Γιολάντα Μαρκοπούλου πώς είναι 8 χρόνια μετά οι πρωταγωνιστές των Περσών;

Η τεχνητή νοημοσύνη, ο ψηφιακός μας εαυτός, η σύνδεση μας με τους άλλους, ο γάμος, η οικογένεια, η συντροφικότητα έρχονται στο προσκήνιο στο Σφάλμα Σύνδεσης που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο του grape – Greek Agora of Performance, στην Πειραιώς 260 στις 23, 24 και 25 Ιουλίου 2024. Σε αυτό συναντάμε ξανά τους πρωταγωνιστές των Περσών 8 χρόνια μετά. Συναντάμε και πάλι τη Γιολάντα Μαρκοπούλου. Μαζί της μιλήσαμε για όλα όσα έχει ζήσει με την ομάδα της από τότε που δημιουργήθηκε, τα πρόσωπα των Περσών που ξανασυναντάμε στην παράσταση Σφάλμα Σύνδεσης, αλλά και για την τεχνολογία που βρίσκει σημαντικό χώρο στις δουλειές της.

Η Γιολάντα Μαρκοπούλου απαντά σε όλα μας τα ερωτήματα, κάνοντάς μας να ανυπομονούμε να συναντήσουμε την ομάδα Station Athens ξανά, στο πρόγραμμα grape του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Γιολάντα Μαρκοπούλου πώς είναι οι πρωταγωνιστές των Περσών 8 χρόνια μετά;

– Τι σας έχει διδάξει προσωπικά η ομάδα Station Athens αυτά τα 8 χρόνια που μεσολάβησαν από το Είμαστε οι Πέρσες! μέχρι το Σφάλμα Σύνδεσης;

Η ομάδα μας, Station Athens δημιουργήθηκε το 2010, οπότε μετράμε 14 χρόνια. Η παράσταση Είμαστε οι Πέρσες! που παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών, έγινε σε μία πολύ κρίσιμη στιγμή. Ήταν μία βδομάδα πριν την αρχή της μεγάλης προσφυγικής κρίσης. Αν ήταν προγραμματισμένη μία βδομάδα αργότερα θα ήταν αδύνατο να την παρουσιάσουμε δεδομένων των συνθηκών τότε.

Η παράσταση, μέσω της σύνδεσης των προσωπικών ιστοριών των ηθοποιών της ομάδας, με το υλικό των Περσών του Αισχύλου, έθιξε το ζήτημα του ξεριζωμού και της μετεγκατάστασης λόγω των πολέμων, ένα ζήτημα που παραμένει, δυστυχώς όχι απλά επίκαιρο, αλλά επείγον.

«Το ότι η ομάδα μας επιστρέφει πάλι στο Φεστιβάλ είναι πάρα πολύ ελπιδοφόρο και δίνει στους συμμετέχοντες πολλή δύναμη, τρομερή χαρά, μιας και η εμπειρία του 2016 ήταν πολύ σημαντικός σταθμός για όλους μας».

Τόσα χρόνια μετά, κάθε φορά που συναντιόμαστε, όλοι μας μαθαίνουμε κάτι νέο, ό ένας από τον άλλον, αλλά σε κάθε μας συνάντηση κι αυτό με εκπλήσσει! Εκεί που πιστεύεις ότι ξέρεις… Δεν ξέρεις. Κάθε άνθρωπος κρύβει μία βιογραφία ξεχωριστή, κάτι που είναι δραματουργικά και η βάση και η καρδιά των παραστάσεων μας.

Στην ομάδα Station Athens υπάρχει αμφίδρομη σχέση μεταξύ μας και ένα διαρκές μοίρασμα, αλλά δεν σταματά να μου δίνει δύναμη η ανθεκτικότητα των μελών της ομάδας, μέσα στα χρόνια με τις δυσκολίες, τα εμπόδια και τις συνεχείς προκλήσεις της ζωής τους. Μέσα από το χιούμορ και την ίδια τη φύση του θεάτρου που έχει μέσα του και την έννοια του παιχνιδιού («παίζουμε θέατρο» εξάλλου) κάθε μέρα γίνεται μια μικρή ανακάλυψη.

– Η παράσταση, μεταξύ άλλων, πραγματεύεται την τεχνητή νοημοσύνη και πόσο μπορεί αυτή να βελτιώσει ή μη τις σχέσεις μας. Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το θέμα;

Τα τελευταία χρόνια οι νέες τεχνολογίες με απασχολούν ιδιαίτερα στο έργο μου. Ασχολούμενη με την εικονική πραγματικότητα (VR), οι αναζητήσεις για το πώς η πιο προκλητική εκδοχή του ψηφιακού κόσμου, δηλαδή η τεχνητή νοημοσύνη, μπορεί να έχει θέση στη θεατρική σκηνή και με ποιο τρόπο ήταν ένα επόμενο βήμα.

«Η τεχνητή νοημοσύνη είναι πλέον κομμάτι της ζωής μας είτε το θέλουμε και το αναζητούμε είτε όχι. Υπάρχει ένας φόβος στον αέρα για το ποια μπορεί να είναι η επόμενη μέρα. Ήθελα να δω πραγματικά πως θα απαντούσε ένα AI chatbot σε κάποια θέματα που εμείς έχουμε σηκώσει τα χέρια ψηλά».

Θα δώσει ή θα πάρει την ελπίδα, θα απαντήσει ή θα αποφύγει έξυπνα οποιαδήποτε σύνθετη εμπλοκή του στην ιστορία; Μου αρέσει η έρευνα και η αναζήτηση νέων μέσων για να πούμε ιστορίες, που μπορεί να απαντούν σε θεμελιώδη ερωτήματα, όπως η αναζήτηση της συντροφικότητας, ή η διττή μας σχέση με την οικογένεια- τόσο στήριγμα όσο και τροχοπέδη-, ή η ανάγκη κάθε ανθρώπου να νιώθει ότι ανήκει κάπου.

Στ’ αλήθεια η αφετηρία μου για κάθε έργο είναι η αναζήτηση απαντήσεων και η προσέγγιση κάθε ζητήματος χωρίς παρωπίδες. Το ΑI γίνεται ο 6ος χαρακτήρας της ομάδας μας και εισέρχεται στο έργο ως ένας ρόλος μυστήριο που είτε θέτει ερωτήματα ή δίνει απαντήσεις.

– Ποιο είναι το κοινό σημείο των αληθινών ιστοριών που βρίσκουν χώρο να μπουν στην παράσταση; Πόσο χρόνο παίρνει η διαδικασία της έρευνας;

Καταρχάς να πω ότι η διαδικασία της έρευνας δεν είναι μόνο αυτή που κάνουμε τους τελευταίους 4-5 μήνες για τη συγκεκριμένη παράσταση.

Το νήμα των συναντήσεων της ομάδας δεν έχει κοπεί όλα αυτά τα χρόνια, οπότε το υλικό της παράστασης εμπεριέχει με ένα τρόπο υλικό και πτυχές της εξέλιξης της ομάδας και των μελών της από όλα αυτά τα 14 χρόνια.

Είναι σαν ένα νέο κεφάλαιο προσωπικών αφηγήσεων όπου φανταστικά στοιχεία, ήχος, μουσική -ψηφιακά και μη- έρχονται και χτίζουν το σύμπαν της θεατρικής παράστασης.

«Το κοινό σημείο των ιστοριών, είναι η ανάγκη για σύνδεση, για επαφή, για επικοινωνία του Αϊντίμ, του Ρεζά, του Χοσσέιν του Ραμζάν και του Χαλίλ με τα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν αναγκαστεί να αφήσουν πίσω».

Πώς έχει επηρεαστεί η ζωή του καθενός μέσα από αυτή την συνθήκη; Το ερώτημα είναι αν τελικά θα είναι επιτυχής η σύνδεση ή αν θα βγει μήνυμα λάθους, σφάλμα σύνδεσης (connection error) και θα είναι άκαρπη η προσπάθεια.

– Πόσα πρόσωπα των Περσών ξανασυναντάμε στη νέα αυτή δουλειά και πώς είναι οι ζωές τους διαφορετικές σήμερα;

Συναντούμε 5 από τα 6 πρόσωπα της παράστασης Είμαστε οι Πέρσες!. Ο 6ος ηθοποιός μας μένει μόνιμα εκτός Αθηνών πια, οπότε δεν ήταν δυνατή η συμμετοχή του. Οι ζωές τους είναι αρκετά διαφορετικές, με δεδομένο ότι έχει περάσει και σχεδόν μια δεκαετία, όπως όλων μας εξάλλου.

Έχουν μεσολαβήσει γάμοι, αιτήματα για οικογενειακή επανένωση με ή χωρίς αποτέλεσμα, παιδιά, διαστήματα δουλειάς, αλλά και εργασιακής επισφάλειας.

Επίσης βρίσκονται 9 χρόνια παραπάνω στην Ελλάδα, και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, η σχέση τους με την κοινωνία εδώ μετά από ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό δεν είναι κεντρικός άξονας της παράστασης αλλά νομίζω ότι θίγεται με έμμεσους τρόπους.

– Η τεχνολογία έχει βρει σημαντικό χώρο στις δουλειές σας, ποια είναι όμως η σχέση σας μαζί της;

Μου αρέσει πολύ η πρόκληση του να πρέπει να ανακαλύψεις ένα νέο τρόπο αφήγησης μιας ιστορίας. Το να μπαίνεις στα παπούτσια του εκάστοτε ήρωα, είναι κάτι που με απασχολεί από τις πρώτες μου δουλειές στο θέατρο για αυτό και είναι κατά κύριο λόγο site specific, περιπατητικές και σε ασυνήθιστους χώρους.

Στον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας, συνδυάζεται έντονα η πτυχή του θεάτρου -της έλλειψης του κινηματογραφικού μοντάζ– με τη δημιουργία της φανταστικής εικόνας. Η σύνθεση αυτή με γοητεύει σίγουρα και νιώθω ότι μου προσφέρει και μία επιπλέον ελευθερία.

– Το καλλιτεχνικό εργαστήρι του Station Athens ξεκίνησε στο ΣΥΝΕΡΓΕΙΟ το 2010 κι ασχοληθήκατε με τα ζητήματα του ξένου και της προσφυγιάς συστηματικά από τότε μέχρι σήμερα. Πιστεύατε ότι ο κόσμος για τους πρόσφυγες και μετανάστες θα είχε βελτιωθεί περισσότερο, ότι θα υπήρχε μεγαλύτερος σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, αποδοχή, λιγότερη ξενοφοβία, λιγότερη περιθωριοποίηση; 

Αν με ρωτούσατε 10 χρόνια πριν, ναι, πίστευα ότι θα υπήρχε βελτίωση ιδιαίτερα στο κομμάτι της αποδοχής της διαφορετικότητας ενός ανθρώπου και τις ευκαιρίες του για μία υγιή ενσωμάτωση. Σίγουρα αυτές οι διαδικασίες παίρνουν πάρα πολύ χρόνο και μεσολαβεί πολλή δουλειά από οργανισμούς και άτομα που εργάζονται ή είναι ακτιβιστές στο πεδίο πριν έρθουν οι ζητούμενες αλλαγές.

«Στον μικρόκοσμο της ομάδας μας, με χαροποιεί πάντως ότι μέλη της έχουν χτίσει στενές σχέσεις σ’ αυτόν τον τόπο και αρχίζουν να θεμελιώνουν και οικογενειακές σχέσεις εδώ και πιστεύω ότι η ίδια η ύπαρξη της θεατρικής ομάδας Station Athens ήταν καταλύτης για αυτή την εξέλιξη».

 
– Πώς βιώνετε την άνοδο της ακροδεξιάς στην Ευρώπη 14 χρόνια μετά;

Με αγωνία… Όντας όμως φύσει αισιόδοξος άνθρωπος θέλω να πιστεύω ότι η άνοδος της ακροδεξιάς δεν θα παγιωθεί στην Ευρώπη αλλά και τον κόσμο. Ήδη τα αποτελέσματα των γαλλικών εκλογών έδωσαν μία ελπίδα.

Λίγα λόγια για την παράσταση Σφάλμα Σύνδεσης

Υπάρχει κάποιο σημείο όπου συναντά η πραγματική ζωή τον ψηφιακό εαυτό και τις παραστατικές τέχνες;

Η ομάδα Station Athens, που σχηματίστηκε το 2010 στην πολυπολιτισμική γειτονιά του Μεταξουργείου, αποτελείται από πρόσφυγες και μετανάστες από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν και το Μπαγκλαντές. Με υλικό τις δικές τους, αληθινές ιστορίες, οι παραστάσεις τους έχουν κερδίσει το κοινό για τον τρόπο που παντρεύουν το ντοκιμαντέρ με τη μυθοπλασία. Η νέα τους παράσταση εστιάζει στον γάμο, την οικογένεια και τη συντροφικότητα αναδεικνύοντας με χιούμορ τον καταλυτικό ρόλο, που παίζει η εξέλιξη της τεχνολογίας στον μετασχηματισμό των οικογενειακών δεσμών.

Τα μέλη της ομάδας προσπαθούν να αντιμετωπίσουν με τη βοήθεια της τεχνολογίας τη ζωή μακριά από την οικογενειακή εστία. Κοινό στοιχείο των αφηγήσεων, η ανάγκη των πρωταγωνιστών να βρουν λύσεις που θα διευκολύνουν την καθημερινότητά τους. Αφού έχουν δοκιμάσει τα πάντα, απευθύνονται σε μια εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης. Ακολουθούν τις συμβουλές της, με κάποτε αστεία έως και παράδοξα αποτελέσματα. Έως ποιο σημείο, άραγε, μπορεί η τεχνολογία να μεταμορφώσει προς το καλύτερο τη ζωή μας;

Η παράσταση αξιοποιεί την τεχνολογία ΑΙ (τεχνητή νοημοσύνη), τις βιντεοπροβολές και ένα ιδιαίτερο sound design σ’ ένα υβριδικό παραστασιακό ιδίωμα.

Συντελεστές παράστασης

• Σύλληψη – Σκηνοθεσία: Γιολάντα Μαρκοπούλου
• Σκηνικά – Κοστούμια: Αλεξάνδρα Σιάφκου, Αριστοτέλης Καρανάνος
• Καλλιτεχνική συνεργάτιδα στη δραματουργία: Mαργαρίτα Παπαδοπούλου
• Καλλιτεχνική συνεργάτιδα στην έρευνα: Κωνσταντίνα Γεωργίου
• Φωτισμοί: Άγγελος Παπαδόπουλος
• Σχεδιασμός βίντεο: Άγγελος Παπαδόπουλος, Γιολάντα Μαρκοπούλου
• Μουσική σύνθεση και ηχητικός σχεδιασμός: Μανώλης Μανουσάκης
• Βοηθός σκηνοθέτριας: Έλλη Χρονιάρη
• Ηχολήπτης: Kωστής Παυλόπουλος
• Παίζουν: Chalil Alizada, Ηossein Amiri, Aidim Joyimal, Ramzan Mohammad, Reza Mohammadi
• Εκτέλεση παραγωγής POLYPLANITY Productions / Βίκυ Στρατάκη, Νίκος Χαραλαμπίδης

Info: Σφάλμα Σύνδεσης, Πειραιώς 260 (Χώρος Β), 23/7/2024 και 24/7/2024 στις 21.30, 25/7/2024 στις 21.00. Εισιτήρια εδώ.