Ο Σταμάτης Φασουλής σας λέει «καθίστε φρόνιμα». Παρακαλούμε, μην το κάνετε
- 5 ΦΕΒ 2021
Περιμένουμε τις μέρες του φωτός, που θα έλεγε και η Νατάσα Μποφίλιου. Τις μέρες που όλα θα είναι καθαρά μπροστά μας, χωρίς σκιές, χωρίς «ξέρω να σου πω γι’ αυτόν» και χωρίς «καλά τι έχω ακούσει για τον άλλο». Τις μέρες που θα μπορούμε να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους και να βάζουμε τις πράξεις του καθενός στη σωστή τους διάσταση. Τις μέρες που το «είναι καλός κατά βάθος» δεν θα έχει και τόση σημασία γιατί αυτό με το οποίο θα μετριέται το εκτόπισμα του καθένα από εμάς, δεν θα είναι η ιδέα του για τον εαυτό του, αλλά το αποτύπωμα των πράξεών του σε αυτό τον κόσμο. Τον τελευταίο καιρό, το θέατρο, διέρχεται τέτοιες διαδικασίες, του βαθύτερου σκοταδιού πριν βγει στο λαμπρό φως των Αλκυονίδων ημερών. Τις διέρχεται μέσα από τις καταγγελίες που αυτές τις μέρες διαδέχονται η μία την άλλη.
Η φράση «χώρος του θεάτρου», είναι κάτι πολύ γενικό. Κάποιοι άνθρωποί του είναι, που διέρχονται αυτή τη διαδικασία. Κι εμείς τους παρακολουθούμε σωρεύοντας δύναμη να καβαλήσουμε το κύμα όταν έρθει κατά το δικό μας μέρος. Ανάμεσα σε όσους παρακολουθούν είναι και οι μη άμεσα εμπλεκόμενοι με τις καταγγελίες ηθοποιοί. Σε αυτούς στρεφόμαστε να ακούσουμε τη γνώμη τους, την αποψή τους, να δούμε σε ποια πλευρά θα ταχθούν και τι κλίμα επικρατεί. Θα έρθουν εκείνες οι μέρες τελικά ή θα επιστρέψουμε όλοι μαζί στο ημίφως της θεατρικής αίθουσας πριν την παράσταση; Εκείνοι στα παρασκήνια κι εμείς να κλείνουμε τα κινητά βολεύοντας το σώμα μας στις θέσεις μας. Ανάμεσα στους ανθρώπους που τοποθετήθηκαν για τις καταγγελίες που γίνονται από ηθοποιούς προς συναδέλφους τους ηθοποιούς και σκηνοθέτες, ήταν και ο Σταμάτης Φασουλής.
«Θα ήθελα να προστατεύσουμε το θέατρο, να αναλάβει η Δικαιοσύνη και μόνο η Δικαιοσύνη, να πάψει να γίνεται αυτό μια τσιχλόφουσκα σε όλες τις πρωινές εκπομπές, ό,τι είναι να λεχθεί να λεχθεί εκεί που πρέπει όπως πρέπει, να συμπαρασταθούμε στα θύματα αλλά από κει και πέρα το να αναπαράγουμε το θέμα το βρίσκω λάθος», είπε ο Σταμάτης Φασουλής στην εκπομπή “Happy Day” του Alpha.
«Δεν λέω να είμαστε σιωπηλοί, να είμαστε ενεργοί αλλά να σταματήσουμε να αναπαράγουμε το θέμα γιατί το θέατρο δεν είναι μόνο αυτό. Όταν έχεις να καταγγείλεις κάτι το καταγγέλλεις στον εισαγγελέα. Και αυτό έχω να πω για τα διάφορα social media όπου ο καθένας λέει τη γνώμη του επί παντός επιστητού. Ποιος τη ζήτησε τη γνώμη του; Κατηγορούν, καταδικάζουν άλλες φορές υπερασπίζονται. Καθίστε φρόνιμα! Και τουλάχιστον εμείς στο σινάφι. Ας κατεβάσουμε τους τόνους και ας αφήσουμε τη Δικαιοσύνη ή τα θύματα να μιλήσουν», συμπλήρωσε ο αγαπητός ηθοποιός και σκηνοθέτης.
Κι αν υπάρχει μια φράση που δεν έχει καμία χρησιμότητα αυτές τις ημέρες είναι το «καθίστε φρόνιμα». Ένα «καθίστε φρόνιμα» που θυμίζει την στάση της Ισμήνης απέναντι στην Αντιγόνη, αν θέλετε να μιλήσουμε και με όρους αρχαίας τραγωδίας. Δεν μπορούμε να καθίσουμε φρόνιμα στην εποχή μας, στη συγκεκριμένη καμπή του χρόνου που ναι μεν σηματοδοτεί κάτι στον πολύ κλειστό μικρόκοσμο του ελληνικού θεάτρου, αλλά που στην πραγματικότητα είναι ενδεικτικό μιας άλλης πολύ μεγαλύτερης αλλαγής. Γι’ αυτό και χρησιμοποιώ πληθυντικό, δεν έγινα ξαφνικά προσωπικά μέρος του θεάτρου, παρά μόνο σαν κοινό. Είμαι όμως κι είμαστε όλοι μας μέλη μιας κοινωνίας που διψάει για αλλαγή. Μια αλλαγή αντιμετώπισης απέναντι στα όρια του εαυτού μας και των άλλων. Μια αλλαγή στον τρόπο αντιμετώπισης των αδυνάτων απέναντι στις ισχυρές αυθεντίες του κάθε χώρου. Μια ανατροπή σε κάθε κώδικα σιωπής που γεννιέται για να προστατεύει ανθρώπους που έχουν χάσει το μέτρο. Γιατί υπάρχουν τέτοιοι άνθρωποι σε κάθε χώρο, σε κάθε σύνολο, επαγγελματικό ή κοινωνικό.
Η φρονιμάδα είναι κάτι που έπρεπε να διακρίνει άλλους εδώ και καιρό. Φρόνιμος είναι αυτός που έχει λογική σκέψη, που ενεργεί με σύνεση.
Φρόνιμος λέγεται εκείνος που γνωρίζει που τα δικά του όρια επεμβαίνουν στα όρια των άλλων. Αυτός που έχει συναίσθηση ότι οι άνθρωποι τους οποίους συναναστρέφεται σε ένα οποιοδήποτε επαγγελματικό περιβάλλον είναι συνεργάτες του κι όχι αυλικοί στην υπηρεσία του ή υποτακτικοί του. Κάποιος που γνωρίζει την αξία της συναίνεσης ακόμα και στο επίπεδο του φλερτ. Φρόνιμος σημαίνει και πειθήνιος και υπάκουος. Κι αν κάποιοι δεν υπάκουσαν στους στοιχειώδεις κανόνες ανθρώπινης συμπεριφοράς κάποτε, δεν σημαίνει ότι τώρα πρέπει να υπακούσουν οι υπόλοιποι στις καταστάσεις που γνώρισαν για ένα ασαφές και γενικόλογο «καλό του θεάτρου».
Η εποχή μας μοιάζει τόσο πολύ με τη στιγμή της κάθαρσης στην αρχαία τραγωδία. Σηματοδοτεί την ώρα να γυρίσουμε την πλάτη μας σε κάθε είδους προστακτικές με όποια πρόθεση κι αν ειπωθούν. Να αντλήσουμε κουράγιο οφείλουμε και να καθαρίσουμε το περιβάλλον μας από κάθε τι τοξικό και να βγούμε μπροστά σε μία πιο διαυγή κατάσταση. Να στραφούμε στην ενσυναίσθηση και την ανθρωπιά. Να μπαίνουμε ο ένας στη θέση του άλλου και να αμφισβητούμε εκείνους που έχρισαν εαυτόν καλύτερους στο είδος τους. Να καθαρίσουμε από την αλαζονεία, τον ναρκισσισμό που βρίσκεται πίσω από όλα αυτά. Την ύβρη αν θέλετε να πάμε πάλι πίσω σε όρους που μάθαμε μέσω του δράματος. Εκείνη που συμβαίνει όταν ο άνθρωπος καταπατά τον ψυχισμό, το σώμα κάποιου άλλου ανθρώπου έχοντας τη βεβαιότητα πως το γεγονός θα αποσιωπηθεί και πως θα μείνει ατιμώρητος. Αυτή που συμβαίνει όταν ο άνθρωπος δεν έχει όρια γιατί το εγώ του είναι ανορίοτο. Αυτή που την ακολουθεί η νέμεση.
Και η νέμεση δεν έρχεται αν καθίσουμε φρόνιμα. Δεν έρχεται αν οι Αντιγόνες της γης αποφασίσουν να μην ακολουθήσουν τους δικούς τους ηθικούς και θεϊκούς κανόνες. Δεν έρχεται μέσα από τη σιωπή. Έρχεται με βοή και βρόντο. Κι έπειτα θα ακολουθήσει η κάθαρση.
Προς όσους ανησυχούν για το μέλλον του θεάτρου, είναι βέβαιο πως το θέατρο θα επιβιώσει και θα δεχτεί και πάλι στους κόλπους του τους θεατές. Όπως έχει επιβιώσει χιλιετίες τώρα, γιατί ο «χώρος του θεάτρου» δεν είναι 10 άνθρωποι που θα βρεθούν αντιμέτωποι ίσως με τις πράξεις τους και τις συνέπειές τους. Το θέατρο είναι ο λόγος, είναι η ενέργεια, είναι η ανάγκη των ανθρώπων να παρακολουθούν ιστορίες και άλλων ανθρώπων να τις λένε. Κι ας αλλάζουν τα πρόσωπα κάτω και πάνω στη σκηνή, το θέατρο θα μείνει καταφύγιο και χώρος δημιουργίας. Όπως επιβίωνε σε καιρούς πολιτικής αναταραχής, σε πολέμους και βομβαρδισμούς, όπως προσπαθεί να επιβιώσει σε καιρούς πανδημίας.
Προς όσους ανησυχούν για τη δημοσιοποίηση όλων όσων συμβαίνουν εκτός του στενού θεατρικού τους οίκου, ή την έκφραση γνώμης στα social media, θέλω να τους θυμίσω όλα αυτά που λέγονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας για τις online παραστάσεις. Το ξέρουμε και το ξέρουν, ότι δεν είναι ακριβώς παραστάσεις. Είναι μία συνάντηση του θεάτρου και του κινηματογράφου ακριβώς γιατί η θεατρική πράξη είναι κάτι που περιλαμβάνει και το κοινό. Το κοινό που βρίσκεται εκεί στη σιωπή και αντιδρά σε λέξεις, εκφράσεις και σκηνικές δράσεις, επιστρέφοντας στη σκηνή ενέργεια. Και για να είναι αυτή η σχέση ισότιμη, ούτε το κοινό χρειάζεται να κάτσει φρόνιμα τώρα, ούτε οι ηθοποιοί. Χέρι χέρι θέλουμε να πιαστούμε και αλληλοστηριγμένοι να βγούμε μαζί στο φως.