Ο ρόλος των γονέων στη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση μπορεί να είναι σκόπελος για τους γονείς εξαιτίας προσωπικών δυσκολιών τους.

Οι γονείς βιώνουν μεγάλο άγχος και αγωνία για τα παιδιά τους σκεπτόμενοι ότι μπορεί να δεχτούν μία απρεπή και πιεστική σεξουαλική συμπεριφορά από πλευράς άλλων παιδιών ή/και ενηλίκων. Φοβούνται μήπως διατρέξουν κάποιο κίνδυνο εμπλεκόμενα σε ακατάλληλες συμπεριφορές που να είναι επιβλαβείς, ενώ πολλοί επίσης ανησυχούν και για την συμπεριφορά των ίδιων τους των παιδιών απέναντι σε άλλους, για τυχόν παρεξηγήσεις ή παρερμηνείες.

Η συζήτηση για θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα πιθανόν να φέρνει σε δύσκολη και άβολη θέση κάποιους γονείς, ωστόσο, εκείνοι οφείλουν να δώσουν όση πληροφόρηση χρειάζεται ανάλογα με το επίπεδο ψυχοκοινωνικής ανάγκης του παιδιού. Μέσω αυτής, οι γονείς θα παρέχουν στα παιδιά τους την ικανότητα να βιώσουν την προσωπική τους σεξουαλική απόλαυση και ολοκλήρωση και παράλληλα να εσωτερικεύσουν δεξιότητες αυτοπροστασίας από ενδεχόμενη σεξουαλική κακοποίηση, ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη, αλλά και το ενδεχόμενο να προσβληθούν από κάποιο σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα.

Όπως ένα παιδί μαθαίνει να τρώει, να πίνει, να διαβάζει και να αντιμετωπίζει τους φόβους του, έτσι πρέπει να μάθει να εκφράζει με κατάλληλο τρόπο την σεξουαλική του επιθυμία και την σεξουαλικότητά του, μέσα από κατάλληλη υποστήριξη, πληροφόρηση και οριοθέτηση. Η σημαντικότερη πηγή πληροφόρησης είναι οι ίδιοι οι γονείς, οι οποίοι αποτελούν τα πρότυπα για το παιδί τους.

Εάν το παιδί μεγαλώνει και αλλάζει, αλλά δε ρωτάει τίποτα, είναι σημαντικό να ξεκινήσουν οι ίδιοι οι γονείς τη συζήτηση με αφορμή τις σωματικές αλλαγές που παρατηρούν. Τα παιδιά έχουν πλέον πρόσβαση στο διαδίκτυο και είναι πιθανό να έρθουν σε επαφή με ακατάλληλο σεξουαλικό-πορνογραφικό υλικό που θα τα τρομάξει ή θα τα μπερδέψει. Επομένως, είναι απαραίτητο να κατανοήσει το παιδί ότι το σπίτι του είναι το καταλληλότερο μέρος για να γίνει μία τέτοια συζήτηση.

Οι γονείς είναι η κύρια πηγή άντλησης πληροφοριών για τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Είναι αυτοί που γνωρίζουν καλύτερα από όλα τα άλλα πρόσωπα τη συμπεριφορά των παιδιών τους σε διάφορες χρονικές στιγμές και καταστάσεις και γι’ αυτό χρειάζονται να εμπλακούν στην εκπαίδευση της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης.

Συχνά το σοβαρότερο λάθος που ενδέχεται να κάνουν επειδή αγχώνονται ή δεν ξέρουν τον τρόπο για να μιλήσουν για αυτά τα ιδιαίτερα θέματα στα παιδιά, είναι να αποφεύγουν και να μην μιλούν καθόλου. Επιπροσθέτως, πολλοί είναι και αυτοί, που αισθανόμενοι άβολα, αρνούνται την ύπαρξη της σεξουαλικότητας στο παιδί τους, αναφέροντας πως είναι ακόμη μικρό.

Η αναγκαιότητα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης είναι ύψιστης σημασίας για την προαγωγή μιας υγιούς κοινωνικό-σεξουαλικής λειτουργίας. Η ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη αποτελεί ενιαίο και αναπόσπαστο τμήμα της συνολικής ανάπτυξης ενός παιδιού.

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν αφορά μόνο τη σεξουαλική επαφή και τη σεξουαλική δραστηριότητα και γι’ αυτό δεν εξαντλείται στην παροχή πληροφόρησης για τη σεξουαλικότητα, τη σεξουαλική πράξη και την αναπαραγωγή. Η σεξουαλική εκπαίδευση συμπεριλαμβάνει τις γενετικές, βιολογικές, κοινωνικές, πολιτισμικές, ψυχολογικές και πνευματικές πλευρές της σεξουαλικότητας. Η σωματογνωσία, τα όρια, η κοινωνική συμπεριφορά, οι κοινωνικοί κανόνες, οι κανόνες προστασίας, η προστασία από αυτοτραυματισμούς και από κακοποίηση, ο αυνανισμός, η συναίνεση, η γνώση του φύλου και των ανάλογων ρόλων, η αντίληψη του σώματος και η σχέση με τους άλλους, η συνειδητοποίηση του μεγαλώματος και της αλλαγής, η γνωριμία του ποιοι είμαστε ως άνδρες και γυναίκες, ως αγόρια και κορίτσια, η οικειότητα και η αναπαραγωγή είναι και αυτά κομμάτια της.

Τα παιδιά, ανάλογα με την ηλικία τους και την ωρίμανση τους έχουν διαφορετικά επίπεδα περιέργειας και κατανόησης της σεξουαλικότητας. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών πρέπει να ξεκινά από τα πρώτα χρόνια της ζωής με απλά μαθήματα ανατομίας. Όλα τα άτομα ανεξαιρέτως, έχουν την ανάγκη και το δικαίωμα στη σεξουαλική έκφραση (με αυτισμό, με νοητική υστέρηση, κ.α.) άρα και για σεξουαλική διαπαιδαγώγηση.

Tips για τους γονείς:

Ενθαρρύνετε το παιδί να κάνει ερωτήσεις και να συζητά.
Θέστε όρια που σχετίζονται με το σεβασμό των προσωπικών στιγμών του ιδίου και των άλλων σε ιδιωτικό χώρο.
Ξεκινήστε μια συζήτηση με αφορμή μια ταινία ή μια τηλεοπτική σειρά.
Τονίστε ότι το σεξ είναι προϊόν αγάπης και συναισθημάτων, όχι εκμετάλλευσης ή επίδειξης.
Αποφύγετε τα επικριτικά σχόλια.
Διατηρήστε μία ειλικρινή και συνεχή επικοινωνία μαζί του σχετικά με την υπευθυνότητα, τη σεξουαλικότητα και τις επιλογές γύρω από αυτήν.
Χρησιμοποιήστε λέξεις κατανοητές που θα το κάνουν να αισθανθεί άνετα. Είναι σημαντικό οι γονείς να βρούνε τις λέξεις που χρησιμοποιούν τα παιδιά τους και με τις οποίες αυτά νιώθουν άνετα.
Δεν χρειάζεται να μπαίνετε σε πολλές λεπτομέρειες που μπορεί να τρομάξουν ή να αγχώσουν το παιδί.
Διδάξτε στα παιδιά να έχουν θετική και υπεύθυνη στάση απέναντι στην σεξουαλικότητα.
Μιλήστε για τις δύο πτυχές της σεξουαλικότητας, αυτή του κινδύνου και αυτή της απόλαυσης.
Να απαντάτε με ειλικρίνεια αλλά μέχρι εκεί που θεωρούμε σωστό και ταιριάζει για την ηλικία του παιδιού.
Να προσέχετε να κρατάτε τις προσωπικές στιγμές με τον σύζυγο ή τον σύντροφο σας μακριά από το παιδί. Η θέαση ή η ακρόαση ερωτικών στιγμών δεν βοηθάει το παιδί.