Η αξεπέραστη κληρονομιά του Alexander McQueen. Τα fashion shows που άλλαξαν για πάντα τη μόδα

Κανείς δεν θα μπορέσει να φτάσει τον Lee. Ο Alexander McQueen ήταν από τους σχεδιαστές που το συναίσθημα κυρίευε κάθε του συλλογή. Αυτό συνδύαζε με το όραμά που είχε για τη μόδα, που για εκείνον ήταν ένα είδος τέχνης. Ή καλύτερα, ο McQueen ήταν αυτός που έκανε τη μόδα τέχνη. Οι παρουσιάσεις των συλλογών του ήταν «ζωντανά» έργα τέχνης όπου πρωταγωνιστής δεν ήταν τα ρούχα. Ήταν το συναίσθημα. Τι σου προκαλούν οι πίνακες του Monet; Έβλεπες την Mona Lisa του DaVinci να σε παρακολουθεί; Ανατρίχιαζες στην όψη του ρεαλισμού; Όλα αυτά τα συναισθήματα που νιώθει κανείς αντικρύζοντας την τέχνη, έφερνε ο Alexander McQueen στις συλλογές του και δη, στις παρουσιάσεις του. Είναι «λίγο» να λέμε ότι οι παρουσιάσεις των συλλογών του ήταν απλές επιδείξεις μόδας. Ήταν οι παρουσιάσεις των συναισθημάτων ενός «βασανισμένου» καλλιτέχνη που έβλεπε το μέλλον διαφορετικά απ’ όλους εμάς. Ο υπερρεαλισμός που τον διακατείχε, “the strokes of genius”, οι διαρκείς μικροεπαναστάσεις του, τον οδήγησαν στο να βάλει τέλος στη ζωή του, στις 11 Φεβρουαρίου 2010, αφήνοντας τη μόδα με ένα τεράστιο κενό. Ίσως όμως, το κενό να μην ήταν τόσο μεγάλο γιατί η τεράστια κληρονομιά που άφησε «πίσω» του, έχει διάρκεια. Ακόμα είναι επίκαιρη. Ακόμα εμπνέει. Ακόμα είναι μπροστά. Κανείς δεν μπορεί να φτάσει τον Lee.

Αγαπημένε μου, Alexander McQueen

Θυμάμαι ακόμα την ημέρα που έμαθα για τον θάνατό του. Έκλαψα. Έκλαψα για την απώλεια ενός ανθρώπου που δεν γνώριζα, αλλά ήξερα καλά. Ήταν ο μοναδικός άνθρωπος που ακόμα και από «μακριά», με έκανε να δω τη μόδα γι’ αυτό που πραγματικά ήταν. Η μόδα για τον Lee ήταν μια ιδέα. Ένα συναίσθημα που κατάφερε να μεταφράσει μέσα από τα ρούχα του, τις shocking παρουσιάσεις των συλλογών του, μέσα από τα «γλυπτά» που ήταν συχνά τα ρούχα του. Ο Alexander McQueen, με έκανε να δω ότι η μόδα είναι δύναμη. Ότι είναι προορισμένη για να σοκάρει. Ότι υπάρχει για να επαναστατεί. Ο Alexander McQueen ήταν ένας καλλιτέχνης που με έκανε να δω την γκροτέσκ και την άκρως ρομαντική φύση της μόδας. Η μόδα για τον Lee δεν ήταν ποτέ ένα πράγμα. Και έτσι αντιμετωπίζω και εγώ τη μόδα σήμερα. Σε ευχαριστώ για την έμπνευση, αγαπημένε μου Lee.

«Δεν θέλω να κάνω cocktail party. Προτιμώ ο κόσμος να φεύγει από τα shows μου και να ξερνάει»

Το shocking factor είναι το βασικό χαρακτηριστικό όλων των fashion shows του Alexander McQueen. «Θέλω extreme αντιδράσεις. Θέλω καρδιακές προσβολές. Θέλω ασθενοφόρα». Για τον Lee, οι παρουσιάσεις του δεν είχαν (μόνο) εμπορικό χαρακτήρα. Ήταν πάντα ένα πολιτικό και κοινωνικό statement που προορίζονταν στο να κάνει το κοινό να νιώθει άβολα. Είναι άβολο να νιώθεις ότι βλέπεις το μέλλον να ξεδιπλώνεται μπροστά σου μέσα από το συναίσθημα των μοντέλων, μέσα από μερικά κομμάτια υφάσματος. Είναι πολλοί που δεν αντέχουν την αλήθεια και ο Alexander McQueen ήταν ο άνθρωπος που δεν την απέκρυψε ποτέ.

Γι’ αυτό έχουν τόση διάρκεια και επικαιρότητα οι επιδείξεις του. Γιατί είναι «φτιαγμένες» με αφοπλιστική ειλικρίνεια. Τα shows του Lee έβλεπαν «μπροστά». Και τώρα εμείς, 14 χρόνια και μετά, βλέπουμε την πραγματικότητα του σήμερα μέσα από τις πολιτικοποιημένες συλλογές του. Νομίζω ότι αυτό είναι τελικά το πιο shocking κομμάτι από το έργο του. Το γεγονός ότι προέβλεψε το μέλλον της μόδας (και της κοινωνίας;), τόσα χρόνια πριν. Είναι shocking να βλέπεις ότι η κοινωνία μας, έχει αποδειχτεί τόσο προβλέψιμη. Ο Lee όμως δεν ήταν. Ήταν ένας ατρόμητος, genius, οραματιστής που ήταν πολύ «λίγος» γι’ αυτόν τον πλανήτη. Ο Alexander McQueen, λοιπόν, έκανε την επανάστασή του και θα «συνεχίζει» να την κάνει, όσο υπάρχει η σύγχρονη κοινωνία.

Αυτά είναι, μερικά, από τα πιο εμβληματικά fashion shows* του, που πρέπει να ξέρει κανείς.

“Highland Rape,” Fall/Winter 1995

Από τα shows που προκάλεσαν πάρα πολύ, ειδικά για την εποχή που πραγματοποιήθηκε. Η συλλογή παρουσίασε μια σειρά από ημίγυμνα μοντέλα με πιτσιλιές από αίμα και σκισμένα ρούχα τα οποία αρχικά, λεγόταν ότι ήταν εμπνευσμένα από τη βία στην Αγγλία. Μετά τον θάνατό του, κυκλοφόρησε μια φήμη ότι η συλλογή «μίλησε» για τον βιασμό του Alexander McQueen, όταν ήταν μόλις 9 χρονών, από τον σύζυγο της αδερφής του.

“It’s a Jungle Out There,” Fall/Winter 1997

Από τα πιο δημοφιλή shows του, μιας και ξεκίνησε κάπως «στραβά». Αυτή ήταν η πρώτη συνεργασία του σχεδιαστή με την Naomi Campbell που δεν ξεκίνησε όμως καλά. Το μοντέλο καθυστέρησε να εμφανιστεί στο show, με αποτέλεσμα ο McQueen να την απολύσει (φυσικά, τα βρήκαν μετά). Έπειτα, ο χώρος που πραγματοποιήθηκε το show, έμεινε χωρίς ρεύμα με αποτέλεσμα μάλιστα, κάποιος από το κοινό να πατήσει πάνω σε ένα prop και να βάλει φωτιά στην πασαρέλα. Φυσικά, ο Lee λάτρεψε αυτή την σύγχυση, η οποία ταίριαζε τόσο πολύ με το θέμα του show που ήταν μια διακωμώδηση της ελίτ. Αυτό μεταφράστηκε στα ρούχα μέσα από τα animalistic σχέδια της συλλογής.

“Untitled,” Spring/Summer 1998

Λέγεται ότι το show αυτό είχε το όνομα “Golden Shower”, το οποίο ο σχεδιαστής αναγκάστηκε να αλλάξει όταν ο σπόνσορας, η American Express, συνειδητοποίησε το σεξουαλικό υπόβαθρο της φράσης. Φυσικά, αυτό δεν σταμάτησε τον σχεδιαστή από το να συνεχίζει την προγραμματισμένη του παρουσίαση, όπου στο τέλος δυο «ποτιστήρια», έβρεξαν τα μοντέλα τα οποία φορούσαν λευκά.

“Joan,” Fall/Winter 1998

Η θεατρικότητα ήταν πάντα «παρούσα» στα shows του Lee και αυτή η παρουσίαση έπαιζε με την φωτιά. Κυριολεκτικά. Στο φινάλε ένα μοντέλο, ντυμένο στα κόκκινα και φορώντας μια μάσκα στο πρόσωπο, βρέθηκε περικυκλωμένο από φωτιά.

“No. 13,” Spring/Summer 1999

Είναι δύσκολο να διαλέξει κανείς το καλύτερο απ’ όλα τα εμβληματικά fashion shows του Alexander McQueen. Και αυτό γιατί όλα είχαν κάτι να πουν. Μια επίδειξη όμως, που δεν μπορούμε όμως με τίποτα να ξεπεράσουμε, είναι το Spring 1999 show. Ένα ρομπότ βάφει με σπρέι το φόρεμα της Shalom Harlow. Η «αποκρουστική» ομορφιά των ρούχων του McQueen συνοδεύονταν πάντοτε από εντυπωσιακά shows σαν αυτό. Αυτό όμως ήταν από τα πιο εμβληματικά fashion shows του και ίσως από τις πιο συναισθηματικές συλλογές του. Ήταν η 13η σε αριθμό για το ομώνυμο label του, και επικεντρώθηκε στο να δείξει την εξέλιξη της τεχνολογίας μέσα από τη μόδα. Το αποτέλεσμα μιλάει από μόνο του.

“Voss,” Spring/Summer 2001

Από τους πρώτους σχεδιαστές (ίσως και ο μοναδικός) που έχει μιλήσει για την ψυχική υγεία. Στο show “Voss”, ο Alexander McQueen «έκλεισε» τα μοντέλα σε γυάλινα δωμάτια, όπου αυτά, κατά τη διάρκεια του show, προσπαθούν να ξεφύγουν. Το φινάλε όμως, ήταν το «Κύκνειο άσμα» του, και ένα από τα φημισμένα φινάλε στην ιστορία της μόδας. Στο τέλος, σε ένα γυάλινο κουτί, αποκάλυψε την βρετανίδα συγγραφέα και δημοσιογράφο Michelle Olley, να κάθεται γυμνή, καλυμμένη με σκόρους, φορώντας μια μάσκα με αναπνευστικούς σωλήνες. Η στιγμή αυτή ήταν ιστορική, έγινε γρήγορα είδηση και ξεκίνησε τον διάλογο της ψυχικής υγείας.

“It’s only a Game,” Spring/Summer 2005

Μια σειρά από μοντέλα, φορώντας εκπληκτικά, structured jackets και παραμυθένια φορέματα αποτέλεσαν κομμάτια μιας παρτίδας σκάκι. Check mate. Ο Alexander McQueen τα κατάφερε ξανά. Κατάφερε να πει πως υποκινούμαστε από μια άκρως καπιταλιστική κοινωνία, λες και είμαστε άβουλα πιόνια ενός παιχνιδιού.

“Windows of Culloden,” Fall/Winter 2006

Ο Lee «κρατούσε» το μέλλον της μόδας στα χέρια του. Συμπεριελάμβανε συχνά την τεχνολογία στα shows του και το 2006 το έκανε μέσω ενός ολογράμματος της Kate Moss. Τα λόγια είναι περιττά. Αρκεί να δεις το βίντεο.

“Plato’s Atlantis,” Spring/Summer 2010

Από τα πιο εμβληματικά shows του, εν μέρει, γιατί ήταν και το τελευταίο του. Με το “Plato’s Atlantis”, o Alexander McQueen πρόεβλεψε το μέλλον του ανθρώπινου είδους. Μίλησε για την κλιματική κρίση, προτού ξεκινήσει ο διάλογος γι’ αυτή. Όταν όλοι οι πάγοι λιώσουν και εξαφανιστεί κάθε ανθρώπινη ψυχή, θα μετατραπούμε σε πλάσματα του νερού. Το μέλλον της μόδας είναι αυτό το show. Φυσικά, ο σχεδιαστής δεν σταμάτησε εκεί, μιας και «έφερε» την τεχνολογία για άλλη μια φορά να «πρωταγωνιστήσει» στο show. Είχε, λοιπόν, δυο διαδρόμους με δυο κινούμενες κάμερες οι οποίες κατέγραφαν και μετέδιδαν το show, σε πραγματικό χρόνο. Με το Metaverse και το AI, στις ζωές μας τα τελευταία χρόνια, το show του McQueen είναι τρομερά επίκαιρο. Αυτό και το γεγονός ότι είδαμε στην πασαρέλα για πρώτη φορά τα φημισμένα “Armadillo” boots (τα οποία κατασκευάστηκαν από ξύλο στο χέρι), κάνουν αυτή την Alien-esque παρουσίαση, το pièce de résistance του.

*Σημείωση: Κάθε show του Alexander McQueen, είχε κάτι να «πει». Τα παραπάνω είναι μόλις μερικά από τα πιο πολυσυζητημένα και πιο δημοφιλή show (και υπήρχε λόγος που ήταν). Αλλά αν ενδιαφέρεσαι πραγματικά για την ιστορία του τεράστιου αυτού καλλιτέχνη, υπάρχουν πολλά ακόμα shows που αξίζει να δεις, για να γνωρίσεις τον “man behind the mask”.