Η Ariane Labed αδιαφορεί για τους άντρες που καταπιέζονται από τον φεμινισμό

Ευκαιρία να έρχεται συνεχώς απ’ ότι μου είπε στη συνέντευξή μας με αφορμή το “Olla”, την πρώτη της ταινία μικρού μήκους που παρουσίασε πανευτυχής στο 25ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας και νωρίτερα φέτος στις Κάννες. Της λείπει συνεχώς η Ελλάδα και μιλά τα ελληνικά με καλύτερη προφορά σε σχέση με τα αγγλικά. Τα έμαθε για να παίξει στο “Attenberg” της Αθηνάς Τσαγγάρη, την ταινία που της χάρισε το βραβείο Καλύτερης Γυναικείας Ερμηνείας στο Φεστιβάλ Βενετίας το 2010, και δεν τα ξέχασε παρότι η συνέχεια έκρυβε γαλλόφωνες και αγγλόφωνες επιτυχίες (“Fidelio, l’odyssée d’Alice”, “Αστακός”, “Assassin’s Creed”).

Τη δική της ταινία, το κυριολεκτικό και εσωτερικό ταξίδι μιας νεαρής αλλοδαπής γυναίκας (Romanna Lobach – “Yawth”, “Xenia”, “10η Εντολή”) μέχρι το σπίτι ενός Γάλλου που τη διάλεξε για σύντροφο και οικιακή βοηθό της κατάκοιτης μητέρας του από site γνωριμιών, δεν είχε χρειαστεί να την προμοτάρει ως τώρα στα ελληνικά και δεν είχε βρει τις κατάλληλες λέξεις. Όταν προσφέρθηκα να την κάνουμε στα αγγλικά όμως, ένιωσα πως την απογοήτευσα. Ήθελε να το προσπαθήσει.

Στο τέλος πήρε άριστα. Και για τα ελληνικά, και για την ταινία που αναδεικνύει την καλαισθησία, τις ανησυχίες της για τη γυναικεία ταυτότητα και τα όρια της ελευθερίας, τη μεστή γραφή και τη σωματικότητα της σκηνοθεσίας της.

Φωτογράφος: Θάλεια Γαλανοπούλου

Τι ενέπνευσε την Olla; Την ταινία και τον χαρακτήρα.

Δεν ξέρω πολύ καλά να απαντήσω σε αυτό γιατί ήταν ένα μεγάλο ταξίδι, δουλεύω χρόνια σ’ αυτή την ταινία. Από τη στιγμή που ξεκίνησα να γράψω πήρε 3 χρόνια. Στην αρχή ήθελα να κάνω μια μεταφορά από ένα διήγημα του Κούντερα, το “Παιχνίδι του Ωτοστόπ”. Τελικά πήρα άλλον δρόμο, αλλά ήξερα για τι πράγμα ήθελα να μιλήσω. Το διήγημα αυτό μιλάει για ένα ζευγάρι που παίζει ένα παιχνίδι, παίζουν χαρακτήρες δηλαδή. Ήξερα ότι ήθελα να κάνω μια ιστορία γύρω από μια κατάσταση όπου και οι δύο προσπαθούν να παίξουν αυτό που θέλει ο άλλος, σαν ένα ρόλο. Και για μένα η Olla είναι λίγο σαν ηθοποιός, είναι σαν να έχει κάνει κάστινγκ. Πήγε εκεί, την διάλεξε εκείνος από φωτογραφίες και πρέπει να παίξει τον ρόλο που περιμένει αυτός. Έχει να κάνει και με τη δουλειά μου δηλαδή. Ήθελα να μιλήσω και για τη δυσκολία της επικοινωνίας.

Βρήκες κοινά σημεία μαζί της; Γιατί ένιωσα μέσα από την ταινία ότι τη θαυμάζεις.

Πολύ, πολύ! Ήθελα να κάνω ένα γυναικείο πορτραίτο μεγαλειώδες, έτσι λίγο γκράντε, δηλαδή μια γυναίκα που ακολουθεί το σώμα της, την ελευθερία της. Που δεν μπορεί αλλιώς από το να ακολουθήσει αυτό που θέλει να κάνει κι αυτό το θαυμάζω πάρα πολύ. Είναι ηρωικό. Ήθελα να κάνω ένα πορτραίτο μιας μαχήτριας. Και όλα αυτά κατέληξαν σε αυτήν. Ήθελα να είναι ξένη από την αρχή, αυτό το σκεφτόμουν, και ήθελα να το κάνω στη Γαλλία. Σε αυτή τη Γαλλία κιόλας που δεν είναι το Παρίσι. Από εκεί είμαι κι εγώ, από αυτά τα προάστια που είναι κάπως ανάμεσα σε διαφορετικούς κόσμους. Είναι αγροτικά και είναι και πόλη.

Είναι πετυχημένη τοποθεσία. Είναι απόκοσμη και αλλόκοτη με τον τρόπο της, ταιριάζει στην ηρωίδα και την ιστορία.

Είναι και ρεαλιστικό γιατί η Γαλλία είναι πολύ έτσι. Πολύ! Αυτό το όχι τόσο λαμπερό, γκλάμορους πράγμα που πιστεύουν οι ξένοι. Και εγώ ήθελα να βάλω μια ξένη που έχει σκεφτεί μια Γαλλία αλλιώς και φτάνει σ’ αυτόν τον κόσμο όπου, ανάμεσα στον Pierre και εκείνη. ο καθένας περιμένει κάτι διαφορετικό.

Θα μπορούσα να τη δω και σαν μεγάλου μήκους.

Ναι, αυτό σκέφτηκα κι εγώ μετά όταν είχα μόνο 5 μέρες γύρισμα μετά από τόση δουλειά! Αλλά ήταν η πρώτη και ήθελα να την κάνω έτσι, γιατί είναι πολύ δύσκολο να γράψεις έναν χαρακτήρα σε τόσο λίγο χρόνο και ήταν καλή άσκηση για μένα. Ένα τεστ.

Φωτογράφος: Θάλεια Γαλανοπούλου

Νιώθεις ότι θα παραμείνεις πίσω από την κάμερα; Γιατί έχεις κάνει σκηνοθεσία και στους Vasistas.

Σπούδασα θέατρο έχοντας στο μυαλό μου ότι θέλω να κάνω σκηνοθεσία. Κάπως έγινε κατά λάθος που έγινα ηθοποιός (γέλια). Μ’ αρέσει πάρα πολύ και θέλω να κάνω και τα δύο βασικά. Πιστεύω ότι γίνεται.

Σκέφτηκες να σκηνοθετήσεις τον εαυτό σου;

Καθόλου! Κάποιοι το κάνουν και το κάνουν πολύ καλά. Γίνεται σίγουρα, αφού το κάνουν κάποιοι. Απλά εγώ δεν έχω κανένα ενδιαφέρον να το κάνω αυτό επειδή δεν θέλω να κοιτάω, δεν θέλω να με κοιτάει κάποιος όταν κάνω μια ταινία. Αυτή είναι η επιθυμία μου. Και όταν δουλεύω σαν ηθοποιός μου αρέσει πολύ να δίνω τα πάντα και να κάνω τα πάντα. Να είμαι παρούσα. Και δεν μπορώ να δώσω και να πάρω ταυτόχρονα. Μου φαίνεται πολύ δύσκολο.

Η ταινία έχει πάρα πολύ να κάνει με την απώλεια ταυτότητας και την ανάκτησή της. Είναι κάτι που σε ιντριγκάρει αυτό, ιδιαίτερα ως γυναίκα; Γιατί παίζουμε πολλούς ρόλους συνήθως.

Συμβαίνει και με τους άντρες, αλλά η κοινωνία προβάλλει πολλά πάνω στις γυναίκες και σε όσα υποτίθεται πρέπει να είμαστε. Αν η ταινία λειτουργήσει και πιάσει τον κόσμο – που το εύχομαι! – είναι γιατί όλοι μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον εαυτό μας σ’ αυτήν. Σε αυτή την ανάγκη να είμαστε στ’ αλήθεια αυτό που είμαστε και να εκπαιδεύουμε τον εαυτό μας να ακολουθεί αυτή την ελευθερία, οτιδήποτε κι αν σημαίνει αυτό για τον καθένα, αλλά να προσπαθούμε να την αγγίξουμε και να την ακολουθήσουμε με συγκινεί πολύ. Προσπαθώ να το κάνω και για μένα όσο είναι δυνατόν.

Αλλά ναι, ήθελα να έχω μια γυναικεία παρουσία που θα μπορούσε να χάσει τελείως τον εαυτό της μέσα στη θηλυκότητά της, να παίξει μ’ αυτή, να είναι απελευθερωμένη σε σχέση μ’ αυτήν, να τη χρησιμοποιήσει με τον τρόπο που θέλει και να την εξερευνήσει. Μέχρι να καταστρέψει και το σπίτι ή τη ζωή κάποιου (γέλια). Αλλά δεν υπάρχει τρόπος απλά να ακολουθήσει αυτό που πρέπει γιατί η ανάγκη της για ελευθερία είναι πιο δυνατή από τους κανόνες.

Τώρα που πήγες πίσω από την κάμερα, νιώθεις μεγαλύτερη ευθύνη ως γυναίκα σκηνοθέτης; Γιατί δεν υπάρχουν πολλές και δεν υπάρχουν πολλές που γράφουν τις ιστορίες. Ως ηθοποιός κιόλας, έχεις προσπαθήσει να δουλέψεις με τέτοιες γυναίκες όσο περισσότερο μπορείς.

Είναι στο μυαλό μου, όπως είναι και στην καθημερινή μου ζωή σαν γυναίκα και σαν ηθοποιός. Γι’ αυτό δεν κάνω και πολλές ταινίες. Οι ρόλοι μου έχουν να κάνουν με το πολιτικό φάσμα μ’ έναν τρόπο και το ακολουθώ αυτό. Είμαι φεμινίστρια. Ελπίζω και θέλω να είμαι και σε σχέση με αυτά που διαλέγω. Φυσικά και ως σκηνοθέτης αυτή είναι η φωνή μου. Θέλω να είμαι αληθινή σχετικά μ’ αυτό. Και ναι, είναι θεματική το να είσαι γυναίκα στο σινεμά. Μια θεματική που διαχειρίζονται άντρες κυρίως, προβάλλοντας πάνω μας αυτά που νομίζουν ότι είναι η γυναίκα.

Πιο πολύ σαν φαντασίωση.

Ακριβώς. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε γυναίκες στο σινεμά. Και άντρες φυσικά, αλλά δεν ανησυχώ γι’ αυτούς (γέλια). Θα τον βρουν τον δρόμο τους. Είναι ευθύνη λοιπόν, αλλά με διεγείρει. Με συναρπάζει το γεγονός ότι είμαι γυναίκα και κάνω τα δικά μου πρότζεκτ. Είμαι πολύ τυχερή, αλλά ήταν δύσκολο γιατί μου πήρε πάρα πολύ χρόνο να το κάνω. Οπότε ίσως είναι ευθύνη αλλά με ενθουσιάζει. Δεν τη νιώθω σαν βάρος. Τη νιώθω σαν δύναμη.

Ονόμασες τον εαυτό σου φεμινίστρια – έχει γίνει buzzword τα τελευταία χρόνια, κάποιες φορές με αρνητική έννοια. Πώς βλέπεις το κίνημα και το κίνημα του #MeToo;

Επειδή δεν είμαι στα social media δεν έχω έρθει εξ ολοκλήρου σε επαφή μαζί του και δεν πιστεύω ότι πρέπει να αντικαταστήσει τον νόμο, αλλά λατρεύω το γεγονός ότι άνοιξε το στόμα και την καρδιά των γυναικών και τώρα μπορούμε όντως να πούμε ότι κάτι δεν είναι σωστό. Εννοείται αυτό και άργησε κιόλας.

Γιατί και οι άντρες και οι γυναίκες πρέπει να μάθουμε ότι υπάρχουν όρια που δεν ξεπερνάς και το πρώτο απ’ αυτά είναι το σώμα μας. Επιτέλους, λοιπόν, μπορούμε να μιλάμε γι’ αυτό, έστω και αργά, και το κάνουμε χάρη στο #MeToo. Οπότε εννοείται ότι χαίρομαι που συνέβη, απλώς πρέπει να είμαστε προσεκτικοί γιατί αν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά μπορεί να χάσουμε από τη δύναμή μας. Αυτός είναι ο μοναδικός φόβος μου, αλλά είναι ένα σπουδαίο κίνημα και φυσικά δεν με νοιάζει καθόλου οποιοσδήποτε πιστεύει ότι ο φεμινισμός είναι ένας τρόπος καταπίεσης του άντρα. Στ’ αλήθεια δεν με ενδιαφέρει.

Και μπορεί να είναι στη μόδα να μιλάμε για τον φεμινισμό γιατί ίπταται στον αέρα, αλλά για μένα είναι ο τρόπος που μεγάλωσα. Είναι οι οικογενειακές μου αξίες. Είναι απλά φυσικό για μένα, είναι το νορμάλ. Και εύχομαι να φτάσουμε σε ένα σημείο να το αντιμετωπίζουμε έτσι και να μην είναι θέμα συζήτησης, αλλά αυτό θα πάρει καιρό. Ίσως και περισσότερο στην Ελλάδα.

Σου λείπει η Ελλάδα;

Ναι! Πολύ! Αλλά έρχομαι αρκετά συχνά στην πραγματικότητα, γιατί ασχολούμαι ακόμα με τη θεατρική μου ομάδα, τους Vasistas. Οπότε έρχομαι συχνά και όλα μου τα καλοκαίρια τα περνάω εδώ.

Οι Vasistas είναι ακόμα το παιδί σου, δεν το έχεις εγκαταλείψει.

Όχι. Δεν μπορώ να του αφιερώσω όσο χρόνο αφιέρωνα, αλλά είναι στην καρδιά μου και τους ακολουθώ. Εκεί ξεκίνησα τη δουλειά και είναι ένα τέλειο εργαστήριο. Είναι αυτό που αγαπάω και δεν υπάρχουν χρήματα, οπότε έχεις απλά χρόνο να το ερευνήσεις. Πνευματικά και σωματικά είναι υπέροχο. Θα ήθελα βέβαια να είχαν περισσότερα χρήματα οι Vasistas για πιο πολλές δουλειές. Αλλά λατρεύω την Ελλάδα, αλήθεια τη λατρεύω, μου λείπει συνέχεια.

Μιλώντας για την Ελλάδα, δουλεύεις ξανά με την Αθηνά Τσαγγάρη. Και σε σειρά κιόλας, το “Trigonometry”.

Δεν έχει βγει ακόμα. Είναι τέλειο που δουλεύουμε μαζί ξανά. Της έλεγα συνέχεια ότι περιμένω διαρκώς καινούριο της πρότζεκτ και ευχόμουν να αγαπάμε ακόμα να δουλεύουμε μαζί. Ήταν τέλειο. Και πολύ διαφορετικό γιατί δεν είναι η σεναριογράφος της σειράς και της ήταν καινούριο να σκηνοθετεί το σενάριο κάποιου άλλου. Επίσης είναι BBC, είναι οκτώ επεισόδια τηλεόρασης και υπάρχει βιασύνη. Έχει μεγάλες διαφορές στη διαδικασία από το auteur σινεμά, αλλά προφανώς ήταν υπέροχο. Μου αρέσει πολύ να δουλεύω μαζί της. [Η σειρά] αφορά ένα throuple.

Θυμάμαι σε παλιά του συνέντευξη, ο Γιώργος Λάνθιμος είχε πει ότι του αρέσει να σου διαβάζει δυνατά τα σενάρια πριν ξεκινήσει γυρίσματα γιατί τον βοηθά να τα καταλάβει καλύτερα. Συνέβη κάτι τέτοιο και από μέρους σου;

Ήταν πολύ υποστηρικτικός, αλλά κάθε φορά που είχα κάποια ερώτηση ή αμφιβολία, μου έλεγε ότι ξέρω περισσότερα από εκείνον γιατί είναι δική μου ταινία. Κι αυτό τελικά ήταν ο καλύτερος τρόπος για να με στηρίξει.

Φωτογραφίες: AP, AIFF