Η Πανδώρα Σιφνιώτη θέλει να εμπνεύσει τα παιδιά με τη STEM εκπαίδευση. Και τα καταφέρνει

Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, λιγότερο από το 30% των ερευνητών παγκοσμίως είναι γυναίκες, ενώ μόνο το 30% των φοιτητριών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση ακολουθούν σπουδές σχετικές με Φυσικές Επιστήμες, Τεχνολογία, Επιστήμη των Μηχανικών και Μαθηματικά (STEM). Η ισότητα των φύλων, δεν έχει επιτευχθεί ακόμα στον τομέα αυτό. Η Πανδώρα Σιφνιώτη με το έργο της, θέλει να ανατρέψει αυτά τα ποσοστά. Και κάτι μας λέει ότι θα τα καταφέρει.

Η Πανδώρα Σιφνιώτη είναι η leader της ομάδας του Μη Κερδοσκοπικού Οργανισμού SciCo, που διοργανώνει τον διαγωνισμό STEM STARS GREECE. Ο διαγωνισμός δίνει τη δυνατότητα σε μαθητές και μαθήτριες από 14 έως 18 ετών που αγαπούν φυσικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική ή τα μαθηματικά, να επιβραβευθούν γι’ αυτές ακριβώς τις αγάπες τους. Με την Πανδώρα Σιφνιώτη μιλήσαμε για τον διαγωνισμό, την πορεία της στον τομέα της STEM εκπαίδευσης, τα γυναικεία της πρότυπα, τα εμπόδια που συναντούν τα νέα κορίτσια, όταν θέλουν να ασχοληθούν με τις επιστήμες και πολλά ακόμα.

Πώς από Χημικός Μηχανικός βρέθηκες σε μία ηγετική θέση στον τομέα της STEM εκπαίδευσης; Τι σε έσπρωξε εκεί;

Το πρώτο έναυσμα ήταν η αγάπη μου για την εκπαίδευση – αφού απέκτησα εμπειρία σε διαφορετικούς τομείς, αποφάσισα πως θα ήθελα πάρα πολύ να στραφώ προς την εκπαίδευση και για τον λόγο αυτό έκανα σχετικό Διατμηματικό Μεταπτυχιακό στα ΕΜΠ, ΑΠΘ και ΕΚΠΑ. Το μεταπτυχιακό αυτό, σε συνδυασμό με το πρώτο μου πτυχίο και την εργασιακή μου εμπειρία, μου άνοιξε την πόρτα σε μεγάλο ιδιωτικό σχολείο, ως STEM Coordinator σε όλες τις βαθμίδες, από το Νηπιαγωγείο μέχρι και το Λύκειο και στη συνέχεια πήγα στη SciCo, όπου εργάζομαι μέχρι σήμερα ως STEM Director.

Κοιτώντας πίσω, θα έλεγα πως μια Χημικός Μηχανικός ήδη έχει «παιδευτεί» και στις τέσσερις συνιστώσες STEM, μιας και έχει εντρυφήσειστην χημεία (S), χρησιμοποιεί καθημερινά την τεχνολογία (T), είναι μηχανικός (E)κι από Μαθηματικά (Μ) άλλο τίποτα! Συμπληρωματικά, στον πυρήνα των σπουδών του πολυτεχνείου, όπως και στην STEM εκπαίδευση, είναι η επίλυση προβλήματος, οπότε δεν είναι τόσο μακρινά το ένα από το άλλο, όπως φαίνεται πρωτίστως. Η μεγάλη αλλαγή έρχεται με τη στροφή στην εκπαίδευση, όπου εκεί σίγουρα χρειάζεται κανείς νέες γνώσεις και δεξιότητες.

Ποια ήταν τα γυναικεία πρότυπα που σε καθόρισαν και σε εμπνέουν;

Το γυναικείο πρότυπο που με καθόρισε, σίγουρα είναι η μητέρα μου – μια γυναίκα ανεξάρτητη, έξυπνη, δυναμική που δεν το βάζει κάτω ποτέ. Επιπλέον, είναι Αγγλίδα, με αποτέλεσμα να έχω μεγαλώσει αρκετά μακριά από τα ελληνικά (τότε) στερεότυπα για την θέση και την αξία της γυναίκας. Από εκεί και πέρα, έμπνευση λαμβάνω καθημερινά από γυναίκες γύρω μου: καλές καθηγήτριες στο σχολείο μεγαλώνοντας, δυνατές ερευνήτριες και επιστήμονες στο Πολυτεχνείο και τη δουλειά, άξιες διευθύντριες στο σχολείο, άψογες συνάδελφοι που είναι πάντα εκεί, πολύτιμες φίλες – όλες, με τον δικό τους τρόπο προχωρούν, βήμα βήμα, την ανθρωπότητα μπροστά και κάνουν τον κόσμο μας λίγο καλύτερο, πάντα με σεβασμό στον διπλανό τους.

Ποια ήταν η πρώτη φορά που ένιωσες δέος μπροστά στην επιστήμη και την τεχνολογία;

Η πρώτη φορά που πραγματικά ένιωσα δέος για την επιστήμη ήταν σε ένα εργαστηριακό μάθημα στο Πολυτεχνείο, όταν κάναμε εξαγωγή καφεΐνης από φύλλα τσαγιού. Ακούγεται ασήμαντο και κοινότυπο, αλλά όταν ξαφνικά συνδέεται η πειραματική διαδικασία με την καθημερινότητα (πάντα ήμουν λάτρης του καφέ) και σε ένα μικρό γυάλινο δοκιμαστικό σωλήνα βλέπεις τους κρυστάλλους που εσύ η ίδια εξήγαγες, όλα αποκτούν διαφορετική διάσταση ο μικρόκοσμος και ο μακρόκοσμος.

Πολύ πιο πρόσφατα, ένιωσα δέος και ευγνωμοσύνη μπροστά στα εμβόλια κατά του κορονοϊού. Είναι απίστευτο πώς συνεργάστηκε η επιστημονική κοινότητα και τι αγώνα έδωσε για να καταφέρει να θωρακίσει την ανθρωπότητα από την νέα αυτή ασθένεια που έγινε παγκόσμιος τρόμος. Έχουμε δρόμο μπροστά μας και ελπίζω να νικήσουμε τον αγώνα με τον χρόνο και τις μεταλλάξεις, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι άξιο λόγου το επίτευγμα αυτό!

Τι είναι αυτό που πιστεύεις ότι προβληματίζει περισσότερο τα νέα κορίτσια από το να ασχοληθούν με τον τομέα των επιστημών;

Θα έλεγα πως στην Ελλάδα αρκετά νέα κορίτσια επιλέγουν να ακολουθήσουν μια πορεία στον τομέα των επιστημών, μιας και οι μαθήτριες που επιλέγουν Σχολές Θετικών Επιστημών (Χημεία, Βιολογία, Φυσική, κτλ) ή Ιατρικές Επιστήμες δεν αποτελούν καθόλου την εξαίρεση. Αντίθετα πολλές φορές ξεπερνούν το ποσοστό των ανδρών.

Οι αριθμοί αλλάζουν αρκετά στις Σχολές Μηχανικών (Πολυτεχνείο) ή στον Τομέα της Πληροφορικής, οι οποίες επιλέγονται κυρίως από αγόρια, όπως προκύπτει και από την τελευταία έρευνα του ΙΟΒΕ για τις εκπαιδευτικές ανισότητες στην Ελλάδα. Τις αιτίες θα τις αναζητούσα πιθανότατα σε κοινωνικά στερεότυπα και κατεστημένα ή στην ελλιπή πληροφόρηση για το αντικείμενο σπουδών και τις ευκαιρίες επαγγελματικής εξέλιξης.

Τι απολαμβάνεις περισσότερο στην εκπαίδευση STEM;

Κατά την άποψή μου, η STEM εκπαίδευση φέρνει στο προσκήνιο όλα όσα λείπουν από την «παραδοσιακή» εκπαίδευση: τη βιωματική μάθηση, τη σύνδεση με την καθημερινότητα και τον κόσμο γύρω μας, την εργασία σε ομάδες, την επίλυση προβλήματος. Το εκπαιδευτικό αυτό πλαίσιο ξαναδίνει νόημα στην μάθηση μέσα από μια -συνήθως- διασκεδαστική διαδικασία που «αφορά» τους μαθητές και τις μαθήτριες και δεν τους αφήνει αδιάφορους. Καταφέρνει να μεταδώσει γνώσεις, να συνδέσει τα μαθήματα μεταξύ τους και παράλληλα καλλιεργεί δεξιότητες που θα χρειαστούν τα παιδιά και μετά το σχολείο.

Αυτό που εγώ απολαμβάνω στην εκπαιδευτική διαδικασία είναι η «δημιουργική βαβούρα» που προκαλείται, ο χείμαρρος των αποριών, η ενεργητική και συνεργατική στάση των μαθητών/τριών, τα μάτια που λάμπουν… μια τάξη στις επάλξεις.

Ποιος είναι ο ρόλος σου στον διαγωνισμό STEM STARS Greece;

Το STEM STARS Greece είναι ένας πανελλήνιος διαγωνισμός που διοργανώνει η SciCo με την υποστήριξη της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα με σκοπό να υποστηρίξει, να αναδείξει και να επιβραβεύσει μαθήτριες και μαθητές 14-18 χρονών (Γ΄ Γυμνασίου έως Γ΄Λυκείου), με ιδιαίτερη κλίση και ταλέντο στις φυσικές επιστήμες, την τεχνολογία, τη μηχανική ή τα μαθηματικά (STEM). Οι νικητές και νικήτριες του διαγωνισμού εκπροσωπούν την Ελλάδα σε έναν από τους μεγαλύτερους διεθνείς διαγωνισμούς STEM, το International Science and Engineering Fair (ISEF).

Ο δικός μου ρόλος ήταν αρχικά να στήσω τον διαγωνισμό, μιας και δεν υπήρχε στην Ελλάδα, και στη συνέχεια να έχω τον γενικό συντονισμό του. Πέρσι, που ήταν και η πρώτη χρονιά του διαγωνισμού, είχαμε την ατυχία να ακυρωθεί λόγω των υγειονομικών περιορισμών, οπότε φέτος όλη η ομάδα τη SciCo αναμένει με πολλή χαρά τον ελληνικό τελικό που θα πραγματοποιηθεί διαδικτυακά στο Athens Science Festival 27-29 Μαρτίου και θα αναδείξει τις πρώτες νικήτριες ομάδες του διαγωνισμού!

Αν μπορούσες να στείλεις ένα μήνυμα στον εαυτό σου την εποχή που ήσουν μαθήτρια όπως οι διαγωνιζόμενοι τι θα του έλεγες;

Θα μου έλεγα να κοιτάξω και να σκεφτώ πάνω και πέρα από το σχολικό πρόγραμμα και τα σχολικά μαθήματα που είναι λίγο-πολύ τακτοποιημένα σε κουτάκια. Θα μπορούσα να αντλήσω έμπνευση από τους συνομήλικούς μου παγκοσμίως που κέρδισαν παλαιότερους διαγωνισμούς. Θα μου πρότεινα να βρω ένα θέμα STEM που πραγματικά με ενδιαφέρει, έναν ή μια εκπαιδευτικό που με εμπνέει, συμμαθητές/τριες με τους οποίους συνεργάζομαι καλά και στη συνέχεια να το «ξετινάξουμε». Να σκεφτούμε πρωτότυπες ιδέες, οπτικές ή αναλύσεις και στη συνέχεια να δουλέψουμε στο θέμα μας επιστημονικά, μεθοδικά, χωρίς να βάζουμε στον εαυτό μας περιορισμούς.

Βιώνουμε μια εποχή που έχουμε βασιστεί κατά πολύ στην τεχνολογία για να μπορέσουμε να συνεχίσουμε τη ζωή μας εν μέσω πανδημίας. Θεωρείς ότι μετά απ’ όλα αυτά θα βγούμε πιο έτοιμοι να δημιουργήσουμε λύσεις για τη ζωή μας βασισμένες στις νέες τεχνολογίες ή θα χρειαστούμε κάποιου είδους «αποτοξίνωση»;

Αυτή η ερώτηση με προβληματίζει κι εμένα πολύ και δεν είναι εύκολο κανείς να την απαντήσει με σιγουριά. Λόγω των περιορισμών αλλά και της ανάγκης μας να συνεχίσουμε να ζούμε, έχουμε κάνει μετάβαση σε μια «διαδικτυακή ζωή» – από την καθημερινή μας δουλειά και την εκπαίδευση, μέχρι τα μαθήματα χορού, τα βραδινά διαδικτυακά κρασάκια με τους φίλους μας, τις online θεατρικές παραστάσεις, τη γυμναστική στο σαλόνι.

Θεωρώ ότι δεν θα χρειαστούμε αποτοξίνωση – εξάλλου είμαστε όντα προσαρμογής, το αποδεικνύουμε περίτρανα με κάθε ευκαιρία. Δική μου ευχή είναι,μόλις με το καλό πούμε το «φτου ξελευθερία», να κρατήσουμε την τεχνολογία ως εργαλείο που πράγματι διευκολύνει τις ζωές μας και μας γλιτώνει πολλές φορές κόπο, χρόνο και χρήματα αλλά να επιστρέψουμε γρήγορα στις διαδραστικές, χαρούμενες «φασαριόζικες» σχολικές τάξεις, τις ανθρώπινες συναντήσεις όπου μπορείς να αγγίξεις τον διπλανό σου, την ελεύθερη βόλτα στη φύση με όλους τους μαγικούς της ήχους και μυρωδιές, τα περιπετειώδη ταξίδια και τις σφιχτές αγκαλιές.

Έχοντας εργαστεί στον τομέα της STEM εκπαίδευσης και έχοντας ενεργό ρόλο στον διαγωνισμό STEM STARS GREECE, ποια είναι η συμβουλή σου προς τους γονείς που θέλουν η ενασχόληση των παιδιών τους με τον υπολογιστή ή το τάμπλετ να είναι πραγματικά χρήσιμος; 

Στο θέμα αυτό, από τη μία η επιστημονική βιβλιογραφία μιλάει για το “digital far west”, δηλαδή την ψηφιακή άγρια δύση, εξαιτίας της υπερπροσφοράς εφαρμογών, πληροφοριών και εργαλείων μέσα στην οποία ο καθένας μπορεί να χαθεί, πόσο μάλλον ένα παιδί. Από την άλλη, η βιβλιογραφία μιλά επίσης και για παιδιά και εφήβους που είναι “digital natives” – με άλλα λόγια καταλαβαίνουν και κινούνται με ιδιαίτερη άνεση και ευκολία στο ψηφιακό περιβάλλον, πολύ καλύτερα από τους ενήλικες.Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει η απόλυτη ανάγκη για επιτήρηση από κάποιον ενήλικα.

Η πρώτη και κύρια συμβουλή που θα έδινα σε έναν γονιό είναι η -κατά το δυνατόν- συνεχής επιτήρηση της ενασχόλησης των παιδιών τους με τον υπολογιστή, το κινητό ή το τάμπλετ, για λόγους ασφαλείας.

Στη συνέχεια, μπορούν να αναδείξουν τις χρήσιμες και εκπαιδευτικές λειτουργίες των ψηφιακών μέσων, ήτοι την αναζήτηση πληροφοριών και λύσεων για ένα θέμα, την επικοινωνία με επιστήμονες και φορείς εκτός τάξης, ακόμα και εκτός χώρας για κάποιο θέμα που διερευνούν, τη συνεργασία με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας, τη δημιουργικότητα (π.χ. δημιουργία μουσικής, παρουσιάσεων, infographic, βίντεο), ακόμα και την εισαγωγή στον προγραμματισμό μέσα από απλούς, «οπτικούς» κώδικες για τα πρώτα τους βήματα στην νέα αυτή παγκόσμια γλώσσα.

Τέλος, είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει περιορισμός στις ώρες χρήσης τέτοιων εργαλείων και να δίνεται χρόνος για τη φυσική επαφή των γονιών με τα παιδιά, το απλό παιχνίδι, την ανταλλαγή απόψεων, τη βόλτα στην φύση.

Info: Περισσότερες πληροφορίες για τον διαγωνισμό STEM STARS Greece, θα βρεις εδώ.