Όρια στα παιδιά: γιατί είναι σημαντικά και πώς θα καταφέρεις να τα θέσεις στο δικό σου παιδί
- 6 ΙΟΥΛ 2021
Όρια, για πολλούς αυτή η λέξη μεταφράζεται ως συνώνυμη του «πρέπει», για άλλους ως «περιορισμός» και για κάποιους άλλους, θα λέγαμε, ως ταυτόσημη της φροντίδας. Η ανάγκη του να ζω κάτω από όρια φαντάζει απαραίτητη συνθήκη, όχι μόνο για ένα βρέφος που καλείται να έρθει αντιμέτωπο με μια αχανή πραγματικότητα, αλλά και για έναν ενήλικα που έχει μάθει να τη ζει. Το να ξέρω πού «πατάω και πού βρίσκομαι» δεν είναι παραβίαση της προσωπικής ελευθερίας, αλλά θεμέλιο για το χτίσιμο μιας ακέραιης προσωπικότητας.
Άλλωστε, θα μπορούσε να υπάρχει ζωή άνευ ορίων; Να κάνει ο καθένας ό,τι θέλει, όποτε το θέλει και όπως το θέλει; Ίσως ναι, μα δεν θα λεγόμασταν πολιτισμένοι άνθρωποι μιας κοινωνίας με κανόνες, αλλά ανυπόταχτα ζώα μιας ζούγκλας. Έχετε αναλογιστεί ποτέ γιατί υπάρχουν οι κανόνες και από που πηγάζει η ανάγκη μας για υπακοή σε αυτούς; Δεν είναι τυχαίο, σήμερα, που καλούμαστε να ζήσουμε σε μια χαοτική κοινωνία, με διαπερατά όρια, που οι άνθρωποι νιώθουν έντονα το αίσθημα της ανασφάλειας.
Η οικογένεια είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας. Το παιδί μέσα από την οικογένεια μαθαίνει να ζει, να αντιμετωπίζει καταστάσεις, να εκφράζει τις επιθυμίες του και να λαμβάνει αυτά που επιθυμεί. Εάν η οικογένεια τοποθετήσει το παιδί μέσα σε μια γυάλα, εκπληρώνοντας κάθε του επιθυμία πριν ακόμη τη ζητήσει ή εάν αντίθετα το κλείσει σε ένα κλουβί με απαγορεύσεις και τιμωρίες, πώς αυτό το παιδί μπορεί, εν συνεχεία, να κερδίσει τη ζωή;
Γιατί είναι σημαντικά τα όρια στη ζωή του παιδιού
Όσο και εάν κάποιοι υποστηρίζουν πως η απόλυτη ελευθερία δομεί επιτυχημένα μοντέλα ανθρώπων, τα όρια εμφανίζονται, ως απαράβατη προϋπόθεση για τη δόμηση του «εγώ» μας. Έρευνες αποκαλύπτουν ότι, όσο πιο οριοθετημένα έχει μεγαλώσει ένα παιδί, τόσο μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση θα νιώθει ως ενήλικας.
Τα όρια βοηθούν το παιδί να γλιτώσει από την άγνοια και την αμάθεια, να κατανοήσει τους κανόνες της κοινωνίας, να μάθει τι είναι σωστό και τι λάθος, να ενσωματωθεί μέσα σε ένα σύστημα και να γίνει και αυτό μέρος του. Μέσω των ορίων, το παιδί αποκτά αυτογνωσία, μαθαίνει να αναγνωρίζει τι του αρέσει και τι το πονά και να προστατεύει τον εαυτό του. Η ανασφάλεια, άλλωστε, γεννιέται από την αβεβαιότητα και η αβεβαιότητα γεννά την ανασφάλεια.
Ένα παιδί μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον ασυνεπές, λαμβάνει λανθασμένα μηνύματα, διότι βιώνει μια εσωτερική σύγχυση. Δεν νιώθει σίγουρο για το τι επιτρέπεται να κάνει, καθώς τη μία μέρα η συμπεριφορά του θεωρείται αποδεχτή στο οικογενειακό πλαίσιο και την άλλη αποδοκιμάζεται στο κοινωνικό περιβάλλον.
Γιατί το να λένε οι γονείς πάντα «ναι», κάνει κακό στο παιδί
Οι γονείς που απαντούν πάντα «ναι», οδηγούν το παιδί τους σε μια χρόνια αστάθεια. Αυτοί οι γονείς ενδέχεται να καθηλώσουν το παιδί τους σε ένα αναπτυξιακό στάδιο ή/και να το οδηγήσουν σε μια σειρά αναρίθμητων ψυχολογικών προβλημάτων, όπως φόβος δέσμευσης, άγχος αποχωρισμού, φοβίες, ανασφάλεια μεταξύ άλλων. Το «ναι», δεν σημαίνει πάντα αγάπη αλλά μπορεί να ερμηνευτεί και ως παραμέληση, αποφυγή, άρνηση.
Δεν είναι τυχαίο, που οι περισσότεροι πολυάσχολοι γονείς διερωτώνται γιατί το παιδί τους εκδηλώνει μια παράλογη συμπεριφορά, παρόλο που του προσφέρουν τα πάντα απλόχερα. Αδυνατούν να εξετάσουν το ενδεχόμενο, ότι ένα παιδί που δεν έχει όρια, νοσεί. Η υπερδοτικότητα επιφέρει τα ίδια αποτελέσματα με τη στερητικότητα. Οι γονείς πιθανόν προσπαθούν να επουλώσουν τις δικές τους ενοχές προς τα παιδιά τους, δίνοντας τα πάντα απεριόριστα, αψηφώντας τους κινδύνους.
Η σημαντικότητα του να αποτελούν οι γονείς το σωστό παράδειγμα
Είναι δυνατόν να πείσει ένας γονέας το παιδί του ότι η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι ιδιαίτερο καρποφόρα για τη ζωή του, εάν ο ίδιος δεν έχει ποτέ του διαβάσει ένα βιβλίο; Το ίδιο συμβαίνει και με τα όρια. Πώς ένας γονέας μπορεί να βάλει όρια στο παιδί του, εάν δεν έχει ο ίδιος σαφή αντίληψη των δικών του ορίων; Το παιδί έχει τεράστια δύναμη της οπτικής αντίληψης, είναι αποδέκτης όλων των προσλαμβανόμενων εικόνων.
Επίσης, η τήρηση ορίων είναι απαραίτητη να λαμβάνεται υπ’ όψιν και από τους γονείς, καθώς η παραβίασή τους, τους χαρακτηρίζει ως αναξιόπιστους και ίσως να πλήξει την ψυχική ισορροπία του παιδιού.
Tips για να καταφέρεις να θέσεις όρια στο παιδί σου
- Έχε πάντα κατά νου, πως θέτοντας όρια στο παιδί σου, του παρέχεις σεβασμό και αμέριστη φροντίδα.
- Προσπάθησε να δεις τον ρόλο του γονέα από απόσταση, απομονώνοντας τις εμπειρίες που είχες ως παιδί. Μείνε μακριά από την παιδική σου ηλικία, νιώθοντας όμως θετικά συναισθήματα για αυτήν. Κάποιοι γονείς που έχουν βιώσει ως τραυματική εμπειρία τα όρια μέσα από τους δικούς τους γονείς, αποφεύγουν στη συνέχεια και δεν θέτουν κανένα όριο στα δικά τους παιδιά.
- Αν δεν θέσεις όρια, ο ρόλος σου ως γονέας χάνει τη δύναμη και την εγκυρότητά του. Το παιδί θα σε βλέπει ως ανίκανο και υποχείριό του.
- Μην επιβάλλεις τα όρια στο παιδί σου χρησιμοποιώντας λέξεις όπως «δεν είσαι καλό παιδί, είσαι τεμπέλης», αλλά εστιάζοντας στα λάθη της πράξη του, λέγοντας «η πράξη σου δεν ήταν καλή».
- Να εξηγείς στο παιδί γιατί υπάρχουν όρια με παραδείγματα και να του επισημαίνεις πως κανένας άνθρωπος δεν θα μπορούσε να ζήσει χωρίς αυτά.
Ευχαριστούμε τη Φραντζέσκα Καραγιάννη, MSc Κλινική Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια