Ανεζίνα Σολωμονίδου, πλανητικός γεωλόγος: “Η έννοια του σεξισμού δεν έχει όρια και δεν παραβλέπει ιδιότητες”

Στην πορεία αυτό μεταλλάχτηκε στην ανάγκη για έναν συνδυασμό των 2 αγαπημένων της κλάδων της επιστήμης, της Γεωλογίας και της Αστροφυσικής. Το διδακτορικό της είχε θέμα την έρευνα των παγωμένων δορυφόρων του εξωτερικού ηλιακού συστήματος, στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού στη Γαλλία. Κι ύστερα, ήρθε η NASA. Το 2014 η Ανεζίνα μετακόμισε στο Λος Άντζελες ενώ ταυτόχρονα έγινε μέλος της ερευνητικής ομάδας Πλανητολογίας του Jet Propulsion Laboratory (JPL) της NASA, μια εμπειρία που, όπως η ίδια επιβεβαιώνει ήταν τόσο συναρπαστική όσο ακούγεται. Επόμενος επαγγελματικός διαστημικός σταθμός, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος ((Εuropean Space Agency-ESA) στη Μαδρίτη, στην οποία ζει μέχρι σήμερα.

«Ασχολούμαι με τη γεωλογία ουράνιων σωμάτων. Συγκεκριμένα, ερευνώ τις επιφάνειες των παγωμένων δορυφόρων του εξωτερικού ηλιακού μας συστήματος, όπως είναι ο Τιτάνας και ο Εγκέλαδος του Κρόνου και ο Γανυμήδης και η Ευρώπη του Δία. Αυτά τα σώματα είναι παγωμένα αλλά έχουν στο εσωτερικό τους υγρούς ωκεανούς, κάτι που τα κάνει εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Χρησιμοποιώ δεδομένα από διαστημικές αποστολές και ερευνώ τη χημική σύσταση και μορφολογία αυτών των σωμάτων και τη σύνδεση της επιφάνειας με τους εσωτερικούς ωκεανούς και τις ατμόσφαιρες τους μέσα από τις γεωλογικές τους διεργασίες, όπως είναι π.χ η κρυοηφαιστειότητα (ηφαιστειότητα σε παγωμένα περιβάλλοντα). Αυτά τα σώματα, λόγω των ωκεανών και της φυσιολογίας τους είναι οι στόχοι του κλάδου μας για την εύρεση ζωής πέρα από τη Γη αλλά και για την κατανόηση σημαντικών μυστηρίων του σύμπαντος».

«Ο αριθμός των γυναικών που εργάζεται στη NASA και στην ESA παρατηρώ ότι αυξάνεται όλο και περισσότερο μέσα στα χρόνια. Δεν ξέρω ποια είναι ακριβώς η αναλογία, αλλά γνωρίζω πως πλέον σε πολλά προγράμματα πρόσληψης υπάρχουν gender quotas τα οποία χρησιμοποιούνται για την ίση εκπροσώπηση των φύλων μέσα σε έναν οργανισμό. Τέτοια “εργαλεία” με σωστή και αξιοκρατική χρήση μπορούν να βοηθήσουν πολύ στη διόρθωση παλιών λαθών και στη δημιουργία ενός υγιούς και λειτουργικού περιβάλλοντος στους χώρους εργασίας».

«Όσον αφορά στους συναδέλφους θα έλεγα ότι η “μάχη των φύλων” είναι πλέον πολύ ξεπερασμένη σαν έννοια. Το ανθρώπινο είδος έχει φτάσει πολύ κοντά στην κατανόηση των κοσμικών μυστηρίων ενώ έχουμε ‘πατήσει’ (έστω και μηχανικά) στα απόκοσμα άκρα του ηλιακού μας συστήματος. Αυτό έχει συμβεί με τη συνδρομή επιστημόνων και μηχανικών όλων των φύλων. Το να θεωρούμε ότι υπάρχει διαφορά ικανοτήτων ανάμεσα στα φύλα και να το θέτουμε και ως κριτήριο ή εμπόδιο στην κοινωνία δεν συνάδει καθόλου με τα παραπάνω».

Θα έλεγα στις γυναίκες αλλά και σε όλους τους ανθρώπους ανεξαρτήτως φύλου να εκπαιδευτούν και να διεκδικήσουν μια θέση στο επάγγελμα που τους αρέσει ξεπερνώντας και σπάζοντας ταμπού που πάνε την κοινωνία και το άτομο πίσω 

«Το στερεότυπο της επιστήμης ως “ανδρική υπόθεση” υπάρχει ακόμα. Αν κάποιος μας πει να κλείσουμε τα μάτια μας και να φέρουμε στο μυαλό μας έναν αστροναύτη, έναν επιστήμονα να κοιτάζει μέσα στο μικροσκόπιο, κάποιον που γράφει μια επιστημονική πρόταση συνήθως η πρώτη εικόνα που έρχεται στο μυαλό είναι αυτή ενός άνδρα. Η αντίληψη αυτή διαφέρει από χώρα σε χώρα ενώ δυστυχώς διατυπώνεται και από γυναίκες δείχνοντας τη δύναμη του φαινομένου. Κάποιος θα περίμενε πως με το πέρασμα του χρόνου και την είσοδο όλο και περισσότερων γυναικών στους επιστημονικούς κλάδους η πεποίθηση αυτή θα άλλαζε. Αυτό όμως φαίνεται να μην αλλάζει, κρατώντας μεγάλο αριθμό γυναικών μακριά από την επιστήμη σε επαγγελματικό επίπεδο. Γι’ αυτό το λόγο χρειάζεται η έντονη προβολή σε κοινωνικό επίπεδο της θέσης της γυναίκας στην επιστήμη έτσι ώστε “η επιστήμονας” να μετατρέψει την “άτυπη” μορφή της σε πάγια». 

«Δεν σκέφτομαι ποτέ και δεν νιώθω ότι είμαι σε μία δουλειά ασυνήθιστη για το φύλο μου! Αισθάνομαι πολύ βολικά στο επάγγελμα μου και νομίζω συμφωνούν με αυτό όλες μου οι πλευρές».

«Αν μεταφερόμασταν σε κάποιον άλλο πλανήτη, θα έπρεπε οπωσδήποτε να πάρουμε μαζί μας ένα δείγμα από το έδαφος όλων των ηπείρων ώστε οι δύσμοιροι οι επιστήμονες του άλλου πλανήτη να μην παιδεύονται τόσο πολύ όσο εμείς για την κατανόηση και εξήγηση του πλανήτη. Επίσης και ισάξια σημαντικό, κομμάτια της τέχνης και της κουλτούρας των λαών: μουσική, ποίηση, ζωγραφική, λογοτεχνία κ.ά. Οπωσδήποτε πίσω θα έπρεπε να αφήναμε αυτό που δεν συνδέεται με τίποτα από τα παραπάνω, δηλαδή με τη μαγεία του φυσικού κόσμου και της τέχνης, που είναι οτιδήποτε έχει προκαλέσει διαχρονικά πόνο: τα όπλα, τις ιδέες των κοινωνικών τάξεων, των διακρίσεων, των συνόρων και άλλα πολλά».  

«Σεξιστικά σχόλια για τη δουλειά μου, ναι, έχω αντιμετωπίσει. Για να αντιμετωπίσεις κάτι δεν χρειάζεται να συμβαίνει σε σένα, μπορεί να συμβαίνει στον διπλανό σου. Η έννοια του σεξισμού, όπως και όλων των ειδών οι διακρίσεις, δεν έχουν όρια και δεν παραβλέπουν ιδιότητες. Είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο και υπάρχει όπου υπάρχουν άνθρωποι. Αλλά όπως είπα πιο πάνω το “αντιμετωπίζω” δηλαδή –όσο μπορώ- δεν το αφήνω να περάσει έτσι, ειδικά όταν συμβαίνει δίπλα μου».

Είμαι πολύ επικεντρωμένη στην ιδέα που λέει πως αν υπερασπιζόμαστε το δίκαιο του διπλανού σιγά σιγά και αλυσιδωτά θα φτάνουμε στο επίπεδο που αρμόζει της ομορφιάς αυτού του πλανήτη

«Πιστεύω πως χρειάζεται πάρα πολλή δουλειά ώστε να μεταμορφωθούν οι αντιλήψεις και οι πεποιθήσεις που αφορούν στη γυναίκα της ελληνικής πραγματικότητας. Αυτό χρειάζεται σε κοινωνικό, σε εργασιακό, αλλά και σε οικογενειακό επίπεδο. Η αλλαγή αυτή πρέπει να γίνει από το πιο μικρό θεωρητικά επίπεδο, όπως είναι το χιούμορ σε σχέση με τη θέση και εικόνα της γυναίκας, μέχρι τη διεκδίκηση της ανάληψης ισχυρών εργασιακών θέσεων αμερόληπτα και αξιοκρατικά χωρίς το φύλο να είναι κριτήριο.

«Τι σκέφτομαι όταν κοιτάζω τον ουρανό; πολλά πράγματα, πάντα αισιόδοξα. Το σύμπαν και όλα αυτά που εκπροσωπεί κρύβει μέσα του την ελπίδα, την ισορροπία, και όλα τα εργαλεία για τη διόρθωση (όπου χρειάζεται) του γήινου κόσμου».

«Η βασική αντίδραση των ανθρώπων, αν μάθαιναν ότι όντως υπάρχει ζωή εκεί έξω δε θα ήταν μία. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες ανθρώπων με διαφορετική ψυχοσυνθέση και αντιλήψεις που θα αντιδρούσαν σίγουρα διαφορετικά, ο καθένας ανάλογα με αυτό που τον κυριεύει. Οι φοβικοί θα φοβόντουσαν, οι ονειροπόλοι θα ονειρεύονταν, οι συνομοσιολόγοι θα θριαμβολογούσαν και οι ρεαλιστές θα χαμογελούσαν (βλέποντας ότι η αλήθεια των πραγμάτων πάντα επιβεβαιώνεται)».

«Μια γυναίκα του κλάδου μου που θα ‘πρεπε να γνωρίζετε είναι ένα άτομο που μου έδειξε από νωρίς τον θαυμαστό κόσμο της επιστήμης ως επάγγελμα καταρρίπτοντας τη “δυσκολία” του φύλου. Πρόκειται για τη Δρ. Αθηνά Κουστένη, η οποία είναι αστροφυσικός με ειδίκευση στην πλανητολογία, μία πρωτοπόρος ερευνήτρια των δορυφόρων του εξωτερικού ηλιακού συστήματος, μια επιστήμονας με εξαιρετικό και πλούσιο επιστημονικό έργο η οποία ταυτόχρονα ηγείται πολλών ομάδων και οργανισμών των πλανητικών επιστημών σε όλο τον κόσμο. Μέσα σε όλα αυτά πάντα βρίσκει χρόνο να λειτουργεί ως μέντορας σε νέους επιστήμονες, να τους ανοίγει τον δρόμο καθώς και να παρουσιάζει την επιστήμη εκλαϊκευμένα, ώστε να μπορούν όλοι να βλέπουν μέσα από τα μάτια της φύσης και της επιστημονικής αλήθειας».