Η Αμαλία Καβάλη είναι φεμινίστρια αλλά και μισογύνης

ΛΙΑ ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ
15 ΜΑΡ 2024

Η Αμαλία Καβάλη έχει ένα πλατύ χαμόγελο, ατίθασες μπούκλες και μία ζεστασιά που σε κάνει να νιώθεις οικεία μαζί της από την πρώτη στιγμή. Από το πρώτο like που ανταλλάζεις στα social μέχρι την «Καλημέρα» στο τηλέφωνο, τις πρώτες λήψεις στη φωτογράφισή της, τις κουβέντες που ακολούθησαν. Η Αμαλία Καβάλη δημιουργεί ένα safe space γύρω της και σε αυτό μπήκαμε για να μιλήσουμε για τον ρόλο της στη σειρά Το Ναυάγιο του Mega, την παράσταση Ο Άντρας μου, τους Χ.art.es της στο Instagram, τις γυναίκες, τον φεμινισμό και τον εσωτερικευμένο μισογυνισμό.

Η Αμαλία Καβάλη σού δίνει την εντύπωση ότι κάνει 1000 πράγματα μαζί, αλλά η ίδια δηλώνει «άχρηστη στο να κάνω 2 πράγματα ταυτόχρονα». Αφοσιώνεται με πάθος στην τέχνη της, κι όλα τα άλλα προκύπτουν μάλλον από προσωπικές της ανάγκες που απλά ακολουθεί. Ανάγκες απλές, όπως το να κάνει πιο ενδιαφέρουσες βόλτες της στην καραντίνα (κάπως έτσι γεννήθηκε η σελίδα X.art.es) ή πιο περίπλοκες, όπως το να φέρει ισότητα για τις γυναίκες στην τέχνη (κάπως έτσι προέκυψε το Wom.a). Η Αμαλία Καβάλη δεν νιώθει πολυπράγμων κι όμως με έναν τρόπο είναι, ως γυναίκα που δεν σταματά να νιώθει περιέργεια απέναντι στη ζωή.

Μιλώντας για γυναίκες, η Αμαλία Καβάλη είναι φεμινίστρια, αλλά αναγνωρίζει τις υποσυνείδητες εγγραφές της πατριαρχικής κοινωνίας που φέρει μέσα της και στις οποίες προσπαθεί να αντισταθεί. Και δεν νιώθει πολύ καλά ως γυναίκα το 2024 στην Ελλάδα. Παρακάτω, σού εξηγεί το γιατί.

Φόρεμα Ted Baker, this is play, γόβες Tsakiris Mallas.

– Υποδύεσαι τη Στέλλα στη σειρά Το Ναυάγιο, μία γυναίκα που εκτός από το ίδιο επάγγελμα νομίζω ότι μοιράζεστε και τη μαχητικότητα στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, κάνω λάθος;

Όταν πήγα στο casting η Μιράντα Ρωσταντή μού είπε ότι η Στέλλα είναι μια Wom.a, αναφερόμενη στις Women In Arts που είμαι μέλος. Είχα γελάσει πολύ. Στις Wom.a στόχος είναι να ανοίξουμε τον διάλογο και να βρούμε λύσεις σε ζητήματα ισότητας στον χώρο των τεχνών. Ε ναι, λοιπόν μοιραζόμαστε αυτό το χαρακτηριστικό.

Βέβαια να σημειώσω, πως αναφερόμαστε σε μια γυναίκα που διεκδικεί να της συμπεριφέρονται ισότιμα ως «μαχητική» ή «δυναμική», ενώ είναι το αυτονόητο, θα έπρεπε απλά να γίνεται χωρίς να χρειάζεται διεκδίκηση.

«Στα αλήθεια όμως, ο χαρακτήρας της Στέλλας με ενδιέφερε όχι γιατί έχουμε κοινά στοιχεία αλλά γιατί ήταν εκ διαμέτρου αντίθετος με αυτόν της Ουρανίας, του ρόλου που κρατούσα στις Άγριες Μέλισσες».

Μετά το πέρας της σειράς, μού προτάθηκε αρκετά να κάνω τη γλυκιά και συγκαταβατική φίλη, που ήταν η βασική γραμμή της Ουρανίας και θεωρούσα πως δε θα εξελιχθώ υποκριτικά αν μείνω σε αυτό.

Η Ουρανία είχε ανάγκη να είναι αρεστή γιατί ήταν ελεύθερη επαγγελματίας, αλλά και γιατί ήταν ορφανή και ήταν επίσης εξαιρετικά εξωστρεφής. Η Στέλλα δεν έχει πρόβλημα να γίνει δυσάρεστη, δεν είναι ελεύθερη επαγγελματίας και αναγκάζεται να λειτουργεί σε ομάδα. Χρειάζεται συχνά να βάζει όρια σε συνεργάτες και έχει δυνατότητα να το κάνει γιατί είναι φτασμένη επαγγελματίας και γιατί είναι αστή. Είναι εσωστρεφής -ο κύκλος της ήταν ο άντρας και ο πατέρας της- και δυσκολεύεται να εμπιστευτεί νέα άτομα και να τα συμπεριλάβει στη ζωή της. Δεν είναι γλυκούλα, δεν νομίζω καν ότι επιδέχεται υποκοριστικού, ενώ η Ουρανία ήταν πιο γνωστή ως «Ουρανίτσα».

– Η λέξη εκδίκηση, που εκείνη αναζητά στη σειρά, στο δικό σου λεξιλόγιο χωράει;

Καθόλου, είναι μια μεγάλη μας διαφορά. Καταφεύγει στην αυτοδικία, κάτι με το οποίο εγώ δεν συμφωνώ. Κι όχι μόνο στο κομμάτι της αυτοδικίας που είναι κάτι ακραίο, γιατί εκείνη πηγαίνει να κάνει μια δολοφονία, αλλά δεν συμφωνώ με την εκδίκηση σε καθημερινές μικρές πράξεις. Ότι δηλαδή «Μου έκανε αυτό, θα σου κάνω το άλλο».

Εγώ δεν το έχω καθόλου στη φιλοσοφία μου. Μου έκανες αυτό; Θα φύγω. Δεν θα ξανακούμε παρέα ή θα το λύσουμε κάπως αλλιώς.

– Δεν υπάρχουν φορές που να νιώθεις αδικημένη από τη ζωή;

Κοίταξε όλοι νιώθουμε αδικημένοι από τη ζωή, “the life, the universe and everything” που λέει και ο Douglas Adams στο Γυρίστε τον γαλαξία με ωτοστόπ, αλλά αυτό έχει να κάνει και σε ποια στιγμή της ζωής σου σε βρίσκει. Όλοι σε κάποια πράγματα είμαστε πιο προνομιούχοι και σε άλλα όχι.

– Πώς αντιμετωπίζεις εσύ τα μεταφορικά «ναυάγια» στη ζωή σου;

Συνήθως με μια καλή δόση από Φιλαράκια. Και με το Φιλαράκια, εννοώ τη σειρά. Αν, πέσω σε μαύρες μαύρες στιγμές, βάζω να τα δω. Τα πρόλαβα όσο έπαιζαν live κι από τότε τα ξαναβλέπαμε όλοι, την 1η σεζόν, τη 2η κ.ο.κ. Κάπως υπάρχει αυτό το αποκούμπι μέσα μου. Όταν είσαι στις μαύρες σου δεν θες πάντα να μιλάς. Δηλαδή καλοί είναι οι φίλοι, αλλά είναι ωραίο να παίρνεις κι ένα input απ’ έξω.

– Τι είναι αυτό που έχεις αγαπήσει περισσότερο στον χαρακτήρα της Στέλλας;

Μου αρέσει που ενώ είναι ακραία δυναμική μπορεί να γίνει ακραία ευάλωτη. Υπήρχε μια σκηνή που εναλλασσόταν συνεχώς από το ένα στο άλλο, άντε κάν’ το τώρα αυτό, καλή τύχη. Μου αρέσει που είναι υποστηρικτική σε νεότερες επαγγελματίες γιατί στην εποχή ήταν κοινός τόπος μια γυναίκα που εγκαθιδρύεται, να κάνει αυτό που οι Άγγλοι λένε “pull the ladder up”, να «κόβει» δηλαδή το δρόμο στις νεότερες.

«Και για καθαρά προσωπικό όφελος, μού αρέσει που η συγκατοίκηση με τη Στέλλα, με έμαθε λίγο περισσότερο πως είναι εντάξει να γίνομαι δυσάρεστη όταν χρειάζεται».

– Υποδυόμενη γυναίκες σε σειρές εποχής (Άγριες Μέλισσες, Το Ναυάγιο), μπαίνεις στη διαδικασία να σκεφτείς πόσο άλλαξαν τα πράγματα για τις γυναίκες από τότε μέχρι σήμερα;

Μελέτησα τις συνθήκες τους για να είμαι υποκριτικά ακριβής. Όμως, ως αφηγήτρια νομίζω πως και οι σειρές εποχής για το σήμερα μιλάνε. Ακόμα και τα παλιά θεατρικά έργα όταν ανεβαίνουν σήμερα για το σήμερα μιλάνε, οι σχέσεις μένουν ίδιες στον πυρήνα τους, οι αγωνίες, τα άγχη, ο έρωτας δεν άλλαξαν επειδή ανακαλύφθηκε π.χ.η κινητή τηλεφωνία.

Είναι παλιό τρικ των συγγραφέων να τοποθετούν τη δράση σε άλλο χωροχρόνο για να μην «προσβάλλουν» το κοινό (και ο Σαίξπηρ το κάνει πολύ και ο Αισχύλος στους Πέρσες). Μπορείς να λες πράγματα και να μη θεωρηθεί ότι τους κουνάς το δάχτυλο, γιατί λένε «α, κοίτα πώς ήταν τότε» και όταν δεν είσαι σε αμυντική θέση μπορείς να ζυγίσεις πολλά πράγματα μέσα σου.

Ζακέτα Ted Baker, παντελόνι Karl Lagerfeld, this is play.

– Βρίσκεσαι και σε μία θεατρική παράσταση που καταπιάνεται με τους ρόλους των φύλων, την παράσταση Ο Άντρας μου… Πόσο σε απασχολούν τα ζητήματα που έχουν να κάνουν με το φύλο;

Η παράσταση αποτελείται από 7 μονολόγους γυναικών, που όλες με κάποιον τρόπο αναφέρουν τον άντρα τους. Της μίας ο άντρας έχει εξωσυζυγική σχέση, η άλλη συνάπτει η ίδια εξωσυζυγική σχέση, άλλη παρατηρεί τη σχέση συζύγου-γιού, άλλη ξεκινά ένα ταξίδι προς την μητέρα της που ο άντρας της δεν εγκρίνει κ.ο.κ. Όλες οι ιστορίες έχουν μυστικά και ψέματα.

Αυτό που βρίσκω σημαντικό σε σχέση με το φύλο, είναι πως έχει ρεαλιστικά αποτυπωμένες γυναίκες, ακόμα κι αν ώρες-ώρες φλερτάρουν με το γκροτέσκο ή το υπερφυσικό. Είναι 7 διαφορετικά πρόσωπα που όλοι κάπως γνωρίζουμε ή έχουμε οι ίδιες υπάρξει στα παπούτσια τους κι είναι κάτι που μας το λένε και οι γυναίκες που βλέπουν την παράσταση.

Το βρίσκω σημαντικό, γιατί είναι συχνά μονοδιάστατος ο τρόπος που αποτυπώνεται η γυναίκα στις αφηγηματικές τέχνες. Όμως όσο προβληματικό είναι το να βλέπουμε τις γυναίκες ως femme fatale, ενζενί παρθένες προς διάσωση, μανούλες, γιαγιάδες και στρίγγλες άλλο τόσο προβληματικό είναι να τις βλέπουμε σαν αθώες περιστέρες και ξεκάθαρα θύματα.

Όλοι μας έχουμε κάνει πράγματα για τα οποία δεν είμαστε περήφανοι, φοβόμαστε ότι είμαστε σάπιοι μέσα μας και σίγουρα οι περισσότεροι δεν σκαλώνουμε σε πόρτες επειδή το φωτοστέφανό μας μάς εμποδίζει. Αυτή είναι η ανθρώπινη κατάσταση και με αυτή, με τα τρωτά μας σημεία, νιώθουμε οικεία στο θέατρο.

Η Μπουζάροφσκα λοιπόν δεν χαρίζεται στις γυναίκες, μεταφέρουν και οι ίδιες πατριαρχικές ιδέες και εκφέρουν μισογυνιστικό λόγο, ή τους φταίει ο απέναντι για τις δικές τους πράξεις. Κι όμως νομίζω ότι με αυτό που κάνει, επειδή τις αποδέχεται όπως είναι, τις βλέπει με ουσιαστική τρυφερότητα και αγάπη.

– Έχεις υπάρξει ποτέ σε σχέση με μη φεμινιστή; Φαντάζομαι δεν θα πήγε καλά αυτό…

Γενικά νομίζω δεν είναι εύκολο να βρεις άντρα που να δηλώνει φεμινιστής, ο όρος έχει λασπολογηθεί. Πολλοί νομίζουν ότι φεμινισμός σημαίνει ξέρω ‘γω «θέλω να κυριαρχήσουν οι γυναίκες», ενώ φεμινιστής είναι όποιος προασπίζεται την ισότητα των φύλων.

«Πέρα από τον τωρινό μου σύντροφο, κυρίως με μη φεμινιστές είχα σχέσεις και δεν πήγε καλά αυτό τουλάχιστον για εμένα».

Έχω μεγαλώσει σε έντονα πατριαρχικό περιβάλλον, Κρήτη γαρ, ως pick me ακούγοντας συχνά την επωδό «Εσύ δεν είσαι σαν τις άλλες γυναίκες». Ένας τέτοιος τρόπος σκέψης υπονοεί φυσικά ότι οι άλλες γυναίκες, ε δεν είναι και πολύ καλές. Ενώ λοιπόν είμαι φεμινίστρια ξέρω πως είμαι και μισογύνης, έχω βαθιά ριζωμένες μισογυνιστικές αντιλήψεις για τις οποίες πρέπει να είμαι σε επαγρύπνηση.

Όταν μεγαλώνεις σε πατριαρχικό περιβάλλον σε ελκύει το οικείο γιατί το ξέρεις, είναι αυτό με το οποίο αισθάνεσαι ζεστά. Χρειάζεται να περάσεις αρκετή ψυχοθεραπεία, για να μάθεις να μη δικαιολογείς και να αποδέχεσαι παραβιαστικές συμπεριφορές, να βάζεις όρια και εν τέλει ναι, να βρεις έναν φεμινιστή.

Ζακέτα Ted Baker, παντελόνι Karl Lagerfeld, this is play, παπούτσια Tsakiris Mallas.

– Εσύ πότε ένιωσες ότι μεγαλώνεις σε ένα σύστημα που σε θεωρεί υποδεέστερη, σε ένα σύστημα που είναι τόσο λάθος;

Νομίζω ότι κάπως αυτό το νιώθουμε στα κύτταρά μας ήδη από μικρές. Δηλαδή όταν λέει κάποιος «μην το κάνεις αυτό κορίτσι πράμα», που λένε στην Κρήτη ας πούμε, το αισθάνεσαι.

– Είσαι και δημιουργός της σελίδας X.art.es στο Instagram. Νιώθεις κάπως σαν σύγχρονος εξερευνητής μέσα από αυτό;

Η έρευνα ξεκίνησε στην καραντίνα. Για να διασκεδάσω τον εαυτό μου έκανα έρευνα το βράδυ και το πρωί έβγαινα για νο 6 ακολουθώντας τη διαδρομή που είχα φτιάξει.

Στους χάρτες εντοπίζω και καταγράφω σπίτια μέσα στην Αθήνα που έχουν κατοικηθεί από καλλιτέχνες. Τώρα που πια έχω πάνω από 200 τοποθεσίες, μπορώ να δω στον χώρο ενός χάρτη ένα μεγάλο κομμάτι της καλλιτεχνικής ζωής της Αθήνας. Το κοινό στοιχείο με την κανονική μου δουλειά είναι ότι λέει ιστορίες.

– Από οικονομολόγος έγινες τελικά ηθοποιός, τώρα κάνεις και μία δημοσιογραφική δουλειά με την έρευνα πίσω από τους Χάρτες. Ήσουν πάντα πολυπράγμων;

Βασικά είναι πολλοί ηθοποιοί που έχουνε διπλή ιδιότητα. Απλώς εγώ το έχω πει. Ο σύντροφός μου για παράδειγμα είναι χημικός μηχανικός και ηθοποιός. Η Κατερίνα Φώτη, που είναι χορεύτρια, χορογράφος και δικηγόρος.

– Φαντάζομαι αυτό προκύπτει από το «Εντάξει παιδί μου, αλλά μάθε και κάτι άλλο»

Ναι, νομίζω ότι προκύπτει όντως από μία τάση ότι δεν θα βιοποριστούμε ή ότι διστάζουμε να μπούμε σε αυτή τη δουλειά τώρα. Εμένα στους X.art.es, αλήθεια, συγκλίνουν οι ιδιότητές μου, γιατί εγώ ως οικονομολόγος δούλευα στην έρευνα στο πανεπιστήμιο. Από το θέατρο αυτό που μου αρέσει είναι η αφήγηση στο ότι λέμε μια ιστορία και επηρεαζόμαστε και επηρεάζουμε. Δηλαδή στην Κρήτη που μεγάλωνα, δεν είχαμε θέατρο αλλά αγάπησα την τέχνη ως κοινό στον κινηματογράφο. Μου άρεσε ήταν ότι πήγαινα 2 ώρες κάπου και άνοιγε το κεφάλι μου σε έναν τελείως άλλο κόσμο και η ψυχή μου έπαιρνε άλλα πράγματα και γι’ αυτό ήθελα να γίνω ηθοποιός. Οπότε το κομμάτι του να λέμε ιστορίες μ’ αρέσει. Και στους X.art.es αλήθεια γίνεται μια έρευνα στην καλλιτεχνική ζωή της Αθήνας, αλλά το focus είναι οι ιστορίες αυτών των ανθρώπων.

– Και πάλι βέβαια ακούγονται πολλά αυτά που κάνεις…

Kαταλαβαίνω τώρα που το λες ότι ακούγονται πολλά. Και το Wom.a προέκυψε επειδή συζητούσαμε τα προβλήματα που μπορεί να έχουμε στη δουλειά με φίλες, και κάποια στιγμή βρεθήκαμε και είπαμε «Παιδιά, ας κάτσουμε όλοι μαζί να τα βάλουμε κάτω για να πούμε ρε παιδιά ότι αυτό υπάρχει». Ο κοινός τόπος ήταν δηλαδή ότι «ρε συ δεν το πιστεύω ότι έγινε αυτό κι εμένα μου το ‘κανε». Κι εκεί εμείς μπήκαμε σε αυτή τη διαδικασία να πούμε να το κάνουμε. Αλλά εγώ δεν είχα στόχο, ν’ ασχοληθώ με κάτι παράλληλα.

«Απαντάω έτσι διστακτικά, γιατί εγώ δεν μπορώ να κάνω 2 δραστηριότητες ταυτόχρονα. Όταν μου μιλάνε την ώρα που γράφω μήνυμα να γράψω αυτό που μου λένε, είμαι άχρηστη στο να κάνω 2 πράγματα ταυτόχρονα».

Κοστούμι Marks and Spencer, παπούτσια Kurt Geiger - this is play.

– Τη σταθερότητα την επιδιώκεις σε κάποιον από τους τομείς της ζωής σου;

Η μόνη ρουτίνα που έχω είναι ότι θέλω 2 καφέδες για να πω καλημέρα.

– Συμπληρώνεις έναν χρόνο από τη βράβευσή σου με την καρφίτσα της Μελίνας Μερκούρη. Πού την κράτησες όσο την είχες εσύ και τι σημαίνει για σένα;

Έχω θυρίδα, δεν είμαι τρελή να τη χάσω. Το βραβείο σημαίνει πολλά πράγματα. Ως ερευνήτρια των Χαρτών ας πούμε η καρδιά μου μαλακώνει που η Μελίνα συνεχίζει στα αλήθεια το βραβείο Κοτοπούλη (η ίδια πήρε την καρφίτσα από τη Λαμπέτη και ήταν η τελευταία βράβευση που η Μαρίκα ήταν παρούσα). Ως ηθοποιός σήμερα, νιώθω ευγνώμων που κάποιος μας κοιτάει, μας στηρίζει και κάνει μια γιορτή για εμάς μια φορά το χρόνο. Μην ξεχνάμε κιόλας πως είμαστε απόφοιτοι Λυκείου αυτή τη στιγμή, δεν αναγνωρίζονται τα πτυχία μας.

– Πώς νιώθεις ως γυναίκα το 2024 στην Ελλάδα, με όλα τα εγκλήματα έμφυλης βίας στην επικαιρότητα, με τις αλλαγές στον ποινικό κώδικα που δεν προβλέπουν και πάλι αναγνώριση της γυναικοκτονίας κλπ;

Το τοπίο έχει ως εξής: Ήμασταν για σχεδόν μία δεκαετία στον πάτο της λίστας στον δείκτη ισότητας των φύλων για την Ε.Ε (Eige) και όμως στρουθοκαμηλίζουμε και νομίζουμε πως έχουμε λύσει τα ζητήματα ισότητας (Eurobarometer 2017). Λιγότερο από ένα μήνα πριν έγιναν αλλαγές σε 14 άρθρα στον ποινικό κώδικα που κάποια καθιστούν ακόμη δυσμενέστερο το περιβάλλον για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Πέρυσι, εισάγαμε τον όρο της γονεϊκής αποξένωσης και ψηφίσαμε την υποχρεωτική συνεπιμέλεια και γίναμε το μόνο κράτος μέλος που καταπάτησε κραυγαλέα και με νόμο τη συνθήκη της Κωσταντινούπολης που έχουμε υπογράψει. Φέτος, δολοφονήθηκε μια γυναίκα και είπαμε «δεν πάτησε το panick button», ενώ τα αρμόδια όργανα δεν έψαξαν καν στη δουλειά του τον κακοποιητή -και μετέπειτα δολοφόνο- όταν έγινε η καταγγελία ως όφειλαν. Και ενώ τελικά ο σύζυγός κρίθηκε ένοχος για τη ανθρωποκτονία της Έφης Τσιχλάκη τελικά εξέτισε 1,5 χρόνο φυλακή και αποφυλακίστηκε αντί για 20 που προβλέπονται για τις ανθρωποκτονίες.