Γυναικοκτονία στη Δάφνη: Πάει την έσφαξε, πάει την έκλαψε
- 30 ΙΟΥΛ 2021
Ο Μενούσης ήταν ένα παραδοσιακό τραγούδι που μπορεί να έχεις ακούσει από τη φωνή της Ειρήνης Παππά, να το έχεις μάθει και χορέψει ήδη από το δημοτικό σχολείο. Ίσως τότε απλά σου φαινόταν ένα στενάχωρο τραγούδι, αλλά πλέον μοιάζει με την εφιαλτική επικαιρότητα στην Ελλάδα του 2021. Κάθε μήνα και μία γυναίκα χάνεται για πάντα από προσώπου γης. Ο όρος που ψάχνεις είναι γυναικοκτονία κι ακόμα μία σημειώθηκε την Παρασκευή 30 Ιουλίου στη Δάφνη.
Στην Ελλάδα του 2021 έχουν καταγραφεί περισσότερες γυναικοκτονίες απ’ όσες μπορούμε να αντέξουμε. Μέσα σε δύο χρόνια οι αριθμοί αυξάνονται. Από το 2011 μέχρι σήμερα οι γυναικοκτονίες ξεπερνούν τις 70. Τον Ιούνιο του 2021 διαπιστώθηκε άνοδος των γυναικοκτονιών στην Ευρώπη μετά την άρση των lockdown που είχαν επιβληθεί για τον περιορισμό της εξάπλωσης του κορονοϊού. Τώρα στις λίστες της Ελλάδας και της Ευρώπης αναμένεται να προστεθεί άλλο ένα θύμα. Αυτό της 35χρονης γυναίκας που είναι νεκρή μετά τη γυναικοκτονία στη Δάφνη.
Ως άλλος Μενούσης ο γυναικοκτόνος, αλβανικής καταγωγής σύζυγος της γυναίκας, βρέθηκε στο Αστυνομικό Τμήμα και ομολόγησε ότι τραυμάτισε θανάσιμα με μαχαίρι τη σύζυγό του μέσα στο σπίτι τους. Ο νεαρός άνδρας σύμφωνα με το Mega, φέρεται να είπε στους αστυνομικούς ότι τη σκότωσε επειδή τη ζήλευε. Οι αστυνομικοί βρέθηκαν στο διαμέρισμα του νεαρού άνδρα και βρήκαν το θύμα του νεκρό στο κρεβάτι μέσα σε μια λίμνη αίματος.
«Όμορφη γυναίκα που ’χεις, βρε Μενούσ’-Αγά», έλεγε το τραγούδι. «Ο Μενούσης μεθυσμένος, πάει την έσφαξε, το πρωί ξεμεθυσμένος πάει την έκλαψε», έλεγε και το τραγουδούσαμε κι εμείς. Ένα τραγούδι αντανάκλαση της εποχής του, όπου η ζήλια αντιμετωπιζόταν ως επαρκές κίνητρο για φόνο. Όπου οι γυναικοκτονίες βαφτίζονταν εγκλήματα πάθους. Όπου το «τη σκότωσε» συνοδευόταν με ένα «γιατί την αγαπούσε». Το τραγούδι τέλειωνε στον θρήνο και δεν μας άφηνε να μάθουμε καν αν ο Μενούσ’ Αγάς, πήγε φυλακή για τον φόνο της γυναίκας του. Τόσο συνηθισμένη μας παρουσιαζόταν η έμφυλη βία που κανείς μας δεν αναρωτήθηκε τι έγινε μετά. Κι ακόμα και σήμερα, στη γυναικοκτονία στη Δάφνη θα βρεις γραμμένο σε τίτλους το «Τη σκότωσε γιατί τη ζήλευε». Τι ντροπή Θεέ μου; Τη σκότωσε γιατί ήταν γυναικοκτόνος κι εκείνη γυναίκα. Κτήμα του, πώς το λένε;
Έχουμε μεγαλώσει όλοι μέσα σε αυτό το σύστημα, που ονομάζεται πατριαρχία. Έχουμε εμποτιστεί με τις εκφράσεις κλισέ «άτυχη γυναίκα», «κακιά στιγμή», «παθολογική ζήλια», «αρρωστημένος έρωτας». Όλες αυτές οι εκφράσεις είναι διαφορετικές δικαιολογίες του ίδιου εγκλήματος, της γυναικοκτονίας. Ο όρος γυναικοκτονία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά. σύμφωνα με τις καταγραφές, ως femicide απο τον Joh Corry το 1801, ενώ στη νεότερη εποχή απο την Diana Russell, το 1976. Η ίδια το 2001 αναδιατύπωσε την έννοια του όρου αναφερόμενη στη δολοφονία γυναικών με μοναδικό αίτιο το ίδιο τους το φύλο.
«Η γυναικοκτονία συνιστά διακριτό αδίκημα που παλιότερα και επί πολλά χρόνια συγκαλύπτονταν πίσω από τα εγκλήματα ‘’τιμής’’, και στην πρόσφατη ιστορία πίσω από τον όρο ‘’εγκλήματα πάθους’’. Ο χαρακτηρισμός της δολοφονίας επομένως ως γυναικοκτονία συνιστά πράξη αντίστασης στην απόκρυψη μιας κοινωνικής πραγματικότητας και ξεσκεπάζει τη συνενοχή των σεξιστικών κοινωνιών μας», αναφέρει στο site της Διοτίμα, η επιστημονικά υπεύθυνη του Κέντρου, Μαρία Λιάπη.
Μιλώντας για δικαιολογίες, εκτός από τον ίδιο τον αριθμό των γυναικοκτονιών, μετά την υπόθεση της Καρολάιν στα Γλυκά Νερά, διαπιστώνω, εμπειρικά και μία άλλη αλλαγή. Τόσο στην περίπτωση της Γαρυφαλλιάς στη Φολέγανδρο όσο και στην τωρινή γυναικοκτονία στη Δάφνη οι δράστες το παραδέχονται. Το ρίχνουν στην κακιά ώρα, στη ζήλεια, σε κάποιον βρασμό ψυχής. Αυτό άλλωστε τους είχε συμβουλεύσει ο συνδικαλιστής Σταύρος Μπαλάσκας, ο οποίος έκτοτε τέθηκε σε διαθεσιμότητα.
«Εκείνη τη στιγμή που σκότωσε τη γυναίκα του, εάν ήταν ατυχές γεγονός μέσα στο θυμό του, αν ήταν “τά ‘χασε και τρελάθηκε”, εάν έπαιρνε τηλέφωνο την αστυνομία, δεν θα πήγαινε ούτε τέσσερα χρόνια φυλακή. Θα πήγαινε εν βρασμώ ψυχής, σε ενδοοικογενειακό καυγά, “χωρίς να το θέλω”, “πρότερος έντιμος βίος”, χιλιάδες πράγματα. Θα πήγαινε πέντε, έξι χρόνια φυλακή;», είχε πει για τον γυναικοκτόνο στα Γλυκά Νερά τότε ο Σταύρος Μπαλάσκας. Και δεν ξέρω αν είναι κάποια σύμπτωση αλλά ίσως εισακούστηκε η συμβουλή του.
Κάτι συμβαίνει, λιγοστεύουμε επικίνδυνα. Αρχίζουμε να φοβόμαστε επικίνδυνα, αρχίζουμε να πιστεύουμε πως είναι θέμα τύχης που μας επιτρέπεται να ζούμε ακόμα, απλώς και μόνο επειδή είμαστε γυναίκες.
Γυναίκες, που κάποιοι άνδρες συχνότατα οι πιο κοντινοί μας ίσως πιστεύουν ότι τους ανήκουμε σαν αντικείμενα. Στην Ισπανία οι απολογισμοί φεμινιστικών οργανώσεων και τα στατιστικά στοιχεία του εγκλήματος, δείχνουν πως μετά την άρση των lockdown μια γυναίκα δολοφονείται κάθε τρεις ημέρες από πτρώην ή νυν σύντροφό της, έναντι της μίας κάθε εβδομάδα πριν από την πανδημία.
Στο Βέλγιο στους τέσσερις πρώτους μήνες του 2021 καταγράφηκαν 13 γυναικοκτονίες έναντι 24 για όλο το 2020. Στη Γαλλία 56 γυναίκες έχουν χάσει τη ζωή τους το 2021, ενώ πέρσι οι γυναίκες που είχαν φονευθεί σε ίδιο χρονικό διάστημα ήταν 46. Η ελευθερία μετά τα lockdown ήταν πρόσκαιρη και θανάσιμη για κάποιες γυναίκες.
Όπως είχε πει η Βικτόρια Ροσέλ, επικεφαλής της επιτροπής της ισπανικής κυβέρνησης κατά της έμφυλης βίας: «Όταν οι γυναίκες ξαναβρίσκουν την ελευθερία τους, οι κακοποιητές αισθάνονται ότι χάνουν τον έλεγχο και αντιδρούν πιο βίαια, η έξαρση των γυναικοκτονιών τους τελευταίους μήνες το αποδεικνύει».
Ελευθερία αυτό το πολύτιμο αγαθό, αυτό που υποτίθεται ότι όλοι μοιραζόμαστε ισότιμα και ανεξάρτητα από το φύλο μας, είναι τελικά κάτι ακόμα που λειτουργεί με δύο μέτρα και δύο σταθμά, όσο η πατριαρχία επιμένει να μην καταλαβαίνει ότι η εποχή η ίδια την έχει ξεπεράσει κι εμείς την έχουμε ξεράσει απ’ όλους τους πόρους του δέρματός μας, απ’ όλο το αίμα μας, από κάθε χτύπο της καρδιάς μας. Για μας τις γυναίκες τα πράγματα δείχνουν ακόμα και σήμερα να είναι κάτι σαν «ελευθερία, αλλά ως εκεί που μας επιτρέπεται». Μετά υπάρχει θάνατος, σκοτάδι και χάος.
Ο νέος Ποινικός Κώδικας που προτάθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης θα περιλαμβάνει αυστηροποίηση των ποινών για την ανθρωποκτονία. Ως απόρροια της συζήτησης που έχει γίνει για τις συνεχόμενες γυναικοκτονίες στην Ελλάδα, προτείνεται η αύξηση των 16 ετών πραγματικής έκτισης ποινής ακόμα και στην περίπτωση που έχουν επιβληθεί ισόβια δεσμά, σε 18. Τον όρο γυναικοκτονία όμως δεν τον βλέπουμε πουθενά.
Πόσες ακόμα απώλειες πρέπει να μετρήσουμε για να αναλάβει κάποιος να κάνει κάτι γι’ αυτό που συμβαίνει; Ποια αρχή θα εισάγει τον όρο γυναικοκτονία επισήμως για να μπορούν να υπάρξουν επίσημα στατιστικά στοιχεία στη χώρα μας, να αναγνωριστεί η έκταση του προβλήματος και να υπάρξουν πολιτικές για την αντιμετώπισή του; Πόσες φορές πρέπει να γράψουμε τον πόνο μας, τον φόβο μας και για ποιον τελικά. Μόνο και μόνο για το μοίρασμα και για το πατ πατ στην πλάτη που κάνουμε αναμετάξυ μας και την συνειδητοποίηση ότι υπάρχει αλληλεγγύη; Αλληλέγγυες είμαστε. Ασφαλείς δεν είμαστε.