Αναστασία Γιάμαλη: «Κανείς δεν θα με θεωρούσε “γλωσσού” αν ήμουν άντρας. Θα έλεγαν “να ένας καλός δημοσιογράφος”»
- 17 ΙΟΥΝ 2024
Με την Αναστασία Γιάμαλη είμαστε γειτόνισσες. Όχι μόνο κυριολεκτικά, αφού το σπίτι της απέχει 500 μέτρα από το δικό μου- αλλά και με μία ουσιαστική μεταφορική έννοια. Γειτνιάζουμε σε επίπεδο ιδεών και «συνυπάρχουμε» σε αντιλήψεις. Χωράμε στα ίδια όνειρα για έναν κόσμο που οι διακρίσεις, ο σεξισμός και οι ανισότητες έχουν θέση μόνο στα σκουπίδια μιας κοινωνίας και μέχρι αυτό να συμβεί, έχουμε μικρόφωνα, πληκτρολόγια, μάτια και στόματα ανοιχτά.
Η Αναστασία Γιάμαλη καταφέρνει να υπάρχει προοδευτικά, φεμινιστικά και μάχιμα μέσα σε ένα καθαροόαιμο συστημικό περιβάλλον όπως είναι η «βαριά» πολιτική δημοσιογραφία, εκπέμποντας μάλιστα- μέσα από ένα περιφερειακό, συντηρητικό τηλεοπτικό κανάλι, εκ πρώτης όψεως αφιλόξενο για τις απόψεις που κουβαλάει. Ξεκίνησε τη δημοσιογραφική της καριέρα το 2011 στην εφημερίδα Αυγή, πέρασε από την ΕΡΤ ως συμβασιούχος και το 2018 ανέλαβε την παρουσίαση του κεντρικού δελτίου ειδήσεων στο Kontra Channel. Λίγο μετά τα 30 πήρε τα ηνία του αντισυμβατικού πολιτικού talk show που την καθιέρωσε. 5 χρόνια μετά, όπως λέει, έχουν όλα κερδηθεί.
Η κουβέντα μας έγινε μερικές μέρες πριν ανακοινωθεί ότι η Αναστασία «πάει» στο Mega. Κατά μια διαβολική σύμπτωση, η συνέντευξη αυτή δημοσιεύτηκε λίγα λεπτά πριν την επίσημη ενημέρωση της μεταγραφής στο Μεγάλο Κανάλι. Ελπίζω να της φέρουμε γούρι.
«Τα παιδικά μου χρόνια ήταν ανάμεσα σε 2 σπίτια, της μαμάς και του μπαμπά μου, γιατί χώρισαν όταν ήμουν 2 χρονών. Είχα μια ευτυχισμένη παιδική ηλικία με πολύ έντονη γυναικεία παρουσία. Η μητέρα μου συγκατοικούσε με τις μικρότερες δίδυμες αδελφές της, οπότε ήμασταν 4 γυναίκες στο σπίτι. Είχα 3 πρότυπα να μιμηθώ, να αντιγράψω, να ψαχουλέψω. Αυτή η συνύπαρξη μου έδωσε πράγματα, με τη μαμά μου πάντα να είναι κυρίαρχη και στο οικογενειακό πλαίσιο, αλλά σαν πρότυπο για εμένα. Στην εφηβεία ήμουν ένα κλασικό παιδί νοτίων προαστίων με όσα αυτό συνεπάγεται. Μετά κατάλαβα ότι υπάρχει κόσμος και πέρα από αυτή τη φούσκα.
Από πολύ μικρή ήθελα να γίνω δημοσιογράφος. Μάλλον γιατί είχα επίγνωση ότι μπορώ να μιλήσω. Και ηθοποιός ήθελα να γίνω μικρή, αλλά το όνειρο κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος. Όταν ήρθα σε επαφή με τα ΜΜΕ και κατάλαβα ότι υπάρχουν διαθέσιμες κατευθύνσεις, κατάλαβα πως εγώ θέλω να είμαι από την πλευρά των πολλών, στην όχθη εκείνη που δίνει φωνή στους πιο ευάλωτους.
Σπούδασα στο Λονδίνο, σε δημόσια πανεπιστήμια. Ήταν μια συνειδητή επιλογή των γονιών μου- οι οποίοι ζούσαν από το μισθό τους- το μεγαλύτερο κομμάτι των οικονομιών τους να πάει στη δική μου εκπαίδευση. Δεν ξέρω αν θα αποφάσιζα το ίδιο αν ήταν στα δικά μου χέρια, αλλά καταλαβαίνω την επιλογή τους. Για τα ελληνικά δεδομένα των 90s και των 00s έκαναν ό,τι μπορούσαν σύμφωνα με την πεποίθηση πως αν υπάρχει ένας τρόπος το παιδί τους να πετύχει, είναι μέσω της κοινωνικής κινητικότητας που προσφέρει η εκπαίδευση. Έδωσαν όλες τους τις δυνάμεις σε αυτή την κατεύθυνση και τους ευχαριστώ που μάτωσαν για να έχω εγώ τις σπουδές που είχα. Εγώ θα ήθελα να έχω την εμπειρία του ελληνικού πανεπιστημίου, με τα προβλήματα, αλλά και τα πολλά καλά του.
Είμαι από τα παιδιά που γύρισαν στην Ελλάδα όταν η κρίση είχε κοστίσει το 25% του ΑΕΠ της χώρας, οπότε τα πτυχία μου δεν “μέτραγαν” καθόλου. Δεν τους ένοιαζε αν έχω μεταπτυχιακό και από πού, αντιθέτως συχνά με απέρριπταν γιατί δεν είχαν να με πληρώσουν. Με θεωρούσαν overqualified».
Αναστασία Γιάμαλη: «Ως γυναίκα που φοίτησε σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του Ηνωμένου Βασιλείου, το LSE, έχω να πω ότι διδαχτήκαμε τα ίδια ακριβώς πράγματα που διδάσκονται και στο ΕΚΠΑ, με ενδεχομένως λιγότερη εμβάθυνση».
«Η τελευταία 5ετία είναι η πιο ώριμη και συνειδητή περίοδος της ζωής μου, επαγγελματικά, αλλά και ανθρώπινα. Κλήθηκα να παρουσιάσω μια εκπομπή μόνη μου. Μετά συγκροτήθηκε η ομάδα με την οποία έχουμε καταφέρει όσα έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα. Ξέρω τι φαντάζομαι, τι ονειρεύομαι, τι θα ήθελα, ξέρω ποιο είναι το ταβάνι αυτού, συνειδητοποίησα ότι πολιτικά δεν γίνονται τα πάντα, ακόμη και αυτά που εγώ ονειρεύομαι, οπότε μπήκα σε μία σφαίρα ρεαλισμού, χωρίς να κάνω όμως εκπτώσεις ιδεολογικές. Σε ανθρώπινο επίπεδο επίσης έκανα ένα ρεγουλάρισμα.
Εστίασα σε αυτά που θέλω και στο πώς θα τα πετύχω. Συνειδητοποίησα πως κάποια άλλα δεν τα θέλω και τόσο. Για παράδειγμα, δεν θέλω απαραίτητα τεράστια οικογένεια. Δεν θέλω απαραίτητα πολλά χρήματα. Θέλω σίγουρα περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Όλα αυτά όμως, μέχρι να μπεις στη διαδικασία να κατανοήσεις ως άνθρωπος ότι δεν τα θες γιατί στην πραγματικότητα είναι φορετά και επιβεβλημένα, παίρνει πολύ χρόνο. Προσπαθώ, δεν μου είναι πάντα απλό. Το βρίσκω. Κουβαλάμε τα τραύματά μας και τα τραύματα των γονιών μας σε μεγάλο βαθμό.
Να είσαι αριστερή και φεμινίστρια το 2024 σημαίνει ότι αντιλαμβάνεσαι τα πάντα σε ένα πλαίσιο στο οποίο δεν κάνεις παραχωρήσεις για σένα και τις άλλες/ους. Αντιθέτως, μάχεσαι για τα εργασιακά σου δικαιώματα, για το δικαίωμα στην ασφάλειά σου κι αυτό δεν σημαίνει περισσότερη αστυνόμευση. Σημαίνει να μην φοβάσαι και να μην κοιτάς πίσω σου το βράδυ, μέσα στο ίδιο σου το σπίτι. Σημαίνει ότι διεκδικείς και προσπαθείς να το κάνεις συνολικά και όχι ατομικά, γιατί έχεις πειστεί ότι δεν υπάρχουν ατομικές λύσεις σε συλλογικά προβλήματα. Δεν σημαίνει ούτε ότι δεν μαγειρεύεις- προσωπικά λατρεύω να μαγειρεύω- , δεν σημαίνει ούτε ότι δεν θες να έχεις ένα ταίρι που να το αγαπάς και να το φροντίζεις, όπως αντίστοιχα σε αγαπάει και σε φροντίζει εκείνο. Σημαίνει ότι νοιάζεσαι περισσότερο για το άτομο που βρίσκεται δίπλα σου, χωρίς απαραίτητα το άτομο αυτό να είναι φίλ@ σου».
Αναστασία Γιάμαλη: «Πώς αλλάζουν τα μυαλά; Έχω βαρεθεί να προσπαθώ να εξηγήσω σ’ έναν στρέιτ λευκό άντρα με προνόμιο ότι δεν χρειάζεται να είμαι αδερφή, σύντροφος, σύζυγος ή μητέρα του για να μου φέρεται καλά».
«Δεν χρειάζεται καν να με συμπαθεί για να μου φέρεται καλά. Χρειάζεται να αντιλαμβάνεται ότι σε μεγάλο βαθμό ο κόσμος επί αιώνες λειτουργεί με τους όρους που έθεσαν άνθρωποι σαν εκείνον. Από το πώς θα σχεδιαστούν οι ζώνες ασφαλείαςστα αυτοκίνητα, με αποτέλεσμα να μην διασωζόμαστε πάντα εμείς οι γυναίκες που είμαστε πιο μικρόσωμες, μέχρι από το πώς λειτουργεί η γλώσσα. Στον βαθμό που μου αναλογεί ως γυναίκα δημοσιογράφος με μικρόφωνο, πληκτρολόγιο και κάμερα μπροστά της, προσπαθώ αυτά να τα επισημαίνω.
Δεν με ενδιαφέρει να πείσω κάποιον που έχει παρωπίδες και είναι αποφασισμένος να μην πιστέψει ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία τα θύματα κακοποίησης, έμφυλης ή ενδοοικογενειακής, είναι γυναίκες. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι. Δεν με ενδιαφέρει να τονίσω ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία οι γυναίκες είναι θύματα μισθολογικής ανισότητας. Δεν το λέω εγώ, το λέει ο ΟΗΕ. Αυτό που με ενδιαφέρει είναι οι επόμενες γενιές να καταλάβουν ότι αυτό το bias υπάρχει και πρέπει να αντιμετωπιστεί. Και με ενδιαφέρει να μην χρειάζεται να ερωτηθεί εκείνος για το αν εγώ θα έχω ίσα δικαιώματα. Και όταν λέω εγώ, αναφέρομαι σε όλες τις θηλυκότητες.
Δεν είμαστε εκεί που ήμασταν πριν 5-10 χρόνια. Είμαστε σε ένα καλύτερο σημείο, υπάρχουν περισσότερα ευήκοα ώτα για αυτά που λέμε και γράφουμε. Και αυτό είναι ευχάριστο. Από ‘κει και πέρα, ναι, σε μεγάλο βαθμό οι πλατιές μάζες χωρίζονται σε κοινωνικές ομάδες.Υπάρχει κόσμος εκεί έξω που δεν θα βρεθεί ποτέ αντιμέτωπος με ένα κείμενο ή ένα σχόλιο για τον σεξισμό και την ανισότητα».
Αναστασία Γιάμαλη: «Έχει ακόμα δρόμο. Είμαι όμως πολύ αισιόδοξη ότι τ@ επομέν@ από εμάς θα πατήσουν πάνω στα σκαλιά που εμείς φτιάξαμε».
«Στην αρχή απορροφούσα όλα τα σχόλια, τα ενσωμάτωνα και με στεναχωρούσαν πάρα πολύ γιατί δεν μπορούσα να καταλάβω ότι όταν σου λένε για τα μαλλιά, το μπούστο, τα νύχια και τα μπούτια στην πραγματικότητα ενοχλούνται από το περιεχόμενο των λόγων σου. Δεν υπάρχει τρόπος να αρέσεις σε όλους. Δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία στην τελική. Εμένα μου αρέσει να αρέσω στους ανθρώπους μου, στην κοινότητά μου, στους συναδέλφους και τις συναδέλφισσές μου. Ούτε να συμφωνούμε θέλω. Να με πηγαίνουν, απλά.
Παλιά, όταν κυριαρχούσε το Twitter υπήρξα κι εγώ μέρος αυτής της τοξικότητας, γιατί αλλιώς μιλάς στα 25, αλλιώς στα 35. Είπα, λοιπόν, ότι δεν με αφορά και διαπίστωσα ότι είναι και μικρή πισίνα με πολύ λίγα ψάρια και πολύ συγκεκριμένα ψάρια. Εμένα με νοιάζει να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον και μια κοινωνία που θα μας χωράει και είμαστε πολλοί άνθρωποι μαζί σε αυτό. Οπότε χαίρομαι να διαδρώ με αυτούς τους ανθρώπους και οι άλλοι δεν με αφορούν.
«Είναι διαρκής η μάχη να αποτινάξεις στερεότυπα, είτε έμφυλα είτε γλωσσικά, είτε επαγγελματικά. Είναι παντού και, δυστυχώς, για πάρα πολλές γενιές μας εμπόδιζαν να πάμε την κουβέντα ένα βήμα παρακάτω. Προσπαθώ καθημερινά πολύ να αποδεσμευτώ από αυτά. Δεν γεννιέται κανείς και καμία και κανένα μαθημέν@, ιδίως η δική μας γενιά και οι προηγούμενοι από εμάς. Προσπαθώ να έχω τις κεραίες μου ανοιχτές, να αφουγκράζομαι και να μαθαίνω κάθε μέρα. Μαθαίνω από νεότερα παιδιά με τα οποία είμαι σε επαφή, που τους βγαίνει πολύ πιο εύκολα να πουν τα “σπουδαστά” και τα “φίλα” τους.
Με δυσκολεύει λίγο, αλλά σε αυτά τα περιβάλλοντα το χρησιμοποιώ με άνεση. Δεν είναι τόσο απλό να χρησιμοποιήσεις το ουδέτερο φύλο σε μια ενημερωτική εκπομπή, προσπαθώ όμως πάντα να έχω το διγενές για να είναι κατανοητό ότι αυτό το talk show, που παλιά είχε μόνο μεσήλικες άνδρες ως κοινό, έχει ανοίξει. Αυτό είναι το μόνο γαλόνι που φέρω».
Νατάσα Γιαμαλη: «Καταφέραμε να κάνουμε λίγο πιο sexy την πολιτική συζήτηση, κι εννοώ πιο ευήκοη, πιο cool. Θέλω να καταλάβει ο νεότερος κόσμος ότι μας νοιάζουν τα ίδια πράγματα».
«Είναι μεγάλο πράγμα η ελευθερία σε αυτή τη δουλειά κι εγώ την έχω κατακτήσει. Είναι αυτό που σου προσφέρει ένα περιφερειακό κανάλι όταν σου δίνει την ευκαιρία να είσαι στο τιμόνι μιας εκπομπής, με ομάδα της επιλογής σου. Μπορεί να υπάρχουν τεχνικές δυσκολίες, μπορεί να υπάρχουν περιορισμένες δυνατότητες, η ελευθερία όμως έρχεται να ισοσταθμίσει όλα τα τεχνικά μειονεκτήματα και δυσκολίες. Αντιλαμβάνομαι τη δημοσιογραφία ως ένα επάγγελμα το οποίο οφείλει, αν θέλει να είναι πράγματι δημοσιογραφία, να δίνει φωνή στα προβλήματα και στις ανάγκες των περισσότερο ευάλωτων.
Αν με απασχολούσε να κάνω δημόσιες σχέσεις, θα έκανα κάτι άλλο και όχι αυτή τη δουλειά. Νομίζω ότι αυτό έχει καταστεί σαφές. 5 χρόνια μετά την πρώτη εκπομπή στο Kontra News δεν υπάρχει κανείς από κανένα κόμμα που να τεκμαίρεται ότι “χαϊδεύτηκε” από εμένα. Ανεξάρτητα από το ποια είναι η δική μου άποψη και πού τοποθετούμαι εγώ πολιτικά. Όμως, για να το πω και αντίστροφα, κανείς δεν θα επερωτήσει κάποιον συνάδελφό μου, ο οποίος πολιτικά είναι απέναντί μου, για το πώς έκανε τη δουλειά του.
«Η αλήθεια είναι ότι ο κόσμος που μου απευθύνεται, το κάνει με έναν παραπάνω σεβασμό, φροντίδα και προσοχή είτε στη δουλειά είτε στον δρόμο, όταν γνωρίζει ποια είμαι. Ο τρόπος που επιθυμεί να με φλερτάρει κάποιος είναι διαφορετικός από ό,τι ήταν στο παρελθόν- όχι βέβαια ότι δεν λαμβάνω dick pics, αυτή είναι μια κακοποίηση την οποία έτσι κι αλλιώς υφίσταται κάθε θηλυκότητα-. Κανονικά αυτή η σεβαστική προσέγγιση έπρεπε να είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση, επειδή ξέρεις ότι η γυναίκα που έχεις απέναντί σου είναι vocal φεμινίστρια και τη θεωρείς γλωσσού ή τσαμπουκαλεμένη. Παρεμπιπτόντως, κανείς δεν θα με θεωρούσε γλωσσού αν ήμουν άντρας, θα έλεγαν ότι είμαι ένας καλός δημοσιογράφος.Τελεία.
«Όποιος φοβάται τις φεμινιστικές διεκδικήσεις ή τη μάχη για ισότητα, σημαίνει ότι βρίσκεται στη λάθος πλευρά και λειτουργεί με τρόπο, ο οποίος υπονομεύει τα δικαιώματα άλλων ανθρώπων- του μισού του πληθυσμού για την ακρίβεια-. Η ανισότητα είναι παντού γύρω μας. Σίγουρα υπάρχουν εξαιρέσεις. Εγώ δεν βάζω κανένα φωτοστέφανο πάνω από τις γυναίκες και τις θηλυκότητες. Αυτό που λέω είναι ότι πρέπει να έχουμε τα ίδια μέτρα και σταθμά. Δεν είναι δυνατόν το 2024, εσύ που είσαι μητέρα να θεωρείται αυτονόητο ότι είσαι η αποκλειστικά υπεύθυνη για το παιδάκι σου ή η αποκλειστικά υπεύθυνη για τη φροντίδα του σπιτιού. Δεν γίνεται εν έτει 2024 σε ένα ετεροκανονικό ζευγάρι να λέμε “μπράβο” στον σύζυγο που “βοηθάει”.
Αναστασία Γιάμαλη: «Είναι δουλειά της άλλης το σπίτι ή το παιδί; Μόνη της το έκανε; Mόνη της ζει εκεί;
«Δεν το αντιλαμβάνομαι, όπως δεν αντιλαμβάνομαι γιατί πρέπει οι γραμματείς να είναι όλες γυναίκες ή γιατί κάποιες δουλειές θεωρούνται γυναικείες και άλλες ανδρικές. Και δεν αναφέρομαι σε δουλειές που έχουν συγκεκριμένο όριο μυϊκής δύναμης- που κι αυτές είναι υπό συζήτηση.
Προγραμματίζω τα πάντα στο κεφάλι μου.Τα προγραμμάτιζα από όταν ήμουν 5 χρονών. Όμως, μεγαλώνοντας, καταλαβαίνω ότι δεν βγαίνει ο ατομικός σχεδιασμός. Προσπαθώ να επιμένω στον συλλογικό σχεδιασμό και τη συλλογική διεκδίκηση. Σε ατομικό επίπεδο θέλω να συνεχίσω να κάνω τη δουλειά μου με αξιοπρέπεια, με περισσότερη ευκολία, ενδεχομένως και λιγότερη κούραση και να έχω κοντά μου τους ανθρώπους μου, αυτούς που έχω επιλέξει, τη μικρή μου κοινότητα και τη μεγαλύτερη. Και να είμαστε όλοι καλά, υγιείς και με ελεύθερο χρόνο».
