Μιλήσαμε με την Isabel Coixet και τις πρωταγωνίστριες του “Elisa Y Marcela” για τη δύναμη της αγάπης

 

«Ποια είναι η λύση στο πρόβλημα; Πρώτα από όλα μπορείς να ξεκινήσεις με το να σεβαστείς τον σκηνοθέτη, την ταινία και με το να πιστέψεις ότι όταν εγώ, το Netflix και η εταιρεία διανομής στην Ισπανία λέμε ότι η ταινία θα βγει στις αίθουσες θα γίνει. Και αυτό ήταν κάτι που εγώ υπέγραψα πριν καν ξεκινήσω τα γυρίσματα της. Το 50% των ταινιών στις Κάννες και το Βερολίνο δε θα βγουν ποτέ στις αίθουσες. Τη λύση την ξέρεις. Είναι να κάτσεις να δεις τις ταινίες και να διαλέξεις ποιες θες να παιχτούν στον κινηματογράφο σου. Αν οι ταινίες είναι καλές, ο κόσμος θα έρθει να τις δει. Εγώ είδα το “Roma” στο Netflix και μετά πήγα και το είδα ξανά στον κινηματογράφο. Και ξαναπήγα στον κινηματογράφο γιατί ήταν πολύ όμορφο. Για εμένα αυτές οι δύο εμπειρίες είναι συμπληρωματικές. Ας μην είμαστε υποκριτές και λέμε ότι όλα τα φιλμ είναι για τις κινηματογραφικές αίθουσες. Οι ταινίες θα πεθάνουν όταν το κοινό πει “δεν θα ξαναδούμε ποτέ ταινία”. Τότε εγώ και εσείς θα μείνουμε άνεργοι», λέει η Isabel Coixet για τις διαμαρτυρίες και με έναν μαγικό τρόπο έχει περάσει από τον θυμό, στο κοριτσίστικο γέλιο της που αλαφραίνει όλο το δωμάτιο.

Britta Pedersen/dpa via AP

Πέρα και πάνω από όλα αυτά εξάλλου, η ταινία “Elisa Y Marcela” δεν είναι μια ταινία που θα έπρεπε να εμπνέει διαμαρτυρίες, είναι μια ταινία που θα έπρεπε να εμπνεύσει τους ανθρώπους να διεκδικούν την ελευθερία να ζουν τη ζωή τους όπως και κυρίως με όποιον θέλουν στο πλευρό τους. Βασισμένη στην αληθινή ιστορία δύο γυναικών που αγαπήθηκαν βαθιά στην Ισπανία στις αρχές του 20ου αιώνα, η ασπρόμαυρη ταινία μας ταξιδεύει με την πιο τρυφερή διάθεση στον θαρραλέο και συνάμα αφελή τρόπο που διάλεξαν να ζήσουν και να παρακάμψουν τις κοινωνικές επιταγές της εποχής τους. Η Elisa μεταμφιέστηκε σε άντρα και κατάφερε να παντρευτεί την Marcela και οι δυο τους απέφυγαν το λιντσάρισμα, κατέληξαν στη φυλακή και από εκεί διέφυγαν για πάντα μακριά από την χώρα τους. «Άξιζε;» θα ρωτήσει κάποια στιγμή η κόρη που η Marcela απαρνήθηκε για να ζήσει ελεύθερη τον έρωτά της με την Elisa. Κι αν απάντηση δεν πάρεις με λόγια, η μαγική εικόνα της ταινίας σε πείθει ότι το δικαίωμα στην αγάπη αξίζει πάντα. Όπως αξίζει να ταξιδεύουν όσο πιο μακριά γίνεται, έστω και χωρίς βραβεία στις αποσκευές τους –τουλάχιστον όχι από τη Berlinale– τέτοιες ταινίες φτιαγμένες από γυναίκες δημιουργούς (εκτός από την σκηνοθέτιδα στην ταινία συμμετείχε ένας μεγάλος αριθμός γυναικών καλλιτεχνών και επαγγελματιών του χώρου του κινηματογράφου). Για όλα αυτά μιλήσαμε με την Isabel Coixet, και τις κινηματογραφικές “Elisa” και “Marcela” που η χάρη και η ζωντάνια τους ταίριαζε απόλυτα με την ορμή των γυναικών που υποδύθηκαν.

Netflix

«Ρώτησα την Isabel “Να διαβάσω το βιβλίο για την ιστορία τους;” και μου είπε “Όχι” αλλά η Natalia το έκανε» απαντά η Greta Fernandez για την αληθινή ιστορία των δύο γυναικών που ανακάλυψε μέσα από το σενάριο και δείχνει γελώντας τη ντροπαλή Natalia De Molina σαν να έκανε σκανταλιά. «Το έκανα γιατί ήξερα για το project από το 2016, όταν γνώρισα την Isabel, και τελικά η ταινία γυρίστηκε το 2019, οπότε είχα πολύ χρόνο να το διαβάσω. Κατάλαβα μετά από τόση έρευνα που έκανα ότι οι περισσότερες πληροφορίες για εκείνες ήταν στην πραγματικότητα ψευδείς. Ό,τι δεν με οδηγούσαν πουθενά. Υπήρχαν λίγες πληροφορίες για το ποιες ήταν. Μπορούσες να μάθεις πότε παντρεύτηκαν, πότε μπήκαν φυλακή, πότε γέννησε η Marcela, πότε διέφυγαν στην Αργεντινή. Αλλά για το ποια ήταν η προσωπικότητά τους οι πληροφορίες ήταν ψευδείς. Οπότε όταν πήρε το πράσινο φως το σενάριο βασίστηκα σε αυτό και στην οπτική της Isabel πάνω στην ιστορία. Επίσης βασίστηκα στην Gretta, την επαφή μας και την σύνδεσή μας και συνέχισα από εκεί», δικαιολογείται η Natalia.

«Είχαμε μόνο 4 εβδομάδες να κάνουμε τα γυρίσματα. Με τη Greta γνωριστήκαμε μία εβδομάδα νωρίτερα. Οπότε από την αρχή είμαστε οι τρεις μας, εγώ, η Greta και η Isabel, και είμασταν συντονισμένες. Κάναμε ομαδική δουλειά, και κάναμε ότι καλύτερο μπορούσαμε για την ταινία και την μνήμη αυτών των γυναικών» προσθέτει και δεν μπορεί κανείς παρά να αναρωτηθεί δύο γυναίκες που ζουν στην σύγχρονη Ευρώπη πόσο μπορούν να ταυτιστούν με δύο γυναίκες που έπρεπε να καταφύγουν σε ακραία μέσα απλώς για να καταφέρουν να ζήσουν μαζί. «Σε μερικά πράγματα νομίζω ότι μοιάζουμε. Αλλά δεν ξέρω αν θα είχα τόση δύναμη να συνεχίζω να παλεύω. Το θαυμάζω πολύ αυτό στη Marcela. Πιστεύω ότι αν θέλεις κάτι τόσο πολύ όσο εκείνη θέλει την Elisa ίσως βρίσκεις τη δύναμη. Είναι όμορφο να βλέπεις το πώς  η Marcela ενώ στην αρχή δείχνει ντροπαλή και εύθραυστη, βρίσκει ποιος ξέρει από που τόση δύναμη να φτάσει τόσο μακριά για αυτή την ιστορία αγάπης», σημείωνει η Greta.

 

Η Natalia από την άλλη θα πει: «Συνδέομαι πολύ με την ιστορία και την δύναμη των γυναικών. Έχουμε πολύ δύναμη μέσα μας για να παλεύουμε πάντα με αφετηρία την αγάπη και για να δημιουργήσουμε κάτι, όχι για να καταστρέψουμε και είναι φανταστικό αυτό. Το βλέπω αυτό στην Elisa. Είμαι πολύ πιο ντροπαλή από εκείνη αλλά μου αρέσει να παίζω χαρακτήρες που δεν μου μοιάζουν καθόλου. Η πρόκληση του να μπω στο μυαλό της και το σώμα της και να βρω αυτή την δύναμη ήταν μια πολύ ωραία εμπειρία».

«Ήταν πολύ άτυχες πραγματικά. Αλλά δεν ξέρω αν ήταν αφελείς» σχολιάζει η Greta για τις ηρωίδες. «Όταν η Elisa ντύνεται άνδρας, νομίζω ότι δεν σκέφτονταν ότι ο κόσμος δεν θα τις πιστέψει, ήταν απλά συγκεντρωμένες στο να πάρουν αυτό που θέλουν. Δεν σκέφτονταν τις συνέπειες. Υπήρχαν, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία».

«Η αγάπη δεν γνωρίζει σύνορα. Είναι το ίδιο όταν αγαπάς έναν άνδρα και οτα αγαπάς μια γυναίκα»

Netflix

Έτσι απαντά η Natalia στο αν ένιωσε διαφορετικά υποδυόμενη μία λεσβία ηρωίδα. «Για εμένα ήταν διαφορετική αίσθηση όταν η Natalia έπαιζε ως γυναίκα και όταν έπαιζε μεταμφιεσμένη σε άνδρα. Μου άρεσε περισσότερο ως γυναίκα. Δηλαδή στην Marcela άρεσε περισσότερο, όχι σε εμένα προσωπικά. Γιατί την ερωτεύτηκε ως γυναίκα και όταν έκοψε τα μαλλιά της και έπαιζε αρρενωπά ήταν διαφορετικό. Αυτό είναι το θλιβερό, ότι έπρεπε να προσπαθήσει να είναι κάποιος άλλος», θα διαφωνήσει η Greta. Η Natalia ήταν εκείνη που μεταμορφώθηκε σε άντρα για ένα μέρος της ταινίας, εκείνη που υποδύθηκε την Elisa που έγινε Mario. «Αν ήταν δύσκολο; Όχι, γιατί αυτό που οδηγεί την Elisa να μεταμφιεστεί σε άνδρα δεν είναι ότι θέλει να γίνει κάτι άλλο, είναι η απόγνωση του να μην χάσει τον άνθρωπο που αγαπάει. Μεταμφιέζεται σε Mario αλλά το αντιμετωπίζει περισσότερο σαν κοστούμι αυτό. Δεν είναι ότι αισθάνεται ότι είναι κάποιος άλλος και στην πραγματικότητα ακριβώς αυτό συνέβη, όταν ο Mario έφτασε στην Galicia σε δύο ημέρες όλοι ήξεραν ότι είναι η Elisa ντυμένη άντρας. Όταν φόρεσα τα ρούχα του ήταν εύκολο για εμένα το μυαλό μου ήταν ήδη εκεί».

Τις ρωτάω αν πιστεύουν ότι ακόμα και τώρα είναι πιο δύσκολο για τις γυναίκες να ζήσουν τη ζωή τους ελεύθερα. «Είναι ακόμα πρόβλημα. Σίγουρα τα πράγματα καλυτέρευσαν αλλά είμαστε ακόμα μακριά. Δεν ξέρω, αλλά παίζοντας σε αυτή την ταινία συνέπασχα με αυτές τις γυναίκες. Το να συμπάσχεις είναι ο πιο αγνός τρόπος να καταλάβεις τον άλλο γιατί είναι σαν να μπαίνεις στο πετσί του και εύχομαι όλοι να μπορούσαν να γίνουν ηθοποιοί για λίγα λεπτά, γιατί όταν το κάνεις αυτό όταν μπαίνεις στο πετσί του άλλου αλλάζει η οπτική σου λίγο απέναντι στα πράγματα. Είναι χαζό που αυτό είναι ακόμα πρόβλημα», θα μου απαντήσει η Gretta.

«Η σεξουαλικότητα και ο αισθησιασμός παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ταινία γιατί αυτό είναι το πρόβλημα που έχουν οι άνθρωποι με τα ομόφυλα ζευγάρια. Ανησυχούν για κάτι που γίνεται πίσω από κλειστές πόρτες».

 Netflix

«Και πιστεύω ότι ήταν διαφορετικό που μας σκηνοθέτησε γυναίκα γιατί υπάρχουν πολλές ταινίες με λεσβιακό θέμα που σκηνοθετήθηκαν και ειπώθηκαν με ανδρική οπτική. Νιώθεις την θηλυκή οπτική στην ταινία και επίσης στα γυρίσματα όταν η Isabel ήταν πίσω από την κάμερα παρόλο που ήταν πολύ κοντά μας δεν ένιωσα ποτέ να μας κοιτά περίεργα. Και από την άλλη είναι διαφορετικό γιατί το να λέει μια γυναίκα μια ιστορία που έχει να κάνει με την σεξουαλικότητα και τον αισθησιασμό γιατί οι γυναίκες αντιλαμβανόμαστε διαφορετικά το σεξ. Στους άνδρες συχνά βλέπεις ότι όλη τους η ανησυχία έχει να κάνει με το τέλος της πράξης αλλά για εμάς έχει να κάνει με το όλον και την εξέλιξη της», λέει κλείνοντας η Natalia και το λόγο παίρνει η «μαέστρος» της ταινίας, η Isabel Coixet.

«Το να διαγωνίζομαι είναι το κομμάτι που δεν μου αρέσει» μας λέει με το καλημέρα σας ενώ έχει φτιάξει τον καφέ της. Φιλική, προσιτή και έξυπνη η δημιουργός των ταινιών Ζωή χωρις εμένα, The Bookshop και The secret life of words θα εξηγήσει: «Στα φεστιβάλ υπάρχει άγχος, οι κριτικοί πάνε από ταινία σε ταινία, οι δημοσιογράφοι επίσης, δεν είναι αυτός τρόπος να βλέπεις τις ταινίες». Η ίδια χαίρεται όμως που συμμετέχει σε ένα φεστιβάλ γεμάτο με γυναίκες σκηνοθέτιδες. «Το να είμαι με τα τρία αγαπημένα μου άτομα στον κόσμο είναι  τέλειο. Λατρεύω τη δουλειά της Lone Scherfigκαι όποτε βλέπω την Agnesca Holland μου λέει κάτι σοφό και η Agnes Varda είναι θεά», σημειώνει και διηγείται πώς έμαθε για την ιστορία της Elisa και της Marcela.

 

«Δέκα χρόνια πριν ήμουν στην Γαλικία όπου έκανα μια εγκατάσταση σε μία φυλακή στην La Coruna και γνώρισα έναν καθηγητή από το Πανεπιστήμιο της La Coruna, κάνει σπουδές φύλου και μου είπε οτι ερευνούσε την ιστορία της Elisa και της Marcela, είχε γράψει και ένα βιβλίο για εκείνες και πήγαμε να δούμε το μικρό χωριό όπου έμεναν και όταν γύρισα στη Βαρκελώνη είπα “Πρέπει να κάνω αυτή την ταινία”».

«Και ηλιθιωδώς πίστευα ότι θα ήταν κάτι εύκολο. Πήρε πολλά χρόνια, αλλά εντάξει συμβαίνουν αναβολές στις ταινίες. Είναι σύνηθες. Δεν παραπονιέμαι έκανα άλλες ταινίες όλο αυτό το διάστημα, αλλά ήξερα ότι πρέπει να την κάνω κι αυτή. Και την έκανα», λέει.

Μια ταινία ασπρόμαυρη με ελάχιστο soundtrack γραμμένο από γυναίκα και διευθύντρια φωτογραφίας γυναίκα και την ίδια καθισμένη πίσω από την κάμερα. «Η πρώτη γραμμή του σεναρίου έγραφε: “Αυτή η ταινία είναι ασπρόμαυρη”. Είχα  πολλές φωτογραφίες που είχα τραβήξει στην Γαλικία. Είχα σπίτια, είχα τα φύκια, είχα χιόνι, πάντα την έβλεπα ασπρόμαυρη, ποτέ δεν σκέφτηκα να την κάνω έγχρωμη. Υπάρχει μια ομορφιά στο ασπρόμαυρο, πηγαίνεις στην ουσία του σινεμά στο φως και τη σκιά και αγαπώ να γυρίζω ασπρόμαυρες ταινίες. Δεν είδα ποτέ την ταινία ούτε από το σκόπευτρο της κάμερας ούτε στα μόνιτορ πουθενά με χρώμα» σχολιάζει και μιλώντας για την μουσική της ταινίας αποκάλυψε πώς ήταν το πρώτο soundtrack που υπογράφει η Sofia Oriana Infante. «Το κορίτσι είναι από τη Γαλικία και δεν την ήξερα. Είναι ένα πολύ ξεχωριστό πλάσμα, ήρθε σε επαφή μαζί μου και μου είπε: “Είμαι από εκεί, πρέπει να δουλέψω σε αυτήν την ταινία, είμαι συνθέτης, άσε με να δοκιμάσω” κι εγώ σκέφτηκα “Ωχ, είναι μία από αυτούς τους τύπους…” αλλά ήταν θαυμάσια».

Γιατί τόσες γυναίκες; Ήταν τυχαίο ή απόφαση συνειδητή; «Σκέφτηκα πολύ εγωιστικά ότι θέλω να έχω ένα πολύ ήσυχο πλατό, ένα πολύ ήσυχο συνεργείο και να δημιουργήσω ένα ασφαλές περιβάλλον για τη Natalia και τη Gretta. Γιατί έπρεπε να είναι γυμνές και αυτά τα πράγματα μπορούν είτε να πάνε καλά είτε να πάνε χάλια. Ήθελα να νιώθουν ελεύθερες και προστατευμένες. Επίσης η Jennifer Cox που είναι η πρώτη της δουλειά ως διευθύντρια φωτογραφίας την ήξερα ήδη είχα κάνει την παραγωγή σε μια μικρού μήκους ταινία της και τη λατρεύω είναι πολύ νέα και πολύ ταλαντούχα και κάνει καταπληκτική δουλειά», θα απαντήσει.

Britta Pedersen/dpa via AP

«Τι με τράβηξε να το κάνω; Ήταν η ιστορία και τα κενά της, γιατί δεν ξέρουμε ακριβώς τι έγινε, πότε ακριβώς το αποφάσισαν, γι’ αυτό πάντα λέω ότι είναι μια ταινία εμπνευσμένη από εκείνες όχι ακριβώς βασισμένη σε αυτές».

«Ξέρω πότε έφυγαν από τη Γαλικία, πότε έφτασαν στο Πόρτο, πότε έφυγαν στην Αργεντινή αλλά δεν ξέρουμε πώς ακριβώς δραπέτευσαν. Οπότε σκέφτηκα ότι είναι διασκεδαστικό να φανταστώ πράγματα για να γεφυρώσω τα κενά αυτής της ιστορίας. Και μερικές φορές πρέπει να πω μια ιστορία σε συναρπάζει χωρίς να ξέρεις γιατί. Ποτέ δεν ξέρω ακριβώς τι είναι αλλά ξέρω ότι πρέπει να το κάνω», θα εξηγήσει για την έμπνευσή της ενώ επιστρέφοντας στο σήμερα από το 1901, θα μας πει ότι οι δύο αυτές γυναίκες μόλις τώρα αρχίζουν να αναγνωρίζονται. «Ήταν κάτι μυστικό. Πέντε χρόνια πριν έκαναν και μία έκθεση, αλλά ακόμα και τώρα νομίζω ότι δεν ξέρουν πολλοί την ιστορία τους. Πέρσι, όταν κάναμε τα γυρίσματα ονόμασαν έναν δρόμο προς τιμήν τους, και τώρα έχει γίνει μια αίτηση που την υπέγραψα, για να τους αφιερώσουν και μία πλατεία. Δεν πιστεύω ότι έχει να κάνει με εμένα αυτό, αλλά με το γεγονός ότι η ΛΟΑΤ κοινότητα παλεύει για όλα αυτά».

Britta Pedersen/dpa via AP

Όσο για την σεξουαλικότητα που τοσο μεγάλο ρολο παίζει στην ταινία εκείνη εξηγεί για τις σκηνές σεξ της ταινίας. «Ήθελα οι σκηνές να είναι όμορφες φυσικά, γιατί έτσι μου αρέσει, και να είναι διασκεδαστικές και τρυφερές, και να δίνουν την αίσθηση ότι το σεξ είναι για εκείνες μια πύλη σε μια άλλη διάσταση του κόσμου όπου ζουν για εκείνες. Είναι ο μόνος ελεύθερος χώρος που έχουν στο περιβάλλον που ζουν. Και ήθελα να μοιάζουν ευτυχισμένες και πλήρεις και σέξι». Σε μία από αυτές έλαβε μέρος και ένα χταπόδι, πράγμα που της ζητήθηκε να σχολιάσει.

«Εμπνέομαι πολύ από τους πίνακες του Κατσουσίκα Χοκουσάι και την Ιαπωνική τέχνη εκείνης της περιόδου, αλλά επίσης το χταπόδι ειναι μέρος της κουλτούρας της Γαλικίας, το τρώνε σχεδόν καθημερινά. Και ξέρεις καμιά φορά φέρνεις στο κρεβάτι σου πράγματα που βάζεις και στο πιάτο σου. Σκέφτηκα ότι θα δείξει πώς έπαιζαν με πράγματα που είχαν στην καθημερινότητα τους. Οι άνθρωποι το κάνουν αυτό έτσι; Το ξέρω ότι το κάνουν», λέει και γελάει. Και όταν τη ρωτούν για το αν ερεύνησε το πώς ήταν το σεξ και η οπτική των ανθρώπων πάνω σε αυτό την εποχή στην οποία τοποθετείται η ταινία απάντησε αφοπλιστικά.

«Οι γυναίκες και οι άνδες κοιμούνται μεταξύ τους από την αρχή του χρόνου. Δεν ξέρω ποια ήταν η οπτική εκείνη την εποχή αλλά μία γυναίκα με την οποία δούλεψα μου έφερε ένα νυχτικό που φορούσαν στην Galicia στις αρχές του αιώνα που ήταν μακρύ και είχε μια τρύπα στα γεννητικά όργανα και έλεγα εντάξει το φορούσαν αλλά δεν μπορεί κάποιοι άνθρωποι θα κοιμούνταν γυμνοί. Ειδικά το καλοκαίρι. Νομίζω ότι έχει να κάνει με την οικειότητα. Για εμένα είναι σημαντικό στις ταινίες μου να δέιχνω τις στιγμές οικειότητας των ανθρώπων καθώς κοιμούνται, διαβάζουν, υπάρχουν ή απλά κάνουν σεξ. Ο Άκι Καουρισμάκι λέει ότι “Αυτό που μου αρέσει είναι να έχω δύο χαρακτήρες και έναν τοίχο. Ίσως έναν χαρακτήρα. Ίσως απλά τον τοίχο”. Εγώ είμαι ευχαριστημένη με τους δύο χαρακτήρες. Ο τοίχος μου είναι αδιάφορος».

Κεντρική φωτογραφία: Netflix