρό σε αρκετούς θηλασμού μέσα στη μέρα σε τέτοια θέση ώστε το πηγούνι του μωρού να βρίσκεται προς τον αποφραγμένο πόρο.
• Μην ξεχνάς να εφαρμόζεις κρύες κομπρέσες μετά τον θηλασμό.

Μαστίτιδα

Η μαστίτιδα είναι φλεγμονή του μαστού και εμφανίζεται συχνότερα τους πρώτους μήνες της γαλουχίας, όταν η μητέρα επιστρέφει στη δουλειά αλλά και στην περίοδο του αποθηλασμού.

Οι ερεθισμένες θηλές και οι ραγάδες αποτελούν συνηθισμένη πύλη εισόδου των μικροβίων. Η μαστίτιδα εκδηλώνεται με πόνο τοπικά, ερυθρότητα και θερμότητα και γενικά συμπτώματα όπως πυρετό, αίσθημα κακουχίας, ρίγος κ.α. Αν η μητέρα αισθανθεί πόνο ή κάποιο από τα γενικά συμπτώματα πρέπει να επικοινωνήσει με τον γιατρό χωρίς καθυστέρηση.

Αντιμετώπιση

• Σωστή προσκόλληση του βρέφους στον μαστό.
• Εναλλαγή θέσεων θηλασμού.
• Συνέχιση του θηλασμού και καλό άδειασμα. Αν πονάς πολύ τότε θα πρέπει να γίνει είτε άντληση με θήλαστρο, είτε άμελξη με αντλία.
• Φαρμακευτική αγωγή. Αρχικά θα πρέπει να πάρεις αντιφλεγμονώδη και στη συνέχεια αν δεν βελτιωθεί ίσως να χρειαστεί και αντιβιοτική αγωγή.
• Ζεστά επιθέματα ή ζεστό μπάνιο πριν τον θηλασμό.
• Κρύα επιθέματα ή κρύο λάχανο μετά από κάθε θηλασμό/αποσυμφόρηση του μαστού.

Εισέχουσες θηλές

Οι πραγματικά εισέχουσες θηλές (είναι αυτές που ενώ το μωρό κάνει σωστή προσκόλληση, οι θηλές είναι ακόμα προς τα μέσα)  είναι κάτι σπάνιο.

Στις περισσότερες γυναίκες οι θηλές γίνονται επίπεδες κυρίως κατά το στάδιο της γαλακτογένεσης ΙΙ, που είναι αυξημένη η παραγωγή του γάλατος. Υπάρχουν τρόποι και τεχνικές για να μπορέσουν οι θηλές να βγουν προς τα έξω και το μωρό να πιάσει αποτελεσματικά τον μαστό.

Αν οι θηλές είναι πραγματικά εισέχουσες τότε σε αυτή την περίπτωση θα βοηθούσαν οι θηλές σιλικόνης.

Μειωμένη παραγωγή γάλακτος

Υπάρχουν μητέρες που λόγω ανατομικών ιδιαιτεροτήτων ή παθολογικών καταστάσεων μπορεί να έχουν έτσι κι αλλιώς μειωμένη παραγωγή.

Παρακάτω θα επικεντρωθούμε στις μητέρες στις οποίες λόγω λαθών στη διαχείριση του θηλασμού, κυρίως κατά τις πρώτες ημέρες, αλλά μερικές φορές και αργότερα δημιουργείται μειωμένη παραγωγή γάλακτος.

Αντιμετώπιση

1. Να θηλάζεις το λιγότερο 8 έως 12 φορές την ημέρα. Ο απευθείας θηλασμός είναι πάντα η καλύτερη μέθοδος πρόκλησης ερεθισμού του στήθους σου και κατ’ επέκταση αύξησης της παραγωγής σου. Πρέπει ωστόσο να είναι παραγωγικός και το παιδί να εκδηλώνει ενδιαφέρον και να αδειάζει το στήθος.
2. Αν το μωρό δεν το αδειάζει τελείως, θα πρέπει να το αδειάσεις εσύ είτε με ένα θήλαστρο, είτε με το χέρι. Ακόμα και αν το νιώθεις άδειο μετά τον θηλασμό, αν κάνεις άντληση με το χέρι και βγαίνει και άλλο, συνέχισε μέχρι να μη βγαίνει καθόλου. Όσο το στήθος αδειάζει τόσο περισσότερο γάλα παράγεται, σύμφωνα με τον φυσικό μηχανισμό ζήτησης-προσφοράς.
3. Μην αφήνεις το στήθος χωρίς θηλασμό ή άντληση πάνω από 5 ώρες την ημέρα. Όσο πιο γεμάτος με στάσιμο γάλα είναι ο μαστός, τόσο λιγότερο γάλα παράγεται.
4. Αν το μωρό θηλάζει αποτελεσματικά αύξησε τους χρόνους ή τον αριθμό των θηλασμών. Αν αυτό δεν συμβαίνει τότε προσπάθησε να κάνεις αντλήσεις με ένα ηλεκτρικό θήλαστρο (προτίμησε διπλής άντλησης για εξοικονόμηση χρόνου) ή το χέρι σου όσες περισσότερες φορές μπορείς – και σίγουρα περισσότερες από 6.
5. Μην απογοητεύεσαι που στην αρχή δεν θα βγάζεις σχεδόν καθόλου γάλα. Θέλει επιμονή και συστηματικότητα στα βήματα. Προοδευτικά η παραγωγή θα βελτιωθεί σημαντικά.
6. Κάνε συστηματικά απαλό μασάζ στο στήθος σου. Τόσο πριν τον θηλασμό/άντληση, όσο και μετά. Το μασάζ αποτελεί από τις πιο σημαντικές μεθόδους ενίσχυσης της παραγωγής και ροής του γάλακτος.
7. Βεβαιώσου ότι δεν έχεις κάποιο ορμονολογικό πρόβλημα που προκαλεί τη μείωση του γάλατος. Καλό είναι να το συζητήσεις με τον γιατρό σου.
8. Υπάρχουν φάρμακα που μπορεί να ενισχύσουν την αύξηση του γάλακτος, όμως τα αποτελέσματά τους είναι αμφιλεγόμενα και κυρίως για να έχουν επιτυχία θα πρέπει να συνδυάζονται με όλα τα ανωτέρω.

*Ευχαριστούμε πολύ τη Γιάννα Γιαλελή, παιδίατρο-νεογνολόγο, πιστοποιημένη σύμβουλο γαλουχίας IBCLC