Η Χριστίνα Κοντοβά γνώρισε την ActionAid, ταξίδεψε στην Αφρική κι άλλαξε τη ζωή της

Ας πάρουμε τον δεύτερο δρόμο. Μακρύς. Μάλλον δύσβατος. Μα θα σε οδηγήσει τον προορισμό σου με ασφάλεια. Τα μάτια του ανθρώπου που στέκεται απέναντί σου. Αυτά να κοιτάς. Να τα κοιτάς βαθιά και με προσήλωση. Αυτά λάθος δεν κάνουν. Αλήθειες και αληθινά συναισθήματα. Στα προσφέρουν χωρίς να ζητούν τίποτα.

Τα μάτια της Χριστίνας Κοντοβά ήταν διαρκώς γεμάτα δάκρυα, έτοιμα ανά πάσα στιγμή να αφήσουν το συναίσθημα να κάνει κουμάντο και να δημιουργήσουν αυτόν τον ανεκτίμητο λυγμό στη φωνή. Η γνωριμία με την ομάδα της ActionAid Hellas, τα δύο ταξίδια στην Αφρική, οι τρεις αναδοχές και η έμπρακτη στήριξη σε έναν γυναικείο συνεταιρισμό στη Ρουάντα ήταν οι λόγοι που με οδήγησαν στο γραφείο της.

Μέσα από τα ταξίδια αλληλεγγύης της ActionAid Hellas έμαθε τι σημαίνει να προσφέρεις και να παραμερίζεις το εγώ σου. Μαθήματα ζωής με φόντο όλα τα ενθύμια που έφερε μαζί της πίσω για να θυμάται να μην ξεχνάει. Κρεμασμένο στην ντουλάπα κι ένα όμορφο μωβ με κίτρινο πουλόβερ κι ένα ασορτί σκουφάκι. Δώρο των γυναικών από τον συνεταιρισμό της Ρουάντα προς εκείνη που τις βοήθησε να εκπαιδευτούν στο ράψιμο και τους αγόρασε τις ραπτομηχανές.

«Είμαστε όλοι ίδιοι, είμαστε άνθρωποι» θα μου πει σχεδόν από τα πρώτα λεπτά της κουβέντας μας. Η φράση της είναι το νόημα της ζωής συμπυκνωμένο σε λίγες λέξεις. Σε δύσκολους καιρούς, όπως οι σημερινοί, ας είναι οδηγός μας για να διεκδικήσουμε μια ζωή με αξιοπρέπεια και έναν καλύτερο και δικαιότερο κόσμο για όλους.

Η γνωριμία με την ActionAid Hellas

Η δική μου σχέση με την ActionAid Hellas ξεκινά περίπου πριν από δύο χρόνια. Πήγα για καφέ με μία φίλη μου που ήταν ήδη ανάδοχος κι έφερε ένα φάκελο με τα χαρτιά της για ταξίδι στην Αφρική με την ActionAid. Είπα «θέλω κι εγώ». Δηλώνω συμμετοχή. Τελευταία στιγμή αδειάζει μία θέση και πηγαίνω μαζί.

Το πρώτο που σκέφτηκα ήταν πως θα ήθελα πολύ να κάνω ένα ταξίδι που να μην έχει καμία απολύτως σχέση με εμένα. Να κάνω κάτι που θα έχει μία ουσία, θα έχει έναν άλλο εκπαιδευτικό χαρακτήρα. Τα ταξίδια είναι η ζωή μου κι αυτή η επίσκεψη στην Αφρική ήταν κάτι πέρα από το να δω ένα μουσείο, να βάλω ωραία ρούχα και να βγάλω φωτογραφίες. Θέλησα να ζήσω πώς ζουν στην πραγματικότητα αυτοί οι άνθρωποι.

Το πρώτο ταξίδι στη Ρουάντα

Το πρώτο μου ταξίδι ήταν στην Ρουάντα. Αυτό που με συγκίνησε πάρα πολύ ήταν η ομάδα της ActionAid. Για ‘μενα αποτελεί πρότυπο εταιρείας. Είδα τον τρόπο που συνεργάζονται και κατάλαβα πως έχουν να παλέψουν για έναν πολύ μεγαλύτερο σκοπό. Η χαρά και η αγάπη που ένιωσα από τη συνεργασία που έχουν με συγκίνησε πολύ. Έχουν πραγματικό λόγο ύπαρξης και βοηθούν πολύ κόσμο. Η αλήθεια είναι πως πριν γνωρίσω την ομάδα ήμουν πολύ επιφυλακτικοί με τις μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Η πρώτη μου επαφή με την ActionAid ήταν βλέποντας αποτελέσματα. Αυτό που λέμε «ψάχνω τον σκοπό της ζωής μου» βρήκε νόημα. Συνδέθηκα πολύ με όλο αυτό.

Δεν ήταν μόνο το ταξίδι, τα παιδάκια και οι γυναίκες. Αυτό που με άγγιξε πιο πολύ ήταν ο τρόπος που δουλεύει η οργάνωση. Πίστεψα πως έχουν όραμα και στρατηγική που την ακολουθούν πιστά κι έχει αποτέλεσμα.

Το ταξίδι από τις φωτογραφίες φαίνεται πολύ ωραίο αλλά όποιος το ζήσει θα καταλάβει πως πολύ νωρίς θα έρθει αντιμέτωπος με μεγάλες δυσκολίες. Πρώτα από όλα κάποιος πρέπει να είναι προετοιμασμένος να αφήσει την οικογένειά του, τη δουλειά του για μία εβδομάδα. Έπειτα πρέπει να βάλει τον οργανισμό του σε μία διαδικασία να κάνει αρκετά εμβόλια (δεν ισχύει για κάθε χώρα) και να πάρει και χάπια για όσες ημέρες θα είναι εκεί. Τέλος, καλείται να ζήσει σε συνθήκες που δεν είναι αυτές που έχουμε συνηθίσει.

Θέλει δουλειά, δεν πάμε εκεί για ταξίδι αναψυχής. Πας για να βοηθήσεις ουσιαστικά την κοινότητα που σε φιλοξενεί. Θα κουβαλήσεις πέτρες, θα χτίσεις και δεν θα γκρινιάξεις. Δεν θα κοιτάξεις τον εαυτό σου. Πας να κάνεις κάτι έξω από εσένα και να βάλεις τον εαυτό σου να ζήσει σε δύσκολες συνθήκες.

Η αλλαγή της κοσμοθεωρίας

Νόμιζα ότι θα πάω και θα στεναχωρηθώ. Ότι θα δω τα παιδάκια και τον τρόπο που ζούνε και θα λυπηθώ. Όλο αυτό που έζησα δεν είχε καμία σχέση με αυτό που σκεφτόμουν.

Βλέπεις ανθρώπους με πολύ μεγάλη ανάγκη αλλά τους βλέπεις τόσο χαρούμενους και τόσο ευγνώμονες που έχεις πάει εκεί για να τους δεις που στο τέλος λυπάσαι τον εαυτό σου.

Λυπάσαι τον εαυτό σου για το πώς εσύ αντιμετωπίζεις τα προβλήματα που έρχονται στη ζωή σου. Για το τι νομίζεις εσύ τελικά ότι είναι πρόβλημα και τι είναι επί της ουσίας. Νιώθω πλέον πως εμείς έχουμε ευθύνη για αυτό που συμβαίνει στον Τρίτο Κόσμο.

Δεν είμαστε άλλοι εμείς κι άλλοι εκείνοι. Είμαστε όλοι ένα. Η επαφή μου με την ActionAid Hellas με βοήθησε να είμαι πιο ευαισθητοποιημένη και να λειτουργώ κι έξω από εμένα.

Ακούω να λένε «τι νόημα έχει να βοηθάμε εμείς αν δεν βοηθούν οι κυβερνήσεις». Εμείς τι κάνουμε; Ο καθένας ξεχωριστά. Δεν μπορούμε από την εκάστοτε κυβέρνηση να κάνει κάτι. Έστω κι έναν άνθρωπο να βοηθήσεις, έστω κι αν βρίσκεται στην άλλη πλευρά του κόσμου θα έχει αντίκτυπο.

Και μόνο να πας έχει σημασία. Οι άνθρωποι που εγώ συνάντησα θεώρησαν πολύ σημαντικό που αφήσαμε τη ζωή μας και πήγαμε να τους βοηθήσουμε, έστω να κουβαλήσουν πέτρες.

Στη Ρουάντα χτίσαμε τουαλέτες για το σχολείο κι ένα safe room για τα κορίτσια που έχουν περίοδο ώστε να πηγαίνουν εκεί να αλλάζουν και να ξεκουράζονται κι όχι να εγκαταλείπουν το σχολείο εκείνες της ημέρες του μήνα λόγω ντροπής.

Η χαρά των ανθρώπων εκεί δεν έχει καμία σχέση με το συναίσθημα της χαράς, όπως το έχουμε εμείς στο μυαλό μας. Πραγματική χαρά. Πηγαία. Χορεύουν και τραγουδούν λες και είναι η καλύτερη ημέρα της ζωής τους. Κι αυτό δεν το κάνουν μόνο όταν πηγαίνουν ξένοι να τους επισκεφθούν, είναι ο τρόπος ζωής τους.

Ταξίδι στη Ζιμπάμπουε, το διαφορετικό

Στο δεύτερό μου ταξίδι, στη Ζιμπάμπουε, -ενάμιση χρόνο μετά το πρώτο- δουλεύαμε οι γυναίκες σε ένα φράγμα και κουβαλούσαμε πέτρες και οι ντόπιες χτυπούσαν παλαμάκια και χόρευαν συνέχεια. Δεν έχουν τη μιζέρια που έχουμε εμείς εδώ και μας έχει πνίξει το άγχος.

Θα ήθελα να πηγαίνω πιο συχνά αλλά χρειάζεται η απόσταση μεταξύ των ταξιδιών. Γειώνεται μέσα σου αυτό που έχεις ζήσει. Γυρνώντας από το παρθενικό νομίζεις ότι θα αλλάξει η ζωή σου, ότι θα τα βλέπεις όλα διαφορετικά, αλλά παρατηρείς ότι η ζωή και η καθημερινότητα σε τραβάνε ξανά. Αλλάζεις. Δεν μπορώ να πω ότι δεν αλλάζεις αλλά η ζωή μας είναι τέτοια που ενσωματονόμαστε και πάλι στο εδώ.

Το δεύτερο ταξίδι ήταν διαφορετικό. Το πέρασα πολύ λιγότερο συναισθηματικά. Μπόρεσα να παρατηρήσω περισσότερο, αφαιρώντας το πέπλο της συγκίνησης. Συνδέθηκα πιο πολύ με τους ανθρώπους που γνώρισα. Μπόρεσα να ανοιχτώ κι εγώ προσωπικά και να μιλήσω περισσότερο με τις γυναίκες.

Επικοινωνείς με τη γλώσσα του σώματος χωρίς να χρειάζεσαι απαραίτητα κάποιον να σου μεταφράσει. Θυμάμαι κάποια στιγμή στο πρώτο ταξίδι να γυρνάμε με τα τζιπ και ήρθε δίπλα μου και κάθισε μία γυναίκα από τον συνεταιρισμό. Της λέω «είμαι πολύ περήφανη για όσα έχεις καταφέρει, πολύ χαίρομαι» και μου απάντησε «κι εσύ νομίζω τα έχεις καταφέρει καλά». Αυτή τη στιγμή θα τη θυμάμαι για πάντα. Είμαι στην άλλη άκρη του κόσμου, κάθομαι στο πλάι μιας γυναίκας, λέμε πώς τα έχουμε καταφέρει και η μία κρατά το χέρι της άλλης. Αισθάνεσαι ότι είσαι το ίδιο, όταν δεν είσαι διαφορετική, καλύτερη ή χειρότερη. Είμαστε δύο γυναίκες ίδιες.

Η δύναμη των γυναικών

Οι γυναίκες και η δύναμή τους με συγκινούν πάρα πολύ. Στη Ρουάντα επισκέφθηκα έναν συνεταιρισμό γυναικών. Γυρνώντας στην Ελλάδα ρώτησα στην ActionAid αν υπήρχε κάποιο έργο που θα μπορούσα να αναλάβω ως Χριστίνα αλλά και ως εταιρεία. Ήρθε μία πρόταση από τον συγκεκριμένο συνεταιρισμό και ήθελαν οι γυναίκες να αγοράσουν ραπτομηχανές και να εκπαιδευτούν ώστε να ράβουν τις στολές των παιδιών στα γύρω σχολεία.

Είχα ένα συγκεκριμένο μπάτζετ στο μυαλό μου. Όταν μου έφεραν την πρόταση είδα πως θα κόστιζε τα διπλά από όσα είχα υπολογίσει. Με ενημέρωσαν πως θα μπορούσαν να βρουν κι έναν δεύτερο για να συγχρηματοδοτηθεί το έργο.

Όταν έφτασε στα χέρια μου το συγκεκριμένο έργο για τις συγκεκριμένες γυναίκες που είχα γνωρίσει, στον συγκεκριμένο συνεταιρισμό και τόσο σχετικό με τη δική μου δουλειά είπα «θα τα βρω και θα τα βάλω όλα εγώ».

Πήραμε 20 ραπτομηχανές, εκπαιδεύτηκαν 20 γυναίκες κι ένα από τα πρώτα πουλόβερ που έραψαν μου το έστειλαν στην Ελλάδα. Ζουν 20 οικογένειες από αυτό το έργο. Μας έστειλαν βίντεο που κάθε γυναίκα έλεγε τη δική της ιστορία. Άλλη με τα χρήματα που κέρδισε έβαλε ρεύμα στο σπίτι της, άλλη είπε πως ο άντρας της την υπολογίζει περισσότερο που φέρνει χρήματα.

Δυσκολεύτηκα να βρω τα χρήματα που απαιτούνταν αλλά το αποτέλεσμα με δικαίωσε και είπα δεν πειράζει, έκανα κάτι καλό. Όταν ήρθε το τελευταίο report από την ActionAid, ήρθε κι ένα report από τον λογιστή μου που ανέφερε πως είχαμε ως εταιρεία αύξηση κερδών ακριβώς το ποσό που είχα δώσει για τον συνεταιρισμό στη Ρουάντα. Όταν κάνεις κάτι καλό το σύμπαν ξέρει και στο επιστρέφει. Γέμισα συγκίνηση.

Επόμενος στόχος με την ActionAid

Επόμενος στόχος είναι να δούμε μαζί με την ActionAid πώς μπορεί να εξελιχθεί το έργο αυτό και πού μπορεί να φτάσει. Μπορούν να κάνουν κι άλλα ρούχα, εκτός από τις σχολικές στολές; Μπορούν να βγουν και σε μία μεγαλύτερη αγορά; Ξέρουμε ότι αυτές οι γυναίκες έχουν κι έναν πάγκο σε μία αγορά και πουλάνε τα ρούχα που φτιάχνουν.

Αισθάνομαι πως στην άλλη άκρη του κόσμου υπάρχουν κάποιες γυναίκες που κάνουν περίπου την ίδια δουλειά με ΄μενα κι έχουμε μία σύνδεση.

Έκανα τρεις αναδοχές στη Ρουάντα, στην Αιθιοπία και στο Νεπάλ, μόλις επέστρεψα από τη Ρουάντα. Τις έχουμε μαζί με τα κορίτσια στην εταιρεία, είναι τα παιδιά μας.

Αισθανόμαστε πως η εταιρεία προσφέροντας αποκτά κι έναν σκοπό έξω από εκείνη, σκοπό ανώτερο. Μας έχει κάνει καλό. Καταλαβαίνουμε πως δεν είναι μόνο τι θα βγάλουμε και ποιος θα βάλει τα ρούχα μας, είναι και τι προσφέρουμε. Τους έχω εξηγήσει ότι κάθε χρόνο θέλω μέρος των εσόδων να πηγαίνει σε έναν τέτοιο σκοπό.

Η σωστή στιγμή

Δεν ήταν τυχαίο που η ActionAid Hellas ήρθε στη ζωή μου τη δεδομένη χρονική στιγμή. Τα τελευταία χρόνια κάνω ψυχοθεραπεία και με βοήθησε να ανοιχτώ, να καταλάβω γιατί θέλω να προσφέρω και πώς να το διαχειριστώ. Δεν αισθάνομαι πως κάνω καλό μόνο σε κάποιον άλλο, το κάνω και για ‘μενα και συνδέομαι και με τους ανθρώπους. Μετά από δύο χρόνια αισθάνομαι μέρος της ομάδας.

Κάνω πολλά ταξίδια όμως θα ήθελα να υπάρχει κι αυτό που κάνω με την ActionAid για να με κρατάει προσγειωμένη. Θα ήθελα όλα μου τα ταξίδια από εδώ και στο εξής να είναι έτσι.

Θα ήθελα να γυρίσω όλο τον κόσμο έτσι. Όχι μόνο για να βοηθήσεις αλλά και για να δεις πώς ζουν οι άνθρωποι, πώς είναι πραγματικά η ζωή τους.

Μέχρι πριν λίγα χρόνια τα ταξίδια μου τα έκανα για να δω μεγαλουπόλεις, να κάνω βόλτες, να ψωνίσω, πλέον τα ταξίδια μου θέλω να βιώνω πώς είναι να ζεις ως ντόπιος. Να μην σχετίζονται με εμένα αλλά με τους άλλους που θα γνωρίσεις. Να καταφέρω να φεύγω από το εγώ μου, αυτό θα ήθελα.

Υπάρχει στο πίσω μέρος του μυαλού μου η σκέψη πως κάποιος μπορεί να σχολιάσει το γεγονός πως δημοσιοποιώ τα όσα έχω ζήσει με την ActionAid αλλά επειδή το έζησα πραγματικά ως εθελοντής δεν με απασχολεί. Δεν υπήρξε ιδιαίτερη μεταχείριση προς το πρόσωπό μου.

Θέλω να το δημοσιοποιώ. Είμαι της λογικής πως ό,τι συνθέτει τον τρόπο ζωής μου (στον οποίο είναι τα ταξίδια με την ActionAid) μπορώ να το πω. Αν εμπνεύσω έστω κι έναν άνθρωπο στο πώς θα ντυθεί, μακάρι να μπορώ να τον εμπνεύσω και να τον ευαισθητοποιήσω και σε αυτό το επίπεδο. Αυτό είναι το υπέρτατο influence που μπορούμε να έχουμε. Εν τέλει κάνεις κάτι καλό. Εύχομαι αντί να δείχνουμε τι τρώμε και πού πήγαμε βόλτα να μπορούμε να δείξουμε τι συμβαίνει εκεί έξω.