Η Asmae El Moudir μετά τις Κάννες θα γράψει ιστορία και στα Όσκαρ με μια ταινία για τα ματωμένα μυστικά του Μαρόκο
- 4 ΟΚΤ 2023
Η Asmae El Moudir είναι μόλις 33 ετών. Δέκα ολόκληρα χρόνια δούλευε σε ένα ντοκιμαντέρ για μια αιματηρή επανάσταση που κόστισε τη ζωή σχεδόν 600 αθώων πολιτών στην Καζαμπλάνκα. Για την ταινία της, The Mother of All Lies, έβαλε χρήματα από την τσέπη της. Ήταν η αποστολή της. Να πει την ιστορία της επανάστασης του 1981 που πνίγηκε στο αίμα και αργότερα έμεινε για χρόνια αποσιωπημένη και στοίχειωνε τις ζωές όχι μόνο των συγγενών των νεκρών και των αγνοουμένων, αλλά ενός ολόκληρου έθνους. Και τα κατάφερε με μια ταινία που φαινομενικά μοιάζει με κουκλοθέατρο.
Μιλήσαμε μαζί της (κι ευχαριστούμε θερμά το 29ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Αθήνας Νύχτες Πρεμιέρας που φρόντισε γι’ αυτό) ένα πρωινό στην πολύβουη Ερμού. Για την προσπάθεια της να ξαναγράψει την Ιστορία μέσα από τη φωνή της για μια ολόκληρη γενιά που μάχεται να θεραπεύσει τα τραύματα μιας χώρας που κουβαλά ένα σκοτεινό παρελθόν (και δεν είναι η μόνη).
-Πώς γίνεται το προσωπικό τόσο πολιτικό;
Με την ειλικρίνεια. Με το να μη φοβάσαι να είσαι αυθεντικός. Με το να αφηγηθείς μια οικογενειακή ιστορία που τελικά καταλήγει να είναι μια εθνική ιστορία και μάλλον παγκόσμια. Προσπάθησα να αποκαταστήσω την Ιστορία. Γιατί αν η μνήμη μας σβηστεί, θα χαθεί και το παρελθόν μας. Αν μιλήσουμε, η μνήμη θα επανέλθει και συλλογικά θα θεραπεύσουμε τα τραύματα που προκλήθηκαν από τα ανείπωτα. Αυτή είναι η υπόθεση της ταινίας μου. Δημιούργησα τη δική μου εταιρεία παραγωγών, την ονόμασα Insight, γιατί πιστεύω ότι κάθε ταινία την κουβαλάς μέσα σου, στην καρδιά σου. Δεν γίνεται να κάνεις σινεμά, χωρίς το προσωπικό συναίσθημα. Αυτός είναι ο ορισμός του σινεμά.
– Asmae, γιατί σου πήρε δέκα χρόνια να ολοκληρώσεις την ταινία σου;
Δεν υπήρχε αρχειακό υλικό για να κάνω το ντοκιμαντέρ. Δεν είχα ούτε φωτογραφίες, τίποτα. Δεν είχαμε φωτογραφίες από την παιδική μου ηλικία στο σπίτι, ήταν απαγορευμένο. Κι η μητέρα μου αναγκάστηκε να κατασκευάσει μια ιστορία, αυτό είναι το ψέμα της μητέρας μου του τίτλου. Έτσι, ως σκηνοθέτιδα που δεν είχα άλλο τρόπο να διαφυλάξω τις μνήμες εκείνης της εποχής, έπρεπε να ανασυνθέσω την παιδική μου ηλικία με μια χούφτα μαριονέτες και να στήσω έτσι μια απροσδόκητη αναπαράσταση της μοιραίας επανάστασης που έγινε στο Μαρόκο το 1981 και κόστισε τη ζωή σε 600 άτομα. Η μικρή Φάτιμα, η οσιομάρτυρας της γειτονιάς που εκτελέστηκε χωρίς λόγο, γίνεται το φάντασμα που στοίχειωσε τη ζωή ενός ολόκληρου μαχαλά για πάντα.
-Πώς έπεισες την οικογένεια σου να παίξει ρόλους (πραγματικούς) για το Mother of All Lies και πόσο εύκολο ήταν αυτό;
Ήταν σίγουρα θεραπευτικό ως διαδικασία. Όπως ακριβώς άλλαξαν τα πράγματα στη χώρα μου, έτσι άλλαξαν και στο σπίτι μας. Μιλάμε πλέον για όλα. Δεν κρύβουμε από φόβο τίποτα. Τους εξήγησα τι σκόπευα να κάνω, τους ζήτησα να με εμπιστευτούν. Τους αγαπώ όσο τίποτα στον κόσμο και τη χώρα μου. Δεν θα εξέθετα ποτέ κανένα. Ζητούσα μια συμφιλίωση ως Asmae. Με τους ίδιους τους εαυτούς μας. Δεν είναι σίγουρα εύκολο να δουλεύεις με τους γονείς και τους συγγενείς σου. Δεν ήταν εύκολο και να τους πείσω να καταλάβουν ότι δεν θέλω να πληγώσω τη χώρα μου. Το σπίτι μας στην ταινία είναι το κράτος. Η γιαγιά μου σίγουρα στην ταινία παίζει το ρόλο της κυβέρνησης που τότε εξουσίαζε και απαγόρευε και καταπίεζε. Αλλά, αυτή η ταινία είναι αφιερωμένη στη γιαγιά μου που υπεραγαπώ και είναι στην παράδοση της χώρας μου να σέβομαι και να ακούω. Με βοήθησε εξαιρετικά το γεγονός ότι γύρισα την ταινία μέσα στην περίοδο της πανδημίας και της καραντίνας. Διαφορετικά θα κόστιζε πάρα πολύ ακριβά. Ήμουν σκηνοθέτιδα, μοντέρ, σεναριογράφος, παραγωγός.
-Πώς ένιωσες όταν άκουσες το όνομά σου στις Κάννες και κατάλαβες ότι κέρδισες το βραβείο;
Ήταν σίγουρα η καλύτερη στιγμή στη ζωή μου. Είναι ένα υβριδικό ντοκιμαντέρ, μοιάζει με ταινία αλλά δεν έχει και επαγγελματίες ηθοποιούς. Δεν πίστευα ποτέ ότι θα φτάσει στα βραβεία, το όνειρό μου ήταν απλά να επιλέξουν την ταινία μου. Και δεν περίμενα ποτέ ότι θα διάβαζα την είδηση ότι το Μαρόκο υπέβαλε την ταινία The Mother of All Lies της Asmae El Moudir ως υποψήφια για την καλύτερη διεθνή ταινία στα 96α Όσκαρ. Ούτε είχα φανταστεί ότι θα μοιραζόμουν το βραβείο L’Oeil d’or (Χρυσό Μάτι) των Καννών για το καλύτερο ντοκιμαντέρ με τις Τέσσερις Κόρες της Kaouther Ben Hania από την Τυνησία. Μάλλον, επειδή μιλάμε για μια πραγματική ιστορία, το βίωμα είναι τόσο ανθρώπινο και ταυτίζονται. Ένιωσα υπερηφάνεια.
-Τώρα πώς είναι η ζωή στο Μαρόκο για μια νέα γυναίκα δημιουργό;
Θέλω να ζω στο Μαρόκο. Η συμφιλίωση έχει έρθει. Ο Βασιλιάς Mohammed VI ξέρει ότι η χώρα μας έχει ένα παρελθόν σκοτεινό και δεν θέλει να είναι έτσι το παρόν και το μέλλον της χώρας. Προσωπικά έμαθα για τις ταραχές του 1981, το 2016. Και όχι, δεν ήταν μάθημα ιστορίας στο σχολείο. Είχε διαγραφεί από τις μνήμες μας.
Κανείς ποτέ δεν μου είχε μιλήσει για τη νύχτα αυτή. Ούτε για το αντίκτυπό της στις ζωές μας. Είδα στις ειδήσεις ένα ρεπορτάζ για μαζικό τάφο κι έτσι ξεκίνησα να ψάχνω το παρελθόν και να μάθω ότι 600 άνθρωποι εκτελέστηκαν χωρίς λόγο τη νύχτα των Bread Riots.
Σήμερα, αυτή η χώρα με στέλνει στα Όσκαρ. Με αφήνει να αναπνεύσω. Είμαι κομμάτι αυτής της χώρας και αυτή η χώρα ζει μέσα μας.
-Η επόμενή σου ταινία, θα μιλά επίσης για κάτι τόσο προσωπικό;
Ναι, είναι κομμάτι μιας τριλογίας. Ξεκίνησα με μια ταινία-ντοκιμαντέρ για τη μητέρα μου, έπειτα μίλησα για την ιστορία της γιαγιάς μου εδώ και θα συνεχίσω μάλλον με μια δική μου εξιστόρηση. Για να συνδέσω τις τρεις γενιές γυναικών στην οικογένεια μου.
Η Asmae El Moudir είναι μια γυναίκα που μιλά αραβικά στις ταινίες της, ζει και στο Παρίσι (αν και πιστεύει ότι η ζωή δεν είναι ωραία εκεί), έχει υπογράψει ντοκιμαντέρ για το BBC και το Al Jazeera, θα πάει στα Όσκαρ να γράψει ιστορία (μάλλον) και δουλεύει για να έχει χρήματα να κάνει ταινίες. Θέλει να λέει ιστορίες απλών ανθρώπων. Η Asmae El Moudir είναι η φωνή μιας γενιάς που αλλάζει το κατεστημένο στη χώρα της. Κι αυτό αξίζει πολλά περισσότερα από ένα χρυσό αγαλματάκι.
