Η Κατερίνα Τοπούζογλου σου θυμίζει ότι η θάλασσα είναι το σπίτι σου

Αν ανάμεσα στις φοβίες σου συγκαταλέγεται και αυτή για τους καρχαρίες, τότε συνέχισε οπωσδήποτε να διαβάζεις αυτό το κείμενο για το έργο της Κατερίνας Τοπούζογλου και τον οργανισμό της All For Blue και θα δεις ότι θα απαλλαγείς μια για πάντα από αυτό το άχρηστο και δυσάρεστο συναίσθημα.

 

Με την Κατερίνα Τοπούζογλου συναντηθήκαμε ένα πρωί στην παραλία του Φλοίσβου και μιλήσαμε για πολλά θέματα, για τη ζωή της, την επαγγελματική και αθλητική της πορεία και, κυρίως, για το σπίτι της, τη θάλασσα. Η ίδια μένει στη Μύκονο εδώ και 20 χρόνια. «Εκεί δουλεύω, εκεί ψηφίζω, εκεί είναι τα πάντα. Πήγα για πρώτη φορά στη Μύκονο στα 15 μου με τους γονείς μου και εντυπωσιάστηκα και ένα καλοκαίρι απλά έμεινα εκεί». Έχοντας συνειδητοποιήσει από την πρώτη στιγμή της ενασχόλησής της με την τηλεόραση ότι αυτή θα ήταν μια περιστασιακή ασχολία, μια δουλειά για λίγο, παράλληλα με τις τηλεοπτικές της συνεργασίες με ονόματα που εκείνη την εποχή πρωταγωνιστούσαν στο τηλεοπτικό τοπίο (Ρούλα Κορομηλά), συνέχιζε τις σπουδές της, καθώς δεν ήθελε να σταματήσει να εξελίσσεται, με σκοπό να δημιουργήσει σύντομα μια δική της δουλειά.

Όταν αποφάσισε να σταματήσει τις εμφανίσεις της στην τηλεόραση, έφυγε για λίγο καιρό στη Γερμανία όπου εργάστηκε σε μια εταιρία μαθαίνοντας τον τρόπο λειτουργίας ενός μεσιτικού γραφείο. Επιστρέφοντας στην Αθήνα άνοιξε την πρώτη της επιχείρηση και σύντομα μετακόμισε στη Μύκονο, όπου τον πρώτο καιρό ασχολήθηκε με τις πωλήσεις ακινήτων. «Με τα ενοίκια ασχολήθηκα αργότερα, όταν άρχισε να πέφτει το Χρηματιστήριο και να υπάρχουν πολλοί ξένοι πελάτες που ήθελαν ενοικίαση. Πρέπει κανείς να είναι ευέλικτος στη δουλειά του. Πλέον ασχολούμαι εξίσου και με πωλήσεις και ενοικίαση και διαχειρίζομαι πολλά σπίτια».

Τη θάλασσα την αγαπάει από μικρό παιδί, την υποβρύχια σκοποβολή, όμως, την έμαθε από μια φίλη της. «Πριν 15 χρόνια πέρασα έναν χωρισμό και η καλή μου φίλη η Ευτυχία Πενταράκη μου είπε ‘είσαι χάλια, θα έρθεις να κάνουμε μια σχολή ελεύθερης κατάδυσης, να κατεβάσεις διακόπτες’. Πήγα και είχα πολύ καλές επιδόσεις και ο δάσκαλός μου μού είπε ότι είχα ένστικτο κυνηγού. Μέχρι τότε χάιδευα τα ψάρια, γιατί έκανα μπουκάλες. Μετά την πρώτη φορά όμως που πάτησα τη σκανδάλη μού ξύπνησε το ένστικτο».

Εδώ και χρόνια η Κατερίνα δεν κάνει πια ψαροντούφεκο, αλλά μόνο υποβρύχια σκοποβολή, χωρίς ζωντανό στόχο, έχοντας επιτύχει και χρυσές διακρίσεις εκπροσωπώντας την Ελλάδα σε διεθνείς αγώνες. «Έχω περάσει στην άλλη άκρη», λέει η ίδια. Παλιότερα χάριζε τα ψάρια που έπιανε για φιλανθρωπικούς σκοπούς. «Πλέον ούτε ψαρεύω, ούτε τρώω τα ψάρια. Με τα ερευνητικά προγράμματα όπου συμμετέχω μαζεύουμε φυτοπλαγκτόν από διάφορα μέρη του κόσμου. Ακόμα και στα πιο απομονωμένα μέρη, βλέπεις τι έχουν πλέον μέσα τα ψάρια και δεν θέλεις να τα καταναλώσεις».

 Την αποστροφή αυτή αισθάνεται πρωτίστως γιατί η ρύπανση μέσα στη θάλασσα εξαπλώνεται πολύ πιο γρήγορα από ό,τι στη στεριά και πλέον τα ψάρια είναι κυρίως φορείς βαρέων μετάλλων.

 

Η πορεία της στον αθλητισμό ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια, με το kick-boxing και συνεχίστηκε με τα σπορ της θάλασσας. «Για μένα είναι επίπονο να κάθομαι στον καναπέ», με διαβεβαιώνει όταν τη ρωτάω πόσο δύσκολες είναι οι προπονήσεις της. Η δυσκολία στον θαλάσσιο αθλητισμό έγκειται αλλού, καθώς σε υψηλό επίπεδο είναι ιδιαίτερα ακριβός. “Δεν έχω βγάλει ποτέ χρήματα από τον αθλητισμό. Πληρώνουμε τα δικά μας και των συναθλητών για να συμμετάσχουμε σε αποστολές στο εξωτερικό». Η ίδια είναι μια από τις λίγες γυναίκες στην Ελλάδα που κάνουν πρωταθλητισμό σε αυτά τα αθλήματα, τα οποία είναι κατεξοχήν ανδροκρατούμενα. «Τον πρώτο χρόνο που εμφανίστηκα στους αγώνες ήταν λίγο περίεργο το κλίμα, εκ μέρους, ωστόσο, λίγων αθλητών. Πήγαινα όμως σε όλους τους αγώνες και υποστήριζα όλα τα αθλήματα. Δεν έχει πολλές γυναίκες αλλά πολλές κοπέλες ασχολούνται ερασιτεχνικά, ειδικά με την ελεύθερη και την αυτόνομη κατάδυση. Στην ελεύθερη είναι πολλές γυναίκες, πάνω από δέκα αθλήτριες, πρόκειται για έναν μεγάλο αριθμό, ειδικά αν σκεφτείς ότι στην υποβρύχια σκοποβολή είμαστε μόλις τέσσερις». Για την Κατερίνα, στα αθλήματα υπάρχει πραγματική ισότητα των φύλων, καθώς όλα κρίνονται στην ψυχή του αθλητή. «Δε θεωρώ ότι υπάρχει άντρας και γυναίκα σε ένα αγώνισμα. Για μένα είναι όλοι το ίδιο. Διαφέρει η ψυχή. Ή έχεις τα κότσια ή όχι. Δε με νοιάζει με ποιον θα μπω στο ρινγκ ή θα κατέβω στη θάλασσα».

Η κουβέντα σύντομα πηγαίνει στη θαλάσσια παιδεία των Ελλήνων, που μεγαλώνουν σε μια νησιωτική χώρα δίχως να γνωρίζουν βασικά πράγματα για τη θάλασσα. «Ζούμε σε μια νησιωτική χώρα όπου δεν θα έπρεπε να υπάρχουν πνιγμοί και οι μισοί δεν ξέρουν να κολυμπάνε. Δεν μαθαίνουμε να ζούμε σε αρμονία με τη φύση, ούτε και να την προστατεύουμε, θεωρώντας ότι οι πράξεις μας δεν έχουν επιπτώσεις σε αυτήν.

«Η ελληνική κοινωνία ενδιαφέρεται πρώτα για το πότε θα παντρευτείς και θα κάνεις παιδιά πολλοί όμως δεν σκέφτονται ότι στα παιδιά πρέπει να δώσεις βάσεις για να μπορέσουν να μεγαλώσουν»

Καθώς μου αφηγείται ένα περιστατικό με έναν κύριο που πριν λίγες ημέρες δεν παραδεχόταν ότι ο σκύλος του είχε αφήσει τις ακαθαρσίες του σε ένα παγκάκι πάνω από την παραλία του Φλοίσβου, συζητάμε για τη σημασία της λέξης οικολόγος. «Μου λέει, α, είσαι οικολόγος, επειδή του είπα να μαζέψει τις ακαθαρσίες του σκύλου του σε ένα σημείο όπου σε λίγη ώρα θα έπαιζαν παιδάκια. Δεν έχω λόγο να μη μιλήσω, να καταπιέζομαι και να φοβάμαι να πω τα αυτονόητα. Έτσι έπρεπε να είναι όλοι», λέει η Κατερίνα, επισημαίνοντας ότι μόνο έτσι μπορείς να κάνεις τη διαφορά. Η ίδια, βέβαια, κάνει τη διαφορά και μέσα από τον οργανισμό All For Blue.

 

Ο All For Blue, μέσα από τις πλούσιες δραστηριότητές του, επικεντρώνεται, μεταξύ άλλων, και στην εκπαίδευση των παιδιών σε σχέση με τη θάλασσα. «Πάω σε σχολεία και κάνω σεμινάρια με υλικό που έχω μαζέψει εγώ από τη θάλασσα, φωτογραφίες και βίντεο. Όποιος έχει δει σεμινάριο ενθουσιάζεται. Έχω επικεντρωθεί στα παιδιά, μήπως η επόμενη γενιά καταφέρει να κάνει τη διαφορά στην καθαριότητα της θάλασσας και της παραλίας. Τα παιδιά έρχονται και κάνουμε μαζί καθαρισμό και αυτό είναι βιωματικό. Το παιδάκι που θα σκύψει να μαζέψει τα σκουπίδια, όταν μεγαλώσει δε θα τα πετάει. Έχω βρει το σκοπό της ζωής μου, παίρνω τόση αγάπη από αυτά». Η Κατερίνα κάνει από μόνη της επαφές με τα σχολεία, συνήθως όμως η ανταπόκριση απέναντι σε μια πρόταση για διοργάνωση σεμιναρίων προκύπτει όταν ήδη έχει μάθει για το έργο της κάποιος από τον Σύλλογο Γονέων. Στα παιδιά που συμμετέχουν (το σεμινάριο είναι, βέβαια, για κάθε ηλικία), απονέμεται αναγνωρισμένο δίπλωμα. «Τα παιδιά είναι πάντα ενθουσιασμένα με το σεμινάριο. Το βράδυ κοιμούνται μαζί με το δίπλωμά τους», λέει η Κατερίνα χαμογελώντας. 

Ο οργανισμός All For Blue στοχεύει και στην ευαισθητοποίηση του κοινού ως προς το – δύσκολο – θέμα των καρχαριών, που απειλούνται εδώ και χρόνια με εξαφάνιση.

Αυτή η διαδικασία, όμως βρίσκει διαρκώς εμπόδια, με δεδομένο ότι ως και η ποπ κουλτούρα θέλει τους καρχαρίες να αποτελούν τον απόλυτο τρόμο του βυθού, ένα πλάσμα του βυθού το οποίο συνιστά διαρκή απειλή για το ανθρώπινο είδος. Το Jaws του Steven Spielberg, παρότι ταινία επιστημονικής φαντασίας, εκλαμβάνεται από τα τέλη της δεκαετίας του ‘70 μέχρι σήμερα ως κυριολεξία στο συλλογικό υποσυνείδητο, ταυτίζοντας τους καρχαρίες με τον μοναδικό εχθρό του ανθρώπου στη θάλασσα. Η Κατερίνα μελετά αυτά τα μοναδικά πλάσματα και, κάθε Νοέμβρη, που οι επαγγελματικές της υποχρεώσεις τελειώνουν για τη σεζόν, ταξιδεύει στις χώρες της Καραϊβικής, την Κούβα και το Μεξικό, μόνο για να κολυμπήσει μαζί τους στους πλούσιους βυθούς τους. Πώς είναι, όμως, για έναν “shark whisperer” αυτή η εμπειρία; «Νιώθεις δέος. Ο καρχαρίας είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του βυθού, η κορυφή της πυραμίδας. Όμως, οι καρχαρίες δεν ξέρουν τη δύναμή τους. Είναι διαισθητικά ζώα, αλλά ακόμα και μια απότομη κίνησή σου μπορεί να τους τρομάξει και να τους απομακρύνει. Κάθε χρόνο οι καρχαρίες σκοτώνουν 10-12 ανθρώπους. Δεν τους τρώνε, όμως, όπως πιστεύεται ευρέως. Το ανθρώπινο κρέας δεν τους αρέσει. Είναι ένα παρεξηγημένο ζώο. Κάθε χρόνο ο άνθρωπος σκοτώνει με τις πράξεις του εκατό εκατομμύρια καρχαρίες. Έχουμε προσεγγίσει τον Spielberg με τη συνεργασία διαφόρων οργανισμών με τους οποίους διοργανώνουμε δράσεις στο εξωτερικό, ώστε να έρθει να μιλήσει δημόσια για να σπάσει επιτέλους το ταμπού απέναντι στους καρχαρίες».

 

Η Κατερίνα στον βυθό μαζί με τους απόλυτους κυρίαρχούς του αισθάνεται σαν να βρίσκεται στο σαλόνι του σπιτιού της, με φίλους. Και υπάρχουν εκεί έξω αρκετοί άνθρωποι που μοιράζονται την ίδια αγάπη και διάθεση για φροντίδα απέναντι σε αυτά τα πλάσματα με την ίδια. «Ο οργανισμός μας έχει έναν Young Ambassador στο Μαϊάμι. Είναι ένας έφηβος που παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες, παρακολουθεί μαθήματα στο σπίτι και όχι στο σχολείο και έχει δυσκολία να ανοιχτεί και να μιλήσει σε κάποιον. Όμως, λατρεύει το κολύμπι μαζί με τους καρχαρίες και κάθε φορά που τον επισκέπτομαι μιλάμε για τα πλάσματα αυτά με τις ώρες».

Όλοι όσοι ενημερώνονται για τις δράσεις του οργανισμού All For Blue αλλάζουν την άποψή τους για τους καρχαρίες – κι αυτό ισχύει και για τους πιο σκληροπυρηνικούς κυνηγούς της θάλασσας, τους επαγγελματίες ψαράδες που η Κατερίνα έχει συναντήσει στο πλαίσιο των σεμιναρίων που διδάσκει. Στο άλλο σκέλος δράσεων του οργανισμού, στον καθαρισμό των παραλιών και του βυθού, αυτοί που συμμετέχουν κάθε φορά στις δράσεις της είναι οι πελάτες της στη Μύκονο. «Δεν τους λέω τι κάνω, αλλά αφήνω περιοδικά με τις δράσεις της All For Blue στα σπίτια. Κάθε, μα κάθε φορά με παίρνουν τηλέφωνο την πρώτη κιόλας μέρα και μου λένε ότι θέλουν να συμμετάσχουν, να πάμε στην παραλία και να μαζέψουμε σκουπίδια». Αρκετοί VIPs τους οποίους φιλοξενεί στα σπίτια που διαχειρίζεται, ζητούν να κάνουν και μαθήματα ελεύθερης κατάδυσης μαζί της. «Οι διάσημοι πελάτες μου είναι πάντα κουλ. Περνάνε τόσο ωραία, κάνουμε τα πάντα για να το πετύχουν αυτό και δε δημιουργούν κανένα πρόβλημα».

Οι δράσεις του All For Blue χρηματοδοτούνται κατά 95% από την ίδια την Κατερίνα. Το υπόλοιπο 5% είναι δωρεές ιδιωτών, που επιθυμούν να στηρίξουν το έργο του οργανισμού. «Οι καθαρισμοί γίνονται από εμάς οργανωμένα. Τον εξοπλισμό μας τον προσφέρει δωρεάν ο συνεργάτης μας Σπύρος Καρτελιάς. Σε κάθε καθαρισμό κάνουμε καταγραφή σε όλα τα σκουπίδια που βγάζουμε από την παραλία και τη θάλασσα. Έτσι, ένας άνθρωπος στην Ταϊλάνδη μπορεί να διαβάσει ότι από μια παραλία της Αμοργού βγάλαμε π.χ. 250 διαφορετικά σκουπίδια». Στο πλαίσιο του οργανισμού λειτουργούν και προγράμματα για δήμους, αλλά και για ιδιώτες, όπως ιδιοκτήτες ξενοδοχείων που θέλουν να συμμετάσχουν σε eco-friendly δράσεις.

Βέβαια, στην Ελλάδα, η λέξη «οικολόγος» θα διαθέτει για αρκετά χρόνια ακόμα αρνητικό πρόσημο. Για την Κατερίνα, όμως, που η θάλασσα είναι το σπίτι της, οποιοσδήποτε μπορεί να κάνει τη διαφορά. «Δε χρειάζεται να δημιουργήσεις έναν οργανισμό, όπως έκανα εγώ, για να μαζεύεις σκουπίδια από τις πέντε ηπείρους και τους ωκεανούς».

«Αρκεί να μην πετάς τα δικά σου. Αρκεί να μαζέψεις μερικά σκουπίδια από την παραλία. Να περιορίσεις τη χρήση στα καλαμάκια. Να κάνεις αυτό που μπορείς για να γίνει ο κόσμος καλύτερος».

H κουβέντα μας ολοκληρώθηκε λίγο πριν η Κατερίνα ξεκινήσει την καθημερινή της προπόνηση στο κολυμβητήριο. «Το σπίτι μου», μού απάντησε όταν τη ρώτησα να μου περιγράψει τη θάλασσα με μια λέξη. Η θάλασσα είναι το σπίτι όλων μας και το έργο της Κατερίνας μας βοηθάει να μην το ξεχάσουμε ποτέ.

Γίνε ενεργό μέρος της αλλαγής με την ευγενική δωρεά σου στον οργανισμό All For Blue.

Φωτογραφίες: Θεοφύλακτος Μιχαήλ