Το «Θα σας φάμε» της Τσανακλίδου, το τυφλό μίσος του Twitter και το σχόλιο της Ακρίτα
- 13 ΦΕΒ 2023
Τα σκέφτηκα κι εγώ διαβάζοντας τον τίτλο της είδησης ή κάποια Tweets, πριν πατήσω το play σε κάποια video και κυρίως πριν βάλω τα ακουστικά στα αυτιά μου τα «Μα τι το ήθελε τώρα ένα τέτοιο ρήμα;», ή «μα γιατί να υπάρχει τόση ένταση;», ή «γιατί είναι τόσο εύκολο να μισιόμαστε τελικά;». Μόλις κατάλαβα τι ακριβώς είχε συμβεί με την «ατάκα» που είπε η Τάνια Τσανακλίδου στη συναυλία αλληλεγγύης των σπουδαστών, μου έμεινε μόνο το τελευταίο ερώτημα. «Γιατί τόσο μίσος;».
Η Τάνια Τσανακλίδου συμμετείχε στη συναυλία αλληλεγγύης που διοργάνωσε το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών έξω από το Εθνικό Θέατρο και το κτίριο Τσίλλερ το οποίο έχουν καταλάβει σπουδαστές δραματικών σχολών. Σε αυτή τη συναυλία αλληλεγγύης στην οποία συμμετείχε πλήθος καλλιτεχνών, η Τέχνη ήταν αυτή που ανέλαβε να μιλήσει. Οι καλλιτέχνες της χώρας δίνουν τον δικό τους αγώνα, κατά του Προεδρικού Διατάγματος, που εξισώνει τα πτυχία τους με απολυτήρια Λυκείου.
«Δεν φεύγουμε. Τώρα θα μας ακούσετε», ήταν το σύνθημα της συναυλίας, με τους Φοίβο Δεληβοριά, Μαρίνα Σάττι, Σπύρο Γραμμένο, Πάνο Βλάχο, Μάρθα Φριντζήλα, Ρίτα Αντωνοπούλου, Σκιαδαρέσες και Magic De Spell να ανεβαίνουν μεταξύ άλλων στη σκηνή. Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που έπιασαν το μικρόφωνο και τραγούδησαν, ήταν και η Τάνια Τσανακλίδου. Ένα τραγούδι που διάλεξε να πει ήταν αρκετό για να ανοίξει η πόρτα του μίσους στο Twitter.
Το «Θα σας φάμε» που τραγούδησε η Τάνια Τσανακλίδου, δεν ήταν δική της έμπνευση. Ήταν στίχος από ένα τραγούδι του 1974, που υπέγραψε ο Μάνος Λοΐζος. Ο Μάνος Λοΐζος θέλησε να μιλήσει για το παιχνίδι της εξουσίας και της υποταγής που συνοδεύει την ανθρωπότητα από την αρχή της και συνεχίζει μέχρι σήμερα να μας συνοδεύει, και το έκανε γράφοντας τους στίχους του τραγουδιού «Ο Μέρμηγκας» που μοιάζει με παιδικό παραμύθι.
Οι στίχοι του Μέρμηγκα ακολουθούν παρακάτω
Ένας μέρμηγκας κουφός με πήρε απ το χέρι
Είμαι λέει ο πιο σοφός σ’ ολόκληρο τ’ ασκέρι
Και τα μικρά του τα μερμηγκάκια
χειροκροτάνε μ’ ενθουσιασμό
εν-δυο προσκυνάμε,
εν-δυο πολεμάμε,
εν-δυο δεν πεινάμε
Τα βολεύεις μια χαρά σπουδαίο μου μυρμήγκι
όμως πρόσεχε καλά τ’ ωραίο σου λαρύγγι
Και τα μικρά του τα μερμηγκάκια
χειροκροτάνε μ’ ενθουσιασμό
εν-δυο προσκυνάμε,
εν-δυο πολεμάμε,
εν-δυο μα πεινάμε
Πριν προλάβω να του πω το σύστημα ν’ αλλάξει
πλάκωσε όλο το χωριό το μέρμηγκα να χάψει
Kαι τα μικρά του τα μερμηγκάκια
χειροκροτάνε μ’ ενθουσιασμό
εν-δυο πολεμάμε,
εν-δυο μα πεινάμε,
εν-δυο θα σε φάμε!
Βρίσκεις το τραγούδι κακό; Βρες το. Βρίσκεις ότι η Τάνια Τσανακλίδου πήρε μία ανεπίτρεπτη πρωτοβουλία γυρνώντας τον τελευταίο στίχο από ενικό σε πλυθηντικό; Δικαίωμά σου. Πιστεύεις ότι αυτό το «Θα τους φάμε», που είπε κλείνοντας το τραγούδι της η Τάνια Τσανακλίδου ήταν ανεξάρτητο απο τους παραπάνω στίχους, μία έμπνευση «μίσους» της στιγμής; Ή ότι δεν το είπε γενικώς για την εξουσία και τη δύναμη που έχουν τα μικρά «μερμηγκάκια» όταν αποφασίζουν να την αμφισβητήσουν, αλλά με κανιβαλιστικές διαθέσεις κατά συγκεκριμένων ανθρώπων; Κι αυτό δικαίωμα σου είναι.
Ωστόσο, η απομόνωση αυτής της σκέτης φράσης της τραγουδίστριας ως κάποια ρήση δικής της έμπνευσης, που μοιράστηκε με το συγκεντρωμένο πλήθος, μοιάζει τουλάχιστον πονηρή.
Οι πύλες του μίσους άνοιξαν στο Twitter και σχολιάστηκαν τα πάντα: Η ηλικία της Τάνιας Τσανακλίδου, η εμφάνισή της, η εικόνα της, η προσωπική της ζωή. Όλα αυτά για έναν στίχο, ενός τραγουδιού, που ανήκε στη συλλογή Τα τραγούδια του δρόμου, που ειπώθηκε σε μία κινητοποίηση, νέων ανθρώπων που παλεύουν για ένα καλύτερο επαγγελματικό μέλλον κι επιμένουν να ζητούν να ακουστούν.
Είναι θλιβερό το πόσο εύκολα οι άνθρωποι καταφεύγουμε στο μίσος. Είναι ακόμα πιο θλιβερό πόσο εύκολα οι άνθρωποι καταφεύγουμε στο μίσος με κομματικά κριτήρια. Μαζί με την εμφάνιση της Τάνιας Τσανακλίδου στη συναυλία αλληλεγγύης των καλλιτεχνών, κυκλοφόρησε η φήμη ότι έχει «κλειδώσει» η υποψηφιότητά της στο ψηφοδέλτιο επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ. Κάπως έτσι η παρουσία της εκεί κομματικοποιήθηκε από τα social media. Το Twitter έγινε πεδίο μάχης μεταξύ ανθρώπων που θέλουν να ταυτίζονται με κόμματα, χρώματα, σχηματισμούς.
Και πάντα κάπου εκεί είναι που το μέτρο χάνεται. Που οι άνθρωποι δεν αρκούνται σε ένα διαφωνώ ή σε ένα δεν μου αρέσει αυτό που είδα. Είναι η στιγμή αυτή που συντασσόμαστε με τον «κομματικό στρατό μας» που προκειμένου να μιλήσουμε για την αντίθεσή μας προς τις πολιτικές ιδέες κάποιου, καταφεύγουμε σε «επιχειρήματα» για την φάτσα του, την έκφρασή του, την ηλικία του, την προσωπική του ζωή. Σε κανένα επιχείρημα δηλαδή. Καταφεύγουμε στη μεγάλη αποθήκη του μίσους μας που μοιάζει να μη στερεύει ποτέ όταν μιλάμε για τους συνανθρώπους μας.
Είναι σαν να αρνούμαστε πεισματικά να δεχτούμε ότι όποιος δεν είναι μαζί μας δεν είναι απαραίτητα και εναντίον μας. Είναι σαν να αδυνατούμε πλέον να πούμε τη φράση «ας συμφωνήσουμε ότι διαφωνούμε» και να πάμε παρακάτω.
Όχι, λειτουργούμε με ορολογία διαγωνισμού, με αντιπάλους, νίκες και χασούρες. Με καμία συμπόνια, με καμία ενσυναίσθηση, με καμία πρόθεση να μπούμε στη θέση του άλλου να κατανοήσουμε γιατί διαμαρτύρεται, αν δεν συμφωνούμε με αυτή τη διαμαρτυρία. Με καμία πρόθεση να αναγνωρίσουμε ότι ο χώρος στον οποίο ανήκουμε δεν είναι τέλειος και μπορεί κάποιες ομάδες, όπως π.χ. τους καλλιτέχνες, να τους έχει αδικήσει. Κι όποιος είναι απέναντί μας, γίνεται αυτόματα «εχθρός».
Πόσο μοιάζουμε τελικά με εκείνα τα μερμηγκάκια που κινούνται όλα μαζί, ρίχνουν «μίσος» όλα μαζί, χειροκροτάνε όλα μαζί, εξεγείρονται και όλα μαζί ξαναχειροκροτάνε τον επόμενο;
Υπήρξαν κι άνθρωποι που υπερασπίστηκαν την Τάνια Τσανακλίδου, όπως η Έλενα Ακρίτα και πολλοί ακόμα και κάποια από τα -ομολογουμένως πολύ κοσμιότερα- σχόλια τους θα τα δεις παρακάτω.
Η τέχνη οφείλει να έχει στο κέντρο της τον άνθρωπο και τις διεκδικήσεις του, αυτή είναι η προσωπική μου άποψη. Γι’ αυτό και δεν με ξενίζει ότι οι καλλιτέχνες διαμαρτύρονται με τέχνη, ότι μέσω της τέχνης λένε τελικά περισσότερα απ’ όσα μπορούν να πουν οι δηλώσεις τους, ότι τραγουδάνε τα συναισθήματά τους απέναντι στην κοινωνική αδικία, ότι ενδυναμώνουν με τους στίχους τους αυτούς που στο σύστημα όπου ζουν έχουν τη λιγότερη και μαζί την περισσότερη δυνατή εξουσία, όπως ακριβώς έκανε ο Μάνος Λοϊζος με τους στίχους του.
Η ιστορία του Μέρμηγκα είναι ένα τραγούδι, που χωρίς ηθικοδιδακτισμό μιλά για τους ηγέτες και τους στρατούς τους, την τυφλή υποταγή στην εξουσία και το πόσο εύθραυστη τελικά αποδεικνύεται η παντοδυναμία κάποιου. Είναι ένα τραγούδι που μάθαμε ως «παιδικό» και που περιλαμβανόταν στον ίδιο δίσκο με άλλα τραγούδια όπως τα «Συρματοπλέγματα», ο «Τσε», ο «Αρχηγός», ο «Τρίτος Παγκόσμιος», ο «Δρόμος».
Πάλι καλά να λέμε που η Τάνια Τσανακλίδου δεν διάλεξε να τραγουδήσει το τραγούδι «Ο αρχηγός» γιατί το Twitter θα την κατηγορούσε ότι παραίνεσε τον κόσμο να θεωρήσει τον πόλεμο γιορτή.
Αξίζει πάντως να αναφερθεί ότι ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, θα έχει συνάντηση με εκπροσώπους των καλλιτεχνών, την Τετάρτη, 15 Φεβρουαρίου στις 12.00 προκειμένου να συζητήσουν το θέμα της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης.
