Σε πόσες χώρες του πλανήτη γυναίκες και άντρες έχουν ίσα δικαιώματα; Η απάντηση, μονοψήφιο νούμερο
- 28 ΦΕΒ 2019
Το ερώτημα «πόσες χώρες υπάρχουν πάνω στη γη;», παραδόξως δεν απαντάται όσο εύκολα ενδεχομένως νομίζαμε. Σε ελάχιστες μεν αλλά υπαρκτές περιπτώσεις τα γεωγραφικά σύνορα τίθενται ακόμα υπό αμφισβήτηση, όπως και η καθολική τους αναγνώριση. Υπάρχουν επίσης, κράτη εν κράτη, δεν είναι μέλη των Ηνωμένων Εθνών και άρα δεν προσμετρούνται. Ένα τέτοιο παράδειγμα, είναι το Βατικανό. Πες λοιπόν 192 για να είσαι μέσα κι άσε μερικά εκτός. Ή κάνε μία άλλη ερώτηση, που απαντάται πολύ πιο εύκολα. Για παράδειγμα, ρώτα με σε πόσες χώρες αυτού του κόσμου, γυναίκες και άντρες έχουν ίσα, ολόισα νομικά δικαιώματα. Θα σου πω 6, αλλά θα δυσκολευτώ πολύ.
Οι νόμοι ενός κράτους αντανακλούν τις αξίες και τις προσδοκίες του, ενώ παράλληλα εμπνέουν, καθορίζουν και υπαγορεύουν τις πραγματικότητες των πολιτών του. Είναι η προβολή του τρόπου ζωής μας, αυτού που βιώνουμε και με τον οποίο επηρεάζουμε καθημερινά ο ένας τον άλλο. Αποτελεί σταθερό κομμάτι της διαλεκτικής του καθενός μας, του τρόπου που διεκδικούμε σε δημόσιο αλλά και προσωπικό επίπεδο. Το νομικό πλαίσιο υποσυνείδητα μας ενθαρρύνει και μας αποτρέπει να ελπίζουμε.
Με όλα αυτά τα δεδομένα, ο αριθμός 6 μας κάνει κουρέλι. Γιατί οδηγεί απευθείας στη σκέψη πως πολλά από τα ζητήματα για τα οποία έχει γίνει μάχη στο όνομα της ισότητας και της πραγματικής ισονομίας δεν τα βρίσκεις ούτε καν στα χαρτιά. Είναι στον αέρα
Τα νέα που μοιάζουν τόσο παλιά έρχονται από μια νέα αναφορά της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οποία έθεσε υπό εξέταση 35 δείκτες και παράγοντες νομικής ισότητας σε 187 χώρες. Από νόμους που σχετίζονται με την ιδιοκτησία και την κληρονομιά, έως την προστασία της εργασίας, της αμοιβής και των συνταξιοδοτικών πολιτικών, καθώς και τους κανόνες που διέπουν πιο καθημερινά ζητήματα, όπως οι συνθήκες μέσα σ’ έναν γάμο, οι μετακινήσεις, τα ταξίδια, η προσωπική ασφάλεια, οι γονικές άδειες. Διαπίστωθηκε πως οι μοναδικές χώρες στις οποίες τα δύο φύλα είναι εξ ολοκλήρου ίσα απέναντι στον νόμο είναι έξι: Το Βέλγιο, η Δανία, η Γαλλία, η Λετονία, το Λουξεμβούργο και η Σουηδία. Ήταν οι μόνες που σκόραραν 100 στα 100 στους υπό εξέταση δείκτες. Όλες οι υπόλοιπες δεν τα κατάφεραν, ίσως κάποια άλλη φορά να σταθούμε όλες πιο τυχερές.
Μια μικρή όαση στην έρημο της απαισιοδοξίας που αναπόφευκτα σε πιάνει από τα μαλλιά και σε γυρνάει σβούρες, το δεδομένο ότι το μέρος του κόσμου με τις περισσότερες μεταρρυθμίσεις υπέρ των γυναικών τα τελευταία 10 χρόνια είναι χώρες που ορίζονται γεωγραφικά ως Υποσαχάρια ή Μαύρη Αφρική. Χώρες εξ ορισμού υποανάπτυκτες στις οποίες ο προσδιορισμός «γυναικείο» στο ουσιαστικό «δικαίωμα» δεν κάνουν κάποιο ιδιαίτερο νόημα.
Συγκεκριμένα, οι συνολικά 71 διαφορετικοί νόμοι που ψηφίστηκαν την τελευταία δεκαετία έδωσαν έστω και στα χαρτιά το δικαίωμα στις γυναίκες να ξεκινούν δικές τους δουλειές και να προσφεύγουν στη δικαιοσύνη σε περιπτώσεις παρενόχλησης στον χώρο εργασίας ή ενδοοικογενειακής βίας. Την ίδια περίοδο, στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική η αντίστοιχη νομοθεσία μετρά μόλις 19 μεταρρυθμίσεις αυτού του είδους, συμπεριλαμβανομένων νόμων κατά της ενδοοικογενειακής βίας στην Αλγερία, το Μπαχρέιν, τον Λίβανο και τη Σαουδική Αραβία.
Κατά τ’ άλλα, στον δυτικό κόσμο, ο μέσος όρος των δικαιωμάτων των γυναικών που προστατεύονται από τον νόμο, αντιστοιχούν στα 3/4 εκείνων που ισχύουν για τους άντρες. Η ψαλίδα ανοίγει κυρίως στα εργασιακά διακαιώματα, την επιχειρηματική πρωτοβουλία, τις αμοιβές. Κι όλα αυτά, είπαμε, αφορούν στα νομικά κατοχυρωμένα. Για όλα τα υπόλοιπα, τις άτυπες διακρίσεις, τον σεξισμό που υπερισχύει εκτός και πάνω από τον νόμο, τα στερεότυπα που καθορίζουν τις σκέψεις και τις συμπεριφορές κανείς δεν μπορεί να τα καταγράψει και να τα απαριθμήσει με βεβαιότητα. Αν ξεκινούσαμε όμως κατοχυρώνοντας τα γραμμένα, σίγουρα θα ανατρέπαμε και τ’ άγραφα.
Κεντρική φωτογραφία: AP Photo/ Dar Yasin
