Κεφάλαιο Έφη Αχτσιόγλου: Όταν ο σεξισμός “χτυπά κόκκινο” κάποιος πρέπει να μιλήσει

Τι χρειάζεται για να γίνεις σε ελάχιστο χρόνο αντικείμενο διαρκούς κι επαναλαμβανόμενου σεξισμού; Να είσαι, πρώτον, γυναίκα, δεύτερον, νέα και, τρίτον, να αναλάβεις μια επαγγελματική θέση κύρους. Αν είσαι και όμορφη, έχεις “χτυπήσει” τη “χρυσή τετράδα” των λόγων για τους οποίους το όνομά σου θα αναφέρεται στην πλειοψηφία των μέσων ενημέρωσης περιφραστικά ως “το άσχετο κοριτσάκι που ανέλαβε μια τόσο σημαντική θέση”.

Από τη στιγμή που ακούστηκε το όνομα της κας Αχτσιόγλου για την πιο πάνω θέση, η κοινή γνώμη έσπευσε να αποφανθεί για την ακαταλληλότητά της. Δεν αναφέρομαι σε όσους εξέφρασαν την αντίθεσή τους με την τοποθέτηση σ’ αυτή τη θέση λόγω της έλλειψης προηγούμενης εμπειρίας της σε αντίστοιχο υπουργικό ή άλλο θώκο. Αναφέρομαι σε όσους αυτομάτως συνέδεσαν το συγκεκριμένο γεγονός με άσχετα πράγματα όπως το φύλο της ή την εξωτερική της εμφάνιση. Τα σχόλια έγιναν χυδαία. Οι πιθανοί λόγοι για τους οποίους δεν θα ήταν ορθή η τοποθέτησή της σε μια τέτοια θέση δεν αφορούν το παρόν κείμενο. ‘Οπως και να έχει, τα σχόλια δεν επιτρέπεται να γίνονται χυδαία. Αν στη θέση της κας Αχτσιόγλου βρισκόταν ένας νέος άντρας με την ίδια προϋπηρεσία, δεν θα είχαμε τίποτα να συζητήσουμε.

Φυσικά, το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο γύρω από την Υπουργό Εργασίας. Οι έμφυλες διακρίσεις βρίσκονται στην καρδιά της ελληνικής κοινωνίας και εκφράζονται με κάθε ευκαιρία. Δεν χρειάζονται κραυγαλέα παραδείγματα. Ας αναλογιστούμε ως γυναίκες εργαζόμενες πόσες φορές έχουμε αντιμετωπίσει σεξιστικές συμπεριφορές στο εργασιακό μας περιβάλλον. Τρεις φορές έχω αλλάξει καριέρα μέχρι σήμερα. Η περίοδος με τον μεγαλύτερο σεξισμό ήταν αυτή κατά την οποία ασκούσα την δικηγορία.

Θα περίμενε κανείς από ανθρώπους που ασχολούνται με το δίκαιο και τα δικαιώματα, ότι θα έχουν διαφορετική συμπεριφορά. Λάθος. Συχνά ανεξαρτήτως φύλου, συνάδελφοι, δικαστές, δικαστικοί και άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι, με αντιμετώπιζαν υποδεέστερα λόγω του φύλου μου. Ήμουν ένα “κοριτσάκι” που κάτι είχε έρθει να τους πει, ενώ άντρες συνάδελφοί μου ήταν απλώς “δικηγόροι που έκαναν τη δουλειά τους”. Κάθε μια από εμάς, όποιο κι αν είναι το επάγγελμά της, έχει να διηγηθεί παραδείγματα καθημερινού σεξισμού. Και, μάλιστα, σεξισμού ο οποίος δεν είναι άμεσα αντιληπτός, αλλά κρύβεται στις λεπτομέρειες. Σε ένα υποτιμητικό βλέμμα, σε συστάσεις όπως “από εδώ τα κορίτσια” (και όχι οι συνάδελφοι ή συνεργάτες μου), σε μια επίτηδες ανεπαρκή εξυπηρέτηση.

Πέραν του σεξισμού στο εργασιακό περιβάλλον, υπάρχει ο σεξισμός στο σπίτι, στον δρόμο, στο σούπερ μάρκετ, στη λαϊκή αγορά του Σαββάτου. Παντού. Χωρίς να μεταφράζουμε ως σεξισμό το χιούμορ που γίνεται με καλή διάθεση και σκοπούς, ώστε να μη φτάνουμε σε ακρότητες, το συμπέρασμα είναι το ίδιο εδώ και χρόνια. Η ισότητα έχει ακόμα πολύ μέλλον για να επιτευχθεί. Αποτελεί ζήτημα παιδείας και κοινωνικής αντίληψης.

Αν καθένας δεν κάνει την αυτοκριτική του – και μάλιστα τακτικά, όχι με αφορμή το εκάστοτε κραυγαλέο παράδειγμα σεξισμού – η κοινωνία θα παραμείνει ως έχει. Και η κάθε Αχτσιόγλου θα αντιμετωπίζεται εις το διηνεκές με τον ίδιο τρόπο. Η δε αυτοκριτική επιβάλλεται να πραγματοποιείται και από τα δυο φύλα. Κανείς δεν είναι άμοιρος τέτοιων ευθυνών. Αν δεν το συνειδητοποιήσουμε κάποια στιγμή, τότε είμαστε αναγκασμένοι να ζούμε ένα διαρκές “άντε πάλι”, πράγμα που δεν εξυπηρετεί καμία πρόοδο, πουθενά.