Η κουζίνα είναι μόνο για άνδρες και αν είχες αμφιβολίες το MasterChef μόλις σου τις διέλυσε
- 5 ΜΑΡ 2020
Το αγαπημένο μου παιδικό παιχνίδι ήταν τα «κουζινικά». Δεν ξέρω αν φταίει που ζούσε μέσα μου από τότε ο μερακλής της γεύσης, ξέρω όμως ότι λάτρευα τις κατσαρόλες, τα τηγάνια και όλα τους τα παρελκόμενα. Μεγαλώνοντας, ωστόσο, με κέρδισαν τα βιβλία. Και τα κουζινικά μου έμειναν μια μακρινή ανάμνηση μέχρι που έμαθα να μαγειρεύω τελικά και βρήκα σε αυτά ένα ωραίο καταφύγιο για τη δημιουργικότητά μου. Αν τα είχα επιλέξει για όνειρό ζωής, μάλλον θα απογοητευόμουν.
Όχι ότι δεν θα μπορούσα λόγω ικανοτήτων να μπω στην αφρόκρεμα της ελληνικής γαστρονομίας. Πες πως θα αποκτούσα γνώσεις, πες ότι θα είχα πάθος και ταλέντο. Θα είχα όμως ένα βασικό μειονέκτημα. Θα εξακολουθούσα να είμαι γυναίκα. Το παραπάνω συμπέρασμα βγήκε αβίαστα από το επεισόδιο της 4ης Μαρτίου του MasterChef. Εκεί συγκεντρώθηκε για να κρίνει τους παίκτες η «αφρόκρεμα της ελληνικής γαστρονομίας από την Αθήνα και από όλη την Ελλάδα», όπως είπαν οι κριτές. Κι αυτή η αφρόκρεμα, ήταν 25 διακεκριμένοι chef. Όλοι άνδρες. Έβλεπα την οθόνη, άκουγα τα εγκωμιαστικά σχόλια και δεν μπορούσα να σταματήσω να αναρωτιέμαι: Πού πήγαν οι γυναίκες ρε παιδιά;
Το μαγείρεμα στερεοτυπικά θεωρείται γυναικεία δουλειά, αλλά η υψηλή γαστρονομία ανδρική υπόθεση. Ξέρω ότι δεν σου λέω κάτι νέο. Αλλά περίμενα να δω κάτι καινούργιο στο MasterChef, στην επιλογή των chef που θα συμμετείχαν στο επεισόδιο. Στους 25 διακεκριμένους chef χρειαζόμουν και κάποια γυναίκα. Ειδικά από τη στιγμή που από την ίδια την εκπομπή έχουν περάσει λαμπρές γυναίκες chef, όπως η Μάγκυ Ταμπακάκη και η Γωγώ Δελογιάννη που μάλιστα αντέδρασε στο χθεσινό επεισόδιο με την ίδια απορία.
«Θέλω, αλήθεια, να ρωτήσω το MasterChef και το Star. Στους 25 καλύτερους σεφ της Ελλάδας δεν υπήρχε ούτε μία γυναίκα; Δηλαδή, με τα μαθηματικά, οι καλές σεφ, αποτελούν περίπου το 0% του συνόλου;», έγραψε σε Insta Story της η Γωγώ Δελογιάννη.
Πού είναι οι Ελληνίδες διακεκριμένες chef; (κατά το πούν’το πούν’το το δαχτυλίδι)
Λες να ήταν απαραίτητες οι έμπρακτες διακρίσεις και πάμε να βγάλουμε «στενόμυαλο» ένα τηλεοπτικό προϊόν που απευθύνεται τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες; Κάτι δεν είναι σωστό στον παραπάνω συλλογισμό. Η Μαριλού Παντάκη (Madame Ginger) ήταν εκείνη που με έβγαλε από αυτή την αδιέξοδη σκέψη. Οι διακεκριμένες Ελληνίδες chef είναι πολλές.
«Στην χώρα μας έχουμε σπουδαία παραδειγμάτα γυναικών που έχουν καταφέρει να επιβιώσουν, ανέλθουν και τελικά να διακριθούν και να κερδίσουν επάξια τον τίτλο της chef: από τη Γεωργιάνα Χιλιαδάκη με τα 2 αστέρια Michelin, την Κωνσταντίνα Φάκλαρη με την πρόσφατη διεθνή διάκριση της με Golden Gourmet Award, τη Ντίνα Νικολάου με τις αμέτρητες διακρίσεις της, 3 επιτυχημένα εστιατόρια στο Παρίσι, βιβλία, εκπομπές και την εμπειρία της ως καθηγήτρια σε κορυφαίες σχολές μαγειρικής, την κορυφαία Νένα Ισμυρνόγλου, την αγαπημένη Αργυρώ Μπαρμπαρήγου, τη Νταΐανα Κόχυλα, την Κωνσταντίνα Βούλγαρη-Κωντεσοπούλου που έφτασε μεταξύ άλλων μέχρι τον τελικό του S.Pellegrino Young Chef 2018, μέχρι και τις νεότερες Γωγώ Δελογιάννη, Μάγκυ Ταμπακάκη και Σταυριανή Ζερβακάκου αλλά και πολλές άλλες γυναίκες που μπορεί να μην γνωρίζω ονομαστικά αλλά ξέρω ότι μαγειρεύουν “ανώνυμα” (χωρίς τα φώτα της δημοσιότητας πάνω τους δηλαδή) σε μερικά από τα κορυφαία εστιατόρια της χώρας μας», αναφέρει σε σχετικό της άρθρο στο Madame Ginger.
Δεν ήταν ιδέα μου, λοιπόν, υπήρχε και άλλος δρόμος. Το MasterChef ήταν που δεν τον επέλεξε. «Είναι η ώρα που πρέπει να έρθετε αντιμέτωποι με μία τέτοια πρόκληση», είπε ο Λεωνίδας Κουτσόπουλος στους παίκτες, άνδρες και σαφώς λιγότερες γυναίκες, που αγωνίζονται για τον τίτλο του MasterChef (που στην Ελλάδα δεν έχει δωθεί ποτέ ως τώρα σε γυναίκα, υπενθυμίζω). Νομίζω όμως, ότι απευθυνόταν στους τηλεθεατές. Ήρθε ο καιρός να έρθουμε αντιμέτωποι με την πρόκληση της ισχύουσας πραγματικότητας. Ο χώρος της κουζίνας είναι ανδροκρατούμενος και μάλλον δεν προτίθεται να αλλάξει.
Τα σαθρά θεμέλια της ανδροκρατούμενης κουζίνας
«Μόνο οι άνδρες έχουν την τεχνική, την πειθαρχεία και το πάθος που κάνει τη μαγειρική συνεχώς μία τέχνη», έλεγε τη δεκαετία του ’50 ο chef Fernand Point, ο άνθρωπος στον οποίο αποδόθηκε η αναγέννηση της γαλλικής κουζίνας στις αρχές του 20ου αιώνα. Τέτοιοι άνδρες έγιναν «φάροι» της επαγγελματικής ενασχόλησης με τη μαγειρική. Τέτοιοι άνδρες έθεσαν τις βάσεις στην κουζίνα των εστιατορίων που παρά τα σαθρά, βασισμένα σε -όπως όλα- παράλογα στερεότυπα, ισχύουν μέχρι σήμερα σε μεγάλο βαθμό.
Σύμφωνα με άρθρο του BBC που μελέτησε το φαινόμενο στη Βρετανία, στην οποία το 2018 μόλις το 17% των chef της χώρας ήταν γυναίκες (την επόμενη χρονιά σημειώθηκε και περαιτέρω μείωση σύμφωνα με τον Guardian), ο σεξισμός στην κουζίνα προέρχεται από το γεγονός ότι η ίδια η βιομηχανία αναγνωρίζει ακόμα και σήμερα περισσότερο τους άνδρες chef από τις γυναίκες. Αυτό σε συνδυασμό με τις πολλές εργατοώρες, που ανά περιπτώσεις κάνουν δύσκολο ως ανέφικτο τον συνδυασμό κουζίνας και οικογένειας.
Με το θέμα έχει ασχοληθεί στο παρελθόν και το New York Magazine, στο οποίο μίλησαν γυναίκες chef. Αν και δεν ήθελαν να παραδεχτούν ότι υπάρχει σεξισμός στην κουζίνα, παραδέχονταν ότι «είναι το κλαμπ των αγοριών». Κι αυτό δεν είναι λίγο.
Στην άλλη άκρη της γης, στην Ιαπωνία, οι γυναίκες μάχονται να μπουν στη βιομηχανία του sushi. Σε ένα MasterClass του MasterChef του 2018, ο ο Τόνυ Βρατσάνος, Head sushi chef του Nobu στο «Matsuhisa Athens», ενημέρωνε τους συμμετέχοντες στο παιχνίδι, ότι οι γυναίκες στην Ιαπωνία δεν επιτρέπεται να φτιάχνουν σούσι γιατί έχουν πιο ζεστά χέρια από τους άνδρες. Κατάπιαμε το γεγονός αμάσητο. Δεν ξέρω αν κάποτε λειτουργούσε σαν δικαιολογία για τους άνδρες chef αλλά σήμερα στην Ιαπωνία υπάρχουν γυναίκες chef που ειδικεύονται αποκλειστικά στο sushi, όπως η Chisaki Ida, η Yumi Chiba, η Yoki Chidui. «Δεν είμαι πιο κορίτσι ή πιο αγόρι, είμαι απλά εγώ. Είμαι πολύ ευτυχισμένη που είμαι εγώ. Δεν χρειάζεται να είμαι άνδρας για να φτιάχνω sushi. Πρέπει να έχω την προσωπικότητά μου», έλεγε σε συνέντευξή της η πρώτη από αυτές.
Το στοίχημα που έχασε το MasterChef
«Τα υψηλότερα καπέλα της γαστρονομικής σκηνής της χώρας», παρουσιάστηκαν χθες μπροστά μας. 25 άνδρες chef και 3 άνδρες κριτές, μας μίλησαν για την υψηλή γαστρονομία, την τέχνη τους, αυτή που μάλλον δικαιωματικά νιώθουν ότι τους ανήκει. Ιστορικά τους ανήκει σίγουρα. Το ζήτημα είναι, αν δεν νιώθουν έτσι ή έστω δεν είναι η πρόθεσή τους να προβάλλουν αυτή την αίσθηση, από τη στιγμή που το ακροατήριο των chef απέναντί τους είναι μικτό, τότε οφείλουν να πρωτοστατήσουν στην αλλαγή.
Οφείλουν, όταν παρουσιάζουν με τόση σοβαρότητα την τέχνη τους στην τηλεόραση να σκεφτούν και την εικόνα της. Μία εικόνα με μηδενική εκπροσώπηση του ενός φύλου, όταν για χρόνια πασχίζουμε όλοι να λέμε ότι τα επαγγέλματα δεν έχουν φύλο, ότι οι διακρίσεις με βάση αυτό, δεν θα έπρεπε να χωρούν πια στους εργασιακούς χώρους, είναι απλά ένα μεγάλο βήμα πίσω. Το εξίσου μεγάλο βήμα που τους δόθηκε (τηλεθέαση 34% στο δυναμικό κοινό μόλις χθες) ας το αξιοποιήσουν μπας και πάμε όλοι μπροστά. Με τις κατσαρόλες μας, τα τηγάνια μας και τα όνειρά μας.