Η Μαρία Κάλλας σώζει τη Στρέλλα στη ζωή και το σανίδι
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ ΤΗΣ ΕΛΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑ.
- 1 ΦΕΒ 2023
Τον Δεκέμβριο του 2009, η Στρέλλα του Πάνου Κούτρα ξεκινά να προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες και προκαλεί αίσθηση. Καλιαρντά, τρανς ζωές, περιθώριο, εκδίκηση, απωθημένα, αποδοχή και η αγάπη να απλώνεται παντού πολύχρωμη σαν να την φιλτράρεις μέσα από ένα καλειδοσκόπιο. Μια ταινία σταθμός για το ελληνικό σινεμά που έγραψε ιστορία ρίχνοντας φως στα μύχια της ψυχής, η οποία – κι εδώ δεν χωρά συζήτηση – δεν έχει φύλο.
Δεκατέσσερα χρόνια μετά, η Στρέλλα ξανανεβαίνει – αυτή τη φορά στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής. Η κουβέντα, οι αντιδράσεις και το δριμύ κατηγορώ ξεκινουν και πάλι, αυτή τη φορά ανεστραμμένο κατά 180 μοίρες. Η πρωταγωνίστρια πρέπει να είναι τρανς. Η διανομή αλλάζει και αντί για τον άντρα που είχε αρχικά επιλεγεί για τον ρόλο, τη Στρέλλα θα παίξει η Λέττα Κάππα. Μια ιστορική στιγμή για την Εθνική Λυρική Σκηνή συντελείται, αφού θα δούμε την πρώτη τρανς γυναίκα στην ιστορία του θεσμού να πρωταγωνιστεί σε όπερα δωματίου.
«Πού έμαθες να κάνεις την Κάλλας;» ρωτάει ο Γιώργος τη Στρέλλα στην ταινία, στην αρχή της μοιραίας σχέσης τους. «Στην τηλεόραση», του απαντάει. «Νόμιζα ότι τραγουδούσε για μένα. Με έσωσε. Ακόμη νομίζω ότι τραγουδάει για μένα», λέει η Στρέλλα. «Στην όπερα δωματίου, η Κάλλας δεν είναι μόνο μια drag performer. Eίναι ένα υπαρκτό πρόσωπο, σαν τοτέμ. Η Αναστασία Κότσαλη έχει τον ρόλο αυτό και πραγματικά με έσωσε γιατί ανέλαβε ένα πολύ μεγάλο μέρος του ρόλου, οπερετικά τουλάχιστον», μου λέει η Λέττα για τη σύγχρονη προσέγγιση της σχέσης της Στρέλλας με το alter ego της – συστήνοντάς μου παράλληλα την Αναστασία, τη μεσόφωνο που ενσαρκώνει όλα όσα είναι η Μαρία Κάλλας για τη Στρέλλα.
«Έχουμε δύο κοριτσάκια στην παραγωγή που αμέσως κατάλαβαν με έναν πολύ ενστικτώδη τρόπο τι είναι αυτή η σχέση της Μαρίας Κάλλας με τη Στρέλλα. Μου λέει το ένα κοριτσάκι, θα ‘θελα κι εγώ να είχα μια Μαρία Κάλλας που να μιλάει για μένα σε όλες τις δύσκολες στιγμές, να κάνει τα δύσκολα μαθήματα για το σχολείο και όποτε αισθάνομαι ότι κάτι δεν μπορώ να το αντιμετωπίσω να μου το λύνει αυτή. Αυτό που η Στρέλλα με την απόλυτη αθωότητά της μετατοπίζει σε αυτό το alter ego, ένα παιδάκι μπόρεσε να το νιώσει και να το καταλάβει.
Αισθάνομαι ότι με τη Λέττα τροφοδοτούμε η μία την άλλη. Έπρεπε να δουλέψουμε πάρα πολύ στενά μεταξύ μας γιατί εμείς είμαστε κάπως αυτοκόλλητες, γιατί έπρεπε αυτή τη σχέση κάπως να τη γεννήσουμε για να είναι πιστευτή και επί σκηνής. Η Λέττα είναι ένα υπέροχο πλάσμα, πολύ λαμπερό και χαρισματικό, με πολύ ισχυρά, καλλιτεχνικά προσόντα και το ότι είχαμε πολύ καλή σχέση και εκτός δουλειάς, νομίζω βοήθησε. Εγώ αισθάνομαι ότι ναι μεν τη βοήθησα εγώ στο μουσικό κομμάτι, από την άλλη επειδή η Λέττα είναι η Στρέλλα και έχει κάτι που μαγνητίζει στ’ αλήθεια και τροφοδοτεί με την ενέργειά της τα πάντα, αυτή μας βάζει στην ατμόσφαιρα του τι είναι όλο αυτό το πράγμα. Οι ποιότητες και οι ατμόσφαιρες σε όλο αυτό μπορούν να βγουν από ένα βλέμμα της Λέττας», μου λέει η Αναστασία για τη συνύπαρξή τους στη σκηνή.
Η Στρέλλα και η Μαρία Κάλλας σε μια ιστορική συνύπαρξη σώζουν η μία την άλλη
Κι οι δυο τους κυριεύτηκαν από ένα παρόμοιο συναίσθημα όταν τους έγινε η ανάθεση των ρόλων – για διαφορετικούς λόγους.
Η Λέττα για τη Στρέλλα:
«Στην αρχή όταν πήρα τον ρόλο ήμουν τρομοκρατημένη. Απ’ τη μία χαιρόμουν, από την άλλη ήμουν φοβισμένη, η άγνοια είναι πιο επικίνδυνο πράγμα τελικά. Δεν ήξερα τι θα μου συμβεί, δεν είχα καμία σχέση εγώ με την όπερα ποτέ.»
«Άσχετα από τη διαφορετικότητά της σαν χαρακτήρας, είναι πολύ απαιτητικός ρόλος γιατί διαδραματίζονται πάρα πολλά πράγματα σε αυτό το έργο – κάνει σεξ με τον πατέρα της, τον παρακολουθεί, έχει δράμα, τραγωδία, γέλιο, ξύλο, κάνει σεξεργασία, είναι μια έντονη προσωπικότητα. Στο θέατρο ένα λάθος μπορεί να φέρει την καταστροφή – δεν είναι όπως στην ταινία που έχεις μοντάζ. Το συγκεκριμένο είναι όπερα δωματίου, πρέπει να ‘χεις χιλιάδες πράγματα στο μυαλό σου, να ‘σαι μεσα στη μουσική, να παίζεις, να θυμάσαι τα τεχνικά κομμάτια και μόνο το ότι είμαι με ένα κινητό στο χέρι σε όλη την παράσταση και πρέπει να θυμάμαι πού το άφησα και να το πάρω κλπ, είναι πολύ δύσκολο.»
Η Αναστασία για τη Μαρία Κάλλας: «Επειδή είναι ένα πολύ ειδικό είδος με μουσικές και τεχνικές απαιτήσεις, με πολύ μεγάλη και απαιτητική γκάμα ως προς το φωνητικό, ομολογώ ότι όταν μου ανατέθηκε με έπιασε κι ένα άγχος. Είναι κάποιες δουλειές που σε κάνουν να νιώθεις ότι βουτάς πολύ βαθιά στις απαιτήσεις του επαγγέλματος που έχεις διαλέξει και που αγαπάς, πρέπει να επιστραστεύσεις τις γνώσεις, τα τεχνικά και μουσικά σου εφόδια. Από τη μία νιώθεις ότι όλο αυτό είναι κουραστικό και δύσκολο, από την άλλη αισθάνεσαι ότι αυτή τη στιγμή είμαι πραγματικά στην καρδιά αυτού του πράγματος που θέλησα να υπηρετήσω. Δεν θέλω να επιπλεύσω με τις ευκολίες μου, πρέπει να είναι όλα εκεί. Το συγκεκριμένο εγχείρημα μού την έδωσε αυτή την ευκαιρία. Όταν είσαι στην πρώτη διανομή μιας παραγωγής, έχεις και μια άλλη συγκίνηση και γι’ αυτόν τον λόγο – δηλαδή αυτός ο ρόλος πρωτοτραγουδιέται από μένα. Αυτή τη στιγμή έχω αυτή την ευθύνη και είναι μεγάλη τιμή για έναν καλλιτέχνη όταν του τυχαίνει αυτό.»
H Λέττα είναι προσγειωμένη, δηλώνει ρεαλίστρια και αγαπά να λέει την αλήθεια ακόμα κι όταν δεν την πιστεύουν. Είναι Λέων και ενώ αγαπούσε πάντα το θέατρο και προετοιμαζόταν τα καλοκαίρια να δώσει στο Εθνικό, τελικά κάτι την σταματούσε και δεν τολμούσε ποτέ. Δεν έχει όμως, παρ’ όλ’ αυτά απωθημένα. Με κάποιον τρόπο ό,τι και να ήθελε στη ζωή της το πέτυχε: «Θεωρώ πως είμαι ευλογημένο άτομο γιατί ό,τι ήθελα να κάνω στη ζωή μου το έχω κάνει, ακόμα και απροσδόκητα πράγματα που ούτε καν φανταζόμουν όπως η Στρέλλα τώρα. Μου άρεσε το τραγούδι, πήγα στο Εθνικό Ωδείο, σπούδασα φωνητική, μετά δούλευα 7 χρόνια σε μαγαζιά. Δεν μου έμεινε απωθημένο. Ήθελα να κάνω κάτι και το έκανα. Γι’ αυτό θέλω να πω στα νέα παιδιά, αυτό που θέλουν να κάνουν, αν το αγαπούν πραγματικά, και δουλέψουν γι’ αυτό θα το καταφέρουν, με πείσμα και υπομονή και επιμονή. Δεν έχω απωθημένα ούτε στον έρωτα. Όσοι έχουν είναι εκείνοι που καταπιέζουν τον εαυτό τους. Τι απωθημένο μπορεί να έχεις στον έρωτα – να θες κάτι και να μην το κάνεις; Δεν το καταλαβαίνω.»
«Κάτι που θα ήθελα, είναι να είχα κάποια στιγμή στη ζωή μου, είναι ένα παιδί, αλλά δεν μπορώ να το πω απωθημένο. Δεν ξέρω, είναι λίγο περίπλοκο πια, αλλά δεν αποκλείω κάτι – όποτε το ‘χω κανει, η ζωή μού έχει αποδείξει το αντίθετο».
«Κι εγώ δεν θα έλεγα πως έχω απωθημένα, περισσότερο όνειρα, πράγματα που θα θελα να ζήσω και επαγγελματικά και στη σχέση μου, αλλά πια νιώθω ότι στη ζωή μας παίζει ρόλο η τύχη. Κι εγώ όμως είμαι άνθρωπος που δεν αφήνω τίποτα στο μοιραίο, διεκδικώ, σχεδιάζω, παλεύω, δεν βγαίνουν πάντα φυσικά, αλλά προσπαθώ τις βαθιές επιθυμίες, τα όνειρά μου, κάπως προσπαθω να έρθω πιο κοντά τους. Δεν πετυχαίνει πάντα, αλλά και μόνο που αισθάνεσαι ότι είσαι σε μια διαδρομή που παλεύεις και το διεκδικείς και προσπαθείς, με κάνει να αισθάνομαι ζωντανή και μου δίνει ελπίδα. Αν κάτι μοιράζομαι με τη Στρέλλα, είναι ότι ονειρεύομαι πολύ και προσπαθώ με έναν τρόπο σχεδόν αθώο να πιστεύω ότι θα το παλέψουμε και κάπως θα γίνει και θα το καταφέρουμε. Έχω μια τέτοια αθώα αισιοδοξία στα πράγματα», μου λέει η Αναστασία.
Η Μαρία Κάλλας είναι ο καθρέφτης της Στρέλλας και η ασπίδα της. Είναι εκείνος ο εαυτός της που κυνηγά τις πιο ενδόμυχες επιθυμίες και αντιμετωπίζει τους μεγαλύτερους φόβους της, η ίδια η πρωταγωνίστρια στην πιο βαθιά και απογυμνωμένη εκδοχή της. Περίπου κάτι σαν αυτό που μένει από εμάς όταν ερωτευόμαστε.
«Η συντροφικότητα είναι ωραίο πράγμα. Νομίζω ότι όλοι τη χρειαζόμαστε μετά από κάποια ηλικία. Ο δεσμός εμένα με τρομάζει και σαν λέξη, αλλά η συντροφικότητα είναι ωραίο πράγμα μπορεί να ναι και ένας πολύ καλός φίλος. Ο έρωτας είναι κάτι εφήμερο δεν πιστεύω στη διάρκειά του. Φθείρεται με τα χρόνια. Μένει η αγάπη, στην αγάπη πιστεύω περισσότερο. Ωραίο και το συναίσθημα του έρωτα, αλλά συνήθως προβλήματα θα φέρει. Είναι ωραίο, αλλά για λίγο», λέει η Λέττα, ενώ μειδιά.
«Για μένα ο έρωτας είναι κάτι πάρα πολύ σημαντικό. Όσο μεγαλώνω όμως, αισθάνομαι ότι αναγνωρίζω πως η δουλειά η καλλιτεχνική καλύπτει ένα ποσοστό συναισθηματικών αναγκών που είναι πολύ κοντά σε μια συναισθηματική σχέση. Όταν για ένα διάστημα δεν είσαι κοντά στην τέχνη σου, σου λείπει με έναν τρόπο σχεδόν ερωτικό – την έχεις ανάγκη για να είσαι καλά. Καμία ερωτική σχέση ακόμα και στην καλύτερή της εκδοχή, δεν μπορεί να σου υπερκαλύψει αυτή τη σχέση. Είμαστε λίγο τρελοί οι καλλιτέχνες, είναι τα δύο πράγματα που είμαστε στ’ αλήθεια ερωτευμένοι: οι άνθρωποι που ερωτευόμαστε κάθε φορά και η δουλειά μας. Ειδικά στο τραγούδι που η σχέση αυτή περνάει μέσα από το σώμα μας, είναι κάτι απόλυτα σωματικό, η φωνή σου όλο σου το σύστημα, νιώθεις ότι σου λειπει αφόρητα και πιο σωματικά όταν έχεις καιρό να τραγουδήσεις. Είναι σαν μια ερωτική επαφή που δεν μπορει να διαρραγεί», σημειώνει η Αναστασία.
Η Αναστασία Κότσαλη είναι λυρική τραγουδίστρια και συνεργάζεται εδώ και πολλά χρόνια με τη Λυρική Σκηνή. Μένει στην Κυψέλη, αγαπά τις πατάτες, είναι Σκορπιός και κατάγεται από τη Λήμνο. Διατηρεί με μια συνάδελφό της την ομάδα Ραφή, με την οποία συνεργάζονται και με το Φεστιβάλ Αθηνών.
«Είναι πάντα σημαντικό για κάποιον να τον αποδέχονται οι δικοί του άνθρωποι – δεν μπορούμε να το αρνηθούμε. Δεν μπορώ να φανταστώ πώς είναι να κουβαλάς και ένα βάρος αντίστοιχο με αυτό της Στρέλλας, αλλά ήδη από τα πιο μικρά αποζητάμε την αποδοχή της οικογένειας. Κι αυτό όμως μέχρι ένα σημείο. Γι’ αυτό έχει για μένα πολύ μεγάλη σημασία ο θεσμός. Η οικογένειά σου μπορεί τελικά να μην σ’ αποδεχτεί ποτέ. Ειδικά σε μια συντηρητική κοινωνία όπως η Ελλάδα – πρέπει όμως ο θεσμός, η κοινωνία, το κράτος, να έχουν φροντίσει ώστε όλα τα υπόλοιπα να κάνουν τουλάχιστον τη ζωή σου πιο εύκολη, σε επίπεδο ορατότητας, δουλειάς, παιδείας, όλα όσα ένα δύσκολο οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να μην έχει τη δυνατότητα να στα παρέχει να είναι όλα τα υπόλοιπα σε επίπεδο θεσμών κράτους, να στο κάνει όλο αυτό πιο εύκολο. Γιατί και η κοινωνία, αν δεν γίνει πρώτα το βήμα από τον θεσμό, δεν πρόκειται να σε αποδεχτεί. Κάποια πράγματα η κοινωνία πρέπει να δει ότι είναι έτσι και ότι υπαρχουν και σιγά σιγά γίνεται η μετάβασή της.
Η Λυρική έκανε το βήμα και έβαλε σε πρωταγωνιστικούς ρόλους 3 διεμφυλικές καλλιτέχνιδες. Ο κόσμος που θα ‘ρθει και θα τις δει εκεί, ήδη κάνει μια μετάβαση ότι αυτό το πράγμα είναι φυσιολογικό, είναι κανονικό γιατί το βλέπω στην Εθνική Λυρική Σκηνή και την επόμενη φορά δεν θα μου φανεί περίεργο.
Πρέπει ο θεσμός ο φορέας να προηγηθεί, έχει αυτή την ευθύνη και υποχρέωση κι έτσι θα ‘ρθουν και τα υπόλοιπα σε σχέση με τον μικρόκοσμο του καθενός. Για μένα έιναι ιστορικό αυτό το βήμα. Κι επειδή προέρχομαι κι από τον χώρο του λυρικού θεάτρου, έναν αρκετά συντηρητικό χώρο, έχει ακόμα μεγαλύτερη αξία αυτό που συμβαίνει. Η όπερα καλώς ή κακώς είναι εμποτισμένη με αρκετά στερεότυπα που τα κουβαλάμε από την αρχή των σπουδών μας στη δομή των ρόλων, των υπάρχοντων έργων, στο πώς λειτουργεί, ειναι ιστορική στιγμή αυτό που γίνεται. Γι’ αυτό το χαίρομαι διπλά», λέει η Αναστασία.
«Εγώ από πολύ νεαρή ηλικία συνειδητοποίησα τι μου άρεσε και τι ήθελα. Είχα πάντα στο μυαλό μου, στην αρχή βέβαια, ήταν λίγο αμήχανο αυτό, αλλά συνειδητοποίησα ότι το τι σου αρέσει να κάνεις στη ζωή σου ερωτικά/ σεξουαλικά, όπως λέγεται αυτό, δεν αφορά κανεναν άλλον πέρα από σένα, άσχετα με την κατηγορία γκει, στρειτ, τρανς. Οι στρέιτ δηλαδή είναι αυτοί που στο σεξ γίνονται όλα φυσιολογικά; Εγώ ξέρω ότι γίνονται τα χειρότερα από στρέιτ. Οπότε είναι και λίγο μύθος αυτό. Εγώ από τα 17 μου έμαθα να είμαι ανεξάρτητος άνθρωπος. Δούλευα, συντηρούσα τον εαυτό μου, πλήρωνα τα έξοδά μου, μπορούσαν να με βοηθήσουν οι γονείς μου, αλλά δεν δεχόμουν. Ήθελα να έχω την ανεξαρτησία μου. Όταν τα έχεις κάνει όλα αυτά και έχεις αυτοσεβασμο, αυτοεκτίμηση και αγαπάς αυτό που κάνεις, θα το αγαπήσουν και οι άλλοι. Όποιος δεν το αγαπήσει, δεν πειράζει πάμε παρακάτω, θα το αγαπήσει κάποιος άλλος», λέει η Λέττα για την δική της οπτική στο κομμάτι της αποδοχής.
«Λέει σε κάποια στιγμή το κείμενο: “Με λένε Στέλλα, οι φίλοι όμως με φωνάζουν Στρέλλα, λένε πως είμαι λίγο τζαζ”. Είμαι κι εγώ λίγο τζαζ. Με τα χρόνια βέβαια η τρέλα φεύγει – στα είκοσί μου δεν θυμάμαι ούτε να κάθομαι, ούτε να κοιμάμαι, ήμουν πουλί πετάμενο», λέει η Λέττα όταν της ζητάω να ξεχωρίσει μια ατάκα της από το έργο. Και τελικά αυτό είναι το θέμα. Ούτε τα απωθημένα, οι έρωτες, η αποδοχή. Αυτά τα συζητάς, τα κλαις, τα φιλοσοφείς, τα κάνεις τέχνη. Το σημαντικό είναι ακόμα και μέσα στα βαθύτερα σκοτάδια να θυμάσαι να είσαι λίγο τζαζ. Να χορεύεις στον ρυθμό που χτυπά η καρδιά σου.
Στρέλλα, στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. – Οι παραστάσεις είναι sold out.
*Ανακοινώνεται ότι, λόγω της συμμετοχής εργαζομένων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στη 48ωρη απεργία, ακυρώνονται οι προγραμματισμένες για απόψε –Τετάρτη 1 Φεβρουαρίου– παραστάσεις του Φάλσταφ στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος και της Στρέλλας στην Εναλλακτική Σκηνή. Τα Ταμεία της ΕΛΣ θα ενημερώσουν τηλεφωνικά τους κατόχους των εισιτηρίων για τις δυνατότητες επιστροφής των χρημάτων τους ή της μεταφοράς των εισιτηρίων τους σε άλλες παραστάσεις.
