Πώς είναι να μεγαλώνεις ένα παιδί με αυτισμό. Η Άδα Σταματάτου μάς μιλά για τη ζωή της με τον Γιάννη

Μιλούσε η Άδα Σταματάτου στην Καθημερινή. Για τον γιο της. Για τον Γιάννη της. Αυτισμός. Τότε απλά σημείωσα. Δύο χρόνια αργότερα ξεδίπλωσα εκείνο το χαρτί και διάβασα προσεκτικά τις λέξεις. Είχα μόλις τερματίσει μια κλήση 40 λεπτών με την Άδα Σταματάτου.

Χαμόγελο και δάκρυα. Δεν θέλησα να επαναλάβω τις σημειωμένες λέξεις. Της ζήτησα μονάχα να μου μιλήσει για τον Γιάννη. Όπως εκείνη θέλει. Με όποια σειρά. Χωρίς σειρά.

Αρχικά με δισταγμό. Στην πορεία με ζέση, με περηφάνεια μα και θυμό. Στο τέλος με αγάπη. Μια συνομιλία μάθημα. Κοιτάμε τον ουρανό. Ένα σύννεφο. Τι να είναι αυτό άραγε. Ένας σκύλος. Όχι, αυτό είναι κουνέλι.

Μα, εγώ βλέπω μια καρέκλα. Κάθε ένας από εμάς βλέπει το ίδιο σύννεφο. Κάθε άνθρωπος βλέπει διαφορετικά τον κόσμο.

Η Άδα Σταματάτου, η μαμά του Γιάννη, έχει έντονη ακτιβιστική δράση, είναι πρόεδρος του Race for Autism Gr και πολύ πρόσφατα έγραψε ένα βιβλίο για παιδιά (από τις εκδόσεις Μεταίχμιο) με τον τίτλο «Τι έχει ο Γιάννης».

«Έχω μεγάλη πίστη και ελπίδα στα μικρά παιδιά. Το βλέπω στα μάτια τους όταν τους εξηγώ τη συμπεριφορά του Γιάννη. Είναι γεμάτα απλή περιέργεια και λάμπουν όταν κατανοούν το γιατί ο Γιάννης κάνει τα πράγματα με διαφορετικό τρόπο από τα ίδια.

Η ιδέα για αυτό το βιβλίο γεννήθηκε όταν η μικρή Ερατώ, παιδί αγαπημένων φίλων, ένα μεσημέρι δίπλα στη θάλασσα με βομβάρδισε με ερωτήσεις ώστε να καταλάβει τη συμπεριφορά του Γιάννη. Η κάθε μου απάντηση γεννούσε την επόμενη ερώτηση της.

Όταν πια ικανοποιήθηκε με τις απαντήσεις μου πήγε πιο δίπλα στις φίλες της και τους τα επανέλαβε χαρτί και καλαμάρι σαν σεμινάριο. Τότε έλαμψαν τα δικά μου μάτια.

Μπροστά τους είδα ένα λαμπρό μέλλον. Την αποδοχή του αυτισμού από τα παιδιά όταν τους εξηγήσεις με απλά λόγια το γιατί. Έτσι ξεκίνησε λοιπόν η ιδέα του βιβλίου που μας βοηθά στην κατανόηση της διαφορετικότητας».

Με σεβασμό στη διαφορετικότητα και ενσυναίσθηση, μπορούμε να ζήσουμε σε μια κοινωνία αποδοχής και αλληλεγγύης. Μονάχα έτσι. Με κατανόηση, με σεβασμό, με φροντίδα, με αγάπη, με νοιάξιμο για τον διπλανό μας.

-Η διάγνωση του Γιάννη έγινε λίγο πριν τα 2 του χρόνια.

Η διάγνωση της αναπηρίας του Γιάννη ήταν μια συνθήκη πάρα πολύ δύσκολη για εμένα αλλά και τον πατέρα του. Όσο νωρίτερα γίνεται η διάγνωση της αναπηρίας του αυτισμού τόσο πιο γρήγορα ξεκινά η πρώιμη παρέμβαση.

Ο αυτισμός είναι μια αναπηρία που δεν έχει ίαση. Αυτό που μπορείς να κάνεις είναι να παρέμβεις θεραπευτικά, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε παιδιού, για να μπορέσεις να το βοηθήσεις να προχωρήσει.

-Πώς νιώσατε; Όταν πήρατε τη διάγνωση του Γιάννη στα χέρια σας ήσασταν έγκυος στην κόρη σας.

Άλλαξε όλη μας η ζωή. Άλλαξαν τα πάντα. Απίστευτη θλίψη. Απίστευτος θυμός. Άρνηση. Όλα τα στάδια που περνά κάποιος με μια τραγική είδηση. Διαβάζεις και κατανοείς τι είναι ο αυτισμός, οπότε ήξερα ότι μπορεί να φέρω στον κόσμο και δεύτερο παιδί με αυτισμό.

-Νιώσατε υπεύθυνη;

Φυσικά και είμαι υπεύθυνη. Είναι το DNA μου και το DNA του πατέρα του. Ποιος άλλος να είναι υπεύθυνος; Ο Θεός; Δεν πιστεύω σε προκαταλήψεις. Ούτε ήθελα να πω ότι φταίει κάποιος. Δεν φταίει κανένας. Είναι καθαρά επιστημονικό το θέμα.

-Συνεχίζουμε να έχουμε άγνοια γύρω από τα θέματα της αναπηρίας και πιο συγκεκριμένα του αυτισμού;

Ως προς το θέμα της αναπηρίας έχουν προχωρήσει τα πράγματα γιατί οι ίδιοι οι ανάπηροι και οι ίδιοι οι γονείς των αναπήρων, πλέον, δεν κρύβονται και βγαίνουν έξω. Οι ανάπηροι είναι αθλητές, είναι παραολυμπιονίκες, παντρεύονται, κάνουν παιδιά.

Άρα, οι ίδιοι οι ανάπηροι έχουν αλλάξει. Πόσο έχει αλλάξει η κοινωνία; Ελάχιστα. Αυτό που με σιγουριά μπορώ να πω είναι ότι οι ανάπηροι έχουν αλλάξει. Δεν είναι πια καημένοι, έχουν φτάσει να είναι παραολυμπιονίκες.

-Και αλίμονο αν τους θεωρούμε καημένους.

Τους αντιμετωπίζει πολύς κόσμος, λανθασμένα.

-Όταν ο Γιάννης έκλεισε τα 18 πήρατε μια διαφορετική απόφαση; Κάτι άλλαξε μέσα σας;

Όταν ο Γιάννης έγινε 18 αποφάσισα να κόβω τούρτα γενεθλίων και να είμαι πιο χαρούμενη. Στα 19 του αποφάσισα να φτιάξω τη σελίδα «Η ζωή μου με τον Γιάννη» στο Facebook γιατί η κοινωνία με έσπρωξε να το κάνω. Δεν ήξεραν πώς είναι ένας αυτιστικός ενήλικας στον δρόμο. Δεν υπήρχε η εικόνα του αυτισμού.

Ο αυτισμός δεν είναι όπως το Σύνδρομο Down που έχει μια συγκεκριμένη εικόνα, του χρωμοσώματος που λείπει. Ο αυτιστικός δεν είναι ένας άνθρωπος σε αμαξίδιο, δεν είναι ένας άνθρωπος με λευκό μπαστούνι. Ο αυτιστικός είναι ένας άνθρωπος που δεν φαίνεται εξωτερικά ότι έχει κάποια αναπηρία. Ο αυτισμός φαίνεται συμπεριφορικά.

Ο Γιάννης ήταν ένας άνθρωπος σε σώμα ενήλικα με συμπεριφορά 2χρονου παιδιού. Πάρα πολύ παρεξηγήσιμη συμπεριφορά στον δρόμο. Έπρεπε κάπως να δείξω ότι υπάρχουν αυτοί οι άνθρωποι και είναι γύρω μας. Και το κατάφερα βγάζοντας φωτογραφίες και βίντεο του Γιάννη στο Facebook.

-Προφανώς η αναπηρία είναι ανάμεσά σας, ακόμα κι αν πολλοί ή λίγοι επιμένουν να μην τη βλέπουν.

Ο αυτισμός είναι ανάμεσά μας. Το φάσμα του αυτισμού είναι τεράστιο. Δεν υπάρχει μόνο ο βαριά αυτιστικός άνθρωπος, όπως είναι ο Γιάννης. Αν καθίσουν όλοι και το σκεφτούν μπορεί να καταλάβουν ότι κάποιος συνάδελφός τους, για παράδειγμα, μπορεί και να βρίσκεται λίγο στο φάσμα του αυτισμού.

-Κυκλοφορείτε συχνά με τον γιο σας. Είναι δύσκολο να διαχειριστείτε τα αδιάκριτα τρίτα βλέμματα;

Ποτέ δεν με ενδιέφεραν τα τρίτα βλέμματα. Ποτέ, ποτέ. Από την πρώτη ημέρα. Από τότε που ήμουν 30 χρόνων μέχρι και σήμερα.

Δεν με ενδιέφερε και δεν με ενδιαφέρει η γνώμη του κόσμου.

Ακολουθώ μια πορεία. Θέλω να πάω με τον Γιάννη στη θάλασσα; Θα πάω. Θέλω να πάω με τον Γιάννη στο εστιατόριο; Θα πάω. Γιατί αυτό θέλω και γιατί αυτό πιστεύω ότι πρέπει να κάνω για τον γιο μου, για την οικογένειά μου, για τον εαυτό μου.

Είναι τέτοιος ο χαρακτήρας μου. Δεν με ενδιαφέρει η αντίδραση του κόσμου. Εγώ, ξέρω ποια είναι η θέση μου στην κοινωνία. Πολεμώ για τη θέση μου και τη διεκδικώ. Βγαίνω έξω με το παιδί μου για να απολαύσουμε το οτιδήποτε. Και το καταφέρνω και θα το επιδιώξω γιατί μου ανήκει.

-Πολέματε και διεκδικείτε και τη θέση του γιου σας στην κοινωνία.

Βεβαίως. Και μέσω της σελίδας προσπαθώ να πείσω κι άλλους ανθρώπους να το κάνουν. Το δικαιούμαστε. Δεν υπάρχει άλλη λύση.

-Θέλετε να μας μιλήσετε για την καθημερινότητά σας με τον Γιάννη;

Αυτή τη στιγμή ο Γιάννης παρακολουθεί το πρωί τις καθημερινές ένα κέντρο διημέρευσης ημερήσιας φροντίδας και επιστρέφει σπίτι στις 2 το μεσημέρι. Κατευθείαν πηγαίνουμε στο κολυμβητήριο.

Τα τελευταία 6 χρόνια τον έχω σπρώξει στον αθλητισμό γιατί έχω καταλάβει ότι ο αθλητισμός είναι μια μικρή κοινωνία η οποία δέχεται πολύ πιο εύκολα, πιο ισότητα τους ανθρώπους με αναπηρία. Επίσης, ο αθλητισμός μάς βοηθά ψυχολογικά, πόσο μάλλον κάποιον ανάπηρο.

Ασχολούμαι κι εγώ με τον αθλητισμό οπότε ήταν και για ‘μενα πολύ πιο εύκολο να κινηθώ προς αυτή την κατεύθυνση. Επιστρέφουμε στο σπίτι, τρώει βραδινό και κοιμάται. Παίρνει και φαρμακευτική αγωγή για αυτό και το πρόγραμμά του πρέπει να είναι αυστηρό, κατόπιν εντολής γιατρού. Στους αυτιστικούς αρέσει πάρα πολύ να έχουν πρόγραμμα στη ζωή τους, να μην έχουν άγχος.

Θέλουν να ξυπνούν και να ξέρουν τι θα κάνουν μέσα στην ημέρα. Για αυτό και επαναλαμβάνουν τα ίδια και τα ίδια πράγματα. Όχι, μόνο γιατί τους αρέσει αλλά και γιατί τους ηρεμεί. Ο Γιάννης έχει ένα πρόγραμμα στο μυαλό του που πρέπει να το εκτελέσει και αυτό τον χαροποιεί. Ένα πρόγραμμα με αρχή, μέση και τέλος.

Οι αυτιστικοί είναι διεκπεραιωτές. Τους αρέσει να διεκπεραιώνουν ένα πρόγραμμα, να το φέρνουν εις πέρας. Αυτή είναι και η συμβουλή μου στους νέους γονείς -φυσικά θα τους πουν πολύ καλύτερα οι επιστήμονες- ότι τα παιδιά με αυτισμό πρέπει να έχουν πρόγραμμα.

-Αυτή είναι η καθημερινότητα του Γιάννη σήμερα που είναι 25 ετών. Πώς ήταν η καθημερινότητα του Γιάννη στο παρελθόν;

Από τα 2 μέχρι τα 12 ήμασταν πιο πολύ στο θεραπευτικό κομμάτι. Η καθημερινότητά μας είχε λογοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, ψυχοθεραπευτές. Είχαμε πιο πολύ στη ζωή μας το κομμάτι της παρέμβασης.

Μετά ξεκινήσαμε να βρούμε δραστηριότητες που αρέσουν και στο ίδιο το παιδί. Ο Γιάννης έχει κάνει θεραπευτική ιππασία, ποδόσφαιρο ειδικής αγωγής, μπάσκετ ειδικής αγωγής. Ό,τι μάθαινα εκείνη την εποχή πως υπήρχε το δοκιμάζαμε.

Ήθελα να προσφέρω στο παιδί μου το καλύτερο. Κατάλαβα ότι του Γιάννη του αρέσει πάρα πολύ το περπάτημα και το κολύμπι. Ο Γιάννης κολυμπάει από 6 μηνών με προπονητή.

-Κολύμπι και σουβλάκια. Σωστά;

Ναι, σουβλάκια. Του αρέσουν πάρα πολύ. Τα έχει ως βραβείο. Στους αυτιστικούς πρέπει να δίνει ένα «έπαθλο», είναι κι ένα είδος θεραπείας. Προσπαθείς να πείσεις το παιδί να κάνει κάτι και στο τέλος του δίνεις μια επιβράβευση.

Αυτό εφαρμόζεται και στα παιδιά τυπικής ανάπτυξης αλλά τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού είναι πιο εύκολο να κατανοήσουν ότι πρέπει να κάνουν τα βήματα 1-2-3 κι ότι στο βήμα 4 γίνεται κάτι που τους ενδιαφέρει.

Τους αυτιστικούς τους ενδιαφέρει πολύ ο εαυτός τους κι ένα από τα πρώτα πράγματα με τα οποία ασχολείται ο άνθρωπος, από μωρό, είναι το φαγητό.

-Ο Γιάννης βιώνει συναισθήματα;

Ναι, ναι βέβαια. Απλά τα εκφράζει και τα διαχειρίζεται τελείως διαφορετικά από εμάς. Ο Γιάννης εντωμεταξύ δεν έχει το αίσθημα της ντροπής. Όπως εγώ ας πούμε κάποια στιγμή που χαίρομαι και θέλω να ουρλιάξω, δεν το κάνω γιατί θα αναρωτηθούν όλοι γύρω μου γιατί το κάνω, ο Γιάννης θα το κάνει. Το κάνει καθημερινά γιατί δεν τον νοιάζουν οι γύρω του, δεν τον νοιάζει τι θα σκεφτούν.

-Μιλάτε μεταξύ σας μια δική σας «γλώσσα»;

Ο Γιάννης δεν μιλάει. Χρησιμοποιεί πολύ λίγες λέξεις και μονοσύλλαβα. Από τους ήχους που βγάζει μπορώ να καταλάβω αν είναι χαρούμενος ή αν έχει κάποια δυσαρέσκεια. Μου δείχνει με το δάχτυλό του τι θέλει.

-Πηγαίνετε τη ζωή μέρα με τη μέρα;

Ναι. Μέρα με τη μέρα. Βάζω μικρούς στόχους από πολύ νωρίς, αυτό με συμβούλευσε και ο παιδοψυχίατρος του Γιάννη. Βάζω μικρούς στόχους και τους φέρνω εις πέρας. Δεν έχει νόημα να πω τι θα γίνει σε 10 χρόνια.

Ξέρω τι θέλω για το μέλλον του Γιάννη και τώρα προσπαθώ για αυτό. Έχει φτάσει και σε μια ηλικία ο Γιάννης που το μόνο που θέλω να πετύχω για εκείνον είναι να μπει σε ένα οικοτροφείο στο οποίο θα ζει.

-Υπάρχει κι αυτή η σκληρή ερώτηση «τι θα γίνει μετά από εμένα».

Όχι τι θα γίνει μετά. Υπάρχει μια λανθασμένη αντίληψη. Όχι, δεν θέλω να γίνει κάτι αφού πεθάνω. Τώρα θέλω να γίνει, πριν πεθάνω. Είμαι 53 ετών και δεν θέλω να σκέφτομαι τι θα γίνει όταν θα είμαι ηλικιωμένη.

Θέλω να σκέφτομαι τι θα γίνει τώρα και θα έπρεπε να έχει ήδη γίνει εδώ και μια δεκαετία αλλά η Πολιτεία δεν με βοηθάει, δεν μας βοηθάει.

Υπάρχει το λανθασμένο μοντέλο στην Ελλάδα ότι οι ανάπηροι πρέπει να μένουν με τους συγγενείς τους μέχρι να πεθάνουν.

Όχι, αυτό είναι λάθος. Θα έπρεπε να υπάρχουν μέρη που θα μπορούσαν να πάνε όλοι αυτοί οι άνθρωποι με νοητική υστέρηση και βαριά αναπηρία από τα 18 τους κι έπειτα. Όπως τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης στα 18 τους φεύγουν από το σπίτι τους, έτσι και τα παιδιά με βαριά αναπηρία θα έπρεπε να μπορούν να μπουν σε ένα οικοτροφείο.

Θα έπρεπε η Πολιτεία να φροντίσει για αυτά. Η αποϊδρυματοποίηση είναι απόλυτα σωστή αλλά κάποιοι άνθρωποι πρέπει να μείνουν εντός των δομών. Ιδρυματοποίηση κάνω εγώ αυτή τη στιγμή στον Γιάννη που ζει σε ένα διαμέρισμα 60 τετραγωνικών με εμένα.

Αυτό είναι ιδρυματοποίηση. Αυτό έχω να πω στην Πολιτεία. Θα έπρεπε να βρίσκεται σε ένα προστατευμένο περιβάλλον με φροντιστές μαζί με άλλους ανθρώπους που έχουν την ίδια αναπηρία. Να ζει σε μια μικρή κοινωνία, αυτό θα είναι αποϊδρυματοποίηση. Αλλά δεν συμφέρει την Πολιτεία να το σκεφτεί έτσι.

-Απέχουμε πολύ από αυτό το μοντέλο.

Τελείως. Είμαστε πολύ πίσω. Στο εξωτερικό συμβαίνει και πολύ νωρίτερα. Και είναι εντελώς δωρεάν. Οι άνθρωποι με τόσο βαριές αναπηρίες και με νοητική υστέρηση, εφόσον το θελήσουν οι γονείς τους, μένουν εκτός σπιτιού από πολύ νωρίς.

Έχω φάει πάρα πολύ ξύλο. Έχω μείνει κλεισμένη σε ένα σπίτι ολομόναχη για πάρα πολλά χρόνια. Γιατί; Γιατί δεν είχα επιλογή όχι γιατί το ήθελα. Όχι, δεν το ήθελα καθόλου να μένω σε ένα σπίτι να με χτυπάει μέχρι θανάτου ένας αυτιστικός σε κρίση.

Θα ήθελα να βρίσκεται σε ένα προστατευμένο περιβάλλον με γιατρούς, με επιστήμονες που θα τον βοηθούσαν. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε υπάρχουν πάρα πολλές οικογένειες που ζουν αυτό το δράμα που έζησα εγώ πριν από 7 χρόνια, όταν ο Γιάννης πέρασε αυτή την πολύ άσχημη περίοδο.

-Η οποία πόσο κράτησε;

Κράτησε 8 χρόνια. Και ανά πάσα στιγμή μπορεί να επιστρέψει γιατί η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι κάτι που το παίρνεις και γίνεσαι καλά. Ο αυτισμός δεν είναι πονοκέφαλος να περάσει με ένα χάπι. Ο αυτισμός είναι μια αναπηρία με ψυχώσεις.

Μπορεί να έχει και σχιζοφρενικές τάσεις, ανάλογα με την περίπτωση. Ο Γιάννης είναι μια πολύ δύσκολη περίπτωση. Δεν ήθελα να είμαι σε ένα σπίτι με έναν άνθρωπο που να με σπάει στο ξύλο.

Και δεν το καταλάβαινε, δεν μπορούσα να κάνω τίποτα. Ο Γιάννης εκείνη τη στιγμή μού έλεγε ότι χρειάζεται βοήθεια, δεν ήθελε προφανώς να με χτυπήσει.

-Χάσατε τον εαυτό σας εκείνη την περίοδο;

Τα πάντα έχασα. Δεν μπορώ να περιγράψω αυτό που έχω ζήσει. Το λέω και δεν το πιστεύει κάποιος. Αλλά αυτή είναι η αλήθεια αγαπητή μου Πολιτεία. Δεν με φρόντισες γιατί δεν ήσουν εκεί. Γιατί δεν σε ενδιαφέρει.

Έχω χάσει πάρα πολλά πράγματα από τη ζωή μου για να κερδίσει το παιδί μου και δεν θα άλλαζα τίποτα από όσα έχω κάνει. Δεν μετανιώνω για όσα έχω προσφέρει στον Γιάννη. Είμαι 53 ετών, ο γιος μου είναι 25 και διέξοδος δεν υπάρχει.

Η Πολιτεία δεν μου δίνει τη δυνατότητα να πάει ο Γιάννης σε ένα προστατευμένο περιβάλλον και να κοινωνικοποιηθεί. Παλεύω να τη βρω μόνη μου. Όχι μόνο εγώ. Πάρα πολλοί γονείς, πάρα πολλές οικογένειες περιμένουν στην ουρά.

Σε μια ουρά που δεν βλέπεις την αρχή, δεν ξέρεις καν πού είναι για να περιμένεις και να πεις «θα σταθώ εδώ και θα έρθει η σειρά μου».

-Οι Μαραθώνιοι πώς μπαίνουν στη ζωή σας;

Πιστεύω πάρα πολύ -και το ‘χω δει να συμβαίνει μπροστά μου- στο μοντέλο της μετάδοσης ενός μηνύματος μέσω του αθλητισμού (και του επαγγελματικού και του ερασιτεχνικού). Προσπαθώ μέσω του ερασιτεχνικού αθλητισμού να περάσω ένα μήνυμα για τον αυτισμό φορώντας μια μπλούζα με τη λέξη αυτισμός.

Με ρωτούν πολλοί «θα αλλάξει κάτι αν τρέξω φορώντας μια μπλούζα με μια λέξη;». Δεν θα αλλάξει ουσιαστικά κάτι αλλά θα αλλάξει κάτι μέσα σου. Όλοι περιμένουμε από τον απέναντί μας να αλλάξει. Δεν αλλάζουν τα πράγματα από μόνα τους. Εμείς τα αλλάζουμε.

Άρα, αν όλοι φορέσουμε μια μπλούζα που θα λέει «αυτισμός», «καρκίνος» κάτι θα καταφέρουμε. Κάπως θα καταφέρουμε να ασκήσουμε πίεση. Το πιστεύω. Πρεσβεύω και την ισότιμη συμμετοχή των ανθρώπων με νευροδιαφορετικότητα στα αθλητικά δρώμενα της Ελλάδας. Όλοι είμαστε ίσοι. Όλοι έχουμε δικαίωμα συμμετοχής στα αθλητικά ερασιτεχνικά δρώμενα της χώρας.

-Ο Γιάννης τρέχει;

Περπατάει πολύ γρήγορα. Έχει κάνει κανονική εγγραφή στα 5 χιλιόμετρα καθώς και ο συνοδός του με τον οποίο θα περπατήσει στο Συμμετέχει στον Αγώνα της Race for Autism. Ο Γιάννης έχει καταφέρει και περπατάει την απόσταση των 5 χιλιομέτρων σε 54 λεπτά.

-Ποια ανάμνηση θα σβήνατε από τη μνήμη σας και ποια θα θέλατε να κρατήσετε για πάντα αναλλοίωτη;

Σίγουρα θα ήθελα να σβήσω τις κρίσεις του Γιάννη κατά τις οποίες ήταν βίαιος προς τον εαυτό του και βίαιος προς άλλους, κυρίως προς εμένα. Αυτοτραυματιζόταν σε σημείο πολύ άσχημο. Όλα αυτά τα χρόνια κι όλες αυτές τις εικόνες θα ήθελα να τις διαγράψω από τη μνήμη μου.

Οι ωραίες στιγμές με τον Γιάννη είναι πάρα πολλές. Μου δίνει χαρά κάθε μέρα. Αν μπορώ να ξεχωρίσω κάποιες στιγμές είναι όταν κάνει πάρα πολύ γρήγορα ποδήλατο και βγάζει μια κραυγή – κάθε φορά την ίδια- για να δείξει πόσο χαρούμενος με το αίσθημα της ελευθερίας. Πάντα θα θυμάμαι αυτή τη σκηνή.

Καταλαβαίνεις πώς ένας άνθρωπος με αναπηρία και τόσες δυσκολίες κατακτά κάτι πολύ σημαντικό για αυτόν που του δίνει δύναμη, χαρά, αυτοπεποίθηση.