Οι γυναικοκτονίες είναι παγκόσμια μάστιγα κατά τον ΟΗΕ

Θα με ρωτήσεις τι είναι γυναικοκτονία ενδεχομένως, αν και είμαι σίγουρη ότι καταλαβαίνεις πως είναι κάτι τουλάχιστον απειλητικό. Αν σκεφτείς, δε, ότι δεν πρόκειται για τυχαίες δολοφονίες γυναικών αλλά ακριβώς για την «ανθρωποκτονία γυναικών από πρόθεση επειδή είναι γυναίκες», σύμφωνα με τον ΠΟΥ, καταλαβαίνεις πόσο πιο απειλητική λέξη είναι η γυναικοκτονία στην πραγματικότητα.

Φόνος με αιτία το φύλο. Φόνος με αιτία κάτι που όφειλε να είναι απλά ένα σύνολο χαρακτηριστικών, όπως είναι τα αυτιά, τα μάτια και η μύτη στο σύνολο ενός προσώπου. Φόνος άδικος, όπως κάθε φόνος. Φόνος στην πραγματικότητα αναίτιος. Γυναίκες νεκρές, ολοένα και περισσότερες, την εποχή που η φωνή τους ολοένα και δυναμώνει. Είναι αυτός ο επιθανάτιος ρόγχος της πατριαρχίας; Μια τελευταία προσπάθεια του παραδοσιακού ως τώρα μοντέλου που κυριαρχούσε στον κόσμο να επιβληθεί; Τα στοιχεία δείχνουν ότι η βία αντί να μειώνεται, όσο περισσότερο η γυναικεία ενδυνάμωση γίνεται ζητούμενο σε όλο τον κόσμο, μάλλον αυξάνεται.

Τα στοιχεία των ερευνών για τις γυναικοκτονίες

Ο ΟΗΕ έδωσε με αφορμή την παγκόσμια ημέρα εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών τα στοιχεία για τις γυναικοκτονίες που έχει συλλέξει από όλο τον κόσμο. Τα στοιχεία δημοσιεύθηκαν από την υπηρεσία των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα και δείχνουν ότι παρόλο που οι φόνοι γενικά μειώνονται, οι γυναικοκτονίες παρουσιάζουν αύξηση. Κατά μέσο όρο, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, 137 γυναίκες ανά τον κόσμο δολοφονούνται καθημερινά από τον σύντροφό τους ή από κάποιον συγγενή τους.

«Το σπίτι είναι το πιθανότερο μέρος διάπραξης εγκλήματος εις βάρος μια γυναίκας». Το 2017 περισσότερες από τις μισές από τις 87.000 στο σύνολο δολοφονημένες γυναίκες, βρήκαν τον θάνατο στα χέρια των πιο δικών τους ανθρώπων. Για πολλές από αυτές ο θάνατος ήρθε μόνο και μόνο επειδή ως γυναίκες παραβίασαν κάποιον άγραφο (ή και γραπτό ανάλογα τη χώρα στην οποία ζούσαν) νόμο. «Η βία από κάποιον σύντροφο συνεχίζει να έχει δυσανάλογα βαρύ τίμημα εις βάρος των γυναικών», αναφέρει η έκθεση του ΟΗΕ.

Σε δική του έρευνα το BBC κατέγραψε την κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης των γυναικοκτονιών την 1η Οκτωβρίου του 2018 σε όλο τον κόσμο. Σε μία ημέρα, οι ανταποκριτές του δικτύου σε όλο τον κόσμο ανέφεραν 47 δολοφονίες γυναικών για λόγους που συνδέονται με το φύλο τους, σε 21 χώρες. Σε μία ημέρα, 47 λιγότερες από εμάς.

Στην Αφρική κινδυνεύουν περισσότερο τα κορίτσια και οι γυναίκες να χάσουν τη ζωή τους από κάποιο σύντροφο ή συγγενή τους. Το 2017 οι περισσότερες γυναίκες που δολοφονήθηκαν από οικείους τους καταγράφηκαν στην Ασία και ακολούθησε η Αφρική, η Βόρεια Αμερική, η Κεντρική και Νότια Αμερική, η Ευρώπη και η Ωκεανία. Αυτά είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία, που μας επισημαίνουν το προφανές. Και στη δική μας γειτονιά του κόσμου, στην Ευρώπη συμβαίνουν τα ίδια (3.000 γυναικοκτονίες το 2017). Κινδυνεύουμε.

Οι διαχωρισμοί κάθε είδους

Δεν ξέρω αν σου φαίνεται και εσένα τόσο παράλογο όσο σε εμένα. Πραγματικά δεν μπορώ να εξηγήσω το γιατί κάποιοι σκοτώνουν τις γυναίκες από πρόθεση μόνο και μόνο επειδή είναι γυναίκες. Το ίδιο απίστευτο θα μου φαινόταν και το αντίθετο. Το ίδιο παράλογο μου φαίνεται και οτιδήποτε ενισχύει τις διακρίσεις μεταξύ των ανθρώπων. Οποιαδήποτε ομάδα διαχωρίζεται από την υπόλοιπη ανθρωπότητα αυθαίρετα με βάση ένα της χαρακτηριστικό.

Θα μπορούσαμε να έχουμε χωριστεί σε αριστερόχειρες και δεξιόχειρες, σε καστανομάτηδες και πρασινομάτηδες, σε άνω του 1,70 ύψους και κάτω του 1,70. Θα μπορούσαμε να μη χωριζόμαστε και καθόλου. Ίσως σε αυτή την περίπτωση να μην ενισχύονταν τόσο όλα αυτά που μας χωρίζουν. Να μη χρειαζόμαστε διαφορετικούς κώδικες συμπεριφοράς, διαφορετικούς ηθικούς κανόνες να ακολουθούμε.

Ίσως χωρίς τις διακρίσεις το φύλο να μην αποτελούσε από μόνο του αίτιο ικανό να οπλίσει έναν δολοφόνο.

Στην Ελλάδα, δυστυχώς, μόλις χάθηκε μια μάχη προς αυτή την κατεύθυνση, της εξάλειψης των διακρίσεων. Η Βουλή το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου στη διάρκεια της ψηφοφορίας για τη Συνταγματική Αναθεώρηση, απέρριψε την αναθεώρηση τoυ άρθρου 5, παρ. 2, για την απαγόρευση διακρίσεων βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού, ταυτότητας και χαρακτηριστικών φύλου. Την τροποποίηση είχαν επιτύχει τον Ιανουάριο οι βουλευτές της προηγούμενης κυβέρνησης μαζί με έναν βουλευτή του Ποταμιού. Σύμφωνα με τον δικηγόρο, συνήγορο πολιτών και οργανώσεων σε υποθέσεις παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Βασίλη Σωτηρόπουλο που ανέδειξε το θέμα μέσω Facebook, 177 βουλευτές καταψήφισαν την τροποποίηση. Συγκεκριμένα 170 ψήφισαν κατά, 120 ψήφισαν υπέρ και 7 δήλωσαν παρόντες.

Χωρίς διακρίσεις

Η παράγραφος 2 του άρθρου 5, στη σημερινή μορφή, αναφέρει τα εξής: «Όλοι όσοι βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια απολαμβάνουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους, χωρίς διάκριση εθνικότητας, φυλής, γλώσσας και θρησκευτικών ή πολιτικών πεποιθήσεων. Εξαιρέσεις επιτρέπονται στις περιπτώσεις που προβλέπει το διεθνές δίκαιο». Βλέπεις το φύλο κάπου; Όχι, δεν το βλέπεις. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι περιττό. Οι διακρίσεις πρέπει να εξαλειφθούν κοινωνικά αν θέλουμε κάποτε να μπορέσουμε να εξαλείψουμε τη βία που προκύπτει από αυτές. Και προς αυτή την κατεύθυνση ίσως βοηθούσε το να καταπολεμηθούν οι διακρίσεις με βάση το φύλο και μέσω του συντάγματος. Νομοθετικά.

Ξέρω πως οι καιροί δεν θέλουν πια να φοβόμαστε. Ξέρω πως είναι η εποχή που διεκδικούμε, που δυναμώνουμε τη φωνή μας, που προσπαθούμε και καταφέρνουμε ακόμα περισσότερα στον τομέα της ισότητας. Παρόλα αυτά κάτι τα στοιχεία του ΟΗΕ, κάτι τα «εμπρός πίσω» που επικρατούν στη χώρα μας σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις διακρίσεις δεν μας αφήνουν να αντιμετωπίζουμε άφοβα το αύριο. Γύρω μας σε όλο τον κόσμο οι γυναίκες αποχαιρετούν τον μάταιο τούτο κόσμο απλά και μόνο επειδή είναι γυναίκες. Αλλά δεν πρέπει να φοβόμαστε. Αν φοβηθούμε πάει να πει πως ακόμα και τώρα, ακόμα και μετά τις προσπάθειες όλων μας εδώ και γενιές να λογιζόμαστε ως ίσες, έπεσαν στο κενό. Αν φοβηθούμε το «εμπρός» δεν θα υπάρχει πια στο λεξιλόγιό μας. Θα απομείνει μόνο το «πίσω».