Ο Μάριος Μητράκης χτίζει έναν τοίχο με ιστορίες θυμάτων βίας. Το instagram που θα σε συγκλονίσει (και μπορεί να σε σώσει)

Έτσι ευγενικά και με διάθεση ακροατή μάς υποδέχεται ο Μάριος Μητράκης στη δική του ανώνυμη Φόρμα εξομολογήσεων και ιστοριών. Πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, μια ανάρτηση με τη Στιγμή του Ηλιοβασιλέματος έκανε την εμφάνισή της στη σελίδα του στο instagram. Κάπως οξύμωρα, μιμούμενος τη στιγμή που δύει ο ήλιος και το φως δίνει τη θέση του στο σκοτάδι, ο τοίχος του Μάριου στο instagram έμελλε να χρωματιστεί με τα βιώματα όλων όσοι τον ακολουθούν και έχουν ανάγκη να μιλήσουν. Δεν ξέρω αν το μαντεύεις, αλλά οι αφηγήσεις αυτές δεν θυμίζουν παραμύθια καληνύχτας. Αντιθέτως, σχηματίζουν έναν τοίχο που σε κάνει να θες να πάρεις φόρα και να χτυπήσεις το κεφάλι σου με φόρα πάνω του.

Το ανώνυμο της υπόθεσης, λύνει τα χέρια (και τα στόματα) και τους δίνει φωνή. Χιλιάδες θύματα έχουν στείλει τις δικές τους ιστορίες, είτε για να ζητήσουν μια κάποια βοήθεια, είτε για να τις διαβάσουν άλλες γυναίκες που μπορεί να περνούν το ίδιο, είτε απλά γιατί θέλουν κάπου να τα πουν. «Μίλα. Εδώ ακούγεσαι», προτρέπει ο Μάριος κάθε χρήστη που βλέπει το προφίλ του.

Τι ιστορίες όμως φτάνουν στα εισερχόμενά του; 

«Αν αφαιρέσω τις ιστορίες για τις οποίες δεν γίνεται μια ξεκάθαρη αναφορά στο φύλο του ατόμου που τη γράφει, που δεν είναι πολλές, μπορώ να υπολογίσω ότι το 97% των ιστοριών είναι γραμμένες από γυναίκες. Αυτό σημαίνει ότι από τις 3500 περίπου ιστορίες που έχει λάβει αυτή η Φόρμα μέχρι σήμερα, έχουν γράψει περίπου 105 άνδρες.»

«Έχω χωρίσει στο μυαλό μου τις ιστορίες της Φόρμας σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Τις Ιστορίες Βίας και τις Ιστορίας Μοναξιάς. Οι μισές σχεδόν ιστορίες περιγράφουν ενδοοικογενειακή βία, βιασμό, σεξουαλική και ψυχολογική κακοποίηση, κυρίως μέσα σε οικογενειακό πλαίσιο και οι άλλες μισές περίπου περιγράφουν ψυχολογικά προβλήματα, και πολλή και απέραντη μοναξιά. Μέχρι τώρα έχουν ανέβει στο instagram 270 ιστορίες και ανεβαίνουν νέες συνεχώς.»

– Φανταζόσουν την κατεύθυνση που θα έπαιρνε αυτή σου η πρωτοβουλία, κάνοντας μια τέτοια αισιόδοξη αρχή; Πώς σου ήρθε η ιδέα; Είχε εσύ κάποιο δικό σου στόρι που θα ήθελες να μοιραστείς;

Όταν ξεκίνησα αυτή την ιδέα είχα στο μυαλό μου ότι θα εμπνέομαι από τα ανώνυμα γραπτά κείμενα που θα λαμβάνω ώστε να ζωγραφίζω. Μέχρι εκεί έφτανε το μυαλό μου τότε. Δεν ήξερα ακριβώς τι να περιμένω, πάντως δεν περίμενα αυτό που ακολούθησε. Όμως, οι δύο πρώτες ιστορίες που ήρθαν ήταν από γυναίκες που περιέγραφαν ένα οδυνηρό βίωμά τους. Πρόκειται για τις ιστορίες 4 και 5.

Διάλεξα όμως να ανεβάσω πρώτη τη Στιγμή του Ηλιοβασιλέματος. Τελικά, ήδη από τις πρώτες ιστορίες που ήρθαν στη Φόρμα, κατάλαβα τι μορφή θα πάρει όλο αυτό και επέλεξα να ξεκινήσω με κάτι πιο ποιητικό. Έχω κάτι να μοιραστώ και πρέπει κάποια στιγμή να το πάρω απόφαση ότι κι εγώ πρέπει να κάτσω να γράψω σε αυτή Φόρμα, και ίσως και η δική μου ιστορία ανέβει σε post κάποια στιγμή!

– Πώς διαχειρίζεσαι όλο αυτό το σκοτάδι που λαμβάνεις στις απαντήσεις της Φόρμας;

Με φως. Το διαχειρίζομαι με φως. Δεν είμαι και ο πιο αισιόδοξος άνθρωπος του κόσμου, αλλά ό,τι κι αν αναφέρει η ιστορία που θα διαβάσω στη Φόρμα, όσο τραυματισμένο κι αν είναι το άτομο που τη γράφει, ξέρω ότι η καθαυτή εξωτερίκευση αποτελεί μια μορφή βοήθειας. Θέλει τεράστια ποσά δύναμης και κουράγιου για να κάτσεις να γράψεις για ένα δύσκολο βίωμά σου.

Το να μπεις στη διαδικασία να μοιραστείς ένα μυστικό σου, το οποίο σε βαραίνει και έχει διαμορφώσει όλη σου τη ζωή, αποτελεί το πρώτο μικρό αλλά καθοριστικότερο βήμα της αυτοθεραπείας σου.

Πόσο μάλλον όταν δεις την ιστορία σου δημοσιευμένη, όταν δεις από κάτω τα σχόλια, όταν συνειδητοποιήσεις ότι τη διάβασαν κι άλλα άτομα τα οποία είδαν πτυχές του εαυτού τους μέσα στην ιστορία σου. Ωραία τα λέω βέβαια τώρα, αλλά είναι πολλές οι ιστορίες τις οποίες, καθώς τις διαβάζω, παγώνει το αίμα μου, παγώνει όλη μου η ύπαρξη, αφού τις διαβάζω μένω και κοιτάζω το κενό για κάμποση ώρα.

– Έχει τύχει/χρειαστεί/ σου έχει ζητηθεί να παρέμβεις ή να βοηθήσεις με οποιονδήποτε τρόπο; Πώς το έχεις διαχειριστεί;

Ναι, έχει τύχει κάποιες φορές. Η δημοσιοποίηση της Φόρμας στον λογαριασμό μου στο instagram είναι η μία όψη του νομίσματος, η φανερή. Η άλλη όψη είναι οι ενέργειες που γίνονται στο background, μέσω μηνυμάτων. Άπαξ και κάποιο άτομο μού στείλει μήνυμα στο instagram είναι σαν να μου λύνει τα χέρια. Μπορώ να βρω τρόπους να βοηθήσω. Αν δεν θελήσει να μου στείλει ποτέ δεν μπορώ να κάνω κάτι. Η Φόρμα είναι ανώνυμη. Αυτή η βοήθεια που συμβαίνει στο background μπορεί να έχει πολλές μορφές. Από το να απαντήσω απλά και να πω μια κουβέντα, να κρατήσω συντροφιά, να γνωριστώ με αυτό το άτομο, να μοιραστούμε λίγο χρόνο μαζί, να μιλήσουμε τελικά στο τηλέφωνο, να κρατήσουμε επαφή και να μιλάμε κάθε τόσο, μέχρι το να βρεθούν άλλα άτομα που θέλουν να βοηθήσουν. Μπορεί να είναι άτομα που έχουν βιώσει κάτι παρόμοιο με το άτομο που ζητάει βοήθεια, άτομα που θέλουν να παρέχουν στέγη ή ακόμα και οικονομική βοήθεια, να προτείνουν κάποια/-οιον ειδικό ψυχικής υγείας ή απλά να ακούσουν.

Θαύματα δεν γίνονται, αλλά ακόμα και μια μικρή κίνηση μπορεί να αποτελέσει τεράστια βοήθεια για ένα άτομο που έχει κλειστεί στον εαυτό του και νιώθει ότι πνίγεται. Κάθε βοήθεια όμως πρέπει να γίνεται με πολύ προσεκτικό τρόπο και πάντα με σεβασμό στην ατομικότητα.

– Πώς νιώθεις διαβάζοντας ιστορίες με πρωταγωνίστριες κακοποιημένες γυναίκες;

Έχω διαβάσει πολλές ιστορίες γραμμένες από κακοποιημένες γυναίκες. Το συναίσθημα είναι πάντα το ίδιο. Παγωμάρα, απορία για το πόσο σάπιο είναι το ανθρώπινο είδος, θυμός και μια ανάγκη για δράση. Είναι πολύ δύσκολο και στενάχωρο να βλέπω ότι μόλις πριν από λίγο ήρθε μια νέα ιστορία, άρα γράφτηκε μόλις, η οποία μιλάει για ένα βίωμα κακοποίησης και εγώ να έχω μείνει και να τη διαβάζω χωρίς να μπορώ να κάνω κάτι. Όταν την ανεβάσω στον λογαριασμό μου, πάντα περιμένω ένα μήνυμα να έρθει.

Σπάνιες φορές θα έρθει, αλλά όταν θα έρθει, όταν δηλαδή θα λάβω το μήνυμα από τη γυναίκα που έγραψε την ιστορία της, νιώθω μια ανακούφιση και ταυτόχρονα ένα κάλεσμα για δράση. Το πώς θα εξελιχθεί η συζήτηση και πόσο τελικά θα βοηθήσω, εξαρτάται κάθε φορά από την περίπτωση.

– Τι πιστεύεις και τι σου λένε ότι προσφέρει στους ακόλουθούς σου η πρωτοβουλία της ανώνυμης φόρμας;

Η διαδικασία του γραψίματος είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας από μόνη της, όπως και η διαδικασία του μοιράσματος, έστω και ανώνυμα. Αυτές οι δύο διαδικασίες συνδυάζονται στη Φόρμα. Κάτι που λαμβάνω συχνά σε μήνυμα είναι κάποιο άτομο να μου στέλνει ότι έγραψε στη Φόρμα και, είτε ανέβασα την ιστορία του είτε όχι, βοηθήθηκε από τη διαδικασία και αποφάσισε να βελτιώσει τη ζωή του, είτε ξεκινώντας συνεδρίες σε ψυχολόγο, είτε αποφασίζοντας να μιλήσει στους δικούς του ανθρώπους, είτε απλά επειδή πέταξε ένα βάρος από πάνω του. Είναι από τα πιο ωραία συναισθήματα να νιώθεις ότι βοήθησες, έστω και με αυτόν τον τρόπο, κάποιο άτομο να ξεκινήσει τη βελτίωση της ζωής του.

– Είναι κάποια ιστορία (σχετική με την έμφυλη βία) που έχεις ξεχωρίσει; Ποια και γιατί;

Ειλικρινά δεν μπορώ να ξεχωρίσω κάποια ιστορία. Με ρωτάς αυτό και το μυαλό μου ξεκινάει το ρολάρισμα, ανακαλώντας όλες τις ιστορίες έμφυλης βίας που έχω διαβάσει. Πώς να ξεχωρίσω κάποια; Τις θυμάμαι όλες, τις έχω διαβάσει και τις έχω ξαναδιαβάσει. Αν τυχαία σταματήσω σε κάποια τότε ναι μπορώ να σου πω, αλλά δεν μπορώ να ξεχωρίσω. Δεν υπάρχει κάποιο κριτήριο επιλογής μέσα μου, ίσως και για αυτό τις θυμάμαι όλες τις ιστορίες που διαβάζω. Για να μην το αφήσω αναπάντητο όμως, αυτή είναι μια ιστορία που τη λαμβάνω πολλές φορές σε πολλές μορφές από διαφορετικές γυναίκες.

– Σκέφτεσαι μελλοντικά να το εξελίξεις με κάποιον τρόπο; Να συνεργαστείς με κάποιον φορέα ή να το πας κάπου αλλού;

Δεν περνάει μέρα που να μην σκέφτομαι πώς μπορώ να το εξελίξω. Έχω καταλάβει ότι τις περισσότερες φορές απλά έχουμε ανάγκη σε κάποιον να τα πούμε, αρκεί να γνωρίζουμε ότι βρισκόμαστε σε ένα ασφαλές περιβάλλον και ότι αυτό το άτομο μάς ακούει. Η Φόρμα το προσφέρει αυτό, αλλά θα ήθελα και το κάτι παραπάνω. Έχω κατασταλάξει σε κάποιους τρόπους που τους θεωρούσα πολύ εύκολους αλλά τελικά δεν είναι τόσο εύκολοι.

Θα ήθελα να δημιουργηθεί μια ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας, να μπορώ να έρχομαι σε άμεση επικοινωνία με αυτά τα άτομα, αλλά και να δημιουργηθεί η δυνατότητα να μπορεί όποιο άτομο θέλει να αφήνει ένα ηχητικό μήνυμα στη Φόρμα. Επίσης, να δημιουργηθεί ένα δίκτυο ανθρώπων που να έχουν διάθεση να ακούσουν και να βοηθήσουν, όπως μπορούν και θέλουν. Δεν ξέρω πόσο μεγαλεπήβολα είναι όλα αυτά αλλά σταδιακά θα γίνουν, εφόσον τα σκέφτηκα. Και φυσικά, όποιο άτομο έχει κάποια ιδέα για το πώς μπορεί να εξελιχθεί η Φόρμα Ανώνυμων Ιστοριών να μου στείλει μήνυμα!

– Διάβασα ότι είσαι και δάσκαλος. Ποια είναι τα εφόδια που μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά για να μην μεγαλώσουμε άλλους κακοποιητές και πώς μπορούμε να μάθουμε στις γυναίκες να μην νιώθουν μόνες και να μην φοβούνται να μιλήσουν;

Δύσκολες ερωτήσεις μου βάζεις και μεγάλο θέμα ανοίγεις!

Δυστυχώς, παράγουμε κι άλλους κακοποιητές, έρχονται, ανήκουν στην επόμενη γενιά, απλά είναι σε παιδική μορφή ακόμα.

Όσο πιο γρήγορα το καταλάβουμε τόσο πιο γρήγορα ίσως να βρούμε τρόπους να προλάβουμε το κακό. Τουλάχιστον, ως δάσκαλος, αυτό είναι κάτι που μπορώ να το επιβεβαιώσω. Όλα ξεκινούν από την οικογένεια. Λόγω του επαγγέλματός μου, έρχομαι καθημερινά, είτε άμεσα είτε έμμεσα, σε επαφή με οικογένειες. Βλέπω τον μισογυνισμό, τον ρατσισμό και την απέχθεια για τα ζώα – αυτά τα τρία συνήθως πάνε πακέτο – να ανθίζουν σε αρκετές από αυτές τις οικογένειες, άρα να μεταλαμπαδεύονται και στα παιδιά τους. Δεν είναι απαισιόδοξο αυτό που λέω, είναι γεγονός. Θα περιορίσω την απάντηση σε επίπεδο σχολείου. Πρέπει να υπάρχει τουλάχιστον μία/ένας ψυχολόγος σε κάθε σχολείο, σταθερά, κάθε μέρα, όχι μια φορά την εβδομάδα και να έρχεται σε επαφή με τα παιδιά, όπως όλοι οι εκπαιδευτικοί. Όπως τα παιδιά έχουν μάθημα Γλώσσας, Γυμναστικής, Αγγλικών κ.ά., να έχουν και μάθημα με την/τον Ψυχολόγο.

Ας αφαιρέσουμε λίγες ώρες από τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά και ας προσθέσουμε την Ψυχολογία στα σχολεία.

Υπάρχει τρόπος, δεν είναι τόσο δύσκολο. Επίσης, να καθιερωθεί επιτέλους το μάθημα σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία, δυναμικά, έγκυρα και σταθερά, σε όλες τις ηλικίες. Και άλλα πρέπει να γίνουν, δεν αρκούν μόνο αυτά, θα μπορούσα να μιλάω για ώρες, αλλά ας μείνουμε σε αυτά τα δύο τα πολύ βασικά.

Και για το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, θα μπορούσα να μιλάω για ώρες. Οι γυναίκες, για να μη νιώθουν μόνες και να μην φοβούνται να μιλήσουν θα πρέπει να βρίσκονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Αλλά οι γυναίκες που κακοποιούνται σαφώς και δεν βρίσκονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον. Άρα, το να λέμε σε μια γυναίκα να μιλήσει ενόσω βρίσκεται σε ένα κακοποιητικό περιβάλλον είναι σαν να την κοροϊδεύουμε. Αυτή η γυναίκα φοβάται για τη ζωή της, ίσως και για τη ζωή των παιδιών της. Πώς να μιλήσει; Το ένστικτο της επιβίωσης την ωθεί να μη μιλήσει, εφόσον ξέρει ότι κινδυνεύει ακόμα περισσότερο αν μιλήσει.

Έχω μιλήσει με γυναίκες που έγραψαν στη Φόρμα και ήρθαν σε επαφή μαζί μου και μου περιέγραψαν τις δυσκολίες που βίωσαν όταν αποφάσισαν να μιλήσουν, δυσκολίες από το οικογενειακό τους περιβάλλον, από τις ίδιες τις Αρχές, από τους νόμους οι οποίοι είναι ό,τι να ‘ναι. Δεν δικαιώθηκαν, δεν κατάφεραν κάτι. Η κοινωνία μας δεν έχει διασφαλίσει πόρους για αυτές τις γυναίκες, δεν παρέχει εύκολη και δωρεάν πρόσβαση σε νομική, ψυχολογική και οικονομική υποστήριξη. Πρόσφατα στεναχωρήθηκα όταν έμαθα ότι το κέντρο συμβουλευτικής γυναικών που υπάρχει στην επαρχιακή πόλη που ζω άνοιξε στο κέντρο της πόλης, στο ίδιο κτίριο με πολλά γραφεία δημόσιων υπηρεσιών. Μια κακοποιημένη γυναίκα που ψάχνει υποστήριξη, πώς θα πάει στο γραφείο αυτή τη στιγμή που γνωρίζει ότι θα τη δουν τόσα μάτια από τα διπλανά γραφεία, θα καταλάβουν τον λόγο που πάει και θα τη σχολιάσουν; Είναι πολύ μικρή η πόλη που ζω και όμως πολλά τα περιστατικά έμφυλης βίας, δεν θέλει και πολύ μυαλό για να καταλάβεις ότι αυτή είναι μια εντελώς άστοχη κίνηση.

Δεν μπορούμε να μάθουμε στις γυναίκες να μην νιώθουν μόνες και να μην φοβούνται να μιλήσουν, διότι δεν χρειάζεται να μαθαίνουν κάτι τέτοιο.

Χρειάζεται να δημιουργηθούν όλες οι απαραίτητες συνθήκες ώστε να μην χρειάζεται να μπαίνουν στη διαδικασία να μαθαίνουν κάτι τέτοιο. Είναι όμως πολλά αυτά που πρέπει να γίνουν σε επίπεδο κοινωνικό, πολιτικό και νομικό.

– Τι είναι τελικά αυτό που κάνει έναν άντρα φεμινιστή κατά τη γνώμη σου;

Δεν υπάρχει κανένας λόγος για κάποιο παιδί να γεννηθεί και να μην πιστεύει στην ισότητα των φύλων. Άρα, θεωρώ ότι κάθε αγόρι γεννιέται φεμινιστής, δεν έχει κάποιον λόγο άλλωστε να μην γεννηθεί φεμινιστής. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κορίτσια. Όμως, αν το παιδί δεν διατηρήσει τον φεμινισμό του, αυτό σημαίνει ότι στην πορεία κάτι πήγε εντελώς λάθος με τη διαπαιδαγώγησή του. Και αν πάρουμε τόσο λάθος διαπαιδαγώγηση από τα παιδικά μας χρόνια, είναι εξαιρετικά δύσκολο να την αλλάξουμε κατά την ενηλικίωσή μας.

Πώς κάνεις ένα αγόρι φεμινιστή; Του διδάσκεις τον σεβασμό ανεξάρτητα από το φύλο, του δίνεις την ελευθερία να αμφισβητεί και να αμφιβάλλει για τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις, τον φέρνεις σε επαφή με θετικά παραδείγματα ανθρώπων από τον χώρο της επιστήμης, της τέχνης, του αθλητισμού κ.ά., ανεξάρτητα από το φύλο τους, του μιλάς ανοιχτά για το σώμα του και τα δικαιώματά του. Με λίγα λόγια, για να κάνεις ένα αγόρι φεμινιστή αρκεί να κάνεις αυτά που θα έκανες για να μεγαλώσεις φυσιολογικά ένα οποιοδήποτε παιδί.

Ο φεμινισμός είναι ένας αγώνας που δεν θα έπρεπε καν να υπάρχει, αλλά εφόσον υπάρχει είναι ένα αγώνας για όλα τα άτομα, ανεξάρτητα από το φύλο.