Όχι οθόνες σε παιδιά κάτω των 2 ετών: Η Σουηδία κάνει την αρχή και πατάει το off
- 4 ΣΕΠ 2024
Ο εθισμός και η προσκόλληση στην οθόνη καθώς και ο αυξανόμενος χρόνος που περνούν τα παιδιά μπροστά από αυτή είναι κοινό χαρακτηριστικό της ψηφιακά κατευθυνόμενης εποχή, που όμως κρύβει αρκετές παγίδες. Πλεόν, η σχέση με το κινητό, το τάμπλετ και τον υπολογιστή ξεκινάει πριν από το σχολείο -οριακά από τη βρεφική ηλικία- με ανάλογες επιπτώσεις για την υγιή και φυσιολογική ανάπτυξη των παιδιών.
Παιδαγωγοί, εκπαιδευτικοί, ψυχολόγοι και άλλοι ειδικοί έχουν ήδη μιλήσει για τα εμπόδια που θέτει και τις δυσκολίες που προκαλεί η ψηφιακή ζωή των παιδιών που πλέον ζουν μέσα από μια οθόνη: Καθυστέρηση στην ανάπτυξη της ομιλίας και της γλωσσικής ικανότητας, κοινωνική απομόνωση, ανικανότητα διαχείρισης συναισθημάτων, πρόκληση βίαιων συμπεριφορών, απώλεια συγκέντρωσης και κριτικής σκέψης, μείωση ενδιαφέροντος για τα βιβλία και σωματικής δραστηριότητας, προβλήματα στην όραση, διαταραχές ύπνου. Και η λίστα δεν τελείωνει εδώ.
Όχι οθόνες σε νήπια κάτω των 2 ετών, προειδοποιούν οι Σουηδικές αρχές. Σουηδία να γίνουμε
Με αυτά τα δεδομένα, λοιπόν, και τις σχετικές έρευνες να «τρέχουν», η Σουηδία έκανε μια σημαντική ανακοίνωση προς τους γονείς τη Δευτέρα, 2 Σεπτεμβρίου. Τα παιδιά κάτω των 2 ετών δεν πρέπει να εκτίθενται σε κανενός είδους οθόνη και οι έφηβοι δεν πρέπει να περνούν περισσότεριο από 3 ώρες χρόνο στην οθόνη την ημέρα, σύμφωνα με τις οδηγίες που ανακοινώθηκαν από τις σουηδικές αρχές. Αυτή είναι η πρώτη φορά που οι υγειονομικές αρχές προβαίνουν σε μια τέτοια ανακοίνωση, δηλαδή για πώς οι γονείς πρέπει να ρυθμίζουν τον χρόνο που περνούν τα παιδιά τους μπροστά από μια οθόνη.
Η χρήση της οθόνης σε παιδιά ηλικίας 2 έως 5 ετών θα πρέπει να περιορίζεται το πολύ σε 1 ώρα, ενώ τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 6 και 12 ετών δεν πρέπει να εκτίθενται σε οθόνες για περισσότερες από 2 ώρες την ημέρα. Για τους νέους 13 έως 18 ετών, το όριο ορίζεται στις 3 ώρες.
Ο μέσος χρόνος οθόνης των παιδιών και των νέων στη Σουηδία σήμερα εκτιμάται ότι είναι 4 ώρες την ημέρα για παιδιά ηλικίας 9 έως 12 ετών και περισσότερες από 7 ώρες την ημέρα παιδιά ηλικίας 17 και 18 ετών. «Για πάρα πολύ καιρό έχουμε επιτρέψει στις οθόνες και τις εφαρμογές να κλέβουν πολύτιμο χρόνο και προσοχή σε βάρος όσων γνωρίζουμε ότι είναι απαραίτητα για να μεγαλώσουν και να αναπτυχθούν σωστά τα παιδιά. Γνωρίζουμε ότι η χρήση ψηφιακών μέσων μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία, συμπεριλαμβανομένης της επιδείνωσης του ύπνου και των συμπτωμάτων της κατάθλιψης», δήλωσε ο υπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων, Jakob Forssmed.
«Με αυτές τις -κατάλληλες για κάθε ηλικιακή ομάδα- συστάσεις, υπάρχει τώρα μια σημαντική υποστήριξη για τα παιδιά και τους νέους, τους γονείς, τους κηδεμόνες και τους φροντιστές, για μια πιο υγιή, συνειδητή και υπεύθυνη χρήση των οθονών και των ψηφιακών μέσων. Το υπουργείο συμβουλεύει επίσης την απομάκρυνση των παιδιών από τις οθόνες πριν την ώρα του ύπνου και την απαγόρευση ύπαρξης οθονών στα υπνοδωμάτια το βράδυ. Η υγεία των παιδιών πληρώνει το τίμημα για τα κέρδη των εταιρειών τεχνολογίας»», συμπλήρωσε ο Forssmed.
Ο υπουργός διαβεβαίωσε ότι υπάρχουν πλέον «συγκεκριμένες και σαφείς συστάσεις» για να διευκολυνθεί η έναρξη συνομιλιών γύρω από το θέμα, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου που αφιερώνεται στο διαδίκτυο, του τι συμβαίνει εκεί και τι μπορούν να δουν τα παιδιά εκεί. «Υπάρχουν σημαντικές και απαραίτητες συζητήσεις που πρέπει να γίνουν», πρόσθεσε ο ίδιος.
Η Helena Frielingsdorf, ερευνήτρια στο υπουργείο Κοινωνικών Υποθέσεων, είπε ότι οι γονείς πρέπει να δίνουν το παράδειγμα στα παιδιά όσον αφορά τη χρήση των ηλεκτρονικών συσκυεών. «Ως γονείς είστε το πρότυπο».
Η Σουηδία δεν είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που εκφράζει αυτές τις ανησυχίες. Νωρίτερα φέτος, μια τρίμηνη επιστημονική μελέτη στη Γαλλία, με εντολή του προέδρου Emmanuel Macron, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα παιδιά κάτω των 3 δεν πρέπει να εκτίθενται σε οθόνες, συμπεριλαμβανομένης της τηλεόρασης. Κανένα παιδί δεν πρέπει να έχει τηλέφωνο πριν από την ηλικία των 11 ετών, κατέληξε επίσης η έρευνα.
Τα σχολεία στη Γαλλία δοκιμάζουν αυτή τη στιγμή -πειραματικά- την απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων στα σχολεία για μαθητές ηλικίας έως 15 ετών. Πρόκειται για μέρος μιας ελεγχόμενης «ψηφιακής παύσης» (digital pause) που θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε εθνικό επίπεδο από τον Ιανουάριο του 2025, με την προϋπόθεση ότι το πειραματικό στάδιο έχει επιτυχία.
Ο υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού της Ελλάδας, Κυριάκος Πιερακκάκης ανακοίνωσε πρόσφατα την πρωτοβουλία Κινητό στην τσάντα, σύμφωνα με την οποία τα κινητά θα απαγορευτούν στα σχολεία και οι επιπτώσεις για τους παραβάτες του μέτρου θα είναι από μονοήμερη ως πολυήμερη αποβολή, αλλά και αλλαγή σχολικού περιβάλλοντος για την περίπτωση μαθητών που βιντεοσκοπούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα άλλων παιδιών.
«Το κινητό μπορεί ο μαθητής να το φέρνει στο σχολείο, αλλά πρέπει να είναι στην τσάντα κατά τη διάρκεια όλης της σχολικής ημέρας», σημείωσε ο υπουργός. Οπως είπε, «δεν έχουμε κατ’ ανάγκην την απαίτηση για 100% συμμόρφωση από την πρώτη στιγμή, αλλά θέλουμε να εξηγήσουμε και στα παιδιά και στους γονείς και στους εκπαιδευτικούς γιατί είναι σημαντικό ο μαθητής ή η μαθήτρια στο σχολείο να είναι απολύτως προσηλωμένοι στην εκπαιδευτική διαδικασία».
Τα κινητά ήδη απαγορεύονται στα σχολεία της Ελλάδας. Η πρώτη που τα απαγόρευσε με υπουργική απόφαση το μακρινό 2006 να είναι η Μαριέττα Γιαννάκου. Ωστόσο, η εμπειρία δείχνει ότι το μέτρο σπάνια εφαρμόζεται.
Η σουηδική κυβέρνηση, πάντως, έχει δηλώσει προηγουμένως ότι εξετάζει την απαγόρευση των smartphone στα δημοτικά σχολεία.
Οθόνες & παιδιά: Οι πιο πρόσφατες έρευνες
- Πανεπιστήμιο Tohoku στην Ιαπωνία: Πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό JAMA Pediatrics μιλάει για την αρνητική επιρροή της οθόνης για τη μελλοντική ανάπτυξη ενός παιδιού. Ειδικότερα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Tohoku στην Ιαπωνία εξέτασαν εάν ο χρόνος μπροστά σε μια οθόνη, όταν πρόκειται για παιδιά ενός έτους, επηρέαζε τη μελλοντική τους ανάπτυξη στους τομείς της επικοινωνίας, των κινητικών δεξιοτήτων, της επίλυσης προβλημάτων και των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι ερευνητές παρατήρησαν μια συσχέτιση μεταξύ του χρόνου μπροστά στην οθόνη στην ηλικία του ενός έτους και ενός υψηλότερου κινδύνου καθυστέρησης ανάπτυξης όταν έφταναν τα 2, στους τομείς της επικοινωνίας, της λεπτής κινητικότητας, της επίλυσης προβλημάτων και των προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Στην ηλικία των 4, παρατηρήθηκε καθυστέρηση στους τομείς επικοινωνίας και της επίλυσης προβλημάτων.
- Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας: Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας ανέλυσαν στοιχεία που είχαν συγκεντρωθεί από 89 οικογένειες με 181 παιδιά και εφήβους ηλικίας 4 έως 17 ετών, σύμφωνα με πληροφορίες της New York Post. Οι μισές από τις οικογένειες κλήθηκαν να περιορίσουν τον ελεύθερο χρόνο των παιδιών τους στην οθόνη σε 3 ώρες την εβδομάδα το πολύ ανά άτομο – μια σημαντική αλλαγή από τις 7 έως οκτώ 8 που περνούν κατά μέσο όρο τα περισσότερα παιδιά την ημέρα. Βελτίωση συμπτωμάτων εσωτερίκευσης, φιλοκοινωνική συμπεριφορά, μείωση των δυσκολιών συμπεριφοράς, καλύτερη επεξεργασία των συναισθημάτων, βελτίωση κοινωνικών συναναστροφών ήταν τα αποτελέσματα.
- Πανεπιστήμιο Drexel: Ερευνητές του Πανεπιστημίου Drexel ανακάλυψαν ότι τα μωρά και τα νήπια με έκθεση στην οθόνη είναι πιθανότερο να εμφανίσουν νευροαναπτυξιακές διαταραχές, όπως ο αυτισμός και η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ). Οδηγήθηκαν, επίσης, στο συμπέρασμα ότι κάθε ώρα καθημερινού χρόνου στην οθόνη αύξανε τις πιθανότητες του παιδιού να παρουσιάσει αισθητηριακά προβλήματα κατά 23% στους 18 μήνες, αλλά έπεφτε στο 20% στους 24 μήνες.
