«Γιατί να βγω να πω ότι είμαι περήφανη που το παιδί μου είναι τρανς;»

«Το καλοκαίρι στο τέλος της Β’ γυμνασίου, το παιδί πέρασε μια φάση στα όρια της κατάθλιψης. Σπυράκια, περίοδος, αλλαγή σώματος, ορμόνες, πολλά κορίτσια ζορίζονται πολύ σε αυτή τη φάση. Ήταν ένα πολύ δύσκολο καλοκαίρι. Την επόμενη χρονιά ήταν καλύτερη η διάθεση του παιδιού, αλλά πειραματιζόταν πολύ με τα ρούχα. Έκανε κι επιλογές που εγώ έλεγα “πρόσεχε τι φοράς έξω, μην σε ενοχλήσει κάποιος”. Ξέρω ότι δεν πρέπει, αλλά ανησυχούσα και τα έλεγα. Αφού πειραματίστηκε με διάφορα κοντά, κολάν, αλλαγές στα μαλλιά και έντονο μακιγιάζ και πέρασε και διάφορες εναλλαγές διάθεσης, με κάλεσαν από το σχολείο.

Μου είπαν ότι είχε κάνει χαρακιές στα χέρια. 

Αυτή ήταν η πιο δύσκολη στιγμή για μένα. Ήταν πολύ μεγάλη και η στεναχώρια και ο φόβος και οι ενοχές μου που δεν είχα μπορέσει να το προλάβω. Περίμενα να επιστρέψει το παιδί στο σπίτι. Το ρώτησα πώς πάνε οι γρατζουνιές που μου είχε πει ότι του τις είχε κάνει δήθεν το σκυλάκι μας. Τότε κατέρρευσε και μου είπε με κλάματα τι είχε κάνει.
Μου είπε ότι ζορίζεται, αλλά δεν μπορεί να καταλάβει γιατί και ήθελε να δει αν αυτό το πράγμα με τον πόνο, του προκαλεί ανακούφιση, αλλά δεν εξυπηρέτησε και δεν είχε σκοπό να το ξανακάνει.
Εγώ πήγαινα όταν κοιμόταν και κοίταζα τα χέρια και τα πόδια στο εσωτερικό των μηρών να δω μήπως το ξαναέκανε, αλλά ευτυχώς δεν το επανέλαβε.
Αργότερα, όταν μου αποκάλυψε πώς νιώθει κατάλαβα τι ήταν αυτό που δημιουργούσε όλη αυτή την πίεση. Ακριβώς επειδή τα τρανς άτομα ζορίζονται πολύ, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα αυτοτραυματισμού. Οι εκρήξεις και τα σκαμπανεβάσματα διάθεσης εννοούνται και δυστυχώς – ειδικά τα τρανς άτομα – έχουν υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών.
Είναι μεγάλη η πίεση που υφίστανται μέχρι τα ίδια τα άτομα να μπορέσουν να καταλάβουν τι τους συμβαίνει. Και από εκεί και πέρα είναι και η πίεση μέχρι να καταφέρουν να το πουν και στη συνέχεια το να γίνει αποδεκτό, αν γίνει».

• Η πτυχιούχος του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ, Γεωργία Διονυσοπούλου, επεσήμανε σε ανακοίνωσή της με τίτλο «Η ψυχική υγεία των νέων της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας σε σχέση με το στρες της μειονότητας», ότι παρατηρούνται υψηλότερα ποσοστά ψυχολογικών διαταραχών και κινδύνου απόπειρας αυτοκτονίας, σε έφηβους ομοφυλόφιλους, λεσβίες, trans, bisexual ή intersex και αυτά σχετίζονται με το «άγχος της μειονότητας», δηλαδή, το χρόνιο στρες από τον στιγματισμό, τις προκαταλήψεις και τις διακρίσεις.

«Εγώ θέλω να είσαι εσύ καλά»

«Όταν μου μίλησε για το πώς νιώθει, πήγαινε Α’ λυκείου. Στην αρχή σοκαρίστηκα και φοβήθηκα. Κυρίως σε σχέση με το τι μπορεί να του έχουν κάνει ή τι μπορεί να έχει ακούσει ή να του έχουν πει. Έκλαψα, χτυπήθηκα, αλλά ποτέ μπροστά στο παιδί. Έχοντας ζήσει κι ένα διαζύγιο κι έχοντας στήριξη από ψυχολόγο στην περίοδο αυτής της διαδικασίας, έχω μάθει όταν δεν ξέρω τι να πω, να συγκρατούμαι έτσι ώστε να μην πω βλακεία, μέχρι να το ψάξω.

Στο παιδί είπα “ό,τι αποφασίσεις εσύ. Εμένα με ενδιαφέρει να είσαι καλά και να μην κοροϊδεύεις τον εαυτό σου για να μην κοροϊδεύεις και τους άλλους”.

Είναι πολλοί οι άνθρωποι που κρύβουν τη σεξουαλικότητά τους ή τη δυσφορία φύλου τους και μπαίνουν  σε σχέσεις χωρίς να ομολογούν τι είναι και κανείς δεν είναι ευτυχισμένος. Έκαναν ολόκληρες οικογένειες και δεν είναι καλά ούτε ο/η σύζυγος, ούτε τα παιδιά που έρχονται στη συνέχεια στον κόσμο.

Δεν ήταν κάτι που δεν είχα ξανακούσει, οπότε δεν είπα “είναι φάση θα σου περάσει”. Επειδή εργάζομαι ως καθηγήτρια αγγλικών, είχα άμεση επαφή με παιδιά που τα έβλεπα να μεγαλώνουν και κάποια είχαν εκδηλώσει μια διαφορετική, σεξουαλική προτίμηση. Επίσης είχα παρακολουθήσει διάφορες, ξένες σειρές που παρουσίαζαν τρανς άτομα, οπότε είχα μια αίσθηση σε σχέση με άτομα με δυσφορία φύλου.

• Η δυσφορία φύλου δεν είναι περαστική φάση. Βλέπεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη και δεν σου αρέσει καθόλου. Αν έχουμε πχ περισσότερα κιλά ή πήγαμε στο κομμωτήριο και δεν μας αρέσει το αποτέλεσμα, μπορούμε να αλλάξουμε την επόμενη μέρα τα μαλλιά μας. Σκέψου ότι αυτοί οι άνθρωποι βλέπουν τον εαυτό τους στον καθρεφτη ή πιάνουν τον εαυτό τους και σιχαίνονται αυτό που είναι. Αυτό βέβαια έχει διαβαθμίσεις. Αυτό που συμβαίνει, και δεν πρέπει να το μπερδεύουμε, είναι ότι διαφέρει η ταυτότητα φύλου – το πώς νιώθω δηλαδή, με την έκφραση φύλου, το πώς το εκφράζω. Δεν συνάδει απαραίτητα το ένα με το άλλο.

Μου είπε ότι θέλει να του απευθυνόμαστε με αρσενικές αντωνυμίες και το όνομα Γιώργος.

Έχοντας μεγαλώσει ένα κορίτσι τα τελευταία 15 χρόνια, δεν μπορώ από τη μια στιγμή στην άλλη, εκεί που λέω “έλα κορίτσι μου”, να λέω “έλα αγόρι μου”, δεν μου βγαίνει.
Από εκεί που έλεγα “κορίτσι μου”, το έκανα “αγάπη μου” ή “παιδί μου”. Τις αντωνυμίες τις κατάφερα επίσης, αλλά το όνομα δεν μπορούσα με τίποτα να το συνηθίσω. Το έκανε Τζο, επειδή ένιωθε ότι του ταιριάζει καλύτερα κι ότι θα ήταν και για μένα πιο εύκολο, επειδή δίδασκα αγγλικά.

Εμείς το είπαμε στους δικούς μας όλους, σε όλη την οικογένεια, σε γιαγιάδες, αδερφούς, θείους, ανίψια και είχαμε πλήρη στήριξη. Η μάνα μου ήταν πολύ ξεκάθαρη στο “να είναι καλά το παιδί και ό,τι θέλει, αλλά μου είναι πολύ δύσκολο να υιοθετήσω τις αντωνυμίες και το καινούργιο όνομα. Θα προσπαθήσω, αλλά μου είναι πολύ δύσκολο”. Μετά από πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα έχει υιοθετήσει και αυτή ως προσφώνηση “το παιδί μου”.

Όταν αρχίσαμε να πηγαίνουμε στον ψυχίατρο, το είπε και στον πατέρα του. Το έκανε μόνος του. Εκείνος το αμφισβήτησε αρκετά, αλλά ούτε το απέρριψε, ούτε απομακρύνθηκε. Του έλεγε ότι έχει επηρεαστεί από το διαδίκτυο και δεν είναι έτσι και αποκλείεται, αλλά δεν τσακώθηκε ποτέ μαζί του. Πήρε κι αυτός τον χρόνο του κι ενσωμάτωσε στον λόγο του αυτό που ήθελε το παιδί και δεν τον κοντράρει. Πιστεύει ότι μπορεί να ‘ναι της εφηβείας, αλλά είναι μαζί του, δεν του πάει κόντρα.

Έκανα διάφορες χαζές σκέψεις. Για παράδειγμα, επειδή στη 2η εγκυμοσύνη ήθελα πολύ να έχω αγόρι και όχι κορίτσι, αναρωτιόμουν μήπως οφειλόταν εκεί. Μετά σκέφτηκα ότι επειδή εγώ ως άνθρωπος είμαι πολύ πληθωρική, μήπως ήταν κάποια αντίδραση σε αυτό. Ή μήπως επειδή με το διαζύγιο ο πατέρας δεν είχε ενεργό ρόλο στο σπίτι, και το παιδί ήθελε να πάρει αυτόν τον ρόλο που δεν υπήρχε. Η απάντηση και των ψυχολόγων και των συντονιστών της ομάδας, ήταν να σκεφτώ ότι έχω ένα ακόμα παιδί που έχει ακριβώς τις ίδιες συνθήκες ζωής. Γιατί δεν υπάρχει ένα ανάλογο θέμα και με το άλλο παιδί;

Το επόμενο βήμα

Μετά το coming out, ένιωθα ανήμπορη γιατί δεν ήξερα πώς να βοηθήσω το παιδί μου μέχρι να βρεθεί ένας ειδικός και να με κατατοπίσει. Ζήτησα βοήθεια από μια συνάδελφο η οποία με έφερε σε επαφή με έναν καταρτισμένο ψυχολόγο που μου εξήγησε τι συμβαίνει και πώς μπορώ εγώ να βοηθήσω. Είναι σημαντικό, οι ειδικοί ψυχικής υγείας να έχουν κατάρτιση σε σχέση με τα τρανς άτομα για να μπορούν να παρέχουν σωστή στήριξη. Το παιδί ξεκίνησε συνεδρίες μαζί του. Αργότερα ψάξαμε και το ψυχιατρικό κομμάτι.

Τώρα που φτάσαμε στο καίριο σημείο του να πάρει τη βεβαίωση από τον ψυχίατρο και να πάμε στην ενδοκρινολόγο για να ξεκινήσει την ορμονοληψία με το σκεπτικό να προχωρήσει σε φυλομετάβαση, αποφάσισε μόνος του να παγώσει τη διαδικασία, καθώς περνάει μια φάση έντονης θηλυκότητας. Εγώ του είπα για άλλη μια φορά πως σε ό,τι και όποτε το αποφασίσει, εγώ θα είμαι δίπλα του.

Έχει κάνει κάποιες εμφανίσεις με πολύ κοντές φούστες και τακούνια. Όταν τον ρώτησαν “πώς κι έτσι;”, είπε ότι εμένα μου αρέσουν και αυτά τα ρούχα και θα φοράω και αυτά.

Η μεγαλύτερη ανησυχία

Ανησυχούσα περισσότερο για το τι θα του πουν οι άλλοι. Ήταν τυχερός γιατί όλο αυτό συνέβη στη φάση της καραντίνας, οπότε δεν χρειάστηκε να το πει στο σχολείο, γιατί έκαναν μαθήματα στο σπίτι και δεν χρειάστηκε να εκτεθεί στο σχολείο. Όταν πέρασε σε σχολή σε άλλη πόλη, συστήθηκε με το νέο του όνομα και τη νέα του ταυτότητα σε όλους. Εκεί είχα μια ανησυχία γιατί ήταν και εκτός σπιτιού, αλλά είπα ότι αυτό είναι. Κάποια στιγμή θα αντιμετωπίσει και δυσκολίες και άρνηση και εγώ απλά κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ.

Τα παιδιά χρειάζονται συμπαράσταση. Έχουν πολλούς πολέμους να δώσουν, οπότε το λιγότερο που χρειάζονται είναι μια αμφισβήτηση μέσα στο σπίτι. Προσπαθώ κάθε μέρα να κάνω τη ζωή του πιο εύκολη επειδή το αγαπώ. Έχουν πάρα πολλά πράγματα να αντιμετωπίσουν, οπότε θέλω να κάνω ό,τι μπορώ για να είναι καλά. Να είμαι όμως κι εγώ καλά γιατί κι εγώ ξεφεύγω. Χρειάζομαι και την ομάδα για να συζητώ, τον ψυχολόγο αν ζοριστώ πολύ, γιατί και ο φροντιστής πρέπει να φροντίζεται».

Ο Τζο είναι ομολογουμένως ένα πολύ τυχερό παιδί. Πολλά παιδιά βιώνουν την αποξένωση, το bullying και την άρνηση των γονιών να δουν τι πραγματικά συμβαίνει στην ψυχή τους. Τα διώχνουν από το σπίτι ή σταματούν να τους μιλούν. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να έχουν θέμα να βρουν δουλειά, μπορεί να μπουν στο νοσοκομείο και να μην ξέρουν πού να τους βάλουν. Η Καίτη έκλαιγε όταν συνειδητοποίησε ότι το παιδί της δεν είχε πού να πάει τουαλέτα στο σχολείο. 

Μέσα σε όλα αυτά, ο Τζο πέρασε στη σχολή του, πήρε τη μετεγγραφή του, πάει στις γλώσσες του και προχωράει τη ζωή του όπως θέλει να την προχωρήσει. Αυτή είναι και η φάση που η Καίτη παραδέχεται ότι τον βλέπει και νιώθει πια καλά: «Βλέπω έναν άνθρωπο που μπορεί να πατάει στα πόδια του σε όλα τα επίπεδα πλέον έχοντας αντιμετωπίσει όλα αυτά που έχει βιώσει και ό,τι τυχόν μπορεί να έρθει στο μέλλον. Αυτό είναι το καλύτερο πράγμα που έχω νιώσει».

Όσο για την απάντηση στον τίτλο του κειμένου;

«Εγώ να βγω να πω ότι είμαι περήφανη για το ότι το παιδί μου είναι τρανς; Είμαι περήφανη που έχω 2 παιδιά, αλλά δεν θα έλεγα ότι είμαι περήφανη που είναι κορίτσι, ή αγόρι. Είμαι περήφανη όμως για τη δύναμη που έχει να διεκδικεί να είναι ο εαυτός του σε μια τρανσφοβική κοινωνία. Η καθημερινότητά μας δεν είναι διαφορετική, επειδή το ένα μου παιδί είναι τρανς. Θα σηκωθώ, θα πάω στη δουλειά, εκείνος στη σχολή του, η άλλη στη δική της, θα φάμε, θα τα μαλώσω αν δεν κάνουν κάποια δουλειά, όλα κανονικά. Εγώ το συζητάω ανοιχτά για να ακούει κι ο κόσμος να ενημερώνεται, γιατί μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε και να μην ξέρει πού να απευθυνθεί».