Τι θα κάνουμε με την κλιματική κρίση; Η Σάντυ Φαμελιάρη της Greenpeace μάς απαντά
- 7 ΑΥΓ 2021
Οι φωτιές έχουν κάψει την Ελλάδα, τα Βαλκάνια, τον κόσμο όλο. Το φετινό καλοκαίρι είναι γεμάτο ακραία καιρικά φαινόμενα κι από εκεί που η κλιματική αλλαγή ήταν κάτι για το οποίο συζητούσαμε με ανησυχία, έχει γίνει η κλιματική κρίση που βιώνουμε στην καθημερινότητά μας με ολέθριες συνέπειες. Η Υπεύθυνη Προγράμματος Κλιματικής Αλλαγής και Ενέργειας της Greenpeace και Φυσικός, Σάντυ Φαμελιάρη, ανέλαβε να απαντήσει τις ερωτήσεις μας.
Η Greenpeace εδώ και δεκαετίες προσπαθεί να στρέψει το ενδιαφέρον μας στο περιβάλλον. Το μεγάλο σπίτι όλων μας είναι ο πλανήτης, αλλά αυτό είναι κάτι που οι περισσότεροι το θυμόμαστε όταν πια αυτό το «μεγάλο σπίτι» μας απειλεί με έξωση. Οι πυρκαγιές, οι πλημμύρες, οι παγετοί δεν είναι πλέον και τόσο σπάνια φαινόμενα όσο παλιά. Η κλιματική κρίση είναι εδώ και αν συνεχίσουμε να αδιαφορούμε τα πράγματα δεν θα γίνουν απλά πιο δύσκολα, ο πλανήτης μας δεν θα είναι πια βιώσιμος για το είδος μας. Με αφορμή τις φωτιές που καίνε όλη την Ελλάδα ζητήσαμε από τη Σάντυ Φαμελιάρη να απαντήσει σε κάποιες ερωτήσεις για την κλιματική κρίση, τα πευκοδάση της Ελλάδας, το μικροκλίμα της φωτιάς και την επόμενη μέρα.
Τι σημαίνει η φράση «διανύουμε κλιματική κρίση» που ακούμε όλο και συχνότερα;
Σημαίνει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη έχει ανέβει ήδη σε τέτοια επίπεδα που κάνουν πολύ ασταθές το κλίμα και δημιουργούνται ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως αυτά που βλέπουμε με τις φωτιές και τους καύσωνες τους συνεχείς μέχρι τις πλημμύρες και τους ξαφνικούς παγετούς που βλέπουμε τον χειμώνα, γιατί μην ξεχνάμε ότι είναι και αυτή μια όψη της κλιματικής κρίσης. Κι είναι και κάτι που επηρεάζει και σε κοινωνικό και σε οικονομικό βαθμό την ανθρωπότητα.
Δυστυχώς, όσο συνεχίζει να αυξάνεται η μέση πλανητική θερμοκρασία θα βλέπουμε τέτοια φαινόμενα όλο και πιο συχνά όλο και πιο έντονα. Γι’ αυτό και η επιστήμη και πάρα πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις, έχουμε “λυσσάξει” να λέμε για τα μέτρα απέναντι στην κλιματική αλλαγή ώστε να γλιτώσουμε τα χειρότερα. Προς τα πίσω, δυστυχώς, δεν θα καταφέρουμε να πάμε. Το θέμα είναι να κρατήσουμε σε ένα σχετικά βιώσιμο επίπεδο την καταστροφή.
Ποιες θα είναι οι άμεσες επιπτώσεις μιας τέτοιας καταστροφής σαν αυτής που ζούμε στην Ελλάδα;
Οι άμεσες συνέπειες είναι φυσικά η απώλεια της βιοποικιλότητας, πνευμόνων, όπως λέμε, της Ελλάδας, γιατί έχουμε χάσει πολύ μεγάλες εκτάσεις βασικές. Από εκεί και πέρα υπάρχει φυσικά και το κεφάλαιο της οικονομίας το οποίο δεν είμαι σε θέση να αξιολογήσω, εγώ η ίδια. Αλλά είναι από μόνο του πολύ θλιβερό, επηρεάζει την ψυχολογία και τη ζωή των ανθρώπων, είναι μια κατάσταση αρκετά δυσοίωνη από κάθε πλευρά.
Ακούσαμε στο διάγγελμα του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, ότι οι δασικές εκτάσεις που έχουν καεί, θα χαρακτηριστούν αναδασωτέες, οπότε θα γίνει μια προσπάθεια να επανέλθουν στην αρχική τους κατάσταση, το οποίο σημαίνει δύο πράγματα: Ή θα αφήσουμε τα δάση στην ησυχία τους να ανακάμψουν μόνα τους ή θα πρέπει να γίνουν τεχνητές παρεμβάσεις, προκειμένου να γίνει αναδάσωση. Το τελευταίο δεν είναι πάντα η καλύτερη επιλογή, γιατί πρέπει να γίνει πολύ σοβαρή μελέτη ώστε να γίνει με έναν σωστό τρόπο για να βάλουμε τα σωστά είδη κι όχι είδη που δεν ευδοκιμούν εκεί κτλ.
Ήθελα να ρωτήσω. Γιατί βάζουμε μόνο πεύκα στις αναδασώσεις στην Ελλάδα, που είναι τόσο εύφλεκτα;
Ίσως επειδή είναι πιο εύκολο; Ίσως επειδή ευδοκιμούν παντού; Όποιος κι αν είναι ο λόγος δεν είναι σωστό. Δεν είναι σωστό να πηγαίνουμε σε μία μονοκαλλιέργεια ή σε ένα μονοδιάστατο περιβάλλον. Γι’ αυτό λέμε ότι η καλύτερη επιλογή είναι συνήθως να τα αφήνουμε να αναγεννηθούν μόνα τους, το οποίο όμως είναι κάτι που αργεί πάρα πολύ.
Τι μπορούμε να κάνουμε έστω και τώρα;
Όπως σε όλα η πρόληψη και η προετοιμασία είναι πάντα πολύ καλύτερη από τη θεραπεία, όπως λένε. Αν οχυρωθούμε απέναντι στην κλιματική κρίση και προσπαθήσουμε να την περιορίσουμε, αποκλείοντας τα ορυκτά καύσιμα από την οικονομία και την ενέργεια, κάνοντας εξοικονόμηση ενέργειας στα σπίτια κυρίως, προχωρώντας σε εξηλεκτρισμό των μεταφορών, δημιουργώντας ένα νομικό πλαίσιο που θα προστατεύει στην ουσία τα δάση και τη βιοποικιλότητα, εκεί θα έχουμε λίγο καλύτερους όρους σε αυτή τη μάχη που δίνουμε. Ίσως ακούγονται ψιλά γράμματα αυτά στη δύσκολη κατάσταση που διανύουμε, όμως είναι σημαντικά για το μέλλον μας και τις επόμενες καταστροφές. Μην τρέχουμε κάθε φορά όταν έρθει η τραγωδία να δούμε τι θα κάνουμε. Ευχόμαστε όμως τις δύσκολες αυτές μέρες να λειτουργήσει σωστά κάθε διαθέσιμο εργαλείο για να σβήσουν σύντομα οι πυρκαγιές
Τι είναι το μικροκλίμα της φωτιάς που επίσης ακούμε αυτές τις ημέρες; Πώς γίνεται να έχουμε φωτιές σε άπνοια;
Σίγουρα δεν είμαι ειδική, δεν έχω μελετήσει σε βάθος τη δασοπροστασία και την πυρόσβεση αλλά ως φυσικός θα επιχειρήσω να σας το εξηγήσω. Είναι λογικό να δημιουργούνται ειδικές συνθήκες σε μία πάρα πολύ μεγάλη πυρκαγιά. Μιλάμε για πολύ υψηλές θερμοκρασίες ξαφνικά, που προκαλούν διαφορά πίεσης και δημιουργούν ριπές αέρα με αποτέλεσμα την άναρχη κίνηση στις φλόγες. Αυτό είναι κάτι που ίσχυε πάντα και δεν αναιρεί την ανάγκη πρόληψης, γιατί αν ήμασταν σε θέση να περιορίσουμε νωρίς μια πυρκαγιά, ίσως δεν έφτανε στο σημείο να γιγαντώνεται τόσο. Βέβαια, ξαναλέω ότι δεν είμαι η πλέον ειδικός, υπάρχουν πολλές παράμετροι.
Θα ζούμε από δω και πέρα καλοκαίρια με 50 βαθμούς Κελσίου;
Εμπειρικά ήδη βλέπουμε αυτή την αλλαγή για την οποία οι επιστήμονες μας προειδοποιούν εδώ και δεκαετίες. Οι ειδικοί μας έχουν δώσει το όριο για την υπερθέρμανση του πλανήτη στον 1,5 βαθμό Κελσίου κι ήδη είμαστε στο 1,2 και βλέπουμε ότι αυτά τα φαινόμενα πολλαπλασιάζονται. Αυτό σημαίνει ότι έστω και με κάθε 0,1 αύξησης θα έχουμε τέτοια ακραία φαινόμενα καύσωνα και πυρκαγιών. Είναι κάτι που έχει προβλεφθεί σε μεγάλο βαθμό. Μέχρι τον 1,5 βαθμό η κατάσταση θα είναι σχετικά βιώσιμη, αλλά δεν θα είναι τόσο ευχάριστο όσο ήταν κάποτε το κλίμα. Τους καύσωνες θα τους έχουμε στην καθημερινότητά μας.