Χειριστικοί γονείς: 5 κοινές πρακτικές που χρησιμοποιούν
- 9 ΣΕΠ 2024
Οι γονείς αποτελούν τα πρώτα και σημαντικότερα πρότυπα στη ζωή ενός παιδιού. Η σχέση τους με τα παιδιά μπορεί να καθορίσει την ψυχολογική και συναισθηματική τους ανάπτυξη. Όμως, σε κάποιες περιπτώσεις, η γονεϊκή φροντίδα αποκτά χαρακτηριστικά χειρισμού. Οι χειριστικοί γονείς δεν προάγουν την υγιή συναισθηματική ωρίμανση των παιδιών τους, αλλά μάλλον τους ελέγχουν και τους καθοδηγούν με αρνητικές τακτικές.
Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε τι είναι μια χειριστική προσωπικότητα, τα 5 βασικά σημάδια χειριστικών γονέων, και τις επιπτώσεις αυτού του είδους συμπεριφοράς στα παιδιά, τόσο στην παιδική ηλικία όσο και στην ενήλικη ζωή.
Τι είναι μια χειριστική προσωπικότητα;
Μια χειριστική προσωπικότητα χαρακτηρίζεται από την ανάγκη για έλεγχο των άλλων, με σκοπό να επιτευχθούν προσωπικά οφέλη. Αυτό συχνά γίνεται με έμμεσους τρόπους, όπως ψυχολογική πίεση, ενοχοποίηση και εκμετάλλευση των συναισθημάτων των άλλων. Οι άνθρωποι με χειριστική προσωπικότητα τείνουν να είναι ναρκισσιστές, εγωκεντρικοί και χρησιμοποιούν την επιρροή τους για να επιβάλλουν τις επιθυμίες τους, παραβλέποντας τις ανάγκες και τα συναισθήματα των άλλων.
Σύμφωνα με έρευνες στην ψυχολογία, όπως αυτές των Baumrind και Maccoby, οι χειριστικοί γονείς ασκούν έναν συγκεκριμένο τύπο ελέγχου, γνωστό ως ψυχολογικός έλεγχος. Αυτός ο τύπος γονικής παρέμβασης συνδέεται με προβλήματα στην ανάπτυξη της ταυτότητας και της αυτοεκτίμησης των παιδιών.
5 τακτικές που χρησιμοποιούν οι χειριστικοί γονείς
- Ενοχοποίηση και συναισθηματικός εκβιασμός
Οι χειριστικοί γονείς συχνά χρησιμοποιούν την ενοχή για να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Για παράδειγμα, μπορεί να πουν φράσεις όπως «Με κάνεις να νιώθω άχρηστος/η» ή «Αν δεν κάνεις αυτό, δεν με αγαπάς πραγματικά». Ο συναισθηματικός εκβιασμός μπορεί να προκαλέσει στα παιδιά χρόνιο άγχος και φόβο απόρριψης, καθώς αισθάνονται ότι η αξία τους εξαρτάται αποκλειστικά από το αν ικανοποιούν τις ανάγκες των γονιών τους.
- Απομόνωση και υπερβολικός έλεγχος
Οι χειριστικοί γονείς ενδέχεται να απομονώνουν τα παιδιά τους από φίλους ή κοινωνικές δραστηριότητες, ελέγχοντας συνεχώς με ποιον συναναστρέφονται. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούν μια συναισθηματική εξάρτηση από τους ίδιους, ενώ αποτρέπουν τα παιδιά να αναπτύξουν δικές τους, υγιείς κοινωνικές σχέσεις.
- Ανασφάλεια και αμφισβήτηση της αξίας των παιδιών
Συχνά, οι χειριστικοί γονείς υποβαθμίζουν την αξία και τις ικανότητες των παιδιών τους. Μπορεί να τα κριτικάρουν συνεχώς, να τα συγκρίνουν με άλλα παιδιά ή να αμφισβητούν τις επιτυχίες τους. Αυτό μπορεί να προκαλέσει χαμηλή αυτοεκτίμηση και ανασφάλεια, με μακροχρόνιες επιπτώσεις στην ενήλικη ζωή τους.
- Επιβολή καθορισμένων στόχων ζωής
Οι χειριστικοί γονείς επιδιώκουν να επιβάλουν τα δικά τους όνειρα και προσδοκίες στα παιδιά τους, ακόμα και όταν αυτά δεν ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα ή τις επιθυμίες των παιδιών. Ένα τέτοιο είδος γονικής συμπεριφοράς περιορίζει την προσωπική ελευθερία και την ανάπτυξη της ατομικότητας του παιδιού, και μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική αποξένωση.
- Παραπλανητική συμπεριφορά και αλλαγή πραγματικότητας
Οι χειριστικοί γονείς μπορεί να διαστρεβλώνουν τα γεγονότα για να ενισχύσουν την εξουσία τους. Συχνά παρουσιάζουν μια παραποιημένη εκδοχή της πραγματικότητας, πείθοντας τα παιδιά ότι είναι αυτά που έχουν λάθος. Αυτή η τακτική, γνωστή και ως gaslighting, μπορεί να προκαλέσει σύγχυση και να κάνει το παιδί να αμφισβητεί την ίδια του την κρίση.
Επιπτώσεις στα παιδιά
Η συνεχής έκθεση σε χειριστικές συμπεριφορές μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των παιδιών. Σύμφωνα με έρευνες, τα παιδιά των χειριστικών γονέων μπορεί να αναπτύξουν προβλήματα άγχους, κατάθλιψης, δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και μειωμένη αυτοεκτίμηση. Στην ενήλικη ζωή, μπορεί να αντιμετωπίζουν προβλήματα αυτοπροσδιορισμού και δυσκολία στο να θέσουν υγιή όρια στις σχέσεις τους.
Πιο συγκεκριμένα, η μελέτη των Barber και Harmon (2002) έδειξε ότι τα παιδιά που μεγαλώνουν με ψυχολογικά ελεγκτικούς γονείς εμφανίζουν χαμηλότερη συναισθηματική προσαρμογή και αίσθηση προσωπικής αξίας.
Συνοψίζοντας, οι χειριστικοί γονείς συχνά λειτουργούν με την πρόθεση να διατηρήσουν τον έλεγχο, χρησιμοποιώντας διάφορες στρατηγικές που βλάπτουν την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών. Η αναγνώριση αυτών των συμπεριφορών είναι το πρώτο βήμα για την κατανόηση και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων που έχουν. Τα παιδιά που μεγαλώνουν σε τέτοιο περιβάλλον μπορεί να δυσκολεύονται να αναπτύξουν υγιείς σχέσεις και αυτοεκτίμηση στην ενήλικη ζωή τους, αλλά η ψυχολογική υποστήριξη μπορεί να τα βοηθήσει να ξεπεράσουν τις δυσκολίες αυτές και να χτίσουν μια υγιή συναισθηματική ζωή.
