Πώς επηρεάζουν τα παιδιά οι σκηνές βίας στην τηλεόραση;
- 5 ΟΚΤ 2023
Η παρακολούθηση σκηνών βίας στην τηλεόραση κατά την προσχολική ηλικία, μπορεί να απευαισθητοποιήσει τα παιδιά απέναντι στη βία. Ως αποτέλεσμα, τα παιδιά αποδέχονται τη βίαιη συμπεριφορά ως φυσιολογικό τρόπο επίλυσης προβλημάτων. Επιστημονική έρευνα όμως προσθέτει κι άλλες αρνητικές συνέπειες που έχουν να κάνουν τόσο με την ψυχολογία των παιδιών, αλλά και τις σχολικές τους επιδόσεις.
Η σχετική έρευνα τα ευρήματα της οποίας δημοσιεύθηκαν στο Journal of Developmental and Behavioral Pediatrics, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η παρακολούθηση σκηνών βίας στην τηλεόραση κατά την προσχολική ηλικία, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ψυχολογικών προβλημάτων, αλλά και να επηρεάσει αρνητικά την σχολική απόδοση των παιδιών κατά την εφηβεία. Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε η επικεφαλής της έρευνας Linda Pagani: «Μέχρι τώρα δεν ήταν σαφές σε ποιο βαθμό η έκθεση σε βίαιο περιεχόμενο της τηλεόρασης κατά την πρώιμη παιδική ηλικία –μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδος στην ανάπτυξη του εγκεφάλου– μπορεί να προβλέψει μεταγενέστερη ψυχολογική δυσφορία και ακαδημαϊκούς κινδύνους».
«Ο εντοπισμός πρώιμων τροποποιήσιμων παραγόντων που επηρεάζουν την μετέπειτα ευημερία ενός παιδιού, είναι ένας σημαντικός στόχος για ατομικές και κοινοτικές πρωτοβουλίες υγείας. Η ψυχολογία των παιδιών και η παρουσία κινήτρων για καλή απόδοση στο σχολείο, είναι βασικά στοιχεία για την επιτυχημένη μετάβαση στην εφηβεία», πρόσθεσε. «Θέλαμε λοιπόν να δούμε τη μακροπρόθεσμη επίδραση που έχουν οι σκηνές βίας στην τηλεόραση σε παιδιά προσχολικής ηλικίας».
Στο πλαίσιο της μελέτης, η ερευνητική ομάδα εξέτασε δεδομένα από παιδιά που γεννήθηκαν το 1997 -1998 και συμμετέχουν στη Διαχρονική Μελέτη της Παιδικής Ανάπτυξης του Κεμπέκ. Οι ερευνητές αξιολόγησαν τα στοιχεία που έδωσαν οι γονείς παιδιών αναφορικά με το τηλεοπτικό περιεχόμενο που παρακολουθούσαν στην ηλικία των 3,5 – 4,5 ετών. Συνολικά, συμμετείχαν οι γονείς 978 κοριτσιών και 998 αγοριών, ενώ εκ των παιδιών, κάποια είχαν εκτεθεί σε βίαιο περιεχόμενο και άλλα όχι. Όταν τα παιδιά ήταν πλέον 12 ετών, η ομάδα διεξήγαγε μια επαναληπτική εξέταση, όπου συλλέχθηκαν τόσο οι παρατηρήσεις των καθηγητών, όσο και οι αναφορές των ίδιων των παιδιών σχετικά με τις ψυχοκοινωνικές και ακαδημαϊκές επιδόσεις, τα κίνητρα και ο βαθμός συμμετοχής σε σχολικές δραστηριότητες.
Στη συνέχεια, τα δεδομένα εξετάστηκαν για να αναζητηθούν οριστικά στοιχεία για σύνδεση μεταξύ ζητημάτων με αυτά τα χαρακτηριστικά και του βίαιου υλικού στο οποίο είχαν εκτεθεί ως μικρά παιδιά. Αυτή η ανάλυση προσπάθησε να ελέγξει όσο το δυνατόν περισσότερες πιθανές προκαταλήψεις και παράγοντες σύγχυσης.
«Στόχος μας ήταν να εξαλείψουμε τυχόν προϋπάρχουσες συνθήκες των παιδιών ή των οικογενειών που θα μπορούσαν να έχουν δώσει μια εναλλακτική εξήγηση ή να ρίξουν διαφορετικό φως στα αποτελέσματά μας», είπε η Pagani.
Τηλεόραση και παιδιά: Ταύτιση με φανταστικούς χαρακτήρες
Συγκριτικά με τους συνομηλίκους τους που δεν είχαν εκτεθεί σε βίαιο περιεχόμενο, τα παιδιά που παρακολουθούσαν στην τηλεόραση σκηνές με βία ήταν πιο πιθανό να βιώσουν επακόλουθες συναισθηματικές διαταραχές. Βίωναν, επιπλέον, μειωμένη σύνδεση με το σχολικό πλαίσιο, αλλά και τα σχολικά επιτεύγματα και κίνητρα μέχρι το τέλος του Δημοτικού.
«Για τους νέους, η μετάβαση στο γυμνάσιο αντιπροσωπεύει ήδη ένα κρίσιμο στάδιο στην ανάπτυξή τους ως έφηβοι. Το να αισθάνονται λύπη και άγχος και να βρίσκονται σε κίνδυνο ως προς την διαδικασία της εκπαίδευσης τείνει να περιπλέκει ακόμη περισσότερο την κατάστασή τους», σημείωσε η Pagani. Σύμφωνα με την ίδια, τα προβλήματα συμπεριφοράς που παρατηρούνται στην προεφηβική περίοδο έχουν τις ρίζες τους στην πρώιμη παιδική ηλικία.
«Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας τείνουν να ταυτίζονται με χαρακτήρες στην τηλεόραση και να αντιμετωπίζουν όλα όσα βλέπουν ως αληθινά. Είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε χιουμοριστικές απεικονίσεις ηρώων που χρησιμοποιούν τη βία ως δικαιολογημένο μέσο για την επίλυση προβλημάτων» εξηγεί η ίδια.
«Η επαναλαμβανόμενη έκθεση», πρόσθεσε, «σε σκηνές δράσης που προκαλούν αδρεναλίνη με γρήγορο ρυθμό και σαγηνευτικά ειδικά εφέ, θα μπορούσαν να ενισχύσουν τις πεποιθήσεις, τις στάσεις και τις εντυπώσεις, ότι η βία στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις είναι “φυσιολογική”. Η παραπλανητική εκμάθηση βασικών κοινωνικών δεξιοτήτων μπορεί να δυσκολέψει την προσαρμογή στο σχολείο.
Ακριβώς όπως όταν τα παιδιά εκτίθενται σε βία στην πραγματική ζωή, η επανειλημμένη έκθεση σε έναν εχθρικό και βίαιο κόσμο που κατοικείται από πλάσματα με μερικές φορές γκροτέσκο όψη θα μπορούσε να προκαλέσει φόβο και άγχος και να οδηγήσει αυτά τα παιδιά να αντιληφθούν την κοινωνία ως επικίνδυνη και τρομακτική. Και αυτό μπορεί να οδηγήσει στη συνήθη υπερβολική αντίδραση σε διφορούμενες κοινωνικές καταστάσεις».
Η Pagani πρόσθεσε: «Η έκθεση σε πιο κατάλληλες, κοινωνικές καταστάσεις, ωστόσο, μπορεί να τα βοηθήσει να αναπτύξουν βασικές κοινωνικές δεξιότητες που αργότερα θα είναι χρήσιμες και τελικά θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην προσωπική και οικονομική τους επιτυχία».
