Ghost Diving Greece: Η ομάδα που εξολοθρεύει δίχτυα-φαντάσματα εκεί που κολυμπάς
- 8 ΙΟΥΝ 2024
Η Μαρία Ράπτη, εθελόντρια της Ghost Diving Greece που δεν «πέφτει» στα δίχτυα της θαλάσσιας ρύπανσης, μιλάει στο LadyLike με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών. ,
Οι ωκεανοί είναι το σπίτι μιας τεράστιας βιοποικιλότητας και φιλοξενούν πολυάριθμους θαλάσσιους οργανισμούς. Όσον αφορά εμάς τους ίδιους, οι ωκεανοί αποτελούν απαγωγέα άνθρακα και θερμότητας, καταφέρνοντας να απορροφήσουν πάνω από το 90% της περίσσειας θερμότητας και περίπου το 25% των εκπομπών CO2 που προκαλούνται από ανθρώπινες δραστηριότητες. Παράγουν πάνω από το 50% του οξυγόνου που αναπνέουμε και συμβάλλουν στην παγκόσμια οικονομία. Η οικονομία των ωκεανών όπως λέγεται, (ναυτιλία, αλιεία, τουρισμός, θαλάσσια βιοτεχνολογία κ.α.) αποδίδει έσοδα τρισεκατομμύριων σε ετήσια βάση υποστηρίζοντας διαφορετικές χώρες και οικονομίες ανά τον κόσμο.
Μπορεί, λοιπόν, εμείς να μην ζούμε μέσα στους ωκεανούς αλλά σίγουρα ζούμε από τους ωκεανούς που αξίζουν τον σεβασμό μας. Όμως, τα στατιστικά στοιχεία αποδεικνύουν το ακριβώς αντίθετο.
Ξεκινάμε από το γεγονός ότι οι επιστήμονες προβλέπουν ότι θα υπάρχουν περισσότερα πλαστικά απόβλητα απ’ ό,τι ψάρια στις θάλασσες ως το 2050, με την πλαστική μόλυνση των υδάτων να είναι πλέον εκτός ελέγχου. Ο αριθμός των συσσωρευμένων μικροπλαστικών και των «αόρατων» απορριμάτων που βρίσκονται ακόμα και στις πιο βαθιές τάφρους, είναι μη υπολογίσιμος. Και κάπου εδώ, ο φόβος των πλαστικών ωκεανών είναι πιο υπαρκτός από ποτέ.
Τα πλαστικά απόβλητα δεν είναι η μοναδική απειλή. Αυτήν τη στιγμή, τα αλιευτικά εργαλεία απαρτίζουν το 27% της παγκόσμιας θαλάσσιας ρύπανσης. Και κάπου εδώ αναδύεται το πρόβλημα του ghost fishing. «Η αλιεία φάντασμα (ghost fishing) είναι το φαινόμενο κατά το οποίο χαμένα ή εγκαταλελειμμένα αλιευτικά εργαλεία, όπως δίχτυα, συνεχίζουν να παγιδεύουν και να σκοτώνουν θαλάσσια ζωή χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση ή επίβλεψη», λέει στο LadyLike η Μαρία Ράπτη, εκπαιδεύτρια αυτόνομης κατάδυσης και εθελόντρια στον οργανισμό Ghοst Diving Greece που δεν «πέφτει» στα δίχτυα της θαλάσσιας ρύπανσης. Αφορμή στάθηκε η Παγκόσμια Ημέρα Ωκεανών.
Σε μια εποχή που η ρύπανση των ωκεανών αποτελεί ακόμα ένα σημαντικό περιβαλλοντικό πρόβλημα που γιγαντώνεται αντί να συρρικνώνεται, ο εθελοντισμός και η ενημέρωση από ανθρώπους που συμβάλλουν έμπρακτα, αποτελούν ένα είδος αναγκαιότητας, ανακούφισης και ελπίδας για το μέλλον μας.
Ghost Diving Greece: Η ελληνική ομάδα που «κυνηγάει» δίχτυα-φαντάσματα στις ελληνικές θάλασσες και στους ωκεανούς
H Ghost Diving δραστηριοποιείται ήδη από το 2012 (με το όνομα Ghost Fishing Foundation τότε) και πλαισιώνεται από μια εθελοντική ομάδα έμπειρων τεχνικών δυτών με έδρα την Ολλανδία. Απώτερος στόχος είναι η απομάκρυνση εγκαταλελειμμένου αλιευτικού εξοπλισμού, όπως δίχτυα από τον βυθό. Το ελληνικό παράρτημα της ομάδας, υπό την καθοδήγηση του Pascal van Erp, ξεκίνησε τη λειτουργία του το 2015. Η κουβέντα μας ξεκινάει με τα πρώτα βήματα της Ghost Diving αλλά και της ίδιας.
Φωτογραφικό αρχείο Ghost Diving Greece / Giorgos Oikonomidis
«Οι δράσεις της ομάδας υλοποιούνται με τη βοήθεια εθελοντών δυτών σε συνεργασία με επιλεγμένα καταδυτικά κέντρα. Με πάθος και αφοσίωση στην παγκόσμια δράση αντιμετώπισης της αλιείας φάντασμα, αφαιρούμε δίχτυα από τον ελληνικό βυθό», μας λέει η Μαρία Ράπτη και προσθέτει: «Μέχρι ώρας έχουμε αντιμετωπίσει πολλά περιστατικά ρύπανσης, από μικρότερα κομμάτια πλαστικού, όπως είναι το φελιζόλ, τα οποία όμως προκαλούν μεγάλη καταστροφή μέχρι τεράστια δίχτυα που έχουν παγιδευτεί σε υφάλους και ναυάγια».
«Ασχολούμαι με την αυτόνομη κατάδυση από το 2018, πραγματοποιώντας ένα όνειρο που είχα από παιδί και πίστευα ότι θα ήταν δύσκολο να εκπληρώσω».
«Όταν μου δόθηκε η ευκαιρία να δοκιμάσω scuba diving για πρώτη φορά, κατάλαβα πόσο σημαντική θα ήταν αυτή η δραστηριότητα για τη ζωή μου. Από εκεί και έπειτα, συνέχισα να καταδύομαι και να εξελίσσομαι, φτάνοντας μέχρι το επίπεδο του instructor», προσθέτει η ίδια μιλώντας για την πορεία της στην εθελοντική κατάδυση.
Η αγάπη της Μαρίας Ράπτη για τη θάλασσα ήταν αυτή που την οδήγησε στον κόσμο των καταδύσεων, όπου αντίκρισε από κοντά το φαινόμενο της ρύπανσης των ωκεανών και αποφάσισε να αναλάβει δράση. Η ίδια συμμετάσχει σε δεκάδες υποβρύχιους καθαρισμούς, συνεισφέροντας ενεργά στην προσπάθεια για τη διάσωση του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Επιπλέον, συμμετέχει σε δράσεις και προγράμματα εκπαίδευσης νέων, ενημερώνοντάς τους σχετικά με την προστασία και τη διατήρηση των ωκεανών.
Η Μαρία Ράπτη σε μια από τις δράσεις της Ghost Diving Greece. / Samara Croci
«Το 2020 ο οργανισμός αναδιοργανώθηκε και μετονομάστηκε σε Ghost Diving Foundation. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, απέκτησε μια πολύ πιο ισχυρή και αναγνωρίσιμη ταυτότητα».
«Αυτή τη στιγμή είναι ο μεγαλύτερος και πιο έμπειρος παγκόσμιος καταδυτικός οργανισμός που επικεντρώνεται στο φαινόμενο της αλιείας φάντασμα, με τοπικές ομάδες σε 16 χώρες παγκοσμίως».
«Οι ομάδες της Ghost Diving αποτελούνται αποκλειστικά από εθελοντές δύτες, ενώ μέχρι σήμερα, η ομάδα έχει πραγματοποιήσει καταδυτικές αποστολές ανεξάρτητα ή σε συνεργασία με διάφορους διεθνείς περιβαλλοντικούς ή/και καταδυτικούς οργανισμούς όπως οι: Healthy Seas Foundation, Greenpeace, WWF, Global Ghost Gear Initiative και Global Underwater Explorers», αναφέρει χαρακτηριστικά η ίδια.
Από τη σύστασή της το 2015, η Ghost Diving Greece έχει υλοποιήσει δράσεις σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας, με έμφαση στην Αττική και τον Σαρωνικό.
«Η πιο πρόσφατη αποστολή στην οποία συμμετείχε η Ghost Diving Greece στην Ελλάδα εστίαζε στο ζήτημα των εγκαταλελειμμένων ιχθυοκαλλιεργειών».
«Στο πλαίσιο, λοιπόν, του project “Operation Ghost Farms: Reclaiming Waters” σε συνεργασία με δύτες από άλλες ευρωπαϊκές ομάδες και με την στήριξη της Healthy Seas και της Hyundai συμμετείχαμε σε αποστολές στην Πάτρα και την Ιθάκη. Μάλιστα, η Ιθάκη αποτελεί σημαντικό σταθμό για την ομάδα. Από το 2021 που υλοποιήσαμε την πρώτη αποστολή καθαρισμού εγκαταλελειμμένης ιχθυοκαλλιέργειας στο νησί, έχουμε επιστρέψει ήδη 2 φορές για να συνεχίσουμε το έργο μας», λέει η Μαρία Ράπτη για τις δράσεις της Ghost Diving Greece που πλέον «απλώνει» τα δίχτυα της και στις εγκαταλελειμμένες ιχθυοκαλλιέργειες.
Φωτογραφικό αρχείο Ghost Diving Greece / Cor Kuyvenhoven
Σε αυτό το σημείο μού δημιουργείται η απορία σχετικά με τη διαδικασία μιας τυπικής κατάδυσης, από τις πολλές που πραγματοποιούν τα μέλη της Ghost Diving Greece.
«Η δράση ξεκινά με την πληροφορία ύπαρξης διχτυών σε κάποιο σημείο. Αυτές οι πληροφορίες μπορούν να προέλθουν από ψαράδες, δύτες ή από προηγούμενες δράσεις της ομάδας. Ακολουθεί η διαδικασία έρευνας. Πραγματοποιείται συνήθως μια κατάδυση για να επιβεβαιωθεί η πληροφορία και να καταγραφούν οι συνθήκες του διχτυού. Αυτό περιλαμβάνει την αξιολόγηση του μεγέθους, της θέσης και της κατάστασης του διχτυού.
Μετά την αξιολόγηση των δεδομένων, οργανώνεται η αποστολή ανέλκυσης. Αυτή μπορεί να απαιτεί τη χρήση γερανού, πολλών δυτών και άλλου εξειδικευμένου εξοπλισμού, ανάλογα με την πολυπλοκότητα της επιχείρησης. Κατά τη διάρκεια της αποστολής, οι δύτες της ομάδας αναλαμβάνουν την απομάκρυνση των διχτυών από τον βυθό. Το δίχτυ ανελκύεται με προσοχή ώστε να ελαχιστοποιηθεί η ζημιά στο περιβάλλον και να εξασφαλιστεί η ασφάλεια των δυτών».
«Αφού το δίχτυ συλλεχθεί, αναλαμβάνει η Healthy Seas. Η οργάνωση αυτή συνεργάζεται με ένα δίκτυο συνεργατών για την ανακύκλωση και την υπεύθυνη απόρριψη του διχτυού».
«Το υλικό ανακυκλώνεται και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή νέων προϊόντων όπως κάλτσες, μαγιό, γυαλιά ακόμη και κοσμήματα, όπως βραχιόλια. Αυτή η διαδικασία διασφαλίζει ότι τα χαμένα αλιευτικά εργαλεία απομακρύνονται με ασφάλεια από το περιβάλλον και ανακυκλώνονται, με βάση το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας», μας πληροφορεί η Μαρία Ράπτη.
Όσο για τις δυσκολίες της ομάδας, η ύπαρξη εγκαταλελειμμένου αλιευτικού εξοπλισμού στις θάλασσες, αποτελεί από μόνη της μια τεράστια πρόκληση. «Τα δίχτυα-φαντάσματα εκτός του ότι παγιδεύουν και θανατώνουν θαλάσσια ζωή διασπώνται σε μικρο-πλαστικά ρυπαίνοντας τις θάλασσές μας».
«Στην ελληνική πραγματικότητα, η έλλειψη θεσμικών ρυθμίσεων σημαίνει ότι συχνά δεν υπάρχει σαφές πλαίσιο για τη διαχείριση και την υποστήριξη τέτοιων δράσεων».
«Αυτό οδηγεί σε επιπλέον γραφειοκρατικά εμπόδια και καθυστερήσεις. Η ευθύνη αντιμετώπισης της αλιείας φάντασμα είναι εξαιρετικά σημαντική και απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες και πόρους από δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών», επισημαίνει η Μαρία Ράπτη για την έλλειψη κρατικής βοήθειας.
Φωτογραφικό αρχείο Ghost Diving Greece / Giorgos Oikonomidis
«Εσένα προσωπικά σε δυσκολεύει κάτι σε αυτό που κάνεις;», είναι η επόμενη ερώτησή μου. «Προσωπικά, αυτό που με δυσκολεύει περισσότερο είναι η συνειδητοποίηση του πόσο οι άνθρωποι έχουμε επιδράσει αρνητικά στους ωκεανούς και το περιβάλλον και ταυτόχρονα δεν έχουμε συνειδητοποιήσει το μέγεθος του προβλήματος».
«Ασχολούμενη με την κατάδυση βλέπω όλο και πιο καθαρά πόσο μεγάλο ζήτημα είναι.
«Όταν επισκέπτεσαι ένα σημείο υποβρυχίως μετά από έναν καθαρισμό και συνεχίζεις να βρίσκεις νέα απορρίμματα σίγουρα νιώθεις απογοήτευση και μικρή μπροστά στο πρόβλημα. Σε αυτές τις στιγμές, βρίσκω έμπνευση στην ομάδα και τη συνεργασία.
«Βλέπω τις ατομικές μου προσπάθειες ως μέρος ενός μεγαλύτερου συνόλου που προσπαθεί».
Η Μαρία Ράπτη σε μια από τις δράσεις της Ghost Diving Greece. / Thanos Chondros
Το κίνητρο της Μαρίας Ράπτη για να συμβάλλει αφιλοκερδώς στον οργανισμό, ήταν η εσωτερική της ανάγκη να αποτελέσει μέρος της λύσης του προβλήματος της ρύπανσης των ωκεανών. «Έτσι, συμμετείχα εθελοντικά σε πολλούς υποβρύχιους καθαρισμούς με διάφορες οργανώσεις».
Όταν αντίκρισα για πρώτη φορά δίχτυα υποβρυχίως, σοκαρίστηκα με το μέγεθος τους και την καταστροφή που προκαλούν».
«Για εμένα, ο εθελοντισμός σημαίνει προσφορά και σύνδεση. Χρησιμοποιώντας τις γνώσεις και τις δεξιότητές μου συμβάλλω σε κάτι μεγαλύτερο από εμένα, κάνοντας συλλογικά κάτι καλύτερο για το περιβάλλον. Ταυτόχρονα, μέσα από τον εθελοντισμό, βρίσκω και μια κοινότητα. Έχω την ευκαιρία να γνωρίσω ανθρώπους με ίδιους προβληματισμούς και ενδιαφέροντα, και μαζί να συνεργαστούμε για ένα καλύτερο μέλλον», προσθέτει για την αξία που δίνει η ίδια στον εθελοντισμό.
Φωτογραφικό αρχείο Ghost Diving Greece / Cor Kuyvenhoven
Από την άλλη, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κόσμου παρουσιάζει μεγάλα κενά. «Παρατηρούμε την έλλειψη ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης σχετικά με τη ρύπανση των θαλασσών, γεγονός που δυσκολεύει την αντιμετώπιση του προβλήματος. Ωστόσο, βλέπουμε και σημάδια προόδου, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι και οργανισμοί αρχίζουν να αναγνωρίζουν το ζήτημα και να αναλαμβάνουν δράση. Χρειάζεται συντονισμένη δράση από όλους – εθελοντές, οργανώσεις, κυβερνήσεις και την κοινωνία στο σύνολό της – για να μπορέσουμε να φέρουμε μια πραγματική αλλαγή».
Πώς μπορεί κανείς να συνεισφέρει στην Ghost Diving Greece; «Για να γίνει κάποιος μέλος της ομάδας, είναι απαραίτητο να έχει εξοικείωση με τη θάλασσα και να είναι πιστοποιημένος δύτης αυτόνομης κατάδυσης με εμπειρία», απαντά η Μαρία Ράπτη. Ωστόσο, αν έχεις τη θέληση και όχι την εμπειρία, ένας τρόπος είναι η οικονομική στήριξη. «Μια δωρεά μπορεί να βοηθήσει την ομάδα να καλύψει τα έξοδα των αποστολών της. Επιπλέον, η υποστήριξη της ομάδας μέσω των social media (facebook και instagram) είναι εξίσου σημαντική, καθώς μπορεί κανείς να ενημερώνεται για τις δράσεις μας και να διαδίδει το έργο μας».
Φωτογραφικό αρχείο Ghost Diving Greece / Rogier Visser
Η συζήτησή μας τελείωνει με την ουσία του πράγματος: Πώς μπορεί να συνεισφέρει κανείς με απλές και καθημερινές πράξεις στην προστασία των θαλασσών και των ωκεανών μας; «Βελτίωσε τις γνώσεις σου και την ενημέρωσή σου γύρω από τα προβλήματα της ρύπανσης των θαλασσών και τους τρόπους πρόληψής της. Επίλεξε βιώσιμα προϊόντα, που έχουν λιγότερο αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον. Στήριξε τοπικές οργανώσεις ή ομάδες που εργάζονται για την προστασία των θαλασσών και τέλος ενημέρωσε τους γύρω σου για τη σημασία της προστασίας των θαλασσών και του περιβάλλοντος», συμβουλεύει η Μαρία Ράπτη.
