Η Nique, η Melina Koan και η Simoni Fontana κάνουν το graffiti και τη street art γυναικεία υπόθεση

Σε έναν κόσμο που ακόμα συχνά βλέπει την τέχνη του δρόμου με μισό μάτι – και ακόμα πιο συχνά το γυναικείο βλέμμα με καχυποψία – 3 γυναίκες δημιουργοί πατάνε σταθερά πάνω σε αυτόν τον αστικό καμβά και μας προσκαλούν να δούμε την πόλη αλλιώς. Η Nique, η Melina Koan και η Simoni Fontana, κάθε μία με τη δική της εικαστική γλώσσα και προσωπική διαδρομή, ανοίγουν έναν διάλογο για τη street art ως πεδίο ελευθερίας, πολιτικής τοποθέτησης και ορατότητας.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Τέχνης, τις συναντάμε εκεί όπου ζει το έργο τους ανάμεσα σε φθαρμένους τοίχους, πολύχρωμα layers και το βουητό της καθημερινότητας. Μιλούν για το πώς είναι να είσαι γυναίκα στο πεδίο της δημόσιας καλλιτεχνικής παρέμβασης, για τα όρια που διαρκώς ξαναγράφονται, για την τέχνη που δεν μπαίνει σε κάδρο, αλλά αναπνέει στον δρόμο.

Γιατί μπορεί το graffiti να ξεκίνησε από το περιθώριο, αλλά σήμερα είναι το μέσο για να φέρεις το επίκεντρο εκεί που θες. Και αυτές οι 3 γυναίκες το ξέρουν καλά.

Η Nique είναι η «παλιά» της παρέας. Γεννήθηκε στο Bradford του Ηνωμένου Βασιλείου το 1989. Είναι αυτοδίδακτη καλλιτέχνης της street art με έμφαση στον γραφιστικό σχεδιασμό. Η ενασχόληση της με το graffiti ξεκίνησε το 2006 αρχικά με τη δημιουργία στένσιλ, έπειτα μελέτησε τον μετασχηματισμό γραμματοσειρών με εφαρμογή σε τοιχογραφίες και τέλος τον σχεδιασμό χαρακτήρων με νέα μέσα. Έχει συμμετάσχει σε ομαδικές εκθέσεις και φεστιβάλ στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει συνεργαστεί με δημόσιους αλλά και διεθνείς φορείς για την πραγματοποίηση καλλιτεχνικών δράσεων. Σήμερα, ζει και εργάζεται στην Αθήνα.

Η Simoni Fontana ασχολείται με τη street art πάνω από 10 χρόνια. «Η αρχή έγινε με έναν αρκετά φυσικό και βιωματικό τρόπο, όταν γνώρισα τον Argiri SER, που ήταν ήδη δραστήριος στη σκηνή του graffiti/ street art. Μέσα από εκείνον γνώρισα την ελευθερία του να εκφράζεσαι στον δημόσιο χώρο και ήταν σαν κάτι μέσα μου να κουμπώνει.

Ήδη από μικρή ζωγράφιζα, η ζωγραφική ήταν πάντα τρόπος έκφρασης και καταφύγιο έτσι βρήκα στη street art όχι απλώς ένα ακόμη μέσο, αλλά έναν χώρο έκθεσης ανοιχτό, άμεσο και ειλικρινή. Με τράβηξε το ότι μπορείς να επικοινωνήσεις με ανθρώπους που ίσως δεν θα επισκέπτονταν ποτέ ένα μουσείο ή μια γκαλερί» εξομολογείται η ίδια.

Από την αρχή, την ενδιέφερε να δώσει φωνή σε γυναικείες φιγούρες και να δημιουργήσω χαρακτήρες που συνδυάζουν την ευαισθησία με τη δύναμη. «Η street art μου έδωσε αυτόν τον χώρο, και από τότε, έγινε βασικό κομμάτι της καλλιτεχνικής μου ταυτότητας».

Έργο της Melina Fontana σε συνεργασία με τον Argiri SER

Από μικρή ξεκίνησε και η Melina Koan: «Ξεκίνησα να ασχολούμαι με τη street art στα 12, πολύ διστακτικά και χωρίς τη κατάλληλη παρέα και ντρεπόμουν αρκετά. Για πολλά χρόνια σταμάτησα, κυρίως από φόβο, μέχρι που στα 30 μου κατάλαβα πως δεν υπάρχει τίποτα άλλο που να θέλω να κάνω περισσότερο». Πλέον ασχολείται εντατικά τα τελευταία 8 χρόνια.

«Πάντα αγαπούσα τις μεγάλες επιφάνειες, μού δίνουν μια αίσθηση ελευθερίας. Αυτό που με τραβάει στη street art είναι πως μπορείς να εκφραστείς δημόσια, χωρίς να χρειάζεται να μιλήσεις. Λες αυτό που θες μέσα από την εικόνα και το χρώμα».

Street art ή graffiti

-Πώς θα ορίζατε το graffiti σε κάποιον που δεν γνωρίζει τίποτα γι’ αυτό και το θεωρεί βανδαλισμό; Διαχωρίζεται από τη street art; Υπάρχει μια παρεξήγηση γύρω από αυτούς τους όρους;

Nique: Το graffiti ξεκίνησε ως μια πράξη βανδαλισμού, αλλά ταυτόχρονα ήταν και μια ισχυρή μορφή έκφρασης, που γεννήθηκε στους δρόμους της Αμερικής.

Στην αρχική του μορφή είχε έντονο το στοιχείο του bombing, είτε σε τρένα είτε σε τοίχους, κάτι που το καθιστούσε κυρίως παράνομο. Ωστόσο, με το πέρασμα των χρόνων, το graffiti εξελίχθηκε σε μια αναγνωρισμένη μορφή τέχνης με τεχνική, ιστορία και φιλοσοφία.

Σήμερα θεωρείται ένα σημαντικό κομμάτι της street art, διατηρώντας όμως τη δική του ταυτότητα. Στο graffiti υπάρχουν συγκεκριμένοι «άγραφοι» κανόνες —όχι μόνο σε τεχνικό επίπεδο, όπως το στιλ των γραμμάτων ή η χρήση του χρώματος, αλλά και στον σεβασμό της κοινότητας, όπως για παράδειγμα το crossing, δηλαδή η πράξη να καλύπτεις τη δουλειά κάποιου άλλου, που θεωρείται ασέβεια.

Nique: «Το graffiti δεν είναι απλώς μια εικόνα στον τοίχο. Είναι τρόπος ζωής, αντίδραση, και ταυτόχρονα μια τέχνη που συνεχώς επαναπροσδιορίζεται από τις νέες γενιές».

Simoni Fontana: Το graffiti και η street art είναι μορφές έκφρασης που συχνά παρεξηγούνται. Το graffiti, με τις ρίζες του στην ανάγκη για αναγνώριση και παρουσία στον δημόσιο χώρο, έχει εξελιχθεί σε μια πολυσύνθετη μορφή τέχνης. Η street art, από την άλλη, περιλαμβάνει ευρύτερες μορφές έκφρασης, όπως τοιχογραφίες και εγκαταστάσεις, και συχνά φέρει κοινωνικά ή πολιτικά μηνύματα. Η παρεξήγηση προκύπτει όταν αγνοείται η πρόθεση και το μήνυμα πίσω από το έργο.

Η τέχνη στον δημόσιο χώρο έχει τη δύναμη να προκαλεί σκέψη και να εμπνέει, και αξίζει να την προσεγγίζουμε με ανοιχτό μυαλό.

Melina Koan: Το graffiti είναι μια μορφή έκφρασης που χρησιμοποιεί τον δημόσιο χώρο σαν καμβά, κυρίως μέσα από γράμματα, λέξεις, ονόματα κλπ. Είναι μια μορφή έκφρασης μέσω της τέχνης. Για πολλούς θεωρείται βανδαλισμός όμως αν το δεις από μια άλλη πλευρά μπορεί να θεωρηθεί και μια αποτύπωση της στιγμής με χρώμα. Το street art από την άλλη, είναι ένας πιο ευρύς όρος, που περιλαμβάνει διάφορες μορφές τέχνης. Συνήθως έχει πιο έντονο αισθητικό ή πολιτικό χαρακτήρα και θεωρείται πιο «αποδεκτή» από το κοινό.

Melina Koan: «Ο διαχωρισμός υπάρχει αλλά είναι συχνά ρευστός. Το graffiti μπορεί να θεωρείται άγριο, παράνομο, ή άναρχο, ενώ η street art παρουσιάζεται ως πιο καλλιτεχνική ή νομιμοποιημένη».

Αυτό δημιουργεί μια παρεξήγηση, κάποιοι βλέπουν το graffiti μόνο ως βανδαλισμό επειδή δεν είναι «όμορφο» ή «κατανοητό», χωρίς να αναγνωρίζουν την ιστορία, τη δεξιοτεχνία και το μήνυμα πίσω από αυτό.

Το γυναικείο βλέμμα στην street art

-Πώς αντιλαμβάνεστε ως καλλιτέχνιδες την «παρέμβαση στον δημόσιο χώρο»; Γιατί είναι απαραίτητο το γυναικείο βλέμμα και στην street art;

Nique: Η παρέμβαση στον δημόσιο χώρο είναι για μένα ένας τρόπος να συνδεθώ με την πόλη και τους ανθρώπους της. Μέσα από την τέχνη, ο τοίχος γίνεται σημείο. Είναι ένας τρόπος να υπάρχω έξω, να μοιραστώ σκέψεις ή συναισθήματα χωρίς απαραίτητα να χρειάζεται να μιλήσω.

Το γυναικείο βλέμμα στη street art είναι σημαντικό γιατί φέρνει μια διαφορετική οπτική. Δεν πρόκειται για κάτι αντίθετο από το αντρικό, αλλά για μια συμπληρωματική ματιά που προσθέτει βάθος και ποικιλομορφία.

Simoni Fontana: Η παρέμβαση στον δημόσιο χώρο είναι για μένα μια πράξη διαλόγου με την κοινωνία. Μέσα από τα έργα μου, επιδιώκω να δημιουργήσω σημεία αναφοράς που ενθαρρύνουν τη σκέψη και τη συζήτηση.

Simoni Fontana:«Το γυναικείο βλέμμα είναι απαραίτητο στη street art, καθώς προσφέρει διαφορετικές οπτικές και εμπειρίες, εμπλουτίζοντας τον δημόσιο διάλογο και προάγοντας την ισότητα και την πολυφωνία».

Melina Koan: Η παρέμβαση στον δημόσιο χώρο για μένα είναι ένας τρόπος να συμμετέχω ενεργά στον ρυθμό και την ιστορία της πόλης. Είναι σαν να ανοίγεις έναν διάλογο με τους περαστικούς, να αφήνεις ένα κομμάτι του εαυτού σου σε έναν τοίχο που θα δει κάποιος χωρίς να το περιμένει. Το βλέπω ως μια πράξη ζωντανής, θετικής ενέργειας, μια ευκαιρία να κάνω τους ανθρώπους να χαμογελάσουν ή απλά να νιώσουν κάτι.

Θεωρώ ότι το γυναικείο βλέμμα είναι απαραίτητο στην street art γιατί κουβαλάει μια διαφορετική οπτική, μια διαφορετική ευαισθησία και εμπειρία. Ο δημόσιος χώρος είναι κοινός, αλλά δεν είναι πάντα ουδέτερος. Όταν οι γυναίκες παρεμβαίνουμε μέσα από την τέχνη μας, διεκδικούμε χώρο, φωνή.

Η παρουσία μας προσθέτει νέα χρώματα και ιστορίες στον δημόσιο διάλογο και αυτό πιστεύω πως κάνει την πόλη πιο ζωντανή και πιο αληθινή. Με λίγα λόγια, δίνουμε στην πόλη την πιο πλήρη εκδοχή του εαυτού της.

Μια «παράνομη» τέχνη για όλους

-Πόσο «παράνομη» είναι η τέχνη σας σήμερα; Έχουν αλλάξει οι αντιλήψεις των αρχών και του κόσμου γενικά απέναντι στην τέχνη του δρόμου στην Ελλάδα;

Nique: Η street art έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια, και μαζί της έχουν αλλάξει και οι αντιλήψεις γύρω από το τι θεωρείται «παράνομο». Αν και επίσημα πολλές παρεμβάσεις στον δημόσιο χώρο εξακολουθούν να μη θεωρούνται νόμιμες, υπάρχει πλέον μια μεγαλύτερη αποδοχή —και από τις αρχές, αλλά και από τον κόσμο.

Nique: «Συχνά οι άνθρωποι σταματούν για να παρατηρήσουν, να φωτογραφίσουν, να ρωτήσουν. Υπάρχει ενδιαφέρον, περιέργεια. Αυτό δείχνει ότι η σχέση της κοινωνίας με την τέχνη του δρόμου έχει ωριμάσει».

Δεν είναι πια μόνο μια πράξη που προκαλεί, αλλά και μια πράξη που συνομιλεί με τον χώρο και το κοινό.

Simoni Fontana: Η street art έχει διανύσει μεγάλη απόσταση από την εποχή που θεωρούνταν αποκλειστικά παράνομη. Σήμερα, πολλοί φορείς και κοινότητες αναγνωρίζουν την αξία της και συνεργάζονται με καλλιτέχνες για τη δημιουργία έργων στον δημόσιο χώρο. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν προκαταλήψεις και περιορισμοί.

Η συνεχής ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση του κοινού είναι απαραίτητες για την περαιτέρω αποδοχή της street art ως νόμιμης και πολύτιμης μορφής τέχνης.

Melina Koan: Η street art πάντα θα έχει μέσα της ένα στοιχείο «παρανομίας», γιατί βασίζεται στο απρόσμενο και το αυθόρμητο. Αλλά η έννοια της παρανομίας δεν είναι απαραίτητα αρνητική, πολλές φορές σημαίνει απλά ότι κάνεις κάτι έξω από τα «καθιερωμένα«, κάτι που δεν έχει ζητήσει κανείς, αλλά που μπορεί να εμπνεύσει, να προβληματίσει ή να ομορφύνει τον χώρο.

Στην Ελλάδα νιώθω πως οι αντιλήψεις αλλάζουν σιγά-σιγά. Ο κόσμος είναι πιο ανοιχτός πια, αναγνωρίζει την αξία της street art και πολλές φορές την αγκαλιάζει. Υπάρχει περισσότερος σεβασμός, ειδικά όταν φαίνεται ότι κάτι έχει γίνει με φροντίδα, και αγάπη. Οι αρχές ακόμα κρατάνε κάποιες αποστάσεις, αλλά βλέπουμε όλο και πιο συχνά δήμους να συνεργάζονται με καλλιτέχνες ή να αφήνουν έργα να «αναπνεύσουν» αντί να σβήνονται κατευθείαν.

Η τέχνη του δρόμου μπορεί να ξεκίνησε από τη σκιά, αλλά πια έχει τη δική της θέση στο φως και αυτό είναι ελπιδοφόρο.

Διακρίσεις και graffiti

-Ποια είναι η εμπειρία σας ως γυναίκες στον χώρο του street art, ο οποίος παραδοσιακά θεωρείται ανδροκρατούμενος; Έχετε βιώσει διακρίσεις ή υποτίμηση λόγω φύλου;

Nique: Ο χώρος της street art, όπως και πολλοί δημιουργικοί χώροι, είχε για χρόνια έντονα ανδροκρατούμενα χαρακτηριστικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν γυναίκες, αλλά δεν φαινόταν όσο θα έπρεπε. Οι φωνές τους δεν ακούγονταν το ίδιο δυνατά και πολλές φορές ήταν πιο δύσκολο να τις πάρουν στα σοβαρά ή να τις αντιμετωπίσουν ισότιμα.

Προσωπικά, δεν έχω βιώσει κάποια διάκριση ή υποτίμηση λόγω φύλου. Αντιθέτως, νιώθω πως όταν υπάρχει αληθινή πρόθεση και σεβασμός για το μέσο, ο χώρος σε δέχεται. Ίσως γιατί τελικά αυτό που μετράει περισσότερο είναι η συνέπεια, η αισθητική σου, η ειλικρίνεια πίσω από τη δουλειά σου —ανεξαρτήτως φύλου.

Simoni Fontana: Δεν έχω βιώσει διακρίσεις ή υποτίμηση λόγω φύλου μέχρι σήμερα. Αντιθέτως, έχω συνεργαστεί με ανθρώπους που σέβονται τη δουλειά μου και με έχουν στηρίξει ανεξαρτήτως φύλου.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζω τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν πολλές γυναίκες στον χώρο. Το graffiti, ήδη από τα πρώτα του βήματα, είχε γυναικείες παρουσίες, έστω και λίγες, οι οποίες άφησαν ισχυρό αποτύπωμα, όπως η Lady Pink, η οποία ξεχώρισε σε μια κατά βάση ανδρική σκηνή ήδη από τη δεκαετία του ’80.

Simoni Fontana: «Παραμένει σημαντικό να ενισχύουμε τη γυναικεία εκπροσώπηση στη street art. Όχι μόνο για λόγους ισότητας, αλλά γιατί οι γυναικείες φωνές έχουν πολλά να πουν, διαφορετικά, προσωπικά, κοινωνικά. Και αυτές οι φωνές αξίζει να ακουστούν».

Melina Koan: Ναι, ο χώρος του street art είναι παραδοσιακά ανδροκρατούμενος και ναι, έχω βιώσει διακρίσεις ή υποτίμηση επειδή είμαι γυναίκα. Αλλά δεν δίνω σημασία σε τέτοιες συμπεριφορές γιατί το μόνο που με νοιάζει είναι να κάνω τη δουλειά που αγαπώ, να το απολαμβάνω και να εξελίσσομαι. Αυτό μου δίνει δύναμη και με κρατάει δημιουργική.

Θέλω να είμαι παρούσα, να εκφράζομαι και να δημιουργώ με τον δικό μου τρόπο κι αυτό για μένα είναι αρκετό.

Street στρατευμένη τέχνη

-Η δημόσια τέχνη συχνά έχει πολιτική ή κοινωνική διάσταση. Πώς χρησιμοποιείτε την τέχνη σας για να θίξετε ζητήματα ταυτότητας, φύλου ή κοινωνικής αδικίας;

Nique: Η δημόσια τέχνη, από τη φύση της, έχει τη δύναμη να γεννά ερωτήματα, να προκαλεί σκέψη ή απλώς να προσφέρει έναν διαφορετικό τρόπο να δούμε τον κόσμο γύρω μας. Για μένα, δεν είναι πάντα στόχος να κάνω κάποια άμεση πολιτική δήλωση. Είναι όμως σημαντικό να αφήνω μέσα στη δουλειά μου κομμάτια της ταυτότητάς μου, του βλέμματός μου, των εμπειριών που κουβαλάω.

Δεν προσπαθώ να «εκπροσωπήσω» κάποιο ζήτημα. Προσπαθώ να είμαι αυθεντική με αυτό που θέλω να επικοινωνήσω. Αν αυτό αγγίζει θέματα φύλου, ταυτότητας ή καθημερινότητας, τότε ακόμα καλύτερα —αλλά έρχεται φυσικά, χωρίς να είναι ο στόχος. Για μένα, η τέχνη στον δρόμο λειτουργεί σαν καθρέφτης: δεν σου λέει τι να δεις, αλλά σε καλεί να σταθείς και να παρατηρήσεις.

Simoni Fontana: Τα έργα μου συχνά επικεντρώνονται σε θέματα ταυτότητας, φύλου και κοινωνικής ανισότητας. Μέσα από τις γυναικείες φιγούρες που δημιουργώ, επιδιώκω να αναδείξω την πολυπλοκότητα, την ευαισθησία αλλά και τη δύναμη της γυναικείας εμπειρίας. Χρησιμοποιώντας στοιχεία από τη βυζαντινή τέχνη, όπως το χρυσό φόντο και το φωτοστέφανο, προσθέτω μια διαχρονική συμβολική διάσταση που ενισχύει το μήνυμα της ενδυνάμωσης και της αυτονομίας.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η τοιχογραφία “λOVE IS λOVE”, που δημιουργήθηκε στη Θεσσαλονίκη στο πλαίσιο του project ConverseCityForests από την Converse, σε συνεργασία με τον Αργύρη SER.

Στην παράσταση απεικονίζονται τα πορτραίτα 2 γυναικών-υπερηρωίδων, περιβαλλόμενες από φωτοστέφανα, σε στάση δύναμης και αντίστασης. Οι μορφές αυτές συμβολίζουν γυναίκες που παλεύουν καθημερινά για τα δικαιώματα της εθνικής, φυλετικής και σεξουαλικής ισότητας.

Ο τίτλος του έργου, “λOVE IS λOVE”, ενσωματώνεται εικαστικά στο άνω μέρος της τοιχογραφίας και αποτελεί άμεση αναφορά στο ισχυρό σύνθημα της LGBTQ+ κοινότητας. Επιλέξαμε να αντικαταστήσουμε το λατινικό “L” με το ελληνικό γράμμα “λ” (λάμδα), ένα σύμβολο με ιδιαίτερη ιστορική σημασία: το μικρό ελληνικό “λ” υιοθετήθηκε το 1970 από τη Gay Activists Alliance της Νέας Υόρκης ως σύμβολο της απελευθέρωσης των ομοφυλόφιλων, μέσω του γραφίστα Tom Doerr.

Το έργο αυτό δεν μιλά μόνο για την αγάπη, αλλά για την αναγνώριση του δικαιώματος στην αγάπη, σε όλες της τις μορφές.

Simoni Fontana: «Για μένα η ουσία της δημόσιας τέχνης είναι να μιλά για όλους, να σπάει τη σιωπή, να δημιουργεί χώρο για εκείνες τις φωνές που συχνά μένουν αόρατες».

Melina Koan: Συνήθως στα έργα μου αντί για ανθρώπινες φιγούρες, χρησιμοποιώ μορφές ζώων. Είναι σαν να φτιάχνω μικρές ιστορίες που περνούν μηνύματα για την κοινωνία, τη φύση, τη συνύπαρξη. Άλλες φορές απεικονίζω παιδιά, που για μένα συμβολίζουν την ελπίδα, την αγνότητα και τη δυνατότητα για έναν καλύτερο κόσμο.

Μέσα από τα έντονα χρώματα και τη θετική διάθεση, θέλω να δημιουργώ εικόνες που σε κάνουν να σταματήσεις, να νιώσεις κάτι όμορφο, να σκεφτείς λίγο διαφορετικά.

Το graffiti και η street art του αύριο

-Τι ελπίζετε για το μέλλον της τέχνης του δρόμου στην Ελλάδα; Πιστεύετε ότι μπορεί να ενσωματωθεί θεσμικά χωρίς να χάσει τον αυθεντικό της χαρακτήρα;

Nique: Εύχομαι το μέλλον της street art στην Ελλάδα να είναι ανοιχτό, ελεύθερο και πλούσιο σε διαφορετικές φωνές. Να συνεχίσει να αναπτύσσεται, να εξελίσσεται, αλλά να μην χάνει τη σύνδεσή της με τον δρόμο και με την αλήθεια της.

Το αν μπορεί να ενσωματωθεί θεσμικά χωρίς να χάσει τον αυθεντικό της χαρακτήρα, πιστεύω πως εξαρτάται από το πώς θα γίνει αυτό. Αν δοθεί χώρος στους ίδιους τους καλλιτέχνες να εκφραστούν με τους δικούς τους όρους, χωρίς να μπουν σε καλούπια ή να εξυπηρετήσουν κάποιο συγκεκριμένο αφήγημα, τότε ναι —μπορεί να υπάρξει ισορροπία.

Simoni Fontana: Ελπίζω ότι η τέχνη του δρόμου στην Ελλάδα θα συνεχίσει να αναπτύσσεται και να αναγνωρίζεται για την αξία της. Η θεσμική ενσωμάτωσή της μπορεί να προσφέρει ευκαιρίες και πόρους για τους καλλιτέχνες, αρκεί να διατηρηθεί η ελευθερία και η αυθεντικότητα που τη χαρακτηρίζει. Η ισορροπία μεταξύ θεσμικής υποστήριξης και καλλιτεχνικής ανεξαρτησίας είναι το κλειδί για ένα βιώσιμο μέλλον της street art.

Melina Koan: Ελπίζω η τέχνη του δρόμου στην Ελλάδα να συνεχίσει να εξελίσσεται, να αγαπιέται και να βρίσκει τον χώρο που της αξίζει. Υπάρχει τεράστιο ταλέντο εκεί έξω και είναι όμορφο να βλέπεις πόλεις να γεμίζουν χρώμα, ιδέες και φωνές μέσα από τους τοίχους τους.

Πιστεύω ότι μπορεί να ενσωματωθεί θεσμικά, αρκεί να διατηρήσει την ελευθερία και το πνεύμα της. Το σημαντικό είναι να μη χάσει την αυθόρμητη φύση της. Αν οι θεσμοί καταφέρουν να την στηρίξουν χωρίς να την ελέγξουν, τότε μπορούμε να δούμε σπουδαία πράγματα να συμβαίνουν.

Melina Koan: «Για μένα, όσο υπάρχει αγάπη, αυθεντικότητα και ανάγκη για έκφραση, η street art θα βρίσκει πάντα τον τρόπο της είτε με είτε χωρίς άδεια».

-Τι συμβουλή θα δίνατε σε μια νέα καλλιτέχνιδα που θέλει να μπει στον χώρο του graffiti ή της street art αλλά διστάζει λόγω των στερεοτύπων;

Nique: Θα της έλεγα να ξεκινήσει, με τον δικό της ρυθμό και τον δικό της τρόπο. Να μη νιώθει ότι πρέπει να μοιάσει σε κάτι που ήδη υπάρχει.

Nique: «Η δύναμη της street art είναι ακριβώς αυτή. Δίνει χώρο σε κάτι αυθεντικό, σε κάτι που δεν έχει ειπωθεί ξανά με τον ίδιο τρόπο».

Simoni Fontana: Θα της έλεγα να τολμήσει. Να εμπιστευτεί τη φωνή της και να την εκφράσει όπως ακριβώς τη νιώθει. Ο χώρος της street art δεν χρειάζεται άλλες «κανονικότητες»· χρειάζεται ειλικρίνεια, τόλμη και νέα βλέμματα.

Τα στερεότυπα υπάρχουν, αλλά δεν είναι πιο δυνατά από τη φλόγα που έχεις μέσα σου να δημιουργήσεις. Η τέχνη στον δημόσιο χώρο είναι για όλους και όλες, και κάθε νέα γυναικεία παρουσία τον εμπλουτίζει, τον επεκτείνει, τον εξελίσσει.

Αν αισθάνεται μόνη, υπάρχουν πλέον κοινότητες και άλλες γυναίκες εκεί έξω που είναι πρόθυμες να στηρίξουν και να συνεργαστούν. Το πιο δύσκολο είναι το πρώτο βήμα, αλλά αξίζει.

Melina Koan: Η συμβουλή μου είναι απλή: μην διστάσεις καθόλου. Πάρε τα χρώματά σου και βγες στους δρόμους! Αν σου αρέσει να δημιουργείς, τότε έχεις κάθε λόγο να το κάνεις. Και εγώ δίσταζα στην αρχή, όμως στην πορεία κατάλαβα ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος για τον φόβο.

Melina Koan: «Ο δρόμος είναι για όλους και όλες. Χρειάζεται μόνο να το θέλεις. Οπότε μη φοβάσαι, γιατί δεν έχεις τίποτα να φοβηθείς, μόνο να κερδίσεις».

-Έχετε συνεργαστεί ποτέ μεταξύ σας ή με άλλες street artists σε συλλογικά project; Πόσο σημαντική είναι η γυναικεία αλληλεγγύη στον χώρο και υπάρχει κάποιο παράδειγμα που θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας;

Nique: Ναι, έχουμε συνεργαστεί μεταξύ μας, αλλά και με άλλες καλλιτέχνιδες στο παρελθόν —και κάθε φορά είναι μια εμπειρία γεμάτη ανταλλαγή, στήριξη και δημιουργικότητα. Πιο πρόσφατα, συνεργάστηκα με τη Melina Koan στο πλαίσιο του Arthina, ενός street art project που βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας. Ήταν μια πολύ ωραία διαδικασία, γιατί δουλέψαμε δίπλα-δίπλα, με σεβασμό στην αισθητική και τη φωνή της καθεμιάς.

Simoni Fontana: Ναι, και είναι από τις πιο ουσιαστικές εμπειρίες μου. Έχω συμμετάσχει σε συλλογικά project με γυναίκες καλλιτέχνιδες, όχι πάντα αποκλειστικά street artists, αλλά με γυναίκες που έχουμε κοινές αναζητήσεις.

Οι συνεργασίες αυτές βασίζονται στον διάλογο, στη σύνθεση διαφορετικών φωνών και σε μια δημιουργία που ανήκει σε όλες μας. Είναι όμορφο να βλέπεις πόσο διαφορετικές προσεγγίσεις μπορούν να συμβαδίσουν σε έναν κοινό τοίχο.

Simoni Fontana: «Η γυναικεία αλληλεγγύη είναι εξαιρετικά σημαντική. Δεν είναι απλώς θέμα συνεργασίας, είναι θέμα αναγνώρισης, ενθάρρυνσης και ψυχικής ενδυνάμωσης».

Το να ξέρεις ότι υπάρχουν άλλες γυναίκες καλλιτέχνιδες που σε καταλαβαίνουν, σε στηρίζουν και σε εμπνέουν, δημιουργεί ένα ασφαλές και δημιουργικό περιβάλλον.

Θυμάμαι ένα project που υλοποιήσαμε μαζί με άλλες καλλιτέχνιδες, όπου η θεματική περιστρεφόταν γύρω από τη γυναικεία εμπειρία και την ελευθερία. Εκεί, μέσα από τη συζήτηση, τη ζωγραφική και την αλληλοϋποστήριξη, κατάλαβα πόσο βαθιά συνδεόμαστε, ακόμη κι αν εκφραζόμαστε με εντελώς διαφορετικά μέσα. Αυτή η σύνδεση είναι που δημιουργεί κοινότητες και εκεί γεννιούνται οι πραγματικές αλλαγές.

Melina Koan: Έχω βρεθεί σε χώρους όπου δημιουργούσαν κι άλλες γυναίκες, η καθεμία το δικό της κομμάτι. Ήταν πολύ όμορφο συναίσθημα, νιώθεις μια άνεση, σαν να υπάρχει μια σιωπηλή κατανόηση. Η γυναικεία αλληλεγγύη είναι σημαντική, ειδικά σε χώρους που ήταν για καιρό ανδροκρατούμενοι. Όμως προσωπικά δεν μου αρέσει να κάνω διακρίσεις με βάση το φύλο. Πιστεύω πως όλοι είμαστε άνθρωποι, δημιουργοί, και αυτό που έχει σημασία πάνω απ’ όλα είναι ο αλληλοσεβασμός.

Όταν υπάρχει σεβασμός, όλα λειτουργούν  ανεξάρτητα από το ποιος ή ποια είσαι.