Πώς να καταπολεμήσεις το στίγμα του αυτισμού πίνοντας απλά τον καφέ σου στο Περιστέρι
- 2 ΑΠΡ 2023
Σε μια ολοκληρωτικά δυστοπική περιοχή του κόσμου, σε μια από τις χειρότερες στιγμές της ιστορίας της, υπάρχει μια ολόλευκη γωνιά με δύο κόκορες. Εκεί, κάθε πρωί σερβίρεται και πωλείται φρέσκος καφές που κινεί τα γρανάζια των θαμώνων που έχουν όρεξη για ζωή. Παράλληλα, δύο φορές την εβδομάδα, ζυγίζεται και συσκευάζεται με μοναδική ακρίβεια, ο καφές που παρασκευάζεται στο εργαστήριο του γωνιακού αυτού καταστήματος. Δύο φορές την εβδομάδα τίποτα δεν μπορεί να πάει λάθος με το ζύγι και τη συσκευασία του καφέ. Κι αυτό γιατί υπάρχει ο κατάλληλος άνθρωπος που έχει βαλθεί να παλεύει με την τελειότητα μέχρι τα βαθιά του γεράματα.
Αυτή δεν είναι η αρχή ενός παραμυθιού, αλλά το ξεκίνημα μιας σπουδαίας ιδέας. Πώς θα ήταν αν ήμασταν όλοι ίσοι; Αν είχαμε όλοι τα ίδια δικαιώματα; (κάπως μοιάζει με παραμύθι τώρα, αλλά περίμενε γιατί τείνει να γίνει πραγματικότητα) Οι απαντήσεις που θα μας φέρουν πιο κοντά στην ισότητα και την αλληλεγγύη, καβουρδίζονται καθημερινά εδώ και περίπου δύο χρόνια, στη συμβολή των οδών 25ης Μαρτίου και Κώστα Βάρναλη στο Περιστέρι, με τη βοήθεια του Παναγιώτη Παυλόπουλου και της Μάρθας Χαρίση, ειδικών παιδαγωγών του Εξειδικευμένου Κέντρου Διάγνωσης και Αποκατάστασης Ατόμων με ΔΑΦ, Ηλίανθος.
«Ήταν ιδέα του Χρήστου, του ιδιοκτήτη του Roosters, να εργαστεί κάποιο παιδί με αυτισμό στο μαγαζί. Ενημερώσαμε το προσωπικό και τον ίδιο, είδαμε πώς μπορεί να διαμορφωθεί ο χώρος, σκεφτήκαμε ποιο παιδί είναι κατάλληλο γι’ αυτή τη δουλειά και ξεκινήσαμε σταδιακά να το φέρνουμε εδώ χωρίς να κάνει τίποτα στην αρχή. Καθόμασταν και πίναμε έναν καφέ για να εξοικειωθεί με τον χώρο και με τα πρόσωπα», μου εξηγεί ο Παναγιώτης Παυλόπουλος, ειδικός παιδαγωγός στον Ηλίανθο. «Σιγά σιγά έμπαινε μέσα και κάποια στιγμή ξεκίνησε την κανονική του δουλειά που είναι το ζύγισμα του καφέ που κόβουν εδώ, η συσκευασία και το αυτοκόλλητο».
Ο Χρήστος Καβράκος ασχολείται με την εστίαση και τον καφέ εδώ και αρκετά χρόνια. Έχοντας ήδη μια πρώτη επαφή με παιδιά με αυτισμό από ένα παλαιότερο σεμινάριο στο οποίο τους έδειχνε ουσιαστικά το καβούρδισμα του καφέ και τη συσκευασία του, αποφάσισε να εξελίξει εκείνη την ιδέα και να συμπεριλάβει στο προσωπικό του άτομα με ΔΑΦ. «Όλοι μου έλεγαν ότι είναι πολύ δύσκολο να εντάξεις παιδιά με ΔΑΦ σε χώρους εστίασης. Όλοι όμως βαράμε μια κρίση κάποια στιγμή, είτε φωνάζοντας, είτε σπάζοντας. Τουλάχιστον αυτά τα παιδιά μαθαίνουν να τη διαχειρίζονται. Οπότε έψαχνα πώς να το εφαρμόσω.
Με την έλευση της καραντίνας αποφασίσαμε μαζί με τον Γιώργο Στενό να ανοίξουμε το Roosters και να ασχοληθούμε λίγο παραπάνω με την χονδρική. Να εξαπλώσουμε τον καλό καφέ. Μέσα από το εργαστήριο, πριν ανοίξουμε καν, μίλησα με τον Ηλίανθο. Τα παιδιά εκεί έψαχναν ήδη μαγαζιά για να το εφαρμόσουν, οπότε κούμπωσε πολύ καλά όλο αυτό, γιατί είχαν και τον Γιώργο που ταίριαζε σε αυτή τη θέση. Συμφωνήσαμε άμεσα, εκπαιδευτήκαμε κι εμείς στη διαχείριση κρίσεων και κλείσαμε δύο χρόνια με τον Γιώργο στην ομάδα μας», εξηγεί ο Χρήστος. Ένας από τους δύο εκπαιδευτές συνόδευαν εναλλάξ τον Γιώργο κάθε φορά στη βάρδιά του τον πρώτο χρόνο.
Εκείνος δείχνει τον ενθουσιασμό του με το όλο και πιο γρήγορο βάδισμά του για να φτάσει στον προορισμό του. Ο χώρος εργασίας στο εργαστήριο έχει χωριστεί σε τρία επίπεδα γιατί τα παιδιά με τον αυτισμό θέλουν σειρά για να λειτουργήσουν. Έτσι ο Γιώργος ξεκινά να δουλεύει από τα αριστερά προς τα δεξιά κυρίως, γιατί έτσι τον βολεύει περισσότερο. Αρχίζει με το να ζυγίσει, στη συνέχεια να κολλήσει το σακουλάκι με τον καφέ και το τρίτο στάδιο είναι που βάζει το αυτοκόλλητο με το τι καφές είναι. Αυτό ακόμα τον δυσκολεύει. Ουσιαστικά έχει κατακτήσει τα δυο πρώτα και παλεύει να τελειοποιήσει και το τρίτο.
«Είναι ένα δύσκολο θέμα στην Ελλάδα. Μεγάλο ρόλο παίζει η ενημέρωση. Όταν ακούς αυτισμό, ακούς μόνο τα αρνητικά, τις δυσκολίες, το έλλειμα στο τάδε και στο δείνα. Δεν ακούγονται τόσο πολύ τα θετικά που έχουν αυτά τα παιδιά: η ακρίβεια, το ότι δύσκολα θα λείψουν, ότι ζητούν σπανίως διάλειμμα. Εμείς σίγουρα θα ξεκλέψουμε λίγο χρόνο στη δουλειά. Εκείνοι, επειδή είναι η ρουτίνα τους, θα πρέπει να τελειώσουν αυτό που τους έχει ζητηθεί. Επίσης είναι πιο ήρεμοι στη δουλειά τους», μου εξηγεί ο Παναγιώτης. «Σε πολλά πράγματα μπορούν να είναι και πολύ καλύτεροι από εμάς. Για παράδειγμα, στο ζύγισμα, δεν θα βάλουν ποτέ περισσότερο ή λιγότερο, θα είναι ακριβώς ο αριθμός που τους έχουν ζητήσει, οπότε δεν υπάρχουν απώλειες». Δεδομένου ότι σχεδόν το 50% του προσωπικού της Silicon Valley είναι άτομα με ΔΑΦ, σίγουρα κάτι κάνουν πολύ καλά.
«Η εξέλιξή του είναι απίστευτη, καθώς και η δική μας χάρη σ’ αυτόν. Έχουμε μάθει να διαχειριζόμαστε κι άλλες καταστάσεις. Έχουμε γίνει διαφορετικοί άνθρωποι μέσα από την επικοινωνία μας μαζί του, αλλά και με τον Παναγιώτη και τη Μάρθα. Μας στηρίζουν πολύ, έχει μεγαλώσει η οικογένειά μας. Ο Γιώργος σήμερα είναι μέσα, πακετάρει, δεν χρειάζεται καμία βοήθεια. Ο στόχος είναι να σταματάει εδώ ένα αυτοκίνητο, να κατεβαίνει ο Γιώργος, να μπαίνει μέσα και να δουλεύει. Να ενταχθούν αυτά τα παιδιά στην κοινωνία, να προσφέρουν το έργο τους και παράλληλα να αμείβονται γι’ αυτό. Ακριβώς όπως κι όλοι εμείς που μπορούμε μετά με τα χρήματά μας να αγοράσουμε ένα μπουφάν, να κάνουμε ένα χόμπι. Είναι αδικία για τους γονείς να μην ξέρουν τι θα απογίνουν τα παιδιά τους. Σ αυτή τη θέση μπορεί να βρεθούμε κι εμείς», μου λέει ο Χρήστος όταν τον ρωτάω πώς είναι δύο χρόνια μετά με τον Γιώργο στον προσωπικό του.
Ο Γιώργος μάς διευκολύνει σε κάποια πράγματα γιατί του αρέσει η ρουτίνα. Κατά τ’ άλλα είναι ολόιδια η αντιμετώπιση.
«Ρώτησα το υπόλοιπο προσωπικό πριν κάνω αυτή την κίνηση γιατί ήταν κάτι μοναδικό. Δεν το είχαμε δει από κάπου. Φυτεύτηκε μέσα μας και είπαμε “γιατί όχι;”. Ήθελα να το δοκιμάσω, αλλά θα έπρεπε να το σκεφτούν σοβαρά γιατί θα χρειαζόταν να εκπαιδευτούμε. Και χωρίς δεύτερη σκέψη είπαν “ναι, θέλουμε να αγκαλιάσουμε τον Γιώργο στην ομάδα μας”.
Ήταν αγχωμένοι την πρώτη μέρα. Ίσως το ίδιο με εκείνον. Δεν χρειάζεται να διαγνωστείς με ΔΑΦ για να έχεις άγχος. Κάθε μέρα μας έβαζαν σε μια ωραία γραμμή ο Παναγιώτης και η Μάρθα και να ήρθε η μέρα που εκείνος είναι μέσα μόνος του και δουλεύει. Μαζί μ’ εμάς θα εξελιχθεί κι άλλο ο Γιώργος. Ανυπομονώ να δω πού θα πάει όλο αυτό. Ευελπιστώ να γίνουν τέτοιες κινήσεις για περισσότερα παιδιά», μου λέει ο Χρήστος όντας απόλυτα βέβαιος και εκ του αποτελέσματος, για την απόφασή του.
Ο Παναγιώτης και η Μάρθα ξεκίνησαν με το να εκπαιδεύουν εκτός από τον ίδιο τον Γιώργο, και το προσωπικό, ώστε να μπορούν να ερμηνεύουν τις κινήσεις του και να διαχειριστούν ό,τι προκύψει. Πλέον ο ρόλος τους είναι περισσότερο εποπτικός και για ασφάλεια. Η λέξη «ασφάλεια» είναι κλειδί για να διαπρέψουν τα άτομα με ΔΑΦ.
«Βλέπουμε ότι όλη τη δουλειά που έχουμε κάνει στο κέντρο, την εφαρμόζει εδώ. Πχ εκεί μπορεί να μην μιλούσε τόσο πολύ, ενώ εδώ κάνει διάλογο. Μας ζητούσε βοήθεια σε εύκολα σχετικά πράγματα, ενώ εδώ μπορεί να τα διαχειριστεί και να κάνει επίλυση κάποιου προβλήματος που είναι πολύ δύσκολο. Ένιωσε ελεύθερος, ηρεμία, ασφάλεια και τα εφάρμοσε. Το θέμα είναι να δουλεύει στ’ αλήθεια. Όχι να κάνει δυο πράγματα εκείνος και δέκα ο εκπαιδευτής του. Να τα κάνει όλα εκείνος, σαν εσένα κι εμένα. Ίσα δικαιώματα», μου επισημαίνει η ειδική παιδαγωγός, Μάρθα Χαρίση.
Με το ποσοστό απασχόλησης των ατόμων με αυτισμό να είναι κάτω από το 10% στη χώρα μας και την απουσία μελετών που να υποδεικνύουν πόσες ώρες πρέπει να απασχολούνται τα άτομα με ΔΑΦ, το πρόγραμμα του Ηλίανθου είναι ακόμα πιλοτικό. Στόχος όμως είναι η απόλυτη ένταξη των παιδιών αυτών σε χώρους εστίασης και σε πόστα που θα μπορούν να ανταποκριθούν πλήρως. Άλλωστε ο καθένας είναι μια μοναδική περίπτωση και είναι καλός και σε κάτι διαφορετικό, ακριβώς όπως όλοι μας. Συντηρώντας τον κοινωνικό αποκλεισμό των ατόμων με ΔΑΦ και των οικογενειών τους συντελούμε κι εμείς στη διαιώνιση της καταπάτησης των δικαιωμάτων τους. Ένα πρώτο βήμα στην αντίθετη κατεύθυνση, είναι να πάψουμε να τους αντιμετωπίζουμε ως διαφορετικούς.
«Δεν θέλουμε να έρχεται ο κόσμος και να λέει “εδώ δουλεύει εκείνος με τον αυτισμό”».
«Είμαστε όλοι ένα. Θεωρούμε ότι όλοι είμαστε διαφορετικοί, όλοι αντιμετωπίζουμε δυσκολίες στις αλλαγές, ή στις δουλειές μας, απλά μπορούμε να το επικοινωνήσουμε πολύ πιο εύκολα. Όλες τις δυσκολίες που έχουν τα παιδιά με ΔΑΦ τις έχουμε κι εμείς, απλά σε μικρότερο βαθμό. Τα παιδιά μας δυσκολεύονται να το επικοινωνήσουν ή χρειάζονται μια παραπάνω ώθηση στο να κάνουν κάτι ή να διαχειριστούν μια αλλαγή, γιατί τους αρέσει πιο πολύ η ρουτίνα ή δυσκολεύονται όταν θα δουν ένα άλλο πρόσωπο από αυτό που περιμένουν, ή όταν δεν ξεκινήσουν κατευθείαν τη δουλειά ενώ έχουν μάθει ότι θα είναι 9 με 12.
Το θέμα δεν είναι να έρχεται εδώ κόσμος για να δει κάποιον με αυτισμό να εργάζεται, αλλά να έρχεται κόσμος και παράλληλα να είναι εδώ κάποιος με αυτισμό και να εργάζεται. Μας νοιάζει να μπορούμε να συνυπάρχουμε όλοι μαζί, χωρίς επίμονα βλέμματα», μου εξηγούν η Μάρθα και ο Παναγιώτης.
Σε μια πηγμένη κεντρική οδό του Περιστερίου, στρίψε δεξιά μόλις δεις την ταμπέλα με τα δυο κοκόρια. Γλυτώνεις από την κίνηση και βρίσκεις καταφύγιο στη συμπερίληψη. Εκεί, σε ένα εργαστήριο που όλα δουλεύουν δεξιόστροφα και ποτέ ανάποδα, τίποτα και κανείς δεν είναι διαφορετικός και οι μόνες ταμπέλες που επιτρέπονται, είναι αυτές που ακόμα μαθαίνει να κολλάει ο Γιώργος στην επόμενη συσκευασία καφέ που θα αγοράσεις.
*Αν ενδιαφέρεσαι για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα του Ηλίανθου και θες να συμπεριλάβεις κι εσύ άτομο με ΔΑΦ στην επιχείρησή σου, επικοινώνησε στο [email protected]
*Eυχαριστούμε το Roosters, 25ης Μαρτίου 7, Περιστέρι.
