Μάρθα Φριντζήλα: «Θέλω να βλέπω το κακό κατά πρόσωπο»
- 16 ΙΟΥΛ 2024
Νιώθω τύχη που την είδα πάνω στη σκηνή, στο πλαίσιο του κλεισίματος ενός μουσικού κύκλου που άφησε στον καθένα μας ανάμεικτα συναισθήματα: Χαρά, συγκίνηση και προσμονή για ό,τι ακολουθήσει. Η Μάρθα Φριντζήλα, εντελώς αυθόρμητα και ανεπιτήδευτα, έβαλε τη δική της ενέργεια σε αυτό που ζήσαμε στην τελευταία διονυσιακή περιοδεία του Θανάση Παπακωνσταντίνου. Και αυτή η ενέργεια την ακολουθεί με ό,τι καταπιάνεται. Δημιουργεί χωρίς να εφησυχάζεται. Τραγουδάει, παίζει, σκηνοθετεί, μιλάει ανοιχτά. Η στάση της απέναντι σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα σε γεμίζει ελπίδα. Ανήκει στην κατηγορία καλλιτεχνών που εκτός από τη μουσική τους πορεία μέσα στον χρόνο θέλεις να ακούς τι έχουν πουν. Όταν η αυλαία των συναυλιών του Θανάση έπεσε, εκείνη έφυγε για την Ελευσίνα για να οργανώσει για 12η χρονιά το Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος για το οποίο νιώθει υπερηφάνεια. Κάπου ανάμεσα σε αυτά είχαμε την ευκαιρία εδώ στο LadyLike να συζητήσουμε μαζί της.
– Επιστρέψατε στη σκηνή με τον Θανάση Παπακωνσταντίνου έπειτα από χρόνια. Πώς βιώσατε την τελευταία διονυσιακή περιοδεία;
Ήταν μια πολύ συγκινητική συγκυρία. Ήμουν μαζί του όταν ξεκινούσε αυτή η διονυσιακή περιπέτεια με τους Λαϊκεδέλικα, έλειψα για 16 χρόνια και ήμουν πάλι μαζί του στη λήξη. Αυτά τα 16 χρόνια οι πορείες μας δεν συναντήθηκαν ποτέ κι αυτό έχει πολύ ενδιαφέρον, γιατί μπήκα στο παιχνίδι κι ήταν σαν να μην είχα λείψει ποτέ. Ήταν σαν να το περιμέναμε και οι δύο για να μπορέσει να κλείσει αυτός ο κύκλος. Ήταν σαν μια συνάντηση σε εκκρεμότητα. Πολλή μεγάλη χαρά πήρα από τις συναυλίες μαζί του.
– Πείτε μας μία ανάμνηση από την πρώτη σας συνάντηση.
Με είχε συγκινήσει πολύ η ταπεινότητά του. Είχε έρθει σε μια παράσταση στην Θεσσαλονίκη, στη Νύχτα του τράγου, που του την είχε προτείνει ο Γιώργος Χριστιανάκης με τον οποίο είχαμε δουλέψει στο Εθνικό θέατρο. Την επόμενη μέρα ο Θανάσης μού έφερε να ακούσω τα cd του και να του πω αν θα ήθελα να συνεργαστούμε.
– Τι κρατάτε από την κοινή σας συνεργασία με τον Θανάση;
Τα πάντα.
– Σας είδαμε πάνω στη σκηνή με τρομερή ενέργεια να αυτοσχεδιάζετε στο Κομμωτριάκι, στα Κάλαντα… Είναι ο αυτοσχεδιασμός κομμάτι του εαυτού σας;
Οπωσδήποτε. Ακόμα και οι πιο αυστηρά δομημένες παραστάσεις μου έχουν ένα μέρος αυτοσχεδιαστικό. Και στις θεατρικές παραστάσεις ακόμα αφήνω ένα κομμάτι ανοιχτό στο πείραμα. Έχω κάνει παραστάσεις όπου οι ηθοποιοί δεν γνώριζαν τι πρέπει να κάνουν κάθε φορά σε κάποια συγκεκριμένη σκηνή και καλούνταν να αυτοσχεδιάσουν το κείμενο και τις δράσεις τους. Μου αρέσει πολύ αυτή η έξοδος από την comfort zone. Είναι πολύ αναζωογονητική.
– Πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με τη μουσική και το θέατρο; Ποιες οι επιρροές σας;
Από παιδί τραγουδούσα, ζωγράφιζα, έπαιζα ρόλους. Δεν ήθελα να σταματήσω ποτέ να παίζω. Το παιχνίδι είναι η ζωή μου. Δεν με έψηνε το να μπω σε μια ομάδα ποδοσφαίρου ή μπάσκετ και πήγα στη θεατρική ομάδα της Ελευσίνας όταν ήμουν 14. Από πάντα ήξερα πως θα ασχοληθώ με την τέχνη. Στην Ελευσίνα γνώρισα το θέατρο μέσα από το φεστιβάλ Αισχύλεια, που τότε γινόταν στον αρχαιολογικό χώρο. Μαγεύτηκα. Θυμάμαι ακόμα την παράσταση της Ορέστειας του Καρόλου Κουν με τη Μελίνα Μερκούρη Κλυταιμνήστρα το 1980 που ήμουν 8 χρονών. Με είχε στοιχειώσει η μορφή της, με το κρανίο γυμνό και τα ματωμένα ρούχα.
Όταν μετά την παράσταση πήγαμε να συγχαρούμε τους ηθοποιούς, την πλησίασα και χαμογελώντας με ρώτησε: εσύ κοριτσάκι, τι θέλεις να γίνεις όταν μεγαλώσεις; Κι απάντησα χωρίς σκέψη, σαν υπνωτισμένη: ηθοποιός.
– Πόσο έχει επηρεάσει το θέατρο τη μουσική σας καριέρα;
Την καριέρα μου δεν ξέρω πόσο την έχει επηρεάσει. Σίγουρα όμως έχει επηρεάσει τον τρόπο που αντιμετωπίζω τα τραγούδια σαν μικρά μονόπρακτα και τις συναυλίες σαν παραστάσεις.
– Ανήκετε σε εκείνη την κατηγορία ανθρώπων που ο κόσμος σας φωνάζει με το όνομά σας. Πώς χτίζεται αυτό;
Τι να σας πω; Ίσως ο κόσμος καταλαβαίνει πως δεν καμώνομαι πως είμαι κάτι άλλο από αυτό που είμαι και νιώθει μια οικειότητα. Από πολύ νωρίς ο κόσμος με φώναζε με το όνομά μου. Στις συναυλίες του Θανάση παλιά είχαν και 2 συνθήματα που με διασκέδαζαν πολύ. Το ένα ήταν «Μάρθα ζούμε για να σε παντρευτούμε» και το άλλο «Μάρθα Φριντζήλα του Δη-μη-τρίου».
– Εκτίθεστε όσο θέλετε; όσο αντέχετε; Τι ρήμα θα προσθέτατε;
Εκτίθεμαι όσο χρειάζεται κάθε φορά για να επιτευχθεί ο σκοπός.
– Πόσο εκτεθειμένο αφήνετε τον εαυτό σας στις αρνητικές ειδήσεις;
Πολύ. Θέλω να βλέπω το κακό κατά πρόσωπο. Με κινητοποιεί για να παλεύω για το καλό.
– Έχετε βιώσει σεξισμό στον χώρο που κινείστε;
Από τα μέσα μαζικής μεταφοράς μέχρι τις δημόσιες υπηρεσίες, κι από τα μπαρ μέχρι τα μουσεία έχω βιώσει σεξισμό. Δεν υπάρχει γυναίκα που δεν έχει βιώσει σεξισμό σε όποιον χώρο κι αν κινείται. Ο καλλιτεχνικός χώρος ίσως είναι ο λιγότερο σεξιστικός.
– Στην πραγματικότητα μετά από όλα αυτά που αποκαλύφθηκαν μέσα από το ξέσπασμα του #Metoo, ο λόγος ανήκει στις γυναίκες ή παραμένει πατριαρχικός;
Θέλει χρόνο. Δεν αλλάζει από την μια μέρα στην άλλη ένα καθεστώς προαιώνιο. Το σημαντικό είναι πως άνοιξε πάλι η κουβέντα για την ισότητα, για την έμφυλη βία και τα δικαιώματα των γυναικών. Θέλει πολλή δουλειά. Θέλει και οι άνδρες να δουλέψουν με τον εαυτό τους, γιατί είναι κι οι ίδιοι θύματα της πατριαρχίας. Τα μεγαλύτερα θύματα.
– Πείτε μας λίγα λόγια για το Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος. Πώς ήταν φέτος η εμπειρία σας;
Νιώθω πολύ περήφανη για το Αττικό Σχολείο. Δεν το περίμενα να αγαπηθεί τόσο όταν το σχεδίαζα. Το Αττικό Σχολείο είναι ένας θεσμός για την πόλη της Ελευσίνας. Ξεκίνησε το 2013, πέρασε από πολλά κύματα, αλλά κατάφερε να επιβιώσει και να βγει δυνατό ακόμα και από την πανδημία που γονάτισε το σύμπαν. Κι αυτό, γιατί έχει ανθρώπους που πιστεύουν πολύ σ’ αυτό και φίλους που το στηρίζουν και το φροντίζουν. Είναι ένα 10ημερο εντατικό εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό φεστιβάλ με κεντρικό άξονα το αρχαίο δράμα και τη σύγχρονη απόδοσή του.
Το Αττικό Σχολείο είναι μια μεγάλη «κουζίνα» θεάτρου και απευθύνεται σε όλους, όχι μόνο σε επαγγελματίες και ειδικούς. Η δημιουργία μιας κοινότητας στην υπηρεσία του θεάτρου και της εκπαίδευσης με όχημα το αρχαίο δράμα, αποτελεί από μόνη της μία πολιτική πράξη σε άμεση σχέση με την εποχή που ζούμε. Η απάντησή μας στην εποχή της απομόνωσης και της εξειδίκευσης που στόχο έχει το εύκολο χρήμα και την αυτοπροβολή, είναι η ύπαρξη μια συντεχνίας που έχει σκοπό την προσφορά και το κοινό καλό. Φέτος, ο κόσμος για ακόμα μια χρονιά το αγκάλιασε και το στήριξε. Όλες οι εκδηλώσεις μας ήταν με ελεύθερη είσοδο για το κοινό και ό,τι χρήματα συγκεντρώσαμε από εισφορές των θεατών θα δοθούν στο “Shelter for Gaza’s artists”, ένα crowdfunding για τους εκτοπισμένους καλλιτέχνες της Γάζας, που προσπαθούν να φτιάξουν ένα καταφύγιο για τα ορφανά και τα τραυματισμένα παιδιά στην Ράφα.
– Η γνώμη σας για την Παλαιστίνη είναι ξεκάθαρη. Θεωρείτε ότι κάθε καλλιτέχνης οφείλει να πάρει θέση;
Οι καλλιτέχνες είναι άνθρωποι και οφείλουν να κάνουν αυτό που τους λέει η καρδιά τους. Έλαβα αρκετά μηνύματα του τύπου «καλύτερα να τραγουδάς παρά να μιλάς» από όταν ξεκίνησα να μιλώ για το αυτονόητο, δηλαδή για κατάπαυση του πυρός, για τέλος στο μακελειό των Παλαιστινίων, τέλος στην κατοχή και το απαρτχάιντ.
Ε, όχι. Θα ήταν πολύ βολική η σιωπή στο ακροατήριο την ώρα που συντελείται μια γενοκτονία. Το έχουμε δει και παλιότερα.
Το «Μην ανακατεύεσαι, κοίτα την δουλειά σου» μας έχει οδηγήσει στο λιντσάρισμα του Ζακ, στη γυναικοκτονία της διπλανής πόρτας, στην παιδική κακοποίηση, στα pushbacks και τον πνιγμό των μεταναστών, σε όλα αυτά τα εγκλήματα που αν μιλούσαμε όλοι ίσως και να τα είχαμε προλάβει.
– Πόσο τυχερή αισθάνεστε που είστε μια γυναίκα γεννημένη στον Δυτικό κόσμο;
Έχω σκεφτεί πολλές φορές πως είμαι άτυχη που γεννήθηκα γυναίκα, αλλά όταν το καλοσκέφτομαι αλλάζω γνώμη. Νιώθω τυχερή που γεννήθηκα γυναίκα και προνομιούχα που γεννήθηκα στον Δυτικό κόσμο.
– Τι θα συμβουλεύατε τον νεότερο εαυτό σας;
Να κάνει αυτά που θέλει πολύ κι όχι αυτά που «δεν πειράζει μωρέ».
– Είστε μια γυναίκα που έχει βιώσει από πολύ νωρίς την απώλεια. Είστε πλέον εξοικειωμένη με την ιδέα του θανάτου;
Όχι. Δεν έχω καταφέρει να αντιλαμβάνομαι τον θάνατο ως ιδέα. Προσπαθώ.
– Πώς νιώθετε που επιστρέφετε στην Ελευσίνα, στον τόπο που μεγαλώσατε και έχετε ανάμεικτες αναμνήσεις; Ήταν σκόπιμο;
Ναι, ήταν σκόπιμο. Έφυγα από την Ελευσίνα όταν ήμουν 18 χρονών για να σπουδάσω θέατρο. Ήθελα πάντα να επιστρέψω στην πόλη μου ένα δώρο από το ταξίδι μου στην τέχνη. Το Αττικό Σχολείο Αρχαίου Δράματος είναι αυτό το δώρο.
– Όταν δεν απασχολείστε με τις τέχνες σας, τι αγαπάτε να κάνετε;
Βόλτες και διάβασμα, χειροτεχνίες, μαγειρική, παιχνίδι και τρέλες με τον Ίωνα και την Αριάνα, τα υπέροχα ανίψια μου.
– Έχετε φιλίες από τον χώρο, κι αν ναι θέλετε να μας αναφέρετε ορισμένα ονόματα;
Ω, πολλές! Η Χαρούλα Αλεξίου, ο Φοίβος Δεληβοριάς, η Ελένη Κοκκίδου, ο Παναγιώτης Τσεβάς, η Θεανώ Μεταξά, ο Μιχάλης Καλογεράκης και πολλοί άλλοι. Πολλοί συνεργάτες μου είναι και φίλοι μου.
– Ποια ήταν η επαγγελματική πρόταση που απορρίψατε και δεν θα πήγαινε με τίποτα το μυαλό μας. Και γιατί;
Μάρθα Φριντζήλα:
Το 2012 ή 13 μου είχε προταθεί να κάνω πρόγραμμα σε νυχτερινό μαγαζί με τον μοναδικό Σάκη Ρουβά.
Αρνήθηκα γιατί σκηνοθετούσα τις Βάκχες του Ευριπίδη και δεν μπορούσα να τα συνδυάσω. Ακόμα και την πιο τρελή πρόταση δεν την απορρίπτω αν δεν με προσβάλει ως καλλιτέχνη και ως προσωπικότητα.
– Όλοι λέμε ότι έχουμε πίστη στις νεότερες γενιές αλλά βλέπουμε μια αδιαφορία, μια άγνοια ως προς την πολιτική κατάσταση. Εσείς που στέκεστε σε αυτό;
Όλα μπορούν να αλλάξουν όταν χτυπήσει την δική σου πόρτα η αδικία. Προσπαθώ με τους μαθητές μου να συζητάμε για τα πολιτικά και τους καλώ να παίρνουν θέση, να μην φοβούνται. Ο φόβος και η ανασφάλεια κάνει τους νέους άτολμους. Όταν χρειαστεί όμως, είναι στα κάγκελα!
– Ο Σεπτέμβριος πού σας βρίσκει;
Σε συναυλίες. 7 Σεπτέμβρη στο Θέατρο Βράχων με τον αγαπημένο Δημήτρη Μυστακίδη και καμιά 10αριά ακόμα με το Kubara Project. Στα διαστήματα ανάμεσα στις συναυλίες θα βρίσκομαι στο Studio που ετοιμάζω τον καινούργιο μου δίσκο με τίτλο Η Ακάλεστη σε δικούς μου στίχους, μουσική του Μιχάλη Καλογεράκη και ενορχήστρωση του Βασίλη Μαντζούκη.
