Το μεγαλύτερο κοινό μυστικό των γυναικών

Τι γίνεται όμως όταν την ακατανίκητη επιθυμία, διαδέχεται η ζήλια του ενός για το παρελθόν του άλλου; Όταν στη θέα ενός άγνωστου αριθμού στο τηλέφωνο του εσείς βλέπετε την πρώην «να χτυπάει την πόρτα»; Όταν ψάχνετε τσάντες και συρτάρια, ανοίγετε γράμματα και e-mails για να βρείτε στοιχεία για παλιές ιστορίες;  Όταν  βομβαρδίζετε τον σύντροφο σας  με ανεξέλεγκτο καταιγισμό ερωτήσεων για το παρελθόν του; Τι κρύβει αυτό το υπέρμετρο ενδιαφέρον για την ζωή του πριν από μας;

Το  παρελθόν που αναβιώνει

«Δεν μπορώ να συγκρατήσω τον εαυτό μου και να πάψω να τον ανακρίνω για το παρελθόν του, θέλω να τα ξέρω όλα, μερικές φορές μου’ ρχεται μέχρι και να τον ξυπνήσω τη νύχτα για να μάθω λεπτομέρειες», ομολογεί η Σοφία 34 ετών. Αυτή η ακόρεστη περιέργεια για τη ζωή του συντρόφου μας πριν από μας είναι σίγουρα ανάγκη για επιβεβαίωση και ασφάλεια αλλά ο Τρύφωνας Ζαχαριάδης Γενικός Γραμματέας, Διδάσκων και Εκπαιδευτής της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής θεραπείας μπαίνει πιο βαθιά στην ανθρώπινη ψυχολογία: «Η εμμονή στο παρελθόν του συντρόφου λαμβάνει ένα αρρωστημένο χαρακτήρα που δεν ανταποκρίνεται σε λογική επεξεργασία, αφού οι σχέσεις του συντρόφου έλαβαν χώρα σε χρόνο που δεν έχει συνάφεια μαζί του. Η ζήλια αυτού του είδους συνδέεται στενά με το ναρκισσισμό. Μοιάζει σαν ένας μηχανισμός άμυνας που κατά την φροϋδική σκέψη “εμποδίζει” την παρόρμηση μας προς την απιστία. Τα έντονα ζηλοτυπικά αισθήματα όμως, τα εκδηλώνουν άνθρωποι που δεν είναι ικανοί να αγαπήσουν αλλά διατηρούν μια ισχυρή ανάγκη να αγαπηθούν».

Η ωριμότητα ενός ζευγαριού βρίσκεται στην αποδοχή και το σεβασμό της προσωπικότητας, των επιθυμιών και του παρελθόντος του συντρόφου μας. Μια υγιής σχέση δεν μπορεί να βασίζεται σε ιδιοκτησιακές αντιλήψεις.

Τις περισσότερες φορές μάλιστα εμείς οι ίδιοι φέρνουμε τα παλιά στην επικαιρότητα κάνοντας λεπτομερείς ερωτήσεις, ακόμα και αν αυτή η διαδικασία αποδεικνύεται άκρως βασανιστική. Πιστεύουμε ότι αν γνωρίζουμε τι και πώς έζησε χθες ο/η σύντροφός μας, αν μάθουμε τον άνθρωπο που αγάπησε τότε ξέρουμε πώς θα ζήσει και θα αγαπήσει αύριο. «Με το πλήθος των ερωτήσεων αυτών δημιουργείται μια ψευδαίσθηση ελέγχου επί πραγμάτων και καταστάσεων που στην πραγματικότητα ούτε μπορούν να αλλάξουν –αφού είναι παρελθόν- ούτε φυσικά και δύνανται να τεθούν υπό τον πραγματικό μας έλεγχο. Η απουσία αυτής της αίσθησης ελέγχου δημιουργεί ανασφάλεια με κάποια άτομα να επιδίδονται σε ένα ατέλειωτο κυνήγι μαγισσών», εξηγεί ο ψυχολόγος Στέφανος Κατσάρας. 

Στην πραγματικότητα αυτό που καταφέρνουμε, είναι να δημιουργήσουμε ένα δικό μας «σενάριο» πάνω στο παρελθόν του συντρόφου μας ή αλλιώς να «ξαναμοντάρουμε» το παρελθόν του όπως εμείς  το φανταστήκαμε. «Κάθε ιστορία από το παρελθόν μπορεί να αποκτήσει στο μυαλό μας τεράστιες διαστάσεις απλά γιατί δεν ξέρουμε ποιες είναι οι πραγματικές. Εύκολα λοιπόν μεγεθύνεται και λαμβάνει θέση δυνητικής απειλής για μας», συμπληρώνει ο κύριος Κατσάρας.

Γιατί όμως το παρελθόν επηρεάζει το σήμερα του ζευγαριού; Η παιδική ηλικία και τα σημάδια της αποτελούν τον πυρήνα των συναισθημάτων μας, εξηγεί ο Τρύφωνας Ζαχαριάδης. «Η ζήλια αρχίζει από την κούνια του βρέφους. Αν περίτεχνα “τακτοποιήθηκε” στα παιδικά μας χρόνια, είναι πάντα έτοιμη να φανερωθεί, όταν η ζωή – νομίζουμε ή πραγματικά συμβαίνει – τολμά να μας αφαιρέσει ή να μας μοιράσει την αγάπη με την ευρύτερη έννοια της».

Πολλοί άνθρωποι χωρίς να το συνειδητοποιούν θεωρούν ότι καθένας έχει στη ζωή ένα μερίδιο ευτυχισμένων στιγμών και, επομένως, αν ο σύντροφός τους έζησε πολλές από αυτές στο παρελθόν δεν θα του έχουν μείνει παρά ψίχουλα για το μέλλον. Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο: το ευτυχισμένο παρελθόν, φέρνει ευτυχισμένο παρόν και μέλλον.

Η σχέση όμως δεν είναι διαγωνισμός εμπειριών και το να ζούμε με κάποιον που μας δίνει διαρκώς την αίσθηση ότι τα έχει δει και τα έχει γνωρίσει όλα μπορεί να είναι ενοχλητικό έως επώδυνο.

«Η άποψη αυτή για την ευτυχία είναι αντίστοιχη με εκείνη που διατηρούν κάποιοι για την αγάπη. Πιστεύουν ότι είναι πίτα που αν την μοιραστείς μειώνεται η ποσότητα και ποιότητα της. Το ένα από τα δύο συναισθηματικά “υλικά” που πολλαπλασιάζεται όσο το συναλλάσσεις με τους γύρω σου είναι η αγάπη-καλοσύνη. Το άλλο η κακότητα. Ας επιλέξουμε!», ξεκαθαρίζει ο Τρύφωνας Ζαχαριάδης, ενώ ο Στέφανος Κατσάρας τονίζει: «Ο κάθε άνθρωπος έχει δυνητικά άπειρες πιθανές στιγμές ευτυχίας. Μάλιστα ένας άνθρωπος που έχει ζήσει πλήθος ευτυχισμένων στιγμών κατά το παρελθόν είναι πιο πιθανό να ζήσει ακόμα περισσότερες  στο μέλλον, διότι έχει τις κατάλληλες λειτουργικές νοητικές δομές να ζει με τέτοιο τρόπο ώστε να παράγει στιγμές ευτυχίας».

Παρόλ’ αυτά όσο μικροπρεπές και αν φαίνεται το αίσθημα της ζήλιας, δεν είναι καθόλου σπάνιο, όλοι το έχουμε νιώσει. Ίσως να έχει να κάνει και με την αδυναμία μας να δεχτούμε ότι ο σύντροφός μας πέρασε όμορφα και χωρίς εμάς, λες και μας ανήκουν τόσο εκείνος όσο και το παρελθόν του. Πώς μπορούμε όμως να μιλάμε για αγάπη μπροστά σε μία τόσο ισχυρή επιθυμία για κατοχή;  «Η ζηλοτυπική συμπεριφορά αυτών των ανθρώπων δεν εμπεριέχει την ανάγκη να ανήκουν κάπου, αλλά να τους ανήκουν όλα. Από φόβο μήπως τελειώσει το συναίσθημα του άλλου και δεν μπορούν “χορτάσουν ” οι ίδιοι», εξηγεί ο Τρύφωνας Ζαχαριάδης.

Το αδιαπραγμάτευτο παρελθόν

Υπάρχουν περιπτώσεις που δεν μπορούμε παρά να σεβαστούμε και να συμβιβαστούμε με το παρελθόν του συντρόφου μας. Πολλές γυναίκες ωστόσο δεν θέλουν ούτε να ακούν για τα παιδιά του συντρόφου τους από προηγούμενο γάμο και πολλοί άντρες απαιτούν από την αγαπημένη τους να διακόψει τις σχέσεις με την οικογένειά της.  Μπορεί το πάθος μας να αρνείται να γνωρίζει και να αναγνωρίζει το πριν, η ωριμότητα ενός ζευγαριού βρίσκεται στην αποδοχή και « το σεβασμό της προσωπικότητας, των επιθυμιών και του παρελθόντος του συντρόφου μας. Μια υγιής σχέση δεν μπορεί να βασίζεται σε ιδιοκτησιακές αντιλήψεις», τονίζει ο Στέφανος Κατσάρας, ψυχολόγος.  

Το παρελθόν του στο κοινό παρόν μας

Μερικές φορές τις ιστορίες από το παρελθόν δεν τις φέρνει η κουβέντα, αλλά βρίσκονται σταθερά στο προσκήνιο από τον ίδιο το σύντροφό μας για να προκαλέσει τα ζηλοτυπικά μας αισθήματα: «Ο σύντροφός μου υπήρξε μέλος μιας θεατρικής ομάδας που περιόδευε σε όλη την Ευρώπη και χρεοκόπησε την εποχή που γνωριστήκαμε», διηγείται η Νίκη, 35 ετών.

«Με το που θα βρεθούμε σε έναν καινούριο κύκλο ανθρώπων αρχίζει να μιλάει ακατάπαυστα για τη ζωή του ως ηθοποιού και τα ταξίδια του με τον θίασο, λες και ό,τι ζούμε σήμερα δεν έχει κανένα ενδιαφέρον». Είναι αλήθεια ότι η ζήλια είναι ένα παιχνίδι με δύο παίκτες. Όταν ο ένας δοξάζει το παρελθόν του, ο άλλος ζηλεύει ακόμα και αν δεν είναι στη φύση του. «Πίσω από αυτόν τον ζηλοτυπικό συναισθηματικό ανταγωνισμό κρύβεται η “σύγκριση” με τον όποιον άλλο. Υπερέχουμε ή υστερούμε ώστε να διατηρήσουμε το προβάδισμα στο να είμαστε οι καλύτεροι, οι ικανότεροι, οι εξυπνότεροι, οι περισσότερο ερωτεύσιμοι, για να αγαπηθούμε ολοκληρωτικά εμείς και όχι ο άλλος. Οι άνθρωποι συγκρίνουν τον εαυτό τους και αποκτούν τη σιγουριά πώς όλες οι συναλλαγές τους αποσκοπούν σε ένα παιχνίδι υπεροχής του Ενός», εξηγεί ο Τρύφωνας Ζαχαριάδης.

Η σχέση όμως δεν είναι διαγωνισμός εμπειριών και το να ζούμε με κάποιον που μας δίνει διαρκώς την αίσθηση ότι τα έχει δει και τα έχει γνωρίσει όλα μπορεί να είναι ενοχλητικό έως επώδυνο. Τι σημαίνει αλήθεια αυτή η επίδειξη γι’ αυτόν που την κάνει; «Είναι ένδειξη ανασφάλειας του ίδιου», ξεκαθαρίζει ο Στέφανος Κατσάρας.

«Πιθανότατα να θεωρεί πώς αυτά που ζει σήμερα με τον/ την σύντροφό του υπολείπονται αυτών που θα επιθυμούσε και  επιδίδεται σε μία επίδειξη “ένδοξων” στιγμών του παρελθόντος για να τονώσει την αυτοεκτίμησή του αλλά και την άποψη των άλλων για κείνον. Στην πραγματικότητα είναι μια κεκαλυμμένη ανασφάλεια και αρνητική εκτίμηση της ζωής αναφορικά με το παρόν, εκφρασμένες με τρόπο βαθιά εγωιστικό», συμπληρώνει ο ψυχολόγος.