Για κάποιες γυναίκες η μητρότητα δεν είναι επιλογή

Ήταν μόλις στις αρχές του 20ου αιώνα όταν οι γυναίκες σε Ευρώπη και ΗΠΑ ξεσηκώνονταν μαζικά, διεκδικώντας ίσα δικαιώματα με τους άντρες, καλύτερες συνθήκες εργασίας και δικαίωμα ψήφου. Αν εξαιρέσεις το τελευταίο (και αυτό σαφώς όχι σε όλα τα κράτη της υφηλίου), δεν ξέρω κατά πόσο τα πρώτα δύο αποτελούν παρελθόν για το “σύγχρονο”, δυτικό κόσμο.

Αυτή η μικρή εισαγωγή έγινε για να φτάσω στο ζητούμενο αυτού του κειμένου που αφορά στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι γυναίκες σε σχέση με τη μητρότητα, ακόμη και σήμερα. Γιατί, κακά τα ψέματα, τουλάχιστον στη χώρα μας, υπάρχει βαθιά ριζωμένη η ιδέα ότι οι όλες οι γυναίκες ανεξαιρέτως προορίζονται να γίνουν μάνες. Είτε το θέλουν είτε όχι. Είτε μπορούν είτε όχι. Αυτά είναι “ψιλά γράμματα”.

Δεν μπορεί να μην σου έχει τύχει σε οικογενειακές συγκεντρώσεις οι μεγαλύτερες γυναίκες από το σόι να ρωτούν τις νεότερες και παντρεμένες πότε θα βάλουν μπροστά για κανένα παιδάκι ή αν προσπαθούν με τον άντρα τους να κάνουν παιδί. Σε πολλές περιπτώσεις, δε, αυτές οι ερωτήσεις προηγούνται περισσότερο βασικών όπως “τα πάτε καλά με τον τάδε ή τον δείνα”, “η δουλειά σου πώς πάει;” και τα συναφή. Τι είναι αυτό που κάνει ακόμα και το 2017 μια γυναίκα να ρωτά μια νεότερη γυναίκα όπου την πετυχαίνει γιατί δεν έχει κάνει ακόμα παιδί, συμπληρώνοντας σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια ότι τα χρόνια περνάνε και δεν θα προλάβει;

Χωρίς να αγνοώ το αγαθό των προθέσεων, πάντα απορούσα πώς θα αντιδρούσαν όλοι εκείνοι που κάνουν αυτές τις ερωτήσεις, αν έπαιρναν απαντήσεις του τύπου “Δεν κάνω παιδιά γιατί δεν μπορώ” ή “Δεν κάνω παιδιά γιατί δεν θέλω να κάνω”; Δε γίνεται να μην τους περνά από το μυαλό ότι υπάρχουν ΚΑΙ αυτά τα ενδεχόμενα. Τι θα γινόταν σε αυτή την περίπτωση;

Δεν ξέρω αν εκπλήσσω κάποιον ή κάποια αυτή τη στιγμή αλλά ναι, υπάρχουν γυναίκες που και δε θέλουν και δεν μπορούν να κάνουν παιδιά. Να το πάω και λίγο παραπέρα; Δεν είναι όλες οι γυναίκες “προορισμένες” να γίνουν μάνες. Τρομερό; Για εκείνες που δε θέλουν, ίσως είναι λίγο πιο εύκολο καθώς είναι συνειδητή επιλογή και ως τέτοια την υπερασπίζονται σε κάθε περίεργο (έστω και “καλοπροαίρετα”). Τι συμβαίνει όμως με εκείνες που δεν μπορούν, ενώ το θέλουν; Γιατί πρέπει να βρίσκονται διαρκώς στη θέση να εξηγούν το τι και το πώς;

Όταν κλείνει η πόρτα του κάθε σπιτιού, κανείς άλλος δεν μπορεί να ξέρει τι συμβαίνει από πίσω πέρα από τους ενοίκους. Αυτό που για κάποιες γυναίκες είναι “ευλογία”, για κάποιες άλλες είναι Γολγοθάς, πόνος, ανασφάλεια, αβεβαιότητα, απόρριψη από την κοινωνία και τόσα άλλα. Γιατί αν δεν έχεις ζήσει τι σημαίνει να μην πιάνει η μία εξωσωματική μετά την άλλη, ενώ το σώμα σου έχει γίνει αγνώριστο από τις ορμόνες ή δεν έχεις μείνει ξάγρυπνη για μέρες περιμένοντας αποτελέσματα εξετάσεων γονιμότητας, τότε δεν μπορείς να κρίνεις.

Ο κόσμος θαυμάζει και επαινεί τις γυναίκες που φέρνουν μωρά στη ζωή (και καλά κάνει), εξακολουθεί ωστόσο να αποκαλεί “ανίκανες” ή να λυπάται (στην καλύτερη) εκείνες που δεν μπορούν να το κάνουν. Από πότε η μητρότητα έγινε μέτρο ευτυχίας και πληρότητας για μία γυναίκα; Έχεις παιδί; Ε, τότε όλα καλά στη ζωή σου. Δεν έχεις; Κρίμα, καημενούλα μου, θα κάνεις κάποια στιγμή κι εσύ και “τότε θα βιώσεις την απόλυτη ευτυχία”. Πόσες φορές έχω ακούσει αυτή τη στιχομυθία γύρω μου, να ‘ξερες.

Το πιο λυπηρό είναι ότι τις περισσότερες φορές αυτές οι φράσεις με ύφος “‘άκου κι εμένα που έχω φάει τη ζωή με το κουτάλι” βγαίνουν από τα στόματα γυναικών και όχι απαραίτητα αμόρφωτων ή κοινωνικά απαίδευτων, για να προλάβω κάθε δικηγόρο του διαβόλου. Η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας αφορά στα δικαιώματα μας. Ένα τέτοιο θεμελιώδες δικαίωμα είναι η κάθε γυναίκα να μπορεί να ορίζει το σώμα της όπως επιθυμεί. Είτε αυτό σημαίνει να μη θέλει να μείνει έγκυος ποτέ είτε να παύει να το φορτώνει με ορμόνες όταν δε βλέπει αποτέλεσμα και κουράστηκε να προσπαθεί. Και είναι ακριβώς οι γυναίκες του περιβάλλοντός της που οφείλουν να το καταλάβουν αυτό, αντί να το χαρακτηρίσουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.

Μπορεί η ιδέα της μητρότητας να μου φαντάζει μακρινή ακόμα, ωστόσο θέλω να πω σε όλες τις γυναίκες εκεί έξω, που αντιμετωπίζουν προβλήματα γονιμότητας, πως δεν είστε υποχρεωμένες να απαντάτε σε ερωτήσεις που δεν αφορούν κανέναν άλλο πέρα από εσάς και σας φέρνουν σε δύσκολη θέση, εκτός και αν θέλετε να το κάνετε. Μια γυναίκα δεν είναι λιγότερη σημαντική επειδή δεν μπορεί ή δε θέλει να κάνει παιδιά όπως και αντίστροφα καμιά γυναίκα δεν είναι ξεχωριστή επειδή μπορεί ή θέλει. Οι εποχές που η μητρότητα δεν ήταν ζήτημα επιλογής για μια γυναίκα αλλά περισσότερο “αυτοεκπληρούμενη προφητεία” έχουν περάσει ανεπιστρεπτί.

Ένα είναι σίγουρο: τούτη η μέρα θα έχει φέρει σε πέρας το σκοπό της και οι διαχρονικοί αγώνες των γυναικών θα έχουν βρει αντίκρισμα όταν δε θα χρειάζεται πια να συζητάμε τα τόσο αυτονόητα, όπως αυτό εδώ.

Χρόνια μας πολλά.