Η Δήμητρα Μπαμπαδήμα και τα “Άκρα” της θέλουν να σε ρίξουν στα βαθιά, εκεί όπου θα βρεις τον εαυτό σου

Όταν έμαθα, λοιπόν, ότι σκηνοθέτησε την ταινία «Άκρα»* επικοινώνησα αμέσως μαζί της για να μάθω περισσότερα. Πριν διαβάσεις όσα μου είπε, όμως, θα σου εξηγήσω περί τίνος πρόκειται η ταινία αυτή.

Στα «Άκρα» ο εικαστικός με τη φανταστική φωνή, Αλέξανδρος Ζυγούρης διηγείται την ιστορία-άθλο του υπεραθλητή Σπύρου Χρυσικόπουλου, ο οποίος τον Οκτώβρη του 2018 έπεσε στη θάλασσα για να διανύσει 140 συνεχόμενα χιλιόμετρα κολύμβησης στο ανοιχτό Αιγαίο πέλαγος – και πιο συγκεκριμένα από τη Ρόδο στο Καστελόριζο. Απώτερος στόχος του; να «ξαναβάλει» το ακριτικό νησί στον ελληνικό χάρτη, να κολυμπήσει μακριά από την ασφάλεια της στεριάς, να εξερευνήσει μέσα από αυτή την προσπάθεια τον εαυτό του και τις δυνάμεις του, τόσο σωματικές, όσο και πνευματικές. Η επίμονη προσπάθεια για έναν σκοπό, η πρόκληση μπροστά στο άγνωστο, η απεριόριστη ανθρώπινη δύναμη, ο φόβος που μετατρέπεται σε κινητήριος δύναμη είναι μερικά από τα μηνύματα που περνά η ταινία.

Η μεγάλη γοητεία της ταινίας είναι η σχεδόν μεταφυσική συνάντηση του εικαστικού, Αλέξανδρου Ζυγούρη και του υπεραθλητή Σπύρου Χρυσικόπουλου. Το πνεύμα συναντάται με το σώμα καθ’όλη τη διάρκεια της ταινίας. Στο Καστελόριζο όμως θα συναντηθούν αυτοί οι δύο άντρες για πρώτη φορά με το δικό τους τρόπο (τον μεταφράζει ο καθένας όπως θέλει), στη δική τους Ιθάκη. Νικητές ή ηττημένοι; Εκείνοι το ορίζουν. Άλλωστε η νίκη είναι πολύ προσωπική υπόθεση και πολύ διαφορετική για τον καθένα από εμάς.

Ας ακούσουμε όμως τώρα τον άνθρωπο που κατάφερε να καταγράψει αυτή τη δυνατή ιστορία και να της δώσει πνοή μέσα από την τέχνη της.

«Άκρα». Γιατί ονομάστηκε έτσι το τελευταίο ντοκιμαντέρ σου; Κρύβεται κάτι άλλο πίσω από το προφανές;

«O τίτλος της ταινίας έχει διπλή σημασία. Η πρώτη αφορά στα ανθρώπινα Άκρα. Κάτι που η ταινία διαπραγματεύεται μέσα από δύο διαφορετικές ανθρώπινες μορφές. Η δεύτερη σημασία αφορά τη γεωγραφική τοποθεσία του ελληνικού Καστελλόριζου. Το άκρο της Ελλάδας».

Διάβασα σε πρόσφατη συνέντευξή σου πως ο ίδιος ο υπεραθλητής,  Σπύρος Χρυσικόπουλος σε επέλεξε για να καταγράψεις τον υπεράνθρωπο αγώνα του. Θέλεις να μας πεις δυο λόγια για αυτό;

«Με τον Σπύρο γνωριστήκαμε 2 χρόνια πριν (μάλιστα έγινε στην 24Μedia) προκειμένου να γίνει μία καταγραφή του αθλητικού του προφίλ, ένα μήνα πριν το προηγούμενο εγχείρημά του, αυτό της τετραπλής διάπλευσης του Τορωναίου κόλπου. Βρήκα τρομερά ενδιαφέρουσα την ιδέα του εγχειρήματος κι έτσι μπήκα στη διαδικασία καταγραφής του. Από αυτό προέκυψε η πρώτη ταινία και δική μας συνεργασία που ακούει στον τίτλο Η2Ο:2 parts Heart, 1 Heart Obssesion μία παραγωγή του Οneman που προβλήθηκε στο περσινό ”Αdventure Film Festival” της Αθήνας και πήγε εξαιρετικά καλά. Μετά από αυτό, συζητήσαμε με τον Σπύρο για το επόμενο εγχείρημα και ο ίδιος με εμπιστεύτηκε απόλυτα ως προς το δημιουργικό κομμάτι, κάτι το οποίο εκτιμώ αφάνταστα. Ο καθένας είχε το ρόλο του σε αυτή την προσπάθεια».

Από την άλλη, εσύ επέλεξες τον δεύτερο ήρωα της ταινίας σου, τον εικαστικό Αλέξανδρο Ζυγούρη. Τι σε οδήγησε στη συγκεκριμένη επιλογή;

«Το target group ενός αθλητικού ντοκιμαντέρ είναι αρκετά περιορισμένο. Όταν ξεκινάς να κάνεις μία ταινία, στόχος είναι να φτάσει σε όσα περισσότερα ζευγάρια μάτια είναι δυνατό. Έφτασα στο πρόσωπο του Αλέξανδρου Ζυγούρη μετά από προσωπική έρευνα και επέλεξα αυτόν τον άνθρωπο γιατί, όπως συνέβη και με τον Σπύρο, εντυπωσιάστηκα από τη δική του φιλοσοφία για τη ζωή. Αυτοί οι δύο άνθρωποι είναι τόσο διαφορετικοί, όμως έχουν και τόσα κοινά σημεία. Ένας αθλητής κι ένας καλλιτέχνης από διαφορετικές γενεές που όμως επιλέγουν να ζουν «ασκητικά», κατά κάποιον τρόπο, αφοσιωμένοι και οι δύο στο όραμά τους. Στο ντοκιμαντέρ έχει το ρόλο της εσωτερικής φωνής του αθλητή, του δημιουργού, του θεατή. Είναι μία αφηρημένη έννοια. Ας τον τοποθετήσει ο καθένας στο ρόλο που η φαντασία του ορίζει».

Σου αρέσει να συνδυάζεις τα άκρα; Την ένταση με την ηρεμία; Τον αγώνα του αθλητή με τη αίσθηση της γαλήνης ενός εικαστικού; Τι ήθελες να πετύχεις με αυτή τη δυάδα;

«Ο Αλέξανδρος στο ντοκιμαντέρ λέει «όπου υπάρχει φως, υπάρχει και σκοτάδι. Δεν μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο». Τα άκρα είναι ο ίδιος ο άνθρωπος. Το φως και το σκοτάδι. Για μένα τα άκρα είναι αναπόσπαστο κομμάτι ζωής. Ακριβώς όπως το είπες. Ένταση και γαλήνη. Στην ταινία η κάθε λέξη έχει τη σημασία της. Ο  Αλέξανδρος έχει το ρόλο της εσωτερικής φωνής του αθλητή ή και του θεατή, αν θέλεις. Είναι οι εσωτερικές μας σκέψεις μας. Οι εσωτερικές σκέψεις του δημιουργού. Δηλαδή του ανθρώπου».

Σε εξίταρε το γεγονός ότι δεν ήξερες από πριν την έκβαση αυτού που πήγαινες να καταγράψεις; Φαντάζομαι το σενάριο δε γινόταν καν να είναι ήδη στο μυαλό σου. Εξελίχθηκε μετά το τέλος του ταξιδιού;

«Η σκαλέτα, η σεναριακή και σκηνοθετική προσέγγιση ενός ντοκιμαντέρ νομίζω είναι όπως το σενάριο μίας ταινίας μυθοπλασίας. Για εμένα είναι απαραίτητο. Ήξερα τους χαρακτήρες και τους συμβολισμούς που ήθελα να κινηματογραφήσω και ένα αθλητικό εγχείρημα του οποίου η έκβαση θα ήταν ή Α ή Β. Και στις δύο περιπτώσεις ήξερα ακριβώς τη ραχοκοκαλιά της ταινίας που ήθελα να φτιάξω. Το επόμενο κομμάτι ήταν η εξιστόρηση της «περιπέτειας» από τους ανθρώπους που την έζησαν με τρόπο τέτοιο ώστε να γίνει βίωμα και του θεατή».

Τι δυσκολίες συνάντησες κατά την κινηματογράφηση;

«Οι δυσκολίες ήταν αρκετές. Αν πρέπει να σου πω μόνο για το κομμάτι της κινηματογράφησης θα αναφέρω σίγουρα τη δυσκολία προγραμματισμού παρουσίας της ομάδας, μιας και μιλάμε για ένα γύρισμα στην άκρη της Ελλάδας, για ένα αθλητικό εγχείρημα που η ημερομηνία διεξαγωγής του εξαρτάται και από τις καιρικές συνθήκες. Είχαμε κάποιες αλλαγές στην ημερομηνία εκκίνησης του διάπλου που μας άλλαζαν συνεχώς το πρόγραμμα. Σε δεύτερη φάση και αυτό είναι το σημαντικότερο, η κινηματογράφηση σε ακραίες συνθήκες που βρεθήκαμε, σε ένα πολύ μικρό σκάφος/ καΐκι ακολουθώντας τον αθλητή. Όποιος έχει ασχοληθεί έστω και λίγο με ιστιοπλοΐα θα μπορέσει να καταλάβει τις δυσκολίες της διάπλευσης με 6-7 μποφόρ σε 4-5 μέτρα κύμα».

Ποιο ήταν το πιο δυνατό περιστατικό εκείνων των ημερών που θα σου μείνει χαραγμένο στο μυαλό;

«Έχω αμέτρητες εικόνες που με στιγμάτισαν. Η υπερπροσπάθεια ενός ανθρώπου να πραγματοποιήσει το όνειρο που έχει παρά τους κακούς οιωνούς και η δημιουργία σχέσεων μεταξύ ανθρώπων που μέχρι χθες παρέμεναν άγνωστοι αλλά ενώθηκαν για έναν κοινό στόχο είναι πράγματα που με συγκίνησαν και με συγκινούν. Η στιγμή που τραβήξαμε τον Σπύρο πάνω στο σκάφος σε κατάσταση που δε θυμάμαι να έχω δει άλλον άνθρωπο, σίγουρα θα μου μείνει χαραγμένη στο μυαλό. Δε θα ξεχάσω επίσης το εργαστήρι του Αλέξανδρου στο πιο όμορφο σημείο του μακρινού Καστελλόριζου, καθώς και τον πρωινό καφέ και τις συζητήσεις μαζί του».

Πώς βιώνει ένα τρίτο μάτι μία τέτοια υπεράνθρωπη προσπάθεια, όπως αυτή του Σπύρου Χρυσικόπουλου;

«Αν υποθέσουμε πως εγώ είμαι το τρίτο μάτι, η προσπάθεια του Σπύρου αποτελεί έμπνευση για τους δικούς μου προσωπικούς στόχους. Ήταν η πρακτική μου άσκηση πάνω σε έννοιες όπως αυτές των ανθρωπίνων σχέσεων, της πίστης και του φόβου, της εμπιστοσύνης και της δύναμης».

Tι ένιωσες όταν συνειδητοποίησες πως ο υπεραθλητής δεν κατάφερε να φτάσει στον προορισμό του;

«Ήμουν προετοιμασμένη μήνες πριν μπούμε στη διαδικασία των γυρισμάτων για αυτή την έκβαση. Το μόνο που σκεφτόμουν τη στιγμή που τραβούσαμε τον Σπύρο από το νερό ήταν η υγεία του αθλητή. Γι’ αυτό δεν ήμουν προετοιμασμένη. Για εμένα το εγχείρημα ήταν επιτυχημένο από τη στιγμή που τόσοι άνθρωποι πίστεψαν στο όραμα του Σπύρου, να βάλει το Καστελλόριζο ξανά στον ελληνικό χάρτη και βρέθηκαν όλοι μαζί στην άκρη της Ελλάδας για να αγωνιστούν μαζί με τον αθλητή. Αυτή ήταν η ουσία».

Ο φόβος στη συγκεκριμένη ταινία αποτελεί  κινητήριος δύναμη που οδηγεί στον μεγαλύτερο στόχο. Για εσένα λειτουργεί έτσι ο φόβος; Τι σε φοβίζει και ταυτόχρονα σου χαρίζει δύναμη;

«Για να καταφέρει κανείς να κάνει το φόβο φίλο και όχι εχθρό ώστε να λειτουργήσει ως κινητήριος δύναμη που οδηγεί σε αυτόν τον μεγαλύτερο στόχο, θα πρέπει να αποτύχει αρκετές φορές. Νομίζω πως εγώ δεν έχω αποτύχει αρκετές για να κάνω τον φόβο φίλο μου. Με φοβίζει η σκέψη της αποτυχίας. Ταυτόχρονα αυτό είναι που μου προκαλεί όμως και έναν ενθουσιασμό. Να, τώρα που το σκέφτομαι, ίσως αυτός να είναι ένας ακόμα λόγος που θέλησα να κάνω αυτό το ντοκιμαντέρ». 

3 πράγματα που θα ήθελες να κρατήσει ένας θεατής από αυτό το ντοκιμαντέρ;

«Πρώτον ότι τα άκρα δεν υπάρχουν. Είναι κενά περιεχομένου. Δεύτερον, ότι ο καθένας νομίζει πως έχει κάποια όρια, μέχρι τη στιγμή που θα τα ξεπεράσει. Και καλό θα είναι να το κάνει γιατί τότε θα καταλάβει τις δυνατότητες του. Τέλος, θα ήθελα ο θεατής να αναθεωρήσει την έννοια της αποτυχίας».

Για εμάς που σε ξέρουμε είσαι η έννοια της υπερδραστήριας γυναίκας. Mε τι ασχολείσαι πέραν της σκηνοθεσίας;

«Είμαι λες υπερδραστήρια; Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου το περνώ είτε σε γυρίσματα, είτε πίσω από μια οθόνη υπολογιστή, είτε brainstorm meetings. Γράφω σενάρια ή σκόρπιες ιδέες σε τετράδια, επιφάνειες τραπεζιών ή χαρτοπετσέτες, ταξιδεύω αρκετά και είμαι άνθρωπος της φύσης και καθόλου της πόλης. Κατά καιρούς συμμετέχω σε διάφορα σεμινάρια που αφορούν την τέχνη μου και πράγματα που με ενδιαφέρουν. Επίσης, ασχολούμαι αρκετά με τον αθλητισμό, από πολύ μικρή ηλικία. Έχω υπάρξει αθλήτρια Εθνικής ομάδας πυγμαχίας, ενώ σήμερα στον ελεύθερο χρόνο μου κάνω kitesurf, snowboard, skydiving και πρόσφατα ξεκίνησα τραμπολίνο με μεγάλη επιτυχία».

Ποια η σχέση σου με το νερό; Βλέπουμε πως παίζει πάντα πρωταγωνιστικό ρόλο στα έργα σου.

«Τα 2/3 του ανθρώπινου σώματος είναι νερό. Το νερό είναι συμβολισμός ζωής και ενέργειας και το αγαπώ πολύ. Σε όχι τόσο ρομαντικό επίπεδο θα έλεγα πως η σχέση μου με την καταγραφή αθλητικών εγχειρημάτων σε νερό έχει προκύψει από τη συναναστροφή μου με αθλητές, όπως ο Σπύρος Χρυσικόπουλος και την έμπνευση που μου έχει δώσει το πάθος τους αυτό. Προσωπικά η μόνη σχέση που έχω με τη θάλασσα είναι η ενασχόλησή μου με το kitesurf τα τελευταία 10 χρόνια».

Χαζεύοντας το instagram σου βλέπουμε πως αγαπάς ιδιαίτερα τα ταξίδια. Μίλησέ μας για τα πιο ωραία μέρη που έχεις επισκεφθεί στο εξωτερικό.

«Αγαπώ πολύ τους ευρωπαϊκούς προορισμούς και κυρίως χώρες που μοιάζουν με τον τόπο που έχω ζήσει, οπότε θα πω με σιγουριά Βαρκελώνη, Λισαβόνα και Πόρτο για το κλίμα, τους ανθρώπους, το φαγητό και τη θάλασσα. Η Νέα Υόρκη, η Σρι Λάνκα και το Μαρόκο επίσης με έχουν εντυπωσιάσει, κυρίως γιατί παίρνεις όλες αυτές τις διαφορετικές εικόνες. Συνδυάζω πάντα τα μέρη που πάω με τους ανθρώπους που είμαι μαζί, οπότε μόνο σκόρπιες εικόνες μπορώ να σκεφτώ».

Στην Ελλάδα ποια μέρη ξεχωρίζεις;

«Είμαι τοπικίστρια, δε θα το κρύψω. Θα σου πω πως το πιο όμορφο μέρος της χώρας βρίσκεται στη Νότια Κυνουρία, Αρκαδία. Λεωνίδιο, Κοσμάς, Τυρός. Πέραν από αυτό, πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι το ομορφότερο μέρος του πλανήτη, γιατί έχουμε αναρίθμητα μέρη το ένα πιο όμορφο από το άλλο. Έχουμε βουνό και θάλασσα και υπέροχα τοπία και φιλόξενους ανθρώπους, αξιοθαύμαστη ιστορία και παραδόσεις».

Αν έπαιζες σε ταινία ποια θα ήταν αυτή και ποιο ρόλο θα είχες;

«Αν έπαιζα σε ταινία σίγουρα θα ήταν κάποια ταινία του Δήμου Αβδελιώτη, του Θοδωρή Παπαδουλάκη ή του Εμίρ Κουστουρίτσα. Δεν ξέρω ποια ταινία θα ήταν αυτή ή ποιο ρόλο θα είχα, γι’ αυτό και απαντώ με αγαπημένους σκηνοθέτες που νιώθω πως οι χαρακτήρες που χρησιμοποιούν στις ταινίες τους έχουν μία παιδικότητα και έναν αυθορμητισμό».

Ποια είναι η αγαπημένη σου ταινία όλων των εποχών;

«Δεν μπορώ να μην αναφέρω την ταινία «Οι εντιμότατοι φίλοι μου» του Μάριο Μονιτσέλι. Για πολλούς λόγους. Θα γίνω κουραστική».

Ποια η γνώμη σου για τις ταινίες του Γιώργου Λάνθιμου που τα τελευταία χρόνια διαγράφει μια φανταστική πορεία διεθνώς;

«Τον Γιώργο Λάνθιμο, όπως όλοι οι νέοι δημιουργοί (φαντάζομαι) τον θαυμάζω και ζηλεύω απεριόριστα. Νιώθω περηφάνια που ένας Έλληνας δημιουργός λαμβάνει παγκόσμια αναγνώριση μέσα από ταινίες που ενώ η μία διαφέρει τόσο από την άλλη σε επίπεδο θεματολογίας και είδους, μπορεί κανείς να διακρίνει την ίδια σκηνοθετική ταυτότητα. Αυτή του Γιώργου Λάνθιμου».

Tι να περιμένουμε από εσένα στο μέλλον; Έχεις σκεφτεί το επόμενο σκηνοθετικό σου βήμα;

«Έχω τελειώσει το σενάριο μίας ταινίας μικρού μήκους, κωμωδία αυτή τη φορά και βρισκόμαστε στο στάδιο προπαραγωγής, ενώ παράλληλα έχω ξεκινήσει – σε αργούς ρυθμούς- να δουλεύω το σενάριο μίας μεγάλου μήκους ταινίας και πάλι στο είδος της κωμωδίας».

*Η ταινία «Άκρα» έκανε πρεμιέρα στο 21ο φεστιβάλ ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και θα προβληθεί αποκλειστικά στον «Δαναό», από τις 11 Μαΐου.