Μαθήματα ζωής από 7 εργαζόμενες μαμάδες: Μητρότητα και καριέρα, μια εξίσωση για δυνατές λύτριες

Μαρία Παπαθανασίου Αρώνες

Η ιδρύτρια & CEO της Outstand Communications, πριν γίνει μητέρα 4 παιδιών, σπούδασε Business Management στο King’s College του Λονδίνου και Garden Design στο Inchbald School of Design, ενώ πέρασε από εμβληματικές επιχειρήσεις και Media για το σύγχρονο lifestyle (Johnson & Johnson, McCann, Vogue House, Tatler). Το MBA της το έκανε στο Μιλάνο, στο περίφημο Bocconi. Αμέσως μετά δούλεψε στo δημιουργικό γραφείο Formapura του Εμανουέλε ντε λα Βάλε μέσω του οποίου επελέγη στην ομάδα που έστησε την εταιρεία στη Νέα Υόρκη, όπου και έζησε 1 χρόνο. Όταν γέννησε την πρώτη της κόρη, επέστρεψε στην Ελλάδα και το 2016, ίδρυσε την Outstand Communications, η οποία δραστηριοποιείται στο κομμάτι της στρατηγικής επικοινωνίας, της δημοσιότητας και των Public Relations.

 «Μία τυπική μου μέρα είναι ένας μαραθώνιος που ξεκινάει από τις 06.00 και τελειώνει στις 24.00. Περιλαμβάνει λίγο ύπνο, πολλές υποχρεώσεις, αλλά και αρκετές χαρές από την οικογένειά μου και ικανοποίηση από τη δουλειά μου. Περιλαμβάνει επίσης και πολύ τρέξιμο, μεταφορικά και κυριολεκτικά, καθώς μου αρέσει να αθλούμαι, μια κούπα τσάι για τόνωση, μπάρες για ενέργεια και αρκετό νερό. Μιλάω στα τηλέφωνα, απαντώ σε μηνύματα, στέλνω mail, σκέφτομαι projects και concepts. Γίνεται δουλίτσα, δεν μπορώ να πω.

Έχω δύο κορίτσια και δύο αγόρια. Η Ρεγγίνα είναι 9 ετών, η Βεατρίκη 7 και τα δίδυμα, ο Ιάκωβος και ο Γιάννης, ήρθαν στη ζωή μας πριν από ενάμιση χρόνο.

Αν πέρασε ποτέ από το μυαλό μου να θυσιάσω την καριέρα μου για την οικογένειά; σχεδόν κάθε μέρα! Να τα παρατήσω όλα και να μεγαλώσω τα παιδιά μου. Είναι αυτές οι παραδοσιακές σκέψεις που σου προκαλεί μερικές φορές η πίεση των μοντέρνων καιρών. Αλλά γρήγορα εγκαταλείπω αυτές τις σκέψεις και γίνομαι θυσία για τους πελάτες μου. Μπορώ να διαχωρίσω τους ρόλους της μητέρας και της εργαζόμενης (ασφαλώς υπάρχουν προτεραιότητες), δεν θεωρώ όμως ότι πρέπει να επιλέξω τον έναν από τους δύο. Για να νιώθω καλά χρειάζομαι και την οικογένειά μου και τη δουλειά μου.

Όταν έμαθα ότι θα κάνω δίδυμα έκλαιγα από απόγνωση! Εντάξει, και από χαρά. Αλλά δεν ήταν εύκολο, γιατί είχα ήδη δύο παιδιά. Από τα 2 στα 4 είναι αύξηση 100%, δεν το λες και λίγο. Τα συναισθήματά μου ήταν ανάμεικτα, η εσωτερική μου φωνή ήταν μπερδεμένη, κάποιες στιγμές πέταγα από τη χαρά μου, άλλες πάλι προβληματιζόμουν για το πώς θα αντεπεξέλθω. Δεν είναι εύκολο να είσαι πολύτεκνη, πάντως.

Η ισορροπία ανάμεσα στον ρόλο μου ως πολύτεκνη μαμά και αυτόν της επιχειρηματία είναι συνδυασμό θέλησης, ικανοτήτων, οργάνωσης, εμπειρίας και ανάγκης. Φυσικά χωρίς υποστήριξη δεν βγαίνει όλο αυτό. Αλλά νομίζω ότι το πιο σημαντικό στοιχείο που με βοηθάει να ισορροπώ και να τα καταφέρνω είναι ο σύζυγός μου, ο Ερρίκος. Δεν ξέρω τι θα γινόταν χωρίς αυτόν. Ή μάλλον ξέρω…

Είναι οι στιγμές που όλα τα τηλέφωνα χτυπούν μαζί, όλα μου τα παιδιά μου ζητούν ταυτόχρονα κάτι ή ένας συνδυασμός όλων αυτών. Πάντως, δεν ξέρω αν είναι ηρωικό (ή υπερηρωικό), αλλά στην κουλτούρα μας υπάρχει ακόμη, νομίζω, ως ηρωίδα η Ελληνίδα μάνα που φροντίζει για όλους και για όλα. Υπό αυτό το πρίσμα, κάνω κάτι αναμενόμενο.

«Θα ήθελα τα παιδιά μου μεγαλώνοντας να αναγνωρίσουν ότι δεν έκανα για αυτά λιγότερα από όσα θα μπορούσα να κάνω και ότι τελικώς, ήμουν μια καλή μητέρα».

Στην κάθε μαμά εκεί έξω που συνδυάζει καριέρα και μητρότητα και που ενδεχομένως “λυγίζει” γιατί αισθάνεται πως δεν κάνει τίποτα από τα δύο τέλεια; έχω να πω: Join the club! Και εγώ έτσι ακριβώς αισθάνομαι τις περισσότερες φορές. Ενοχές, ανεπάρκεια κ.λπ. Θα της έλεγα όμως και κάτι άλλο. Είναι μια χαρά να έχεις ατέλειες. Αν το αποδεχτείς αυτό για τον εαυτό σου, μπορείς μετά να αποδεχτείς και τους άλλους. Και έτσι γίνεσαι και καλύτερος άνθρωπος!».

Χριστίνα Πολυδώρου

Η Χριστίνα είναι αγορομάνα. Δύο αγόρια (τρία μαζί με τον σύντροφό της) στο σπίτι. Μια φουλ τάιμ εργαζόμενη μαμά που καθημερινά προσπαθεί να ισορροπήσει χωρίς να χάσει τις στιγμές της οικογένειας. Τεσσάρων και δύο ετών τα αγόρια της. Τη δεύτερη εγκυμοσύνη μάλιστα την έζησε στα κατάβαθα της πανδημίας και πιο συγκεκριμένα την περίοδο της καραντίνας και της τηλεργασίας. Μια ιδιαίτερη περίοδος της ζωής της στην πιο παράξενη περίοδο της ζωής όλων. Η Χριστίνα μιλά για τα παιδιά της, για τις δυσκολίες, για τις πολλές χαρές, για το «πρόγραμμα», για το πώς συνδυάζει δουλειά και μητρότητα. Μια σύγχρονη γυναίκα, απόλυτα συνειδητοποιημένη που νιώθει ευγνώμων για τη βοήθεια που έχει στο μεγάλωμα των παιδιών. Μια μαμά που στο τέλος κάθε κοπιαστικής ημέρας νιώθει ότι τα κατάφερε. Τα χάδια και τα φιλιά των γιων της είναι η πιο πολύτιμη ανταμοιβή της.

«Ονειρευόμουν πάντα τον τον ρόλο της μαμάς. Τον περίμενα και κατά κάποιο τρόπο ανυπομονούσα να συμβεί και σε ‘μένα. Κρατάς αγκαλιά άλλα μωρά και προσπαθείς να φανταστείς πώς θα είναι όταν θα έχεις αγκαλιά το δικό σου. Τόσο πολύ το ήθελα. Με τον σύντροφό μου είχαμε ήδη αποφασίσει να γίνουμε περισσότεροι στο σπίτι, οπότε από την μια το περιμέναμε, από την άλλη δεν ξέραμε πόσο γρήγορα θα έρθει. Όταν βγήκε το τεστ θετικό, ήταν μια πολύ αχνή γραμμή μιας και το έκανα λίγες μέρες πριν την καθυστέρηση. Σε μια βραδινή έξοδο με φίλους και συγγενείς, ένα αγαπημένο πρόσωπο σε ανύποπτη στιγμή μου είπε ‘’βρε μπας κι έχουμε καμία εγκυμοσύνη;’’.

Αυτό ήταν, Την άλλη μέρα νωρίς το πρωί πήγα να πάρω τεστ εγκυμοσύνης με τη σκέψη ‘’βρε λες;’’. Ήταν έκπληξη. Δάκρυσα και συγκινήθηκα πολύ. Η καρδιά μου χτύπαγε γρήγορα κι ένιωσα μια πρωτόγνωρη χαρά. Είναι λίγο περίεργο τώρα που το σκέφτομαι, γιατί χαίρεσαι τόσο πολύ για κάτι που ουσιαστικά δεν ξέρεις τίποτα γι’ αυτό. Δεν είχα κανένα σύμπτωμα εγκυμοσύνης και μόλις έμαθα ότι είμαι έγκυος τα απέκτησα όλα. Πήγε καλά, την ευχαριστήθηκα πολύ την εγκυμοσύνη μου. Στο δεύτερο παιδί πάλι έκανα το τεστ νωρίτερα, αλλά μέσα μου ήταν λες και ήξερα ότι ήμουν ήδη έγκυος. Όταν είδα το θετικό τεστ, είχα παρέα τον μεγαλύτερο γιο μου. Μικρότερη έκπληξη, ίδια χαρά και καρδιοχτύπι που θα το ξαναζούσα. Πήγε ευτυχώς κι αυτή καλά, παρότι συναισθηματικά δεν την έζησα τόσο ‘’με πρωταγωνιστικό ρόλο’’ όσο την πρώτη, αφού υπήρχε παράλληλα η φροντίδα ενός μικρού παιδιού χωρίς έξτρα βοήθεια, με καραντίνα και τηλεργασία.

«Το πρώτο παιδί ανοίγει τον δρόμο σε πολλά πράγματα και κάθε μέρα με μαθαίνει πώς να είμαι μαμά».

Το δεύτερο παιδί με μαθαίνει πώς να τον χαίρομαι τον ρόλο της μαμάς χωρίς άγχη, ‘’πρέπει’’ και με ψυχραιμία. Δεν φοβάμαι να βγω εκτός προγράμματος, που στην περίπτωση του πρώτου παιδιού το κάναμε ολόκληρη ιστορία λες και θα εξουδετερώσουμε βόμβα. Μπλε ή κόκκινο καλώδιο; Λες να ανατιναχτούμε; Όταν ήρθε το δεύτερο παιδί όλα άλλαξαν (ξανά) και ξανά από την αρχή να βρούμε νέες ισορροπίες όλοι μεταξύ μας και ο καθένας τις δικές του. Παρότι είναι μια κατάσταση απαιτητική και συχνά εξουθενωτική, για κάποιο λόγο αντέχεις και εκπλήσσεσαι με τις δυνατότητές σου και το τι τελικά μπορείς να καταφέρεις με μηδέν κουράγια. Το ταξίδι της γονεϊκότητας τη δεδομένη στιγμή για ‘μένα έχει ανηφόρες, κατηφόρες και έντονα ανάμικτα συναισθήματα. Σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να φανταστείς πώς είναι η ζωή με το δεύτερο παιδί αν δεν το βιώσεις.

Εργάζομαι με πλήρη απασχόληση σε ένα ερευνητικό Ίδρυμα. Ο μεγάλος μας πάει προνήπιο και ο μικρός μας μένει στο σπίτι προς το παρόν, για λίγους μήνες ακόμα μέχρι να πάει βρεφικό σταθμό, με τους φροντιστές του. Δύο εβδομάδες τον μήνα έρχεται η μητέρα μου από την επαρχία, για την οποία νιώθω μεγάλη ευγνωμοσύνη που την έχω δίπλα μου, και τις υπόλοιπες δύο εβδομάδες έρχεται μια κυρία, γεμάτη θετική ενέργεια που σε ό,τι κάνει βάζει πολλή χαρά και αγάπη. Ο σύντροφός μου, υποστηρίζει εμπράκτως τον ρόλο του, είναι παρόν και αναλαμβάνει μεγάλο κομμάτι φροντίδας των παιδιών. Αυτός είναι εκεί τα πρωινά και χαίρομαι που τα παιδιά ξυπνούν με έναν από τους δυο μας δίπλα τους. Τα καταφέρνω λοιπόν, γιατί όλοι αυτοί μαζί με βοηθούν. Το μεγάλωμα των παιδιών μας είναι αποτέλεσμα μια ομαδικής προσπάθειας και συντονισμού. Αν μπορεί μια γυναίκα τα πρώτα χρόνια να εργάζεται και να μεγαλώνει παράλληλα τα παιδιά της χωρίς καμία βοήθεια; Εξαρτάται από τις ώρες εργασίας θα έλεγα σε πρώτη φάση. Ίσως με μια part-time εργασία να ήταν πιο ανώδυνο. Σε έκτακτα περιστατικά ή σε ειδικές συνθήκες, υπάρχει και η ‘’βοήθεια’’ από τη δουλειά, που θα με διευκολύνουν για οικογενειακούς λόγους όποτε πραγματικά το χρειαστώ. Το γεγονός επίσης, ότι μπορώ να φεύγω στην ώρα μου για να παραλάβω τον μεγάλο από το σχολείο, είναι αυτομάτως ένα άγχος λιγότερο στην καθημερινή ρουτίνα μας. Υπάρχει κατανόηση κι αυτό είναι σημαντικό.

Το πρόγραμμα ξεκινάει από πολύ νωρίς το πρωί, σχεδόν ξημέρωμα. Πριν φύγω από το σπίτι είναι σίγουρο πως θα υπάρχει φαγητό, καθαρά ρούχα και τα παιδιά θα είναι σε καλά χέρια. Σε αυτή τη φάση δεν προλαβαίνω να κάνω πράγματα για ‘μένα, έτσι όπως το έχω εγώ στο μυαλό μου σε εβδομαδιαία βάση. Οι βραδινές έξοδοι έχουν σίγουρα περιοριστεί, αλλά τουλάχιστον κρατάω ότι έχουν γίνει πιο ουσιαστικές. Από το μεσημέρι μέχρι το βράδυ θα είμαι με τα παιδιά. Είτε σε δραστηριότητες, είτε παιδική χαρά είτε απλά παιχνίδι στο σπίτι. Μαγειρέματα και καθαριότητες γίνονται εμβόλιμα, σταδιακά και γρήγορα όσα περισσότερα προλάβουμε. Αρκετές φορές αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να αντεπεξέλθεις και σε καταπίνει το ‘’πρόγραμμα’’. Οι κακές μέρες και η καθημερινή πίεση όμως, δεν χαλάνε την ουσία που είναι όμορφη για ‘μένα και αυτό που νιώθω από καρδιάς. Δύσκολες πραγματικά στιγμές θεωρώ πως είναι όσες συνδέονται με την υγεία μας και κυρίως όταν στην εξίσωση προστίθεται το νοσοκομείο. Για όλες τις υπόλοιπες στιγμές υπάρχουν άλλα επίθετα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, όπως εξουθενωτικές, όχι και τόσο ευχάριστες, χαρούμενες, ‘’μια τρέλα’’, ωραίες, τρυφερές.

Ο κοινωνικός περίγυρος και οι ‘’πιέσεις’’ του; Είμαι απλά μια μαμά, που χαίρεται κάθε φορά που το λέει και που το ακούει. Έχω καλές και κακές μέρες. Η μαμά λοιπόν που γίνομαι και εξελίσσομαι είναι κάτι προσωπικό, αποτέλεσμα δικών μου στόχων, επιλογών, καθορισμός προτεραιοτήτων και φυσικά στήριξης από το περιβάλλον μου. Ό,τι και να λέει ο κοινωνικός περίγυρος ή όποια στάνταρ και να έχει βάλει για την ‘’καλή μαμά’’, δεν με επηρεάζουν, καθώς δεν έχει την πλήρη εικόνα του δικού μου παζλ. Αυτά που κρατάω εγώ στο τέλος της μέρας είναι μια βαθιά αγάπη, τέσσερα χάδια, τέσσερα φιλιά και μια ικανοποίηση ότι ‘’μπράβο μας τα καταφέραμε και σήμερα’’».

Αγγελική Καλαμαρά

Η Αγγελική είναι ελεύθερη επαγγελματίας. Φωτογράφος. Αποτυπώνει με τη φωτογραφική μηχανή της τη στιγμή. Για στιγμές μιλήσαμε. Αποτυπωμένες στο μυαλό και στην καρδιά της. Στιγμές με την 3χρονη σήμερα κόρη της που όπως μας λέει είναι «φοβερή παρέα και μια αινιγματική προσωπικότητα». Η Αγγελική μάς εξηγεί πώς βιώνει τη μητρότητα. Από τον αποκλειστικό θηλασμό (κι όσα αυτός φέρει ως αλλαγές) μέχρι τη δουλειά που έχει κάνει με τον εαυτό της για να μπαίνουν από το ένα αυτί και να βγαίνουν από το άλλο σχόλια και απόψεις τρίτων. Μια εργαζόμενη μαμά που θέλει να θυμάσαι πως κάθε μητέρα είναι διαφορετική και λειτουργεί διαφορετικά.

«Η μητρότητα ήταν κάπως αμφιλεγόμενη μέσα μου. Απο τη μια με συγκινούσε απερίγραπτα πολύ και μου προκαλούσε δέος και θαυμασμό και από την άλλη δεν μπορούσαν καν να με φανταστώ σε ένα πλαίσιο οικογενειακό και με τον ρόλο της μαμάς. Όλο αυτό ερχόταν τελείως κόντρα με την καθημερινότητα, με τη ζωή και τη δουλειά μου. Έπαθα σοκ. Αυτή είναι η λέξη που μπορεί να περιγράψει το πώς ένιωσα όταν είδα το θετικό τεστ εγκυμοσύνης. Με ενα μεταφυσικό και ανεξήγητο τρόπο φαντάστηκα την κόρη μου, την ονειρευτηκα και ήρθε. Κι ευτυχως που ήρθε γιατί είναι φοβερή παρέα και μια αινιγματική προσωπικότητα.

«Τι είναι η μητρότητα; Ειναι δυσκολο και ευκολο μαζί. Ένας διαρκής αγώνας δρόμου».

Όσο ήταν μικρότερη την έπαιρνα παντού μαζί μου γιατί θήλαζε αποκλειστικά. Ήταν συνέχεια μαζί μου. Στο στούντιο, σε φωτογραφίσεις, σε ταξίδια. Παντού μαζί. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο να τα συνδυάσω όλα και πολλές φορές έφτασα σε όρια εξουθένωσης. Ένιωθα όμως πιο όμορφα και πιο ασφαλής να την έχω συνέχεια μαζί μου, έστω και με αυτόν τον τρόπο. Μεγαλώνοντας τα πράγματα γίνονται πιο απλά. Το πρόγραμμα είναι απαιτητικό αλλα λόγω ελεύθερου επαγγέλματος είναι πιο εύκολο να το προσαρμόσω στα μέτρα και στις ανάγκες μας. Μερικές μέρες λείπω αρκετές ώρες από το σπίτι, αλλα πάντα φροντίζω να περάσουμε ποιοτικό χρόνο μαζί όταν επιστρέψω.

Η γέννηση της μικρής συνέπεσε με τον ερχομό της COVID 19, τον Μάρτιο του 2020. Κλήθηκα να αντιμετωπίσω πολύ μεγάλες και πρωτόγνωρες αλλαγές. Τη μητρότητα και ό,τι καινούργιο έφερνε μαζί της, την κατάκτηση του θηλασμού, την αποκατάσταση από μια πολύ δύσκολη εμπειρία τοκετού την οποία έζησα μόνη μου χωρίς την παρουσία του συντρόφου μου και της οικογένειάς μου. Τον φόβο και το άγνωστο για τα απλά πράγματα της καθημερινότητας που ζούσαμε στην αρχή της πανδημίας. Παράλληλα επρεπε να προετοιμάζω το έδαφος τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά για την επιστροφή στη δουλειά. 3 μήνες αφότου είχα γεννήσει έπρεπε να επιστρέψω στη δουλειά διότι η στήριξη από το κράτος για μια μητέρα ελεύθερη επαγγελματία, είναι μηδαμινή.

Όταν γίνεσαι μητέρα βιώνεις μία από τις πιο ευάλωτες στιγμές της ζωής σου. Όλη αυτή η ευαλωτότητα μπορεί να θολώσει τα πιστεύω μας και τις πεποιθήσεις μας και να παρασυρθούμε από τις απόψεις των άλλων. Έχω αποφασίσει, μετά από σκληρή δουλειά με τον εαυτό μου, να εμπιστεύομαι το ένστικτό μου και τις ανάγκες του παιδιού μου. Έχω συνειδητά αποφασίσει να απολαμβάνω αυτή τη φοβερή σχέση με την κόρη μου κάθε μέρα.

Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε ότι κάθε μητέρα είναι διαφορετική και λειτουργεί διαφορετικά. Δεν υπάρχουν προκαθορισμένοι δρόμοι».

Νεφέλη Βιτζηλαίου

Για τη Νεφέλη Βιτζηλαίου το μικρόβιο της επικοινωνίας κρυβόταν πάντα μέσα της. Αμέσως μετά τις σπουδές της στο Μάρκετινγκ ξεκίνησε να εργάζεται σε PR agency. Πριν από 10 χρόνια περίπου προσγειώθηκε στον αεροπορικό κλάδο και στον κόσμο της AEGEAN. Είναι μέλος του τμήματος Μάρκετινγκ, και πιο συγκεκριμένα στην Digital Επικοινωνία και στα Social Media. Παράλληλα, όμως, έχει και τον ξεχωριστό ρόλο της μητέρας τον οποίο ανέλαβε για πρώτη φορά πριν δύο χρόνια. Ο συνδυασμός των ρόλων για εκείνη είναι απλός αρκεί να το θέλεις. Μιλήσαμε μαζί της για το πώς είναι να επιστρέφεις στο γραφείο μετά τη γέννηση του παιδιού σου αλλά και το πόσο έχει αλλάξει ο προσωπικός της χρόνος.

«Εργαζόμενη μητέρα σημαίνει το multitasking σε άλλο level! Οι γυναίκες από τη φύση μας μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα μαζί, και η μητρότητα απλά το ανεβάζει σε άλλο επίπεδο, ακόμη πιο απολαυστικό. Είναι απλά θέμα επιβίωσης.

Μπορεί να υπάρξει ισορροπία μεταξύ μητρότητας και καριέρας. Ένας άνθρωπος μπορεί να συνδυάζει πολλούς ρόλους αρκεί να θέλει να τους έχει. Γιατί όταν κάτι σου αρέσει το κάνεις όσο πιο καλά μπορείς. Όλοι και όλες μας μπορούμε ταυτόχρονα να είμαστε σύντροφοι, γονείς, επαγγελματίες χομπίστες, φίλοι, αδέρφια κλπ. διατηρώντας πάντα ισορροπία. Και επίσης δεν είμαι μόνη μου. Στο σπίτι οι γονείς είμαστε δύο, οπότε οι ευθύνες μοιράζονται, ενώ παράλληλα στο γραφείο δεν υπάρχει κανένα άγχος ή αγωνία για τα απρόοπτα της μητρότητας εν ώρα εργασίας (ξαφνικές ιώσεις, παιδικός σταθμός κλπ), καθώς υπάρχει πάντα full support από όλους σε τέτοια θέματα.

«H αλήθεια είναι πως, επειδή αγαπώ τη δουλειά μου και έχουμε μία τέλεια ομάδα στο marketing, μ’αρέσει να είμαι στη δουλειά μου πολύ. Δεν είναι θέμα προτίμησης. Στον κάθε χώρο κυριαρχεί ο αντίστοιχος ρόλος».

Στο γραφείο κάνω τη δουλειά μου ούσα παράλληλα μαμά, ενώ στο σπίτι είμαι η μαμά που μπορεί να χρειαστεί να απαντήσει/μιλήσει σε mail και τηλέφωνο για θέματα της δουλειάς. Δεν απεκδύομαι κανενός ρόλου.

Η επιστροφή στο γραφείο είναι όσο εύκολη σ’την κάνει η ομάδα σου. Σίγουρα η επιστροφή είναι σαν την πρώτη μέρα στο σχολείο. Αγωνία και άγχος, δηλαδή ένα ανάμικτο συναίσθημα. Αλλά οι συνάδελφοι μου που γέμισαν το γραφείο με μπαλόνια και μικρές εκπλήξεις μου την έκαναν τόσο γλυκιά και εύκολη που δάκρυσα από χαρά που γύρισα.

Σαφώς και οι προτεραιότητες αλλάζουν. Και όποια πει το ανάποδο δεν ξέρω πως το κάνει. Δεν υπάρχει ο ίδιος χρόνος ξεκάθαρα. Πλέον έχεις μαζί με τον/τη σύντροφό σου την ευθύνη ενός ανθρώπου που εξαρτάται απόλυτα από τους γονείς του. Οπότε με καλό προγραμματισμό γίνονται πράγματα αλλά όχι όλα όπως πριν, εξάλλου δεν νομίζω ότι τα θες όλα όπως πριν. Η μητρότητα εφόσον είναι μια συνειδητή απόφαση, σίγουρα και η διαφορετική προτεραιοποίηση δεν αποτελεί δυσάρεστη έκπληξη.

Αυτό που με αγχώνει στο μεγάλωμα των παιδιών είναι το αν θα μπορώ να είμαι εκεί και αν θα μπορώ να προσφέρω τα σωστά και απαραίτητα (υλικά και άυλα)».

«Η συμβουλή μου προς τις νέες μαμάδες είναι πως τίποτα δεν κρατάει για πάντα. Κάτι που φαίνεται δύσκολο σήμερα αύριο το έχεις ξεχάσει. Κρατώντας αυτό στο μυαλό σου τα ξεπερνάς όλα».

Anna Wisniewska

Η κυρία Άννα είναι μία από τις καθαρίστριες του κτιρίου που εργαζόμαστε. Κατάγεται από την Πολωνία και ζει στην Ελλάδα έχοντας αποκτήσει ιθαγένεια εδώ και 28 χρόνια. Είναι μητέρα δύο κοριτσιών ηλικίας 18 και 20. Παντρεύτηκε στα 26 της χρόνια, στα 30 έκανε το πρώτο της παιδί, στα 32 το δεύτερο και χώρισε από τον πρώην σύζυγό της όταν ήταν 42. Οι κόρες της, όπως μου τονίζει, είναι η δύναμή της για να σηκώνεται από κάθε αποτυχία. Είναι περήφανη για εκείνες καθώς πολλές φορές χρειάστηκε να αντιμετωπίσουν μόνες τους καταστάσεις και να ωριμάσουν πιο γρήγορα. Και αυτό που θέλει να μάθουν από εκείνη είναι πως όλα μπορούν να τα καταφέρουν.

«Εργαζόμενη, χωρισμένη μαμά είναι η γυναίκα η οποία διαθέτει πάρα πολύ λίγο χρόνο για τα παιδιά της γιατί πρέπει να δουλεύει πάρα πολλές ώρες προκειμένου να φέρει εις πέρας όλες τις υποχρεώσεις (λογαριασμούς, φροντιστήρια). Όλα αυτά που κανονικά μοιράζονται οι γονείς όταν στο σπίτι είναι δύο. Εγώ πρέπει να τα κάνω ως ένα άτομο. Τρέχεις, έχοντας πολύ άγχος και σκέφτεσαι παράλληλα τα παιδιά σου. Πρέπει όμως να σκεφτείς και τη δουλειά σου. Και ανεξάρτητη πάει να πει πως αποφασίζεις εσύ η ίδια για τη ζωή σου και τη ζωή των παιδιών σου.

Οι οικονομικές δυσκολίες πάντα θα σε απασχολούν και θα σε προβληματίζουν αλλά όπως είπα δουλεύω πάρα πολλές ώρες για να μπορώ να ανταπεξέλθω. Οι δυσκολίες που αντιμετώπισα στο μεγάλωμα των παιδιών μου ήταν η περίοδος της εφηβείας. Ο χρόνος για να κάτσω και να συζητήσω μαζί τους ήταν αρκετά περιορισμένος και έτσι τα στάδια που έπρεπε να περάσω δεν ήταν τόσο ευχάριστα για μένα. Από εκεί που ήταν καλά και ήσυχα παιδάκια ξαφνικά έπρεπε να αντιμετωπίσω ότι είχαν τη δική τους άποψη και γνώμη. Όταν γυρνάς 9 το βράδυ τα πράγματα είναι δύσκολα. Έχουν και τα παιδιά το δίκιο τους γιατί δεν ήμουν κοντά τους όσο θα ήθελα.

«Νομίζω πως δεν υπάρχει ισορροπία μεταξύ των δύο ρόλων, δεν θα λέμε ψέματα! Είσαι απλά ένα άτομο που δουλεύει πολλές ώρες και δεν υπάρχει αυτό που λέμε ελεύθερος χρόνος».

Όταν δεν υπάρχει ένα ακόμη άτομο για να σε βοηθήσει είτε η γιαγιά είτε ο παππούς (η οικογένειά μου είναι στην Πολωνία) τα πράγματα είναι δύσκολα. Είσαι στη δουλειά και μετά στο σπίτι και εκεί όσο μπορείς προσπαθείς να ακούσεις λίγο τα παιδιά σου και να γνωρίζεις τι συμβαίνει στη ζωή τους. Ο μόνος ελεύθερος χρόνος που μπορώ να ξοδέψω για τον εαυτό μου είναι οι Κυριακές. Θα πω, βέβαια, πως αν βάλεις στόχο να κάνεις κάτι (όπως ένα ταξίδι) θα το κάνεις.

Αυτό που με αγχώνει περισσότερο είναι η υγεία τους. Επειδή έχουμε μια μικρή τάση να μπαινοβγαίνουμε στα νοσοκομεία είναι κάτι που με ρίχνει ψυχολογικά και με στενοχωρεί. Με αγχώνει πάρα πολύ. Αυτό, και να μην μπλέξουν με κακές παρέες.

Από τη δική μου εμπειρία η συμβουλή που θα έδινα είναι η εξής. Τα παιδιά για να μεγαλώσουν σωστά θέλουν χρόνο. Θέλουν να είμαστε κοντά τους, θέλουν να συζητάνε. Ακόμη και όταν δεν θέλουν να μιλήσουν για τον οποιοδήποτε λόγο θέλουν να νιώθουν την παρουσία μας. Εγώ, δηλαδή, όταν βλέπω τα παιδιά μου να είναι θυμωμένα ή στενοχωρημένα προσπαθώ με μικρές κινήσεις (από το πιο απλό να τους ετοιμάσω ένα χυμό) να τους δείξω ότι είμαι εκεί».

«Να καταλάβουν πως υπάρχει αυτή η μαμά και όταν τους περάσει ο θυμός να έρθουν να ζητήσουν βοήθεια. Οπότε η συμβουλή μου είναι, χρόνος με τα παιδιά και αγάπη».

Αλεξάνδρα Αυγερινού

Η διευθύντρια Επικοινωνίας των εκδόσεων Διόπτρα είναι μητέρα 4 παιδιών. Για την ακρίβεια, διδύμων επί δύο. Έγινε μητέρα πρώτη φορά στα 36 της χρόνια και 5 χρόνια αργότερα, απέκτησε 2 ακόμα μωρά. Γεννήθηκε στην Αθήνα και μεγάλωσε στην Κέρκυρα. Σπούδασε στην Αγγλία και στην Ιταλία. Μετά από 14 χρόνια στο εξωτερικό επέστρεψε στην Αθήνα και τα τελευταία 12 εργάζεται στη Διόπτρα. Το όνειρό της είναι μια μέρα να ζει σε ένα σπίτι απ’ όπου θα μπορεί να ακούει και να μυρίζει τη θάλασσα.

«Πάντα μου άρεσαν τα παιδιά και με φανταζόμουν με τουλάχιστον 3. Νιώθω ευλογημένη που ήρθαν στη ζωή μας 4. Η ζωή με 4 παιδιά και δη δίδυμα, είναι μια μεγάλη και ατελείωτη εξίσωση, για μια ζωή. Έχω να διαχειριστώ 4 διαφορετικές προσωπικότητες με όλες τις όμορφες και δύσκολες στιγμές. Είναι στιγμές που δεν ακούω καν τη σκέψη μου ή δεν μπορώ να ολοκληρώσω μια κουβέντα, γιατί μιλάνε ή θέλουν κάτι και τα 4 ταυτόχρονα!

Χρειάζεται ασύλληπτη οργάνωση των προγραμμάτων τους, από το διάβασμά τους, τις εξωσχολικές τους δραστηριότητες και τα παιχνίδια (με διεκδικούν και τα 4 εννοείται) μέχρι το φαγητό τους. Είμαστε ένα μικρό εστιατόριο… Ευτυχώς μου αρέσει να μαγειρεύω. Το θετικό είναι ότι παίζουν πολύ καλά όλα μαζί και σπάνια τσακώνονται.

Έχω πάρα πολλές τύψεις, όπως σχεδόν όλες οι μαμάδες, και πολλές φορές αισθάνομαι ότι δεν κάνω τίποτα σωστά. Προσπαθώ κάθε μέρα να βρίσκω ισορροπίες και να γίνομαι καλύτερη. Τα βιβλία οικογενειακής φροντίδας με βοηθούν σε πολλές περιπτώσεις, καθώς η μητρότητα είναι ένα συνεχές μάθημα ζωής. Πολλές φορές έχω αντιμετωπίσει καταστάσεις πολύ έντονου στρες. Τη δουλειά μου την άφησα για 6 μήνες μετά τις 2 γέννες και κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας.

Λατρεύω αυτό που κάνω και θα μου ήταν δύσκολο να είμαι συνέχεια σπίτι. Νιώθω πιο ευτυχισμένη όταν κάνω πράγματα κι όταν πετυχαίνω κι έτσι τον χρόνο που είμαι μαζί τους, που προσπαθώ να είναι αρκετός, είμαι σε καλή διάθεση. Και νομίζω ότι τους δίνω ένα παράδειγμα για το πώς να διεκδικούν αυτό που θέλουν στη ζωή τους. Ίσως να ήταν καλύτερα αν ήμουν όλη την ώρα μαζί τους, αλλά ξέρω ότι δεν είμαι φτιαγμένη για να είμαι έτσι.

«Ειλικρινά θαυμάζω όσες επιλέγουν να μένουν σπίτι και να μην εργάζονται, γιατί έχουν βρει τον τρόπο να είναι χαρούμενες και κοντά στα παιδιά τους πολύ περισσότερες ώρες από ό,τι μια εργαζόμενη μητέρα».

Όλες οι μαμάδες, ανεξαρτήτως πόσα παιδιά έχουν, αντιμετωπίζουν τύψεις, έλλειψη χρόνου, αποχή από πράγματα που έκαναν παλιά και θα ήθελαν να κάνουν. Αυτό που λέω είναι ότι όλες κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε και μέσα από αυτή τη μοναδική εμπειρία γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι και γνωρίζουμε καλύτερα τον εαυτό μας. Γιατί υπάρχουν πολλές κρυμμένες γωνιές μέσα μας που δεν θα τις ανακαλύπταμε αν δεν είχαμε παιδιά.

Ζορίστηκα πολύ κατά τη διάρκεια του θηλασμού, αλλά κυρίως στην πρώτη καραντίνα τον Απρίλιο του 2020. Με τον θηλασμό είχα αυτή την τέλεια εικόνα στο μυαλό μου ότι είναι το πιο εύκολο και φυσικό πράγμα στον κόσμο… Έλα όμως που δεν ήταν! Με συμβουλές από εξειδικευμένες μαίες θηλασμού αλλά και τη στήριξη του συζύγου μου τα κατάφερα, αν και ζορίστηκα πολύ. Στην καραντίνα ήταν μια τρέλα με δυο μωρά και δυο νήπια, αλλά είμαι τρομερά ευγνώμων, καθώς πέρασα πάρα πολύ χρόνο με τα παιδιά μου και ήταν σε τόσο τρυφερή ηλικία, που θεωρώ ότι πέρασαν πάρα πολύ ωραία. Γελούσαμε, τραγουδούσαμε και έχω πολλά βίντεο να τους δείχνω όταν μεγαλώσουν για το πώς ήταν να είμαστε 6 άτομα όλη μέρα στο σπίτι για μήνες.

Η μητρότητα είναι μια βαθιά ψυχοθεραπεία. Ανακαλύπτεις πράγματα για σένα που δεν φανταζόσουν. Η δύναμή σου πολλαπλασιάζεται, οι αντοχές σου φαίνονται ανεξάντλητες, κι όμως λυγίζεις. Αλλά την ώρα που συμβαίνει αυτό κοιτάζεις τα πλάσματα που έχεις φέρει εσύ η ίδια στον κόσμο κι επιστρέφουν όλα στη θέση τους. Και σηκώνεσαι και τα δάκρυα της απόγνωσης γίνονται δάκρυα χαράς για τη ζωή».

Νίνα Μποσταντζόγλου

Η μαμά της 4χρονης Ιωάννας είναι πνευμονολόγος- εντατικολόγος στο Σωτηρία. Αυτές οι λέξεις- κλειδιά, συνειρμικά στην όχι και τόσο μακρινή εποχή της πανδημίας του κορονοϊού. Η Νίνα, όπως και ο σύζυγός της, ως γιατροί εργαζόμενοι σε δημόσια νοσοκομεία- Covid, βρέθηκαν στην 1η γραμμή. Βίωσαν βαριά ωράρια, αλλεπάλληλες εξαντλητικές εφημερίες, έντονη συναισθηματική φόρτιση και πολύ, πολύ άγχος τόσο στο σπίτι, όσο και στον επιβαρυμένο χώρο εργασίας τους. Η κόρη τους τότε δεν ήταν ούτε ενάμιση ετών.

«Η ζωή μας την εποχή της σκληρής πανδημίας αποδιοργανώθηκε. Κόστισε πολύ και στους 3 μας αυτή η κατάσταση. Εγώ και ο άντρας μου κάναμε εναλλάξ βάρδιες, οπότε αυτό συνεπάγεται ένα εκτεταμένο ωράριο. Γυρνούσαμε από τη δουλειά και δεν ξεκουραζόμασταν ποτέ. Είχαμε πληρωμένη βοήθεια, μια εξαιρετική γυναίκα που έβαλε πλάτη. Ερχόταν τις αργίες και τα βράδια που είχαμε εφημερία. Είχαμε επιπλέον βοήθεια από το οικογενειακό περιβάλλον, τη μαμά μου. Θυμάμαι να μένω 48 ώρες άυπνη για να προλάβω να δω και το παιδί, δεν ηθελα να της στερώ την παρουσία μου. Τα ωράριά μας εξακολουθούν να είναι εξαντλητικά παρόλο που η πανδημία πέρασε.

Η μητρότητα ήταν πολύ συνειδητή επιλογή για μένα. Ήθελα να κάνω ένα παιδάκι. Υπήρχε πάντα μέσα μου η επιθυμία και όταν ωρίμασαν οι συνθήκες και κυρίως εγώ, ήμουν τυχερή και ήρθε γρήγορα. 

Δεν ξέρω αν είναι ηρωικό να είσαι μητέρα. Εμένα μου φαίνεται σαν αγώνας ταχύτητας, ένας μαραθώνιος χωρίς γραμμή τερματισμού. Δεν γνωρίζω κάποια εργαζόμενη μητέρα που να μην έχει τύψεις επειδή δεν πρόλαβε το ένα ή το άλλο ή γιατί δεν είναι πολύ καλή σε όλα.  

Αφού γέννησα, γύρισα στη δουλειά στους 6 μήνες γιατί δεν ήμουν ακόμα διορισμένη στο Δημόσιο, εργαζόμουν υπό καθεστώς εξειδικευόμενης γιατρού. Αν ήμουν μόνιμη, θα μπορούσα να λείψω για έναν χρόνο, αλλά είχα ακόμα ιδιωτική σχέση. Μάζεψα άδειες του παρελθόντος και του μέλλοντος και μαζεύτηκαν μέρες. Οι 6 μήνες είναι πολύ νωρίς για να επιστρέψεις στην εργασία σου, ενδεχομένως να μην έχεις προλάβει να αποθηλάσεις. 

Ως εργαζόμενη μητέρα με ένα παιδί στην Ελλάδα του 2023, θεωρώ ότι ανήκω πλέον στον μέσο όρο. Πολλές γυναίκες ενδεχομένως θα ήθελαν να έχουν και 2 και 3 παιδιά, αλλά λόγω των ωραρίων εργασίας τους, της ελλιπούς πρόνοιας και αυτής της επιβαρυντικής νοοτροπίας, σύμφωνα με την οποία στο σπίτι πρέπει να είσαι λες και δεν δουλεύεις και στη δουλειά σαν να μην έχεις παιδιά, μένουν στο ένα.

Ειδικότερα, αν είσαι γιατρός, δεν μπορείς να λείψεις από τη δουλειά, κι αν χρειαστεί, θα το κάνεις σε βάρος των υπολοίπων. Δεν υπάρχει το απαραίτητο προσωπικό ώστε οι άδειες να καλύπτονται μη επιβαρυντικά. Όλα γίνονται με εμπόδια και ο καταμερισμός της δουλειάς πέφτει σε ελάχιστα χέρια.

Το να φροντίζεις το παιδί ή το σπίτι είναι μία δουλειά από μόνη της, ένα δεύτερο 8ωρο το οποίο επιφορτίζονται κυρίως οι γυναίκες.

Αν υπάρχει άγχος όταν αρρωσταίνει το παιδί; Είναι ένα μόνιμο στρες, ζούμε με αυτό γιατί θα πρέπει να βρούμε ποιος θα μείνει μαζί της. Αν δεν υπάρχει η πολυτέλεια να πληρώνεις μια μόνιμη βοήθεια στο σπίτι, το άγχος είναι αναπόφευκτο. Η ευκαιριακή, έξτρα βοήθεια επί πληρωμή δεν είναι δεδομένη, από τη στιγμή που δεν χορηγείται από κρατικές δομές στη χώρα μας. Οι γιαγιάδες, αν υπάρχουν, καλούνται να καλύψουν το κενό της Πολιτείας. Το καλοκαίρι που κλείνει ο παιδικός σταθμός και προφανώς δεν μπορούμε να πάρουμε συνεχόμενες εβδομάδες άδειας, το ποιος θα κρατήσει τη μικρή, είναι μεγάλο ζήτημα.

Αν έχω σκεφτεί να θυσιάσω τη δουλειά μου; όχι, γιατί ήταν επιλογή μου πριν έρθει το παιδί. Μου αρέσει το νοσοκομείο, από πάντα εκεί ήθελα να βρίσκομαι. Αλλά ναι, καμιά φορά σκέφτομαι να το εγκαταλείψω. Αλλά και πάλι, δεν είμαι σίγουρη ότι σε ένα ιδιωτικό ιατρείο δεν θα έχω εκτεταμένο ωράριο. Αυτό που θα ήθελα ιδανικά είναι να υπάρχει πρόβλεψη, ώστε όσοι εργάζονται στο δημόσιο σύστημα υγείας να μην είναι τόσο δύσκολο να είναι σωστοί και στο σπίτι τους, πέρα από τη δουλειά τους. 

Υπάρχει κρατική ανεπάρκεια στην Ελλάδα. Ως ένα βαθμό δικαιολογούμε αυτές τις ελλείψεις αποδίδοντάς τις στο “ταμπεραμέντο των λαών” κι αυτό είναι λάθος. Από τη μία σε μαστιγώνουν γιατί έκανες ένα παιδί, σα να ευθύνεσαι για την υπογεννητικότητα και από την αλλή δεν κάνουν τίποτα για να διευκολύνουν όσους επιθυμούν να κάνουν παιδιά. 

Ως γιατροί του ΕΣΥ, το ισοζύγιο της ικανοποίησης που παίρνουμε από τη δουλειά μας σε σχέση με τις θυσίες που υποβαλλόμαστε είναι αρνητικό.

Η κόρη μου θα ήθελα να ακολουθήσει ό,τι επάγγελμα επιθυμεί στη ζωή της, αρκεί να έχει ελευθερία χρόνου και χώρου.