Η Ελένη Λιάλη δεν θέλει να φορέσει στερεοτυπικές τρανς ταμπέλες

-Διάβασα πριν λίγους μήνες ότι η Disney έκοψε ένα χαρακτήρα τρανς έφηβου κοριτσιού και τον αντικατέστησε με την ιστορία ενός χαρακτήρα που είναι ανοιχτά Χριστιανός. Είδα και το βίντεο της Hunter Schafer σχετικά με τα διαβατήρια στην Αμερική (σ.σ η κυβέρνηση Trump αναγνωρίζει το βιολογικό φύλο). Έχεις κι εσύ την αίσθηση ότι στην Αμερική η τρανσφοβία είναι μια ανερχόμενη «τάση»;

Αυτό που αναφέρεις για την Disney και τον χαρακτήρα ενός τρανς εφήβου κοριτσιού μπορεί να έχει σχέση με τις αντιφάσεις και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μεγάλοι οργανισμοί όταν προσπαθούν να ενσωματώσουν διαφορετικές ταυτότητες σε ιστορίες και χαρακτήρες. Είναι αλήθεια ότι αρκετές εταιρείες ψυχαγωγίας, όπως η Disney, έχουν προσπαθήσει να δημιουργήσουν πιο αντιπροσωπευτικά έργα, αλλά μερικές φορές έρχονται αντιμέτωπες με πίεση από το συντηρητικο κοινό ή από πολιτικούς κύκλους.

Τώρα, η τρανσφοβία στις ΗΠΑ, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να φαίνεται σαν μια «ανερχόμενη τάση», κυρίως λόγω της ενίσχυσης συντηρητικών πολιτικών και του αντιδραστικού λόγου που εμφανίζεται σε διάφορους τομείς της κοινωνίας, όπως στα μέσα ενημέρωσης και στην πολιτική. Ωστόσο, τα τρανς άτομα εξακολουθούμε να παλεύουμε για τα δικαιώματα και την αναγνώρισή μας, και -αν και υπάρχει πίεση και αντιφάσεις. Υπάρχει επίσης και συνεχής πρόοδος σε επίπεδο κοινωνικής αποδοχής και νομικών δικαιωμάτων. Οφείλουμε να παραμείνουμε αισιόδοξοι και να συνεχίσουμε την προσπάθεια για καλύτερη αντιμετώπιση, σεβασμό και υποστήριξη.

-Πώς διεκδικείς εσύ τη θέση σου, τα δικαιώματά σου και τα όνειρα σου σε μια χώρα που δεν φημίζεται για τον προοδευτισμό και την αποδοχή της διαφορετικότητας; Πώς θωράκισες τον εαυτό σου;

Σίγουρα πριν 5 χρόνια που ήμουν στην αρχή της μετάβασής μου, δεν πέρασα εύκολα, βίωσα την αμφισβήτηση, την απόρριψη, τον χλευασμό, πράγματα -που σε μια χώρα σαν την Ελλάδα στην οποία κυριαρχεί το τρίπτυχο «πατρίς, θρησκεία, οικογένεια»– έχουμε βιώσει όσα άτομα διαφέρουμε από το σύνολο. Από μικρή ήμουν αντιδραστική και πεισματάρα, αν κάτι το ήθελα το κυνηγούσα μέχρι να το πετύχω. Κάπως έτσι έγινε και με το modelling, ήξερα ότι οι πελάτες στην Ελλάδα θα ήταν πάντα διστακτικοί μαζί μου και θα δυσκολευόμουν να κλείσω δουλειές, παρ’ όλα αυτά, επέμεινα ελπίζοντας ότι θα κάνω την αλλαγή και θα συνεχίσω να ανοίγω τον δρόμο για άτομα σαν εμένα. Ήθελα να νιώθουν ότι έχουν δικαίωμα στο όνειρο.

 

Η τρανσφοβία, όσο κι αν μπορεί να είναι δυσάρεστη και επώδυνη, δεν πρέπει να μας καταβάλλει. Μάλλον, το αντίθετο. Πρέπει να μάθουμε πώς να την αντιμετωπίζουμε με αυτοπεποίθηση και χωρίς να νιώθουμε ότι οφείλουμε να εξηγήσουμε ή να δικαιολογήσουμε την ύπαρξή μας.

«Τα δικαιώματα και οι ελευθερίες μας δεν είναι “παραχώρηση”, αλλά φυσικό δικαίωμα». 

-Πόσο ενδυναμωτική ήταν και παραμένει η μητέρα σου και το οικογενειακό περιβάλλον σου και πόσο σε στήριξαν όταν κατάλαβες ότι έχεις δυσφορία φύλου;

Εντάξει, μπορεί να της το είπα (της μαμάς μου) στο γυμνάσιο αλλά εκείνη είχε καταλάβει ότι δεν νιώθω αγόρι από όταν ήμουν 3 χρόνων, πέρα από την συμπεριφορά, διαισθανόταν αυτή την σύγκρουση μέσα μου. Η μητέρα μου, κατά τη γνώμη μου, είναι υπόδειγμα γονιού στο πώς να μεγαλώσεις ένα παιδί με αγάπη, δύναμη και αρχές. Λάθη κάνουμε όλοι, όλα τα περάσαμε μαζί, με πήρε από το χέρι και με βοήθησε να ξεκινήσω, ήταν δύσκολη η αρχή, γιατί ήμουν κάτω των 18, οι γιατροί ήταν πολλοί, κάθε εβδομάδα πηγαίναμε από την επαρχία στην Θεσσαλονίκη να φανταστείς.

Μετά από όλα τα στάδια που περάσαμε μαζί με την οικογένεια μου, χαίρομαι πολύ που περνώντας τα χρόνια έχω μπει στον δρόμο μου και έχει κοπάσει ο αγώνας που δίναμε τότε, έχει γυρίσει η σελίδα και είμαι πολύ χαρούμενη και ευγνώμων, εκτιμώ καλύτερα την ζωή μετά από αυτά τα ζόρια.

-Μου αρέσουν τα βίντεό σου στο TikTok κι εκείνα που σχολιάζεις τα hate comments. Γιατί πιστεύεις, νιώθει κάποιος την ανάγκη να σου γράψει κάτι κακό, αρνητικό, τοξικό;

Νομιζω, βάσει στατιστικών, είμαστε από τις χώρες με το μεγαλύτερο διαδικτυακό bullying. Προσωπικά, και χωρίς καμία υπερβολή, έχω λάβει χιλιάδες αρνητικά σχόλια στο internet. Ήταν μια περίοδος που το περιεχόμενό μου πήγαινε πολύ καλά και είχα διαβάσει -εξαιτίας αυτής της μεγάλης απήχησης- ό,τι hate comment μπορείς να φανταστείς. Όσο και αν είσαι αποστασιοποιημένη, όταν διαβάζεις σε κατάσταση ηρεμίας κάτι αρνητικό για εσένα, αυτό μπορεί να σε βάλει σε αρνητικές σκέψεις.

Πιστεύω πώς αν κάποιος νιώθει την ανάγκη να γράψει κάτι κακό ή τοξικό, αυτό συνήθως συνδέεται με προσωπικές του ανεκπλήρωτες ανάγκες, φόβους ή προβλήματα αυτοεκτίμησης. Πίσω από την αρνητική συμπεριφορά κρύβεται συχνά πόνος, αδυναμία ή άγνοια για το πώς οι λέξεις και οι πράξεις επηρεάζουν τους άλλους. Επομένως, ενώ μπορεί να μην καταλαβαίνουν αυτό που προκαλούν, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η τοξικότητα συχνά πηγάζει από την αδυναμία ή τη δική τους συναισθηματική δυσφορία και δεν έχει να κάνει με εμάς.

-Πώς ένιωσες όταν είδες την αφίσα του Athens Pride με το πρόσωπό σου στους σταθμούς του μετρό και βασικά,παντού;

Θα σου πω αρχικά μια αστεία ιστορία. Δεν ξέρω αν θυμάσαι, αλλά πριν βγει η καμπάνια του Athens Pride, για την προώθηση της καμπάνιας, πολλοί διάσημοι ανέβαζαν στα social media το γοβάκι μου χωρίς να γράψουν κάτι. Εγώ όμως δεν είχα ιδέα ότι προωθούσαν την καμπάνια μας, αφού το είδα λοιπόν το γοβάκι σε 2,3 stories, έστειλα μήνυμα στον Δημήτρη Σπιλιώτη από τη διαφημιστική και μου λέει «Ελένη, δικό σου είναι».  

Εκεί κάπου άρχισα να ψηλιαζομαι ότι θα γίνει χαμός με το βίντεο, χάρηκα πολύ και ανυπομονούσα να βγει και να το δει ο κόσμος! Ήταν πολύ ικανοποιητικό και όμορφο το συναίσθημά μου την πρώτη φορά που πήρα το μέτρο για να διανύσω μια απόσταση και έβλεπα σχεδόν σε κάθε στάση μια τεράστια αφίσα μου, ένιωθα πολύ περήφανη με τον εαυτό μου και φυσικά για αυτό το σπουδαίο μήνυμα που περάσαμε με το Athens Pride.

Ήταν μια δουλειά που απόλαυσα παρά πολύ, αν και ήταν κάπως δύσκολη, καθώς εκείνη την νύχτα που γυρίστηκε, έβρεχε παρά πολύ, είχε κρύο, τα γυρίσματα ήταν εξωτερικά και κράτησαν περίπου 14 ώρες. Θυμάμαι χαρακτηριστικά μόλις τελείωνα την σκηνή να μπαίνω και να κοιμάμαι στο βαν της παραγωγής και όταν είχα την επόμενη σκηνή, έρχονταν διστακτικά να με ξυπνήσουν, γιατί ήμουν πολύ ταλαιπωρημένη. Kαι φυσικά, μετά από κάθε σκηνή έπρεπε να μου ξαναφτιάξουν μαλλιά και make up που χαλούσαν από τη βροχή. Παρ’ όλα αυτά, τώρα τα θυμάμαι και γελάω, πέρασα υπέροχα. Αυτή η δουλειά είναι μέσα στην καρδιά μου και μου θυμίζει όλο εκείνο το υπέροχο καλοκαίρι.

-Σου στέλνουν μηνύματα τρανς παιδιά ζητώντας συμβουλές, κάποια ενθάρρυνση ή ένα safe space να μιλήσουν;

Ναι, αρκετά συχνά. Είμαι εδώ πάντα για όλη την κοινότητα, όχι μόνο την τρανς κοινότητα, προσωπικά δίνω συχνά το τηλέφωνό μου, για να με πάρουν να μιλήσουμε και να λύσω όσες περισσότερες απορίες μπορώ ή να βοηθήσω.

«Όποιος/α το διαβάζει, λοιπόν, και χρειάζεται κάτι από εμένα, μην διστάσει να επικοινωνήσει μαζί μου, είναι αρχή μου να απαντάω πάντα σε αυτά τα μηνύματα».

-Νιώθεις ότι υπάρχουν εταιρείες που κάνουν απλά pink washing; Κι αυτό βοηθά στην πραγματικότητα τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα;

Ναι, φυσικά, υπάρχουν εταιρείες που κάνουν pink washing. Το pink washing για όσους/ες δεν γνωρίζουν είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται όταν μια εταιρία εκμεταλλεύεται εντός εισαγωγικών την LGBTQ κοινότητα για να πουλήσει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία. Ίσως, η γνώμη μου -επί του θέματος- να είναι λίγο unpopular και ελπίζω ο κόσμος που διαβάζει αυτή τη συνέντευξη να καταλάβει την καλή μου πρόθεση.

Θεωρώ πως εξυπηρετεί το pink washing γιατί δίνει εργασία σε άτομα της LGBTQ κοινότητας, δίνει ορατότητα και στις περισσότερες περιπτώσεις περνάει σωστά μηνύματα, ζούμε σε μια καπιταλιστική κοινωνία που όλα τείνει να τα εμπορευματοποιεί, πρέπει να αποδεχτούμε αυτό το γεγονός, αν το σκεφτούμε καλύτερα το παιχνίδι είναι win-win. Ιδανικά, θα έπρεπε να γίνεται για τους σωστούς και ουσιαστικούς λόγους, αλλά, δυστυχώς, η κοινωνία μας δεν είναι ιδανική.

-Μπορείς να πληρώσεις τους λογαριασμούς σου δουλεύοντας ως μοντέλο στην Ελλάδα; Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να κλείνεις δουλειές στο modelling και πώς έχεις μάθει να δέχεσαι τα «όχι» στα castings;

Η Ελλάδα κατά κύριο λόγο δεν έχει μεγάλη αγορά μόδας, όλα είναι πιο commercial, η commercial αγορά δεν είναι τόσο φιλικά προσκείμενη προς το diversity και επιλέγει κάτι πιο συμβατικό. Προσωπικά, είχα την τύχη, στην μέχρι τώρα καριέρα, μου να δουλέψω κατά κύριο λόγο με διεθνή brands, οπως η H&M, η Wella Professionals, η Calvin Klein, να συμμετάσχω σε μεγάλες παραγωγές του εξωτερικού και να δουλέψω με σπουδαίους ανθρώπους στον χώρο.

Αν με ρωτάς, είμαι απόλυτα συγκινημένη και περήφανη για τα κατορθώματά μου, όταν ξεκινούσα την καριέρα μου δεν θα πίστευα ποτέ ότι θα είχα την τύχη να κάνω όλα αυτά τα πράγματα. Στην αρχή της φυλομετάβασής μου, πέρασα μια ήπια μορφή κατάθλιψης, ένιωθα αδύναμη, άσχημη, άχρηστη, πήρα αγωγή για να σταθώ στα πόδια μου ξανά, είναι φορές που βγαίνω στο μπαλκόνι, κοιτάζω τα αστέρια στον νυχτερινό ουρανό και σκέφτομαι μόνο με ευγνωμοσύνη, δεν είμαι τρελή, απλώς λίγο παραπάνω ρομαντική (γελάει), τίποτα δεν είναι αδύνατο όταν επενδύεις όλη σου την προσοχή στο όνειρο σου, πρέπει να φέρεσαι σαν πρωταθλήτρια κάποιες φορές, απαιτεί θυσίες, όμως αποδίδει καρπούς.

Τώρα, όσον αφορά την απόρριψη, η λύση για μένα είναι πως προσπαθώ να μην την παίρνω προσωπικά, κάποιες φορές με χτυπάει και στον εγωισμό, αλλά, όλα είμαι μέσα στο παιχνίδι.

-Πιστεύεις ότι υπάρχει τρανς ορατότητα στην Ελλάδα;

Πιστεύω, ότι χρόνο με τον χρόνο η ορατότητα γίνεται όλο και μεγαλύτερη, στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, δεν είναι λίγο το γεγονός πως το model of the year είναι η Alex Consani που αυτή την στιγμή μεσουρανεί στον χώρο της μόδας. Συγκεκριμένα, για την τρανς ορατότητα στην Ελλάδα θα έλεγα πως περιορίζεται κυρίως στην showbiz. Δεν είναι κρίμα;

Θα ήθελα να δω την ορατότητα να ανθίζει και σε πιο καθημερινές θέσεις εργασίας, θα ήθελα, όταν βγω να πάρω τον καφέ μου από μια από τις γνωστές αλυσίδες με καφέ, να με εξυπηρετήσει ένα τρανς άτομο, αυτό θα με έκανε πραγματικά χαρούμενη και ικανοποιημένη, εκεί θα σου έλεγα πως τα πράγματα πάνε από το καλό στο καλύτερο και αν με ρωτάς, δεν πιστεύω ότι θα αργήσει πολύ αυτή η εποχή.

-Τι πιστεύεις ότι κέρδισες με τη συμμετοχή σου στο GNTM;

Θεωρώ ότι κέρδισα 3 πράγματα. Πρώτον, ήταν μια πολύ ιδιαίτερη εμπειρία, ειδικά για την ηλικία μου τότε, που μου δίδαξε κάποια πράγματα για τους ανθρώπους, την τηλεόραση, τη δουλειά μας (και πολλά άλλα τα οποία κρατώ σαν προσωπικά εφόδια καθώς είναι δικές μου σκέψεις και θεωρίες). Δεύτερον, σίγουρα αποτέλεσε αφορμή να με μάθει το ευρύ κοινό και να μπορέσω να κλείσω μετέπειτα κάποιες καλές δουλειές και συνεργασίες, ήδη εργαζόμουν ως μοντέλο, μάλιστα το διάστημα πριν το παιχνίδι είχα κάνει και την πρώτη μου παγκόσμια καμπάνια, αλλά η τηλεόραση μου έδωσε αναμφίβολα ένα επιπλέον σπρώξιμο.

Και, τρίτον, θα πω ότι μέσα από μένα, δόθηκε μια ορατότητα στα άτομα της κοινότητάς μου, ίσως έδωσα δύναμη και πίστη για τα όνειρα και τους στόχους τους, αλλά, και για τον υπόλοιπο κόσμο θα έλεγα πως μπορεί μερικοί από αυτούς να είχαν ταυτίσει την τρανς υπόσταση με κάτι πολύ συγκεκριμένο στο μυαλό τους και μπορεί και να κατάφερα λίγο να τους διαψεύσω σε αυτό.

– Η ορμονοθεραπεία είναι μια δύσκολη περίοδος για τις τρανς γυναίκες. Πώς την πέρασες εσύ και ποιοι σε στήριξαν στα ψυχολογικά ups and downs;

Ήταν και παραμένει δύσκολη. Ωστόσο, διαφέρει από άτομο σε άτομο. Μετά από 5 χρόνια ορμονοθεραπείας, έχοντας δοκιμάσει πολλά σε αυτό το κομμάτι, έχω να πω πως είναι μια πολύ ιδιαίτερη κατάσταση, που χρειάζεται νηφαλιότητα και μια ψυχραιμία, χαρακτηριστικά που δεν είχα, αλλά, αναγκάστηκα να καλλιεργήσω για να αντεπεξέλθω σε αυτή. Αυτό το διάστημα κάνω την 3η απόπειρα πρόσληψης προγεστερόνης. Δεν είναι μια καλή περίοδος για εμένα, έχει πέσει η ψυχολογία μου, είμαι πολύ συναισθηματική, μου λείπει η χαρά μου. Και μάλλον δεν με βλέπω να τα καταφέρνω, πιθανώς, δεν θα προχωρήσω με αυτή την ορμόνη, ξέραμε με τον γιατρό μου ότι θα είναι δύσκολο βήμα αλλά είπαμε να το δοκιμάσουμε πιλοτικά για ένα διάστημα. 

«Νιώθω πολύ τυχερή και ευλογημένη για όλους τους ανθρώπους που στέκονται δίπλα  μου. Με αγαπάνε και μου δείχνουν πόσο με νοιάζονται κάθε μέρα, στις εύκολες αλλά και στις δύσκολες μέρες μου».

-Πιστεύεις ότι πρέπει να μιλήσουμε για το πόσο ακριβή είναι η φυλομετάβαση ως διαδικασία; Και πόσο αγχωτικό είναι αυτό για τα τρανς άτομα; 

Θα πω ότι και αυτό διαφέρει από άτομο σε άτομο, καθώς, το τι ονομάζει φυλομεταβαση το κάθε άτομο είναι διαφορετικό, για παράδειγμα, κάποια άτομα επιθυμούν να πάρουν ορμόνες αλλά άτομα όχι ή αλλά θέλουν να επέμβουν χειρουργικά και αντίστοιχα κάποια αλλά όχι.

Σε γενικές γραμμές, θα έλεγα πως σίγουρα είναι μια διαδικασία που κοστίζει, σκέψου να πρέπει να καλύψεις τους γιατρούς, τις αγωγές σου, τις εξετάσεις, τις επεμβάσεις και την νομική σου κατοχύρωση εκδίδοντας καινούργια αστυνομική ταυτότητα με το σωστό φύλο και ονοματεπώνυμο.

Το κράτος καλύπτει ελάχιστα, δυστυχώς, η χώρα μας δεν είναι καθόλου ευνοϊκή και θετικά προσκείμενη προς τα τρανς άτομα, δεν δείχνει συμπερίληψη στην εργασία. Η κοινότητά μου βάλλεται από παντού, οπότε ξαφνικά εμείς στη μέση του ωκεανού πρέπει να τα καταφέρουμε μόνες μας και να βρούμε στεριά.    

-Από το 2019 μέχρι σήμερα, πόσα πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στη ζωή σου και πώς αισθάνεσαι σήμερα για το μέλλον σου;

Καμιά φορά σκέφτομαι, μακάρι να μπορούσα το 2019 να δω πώς θα ήταν η ζωή μου το 2025, δεν θα το πίστευα με τίποτα. Η ζωή τελικά είναι θεότρελη, όταν θέλεις κάτι βαθιά και δουλεύεις σκληρά γι’ αυτό, ανταμείβεσαι με πράγματα που δεν είχες φανταστεί ούτε στα πιο τρελά σου όνειρα.

Έχω διανύσει πολλά χιλιόμετρα όλα αυτά τα χρόνια, ο δρόμος ποτέ δεν είναι στρωμένος με ροδοπέταλα, όμως αυτή η διαδρομή με έκανε τόσο δυνατή και σίγουρη για τον εαυτό μου, νιώθω ότι πλέον έχω περάσει σε ένα άλλο στάδιο ζωής πολύ πιο ήρεμο και χωρίς τόσο πολύ άγχος και αγωνία, ζω περισσότερο στο τώρα και το απολαμβάνω. Έχω αισιοδοξία και ελπίδα για το μέλλον και περιμένω να δω τις εκπλήξεις που μου επιφυλάσσει το αύριο.

-Ελένη, γιατί πήρες το όνομά της γιαγιάς σου στη νέα σου ταυτότητα;

Αγαπώ πολύ τη γιαγιά μου και ήθελα να επιλέξω ένα όνομα που δεν θα της ακουγόταν ξένο, για να μπορεί πιο εύκολα να με προσφωνεί με αυτό. Μου αρέσει πολύ το όνομά μου και δεν πρόκειται να με αρπάξει κανένας «Πάρης» για να με πάει στην Τροία, Μη φοβάστε!