Το Animal της Σοφίας Εξάρχου γκρεμίζει τη φαντασίωση του live your myth in Greece
- 8 ΦΕΒ 2024
«Anima στα λατινικά σημαίνει ψυχή. H λέξη Animateur προέρχεται από την ίδια λέξη. Είναι οι άνθρωποι που “δίνουν” ψυχή. Αυτοί που προσπαθούν να εμψυχώσουν, να διασκεδάσουν τους πελάτες. Βάζοντας ένα μόνο γράμμα στο τέλος, το Anima γίνεται Animal (ζώο). Και η λέξη Animal περιέγραφε με έναν ενδιαφέροντα τρόπο τις συνθήκες που επικρατούν στο σύμπαν της ταινίας, αλλά και την καθημερινή “πάλη” των ηρώων μου, ανάμεσα στην ψυχή τους και τις καταστάσεις που ζούσαν». Κάπως έτσι η Σοφία Εξάρχου, μου περιγράφει πώς προέκυψε ο τίτλος της πολυβραβευμένης νέας ταινίας, που υπογράφει.
Έχοντας ήδη αποσπάσει πολυάριθμα βραβεία σε φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο, το Animal, της Σοφίας Εξάρχου, κατάφερε επίσης να καταγράψει ένα ιστορικό ρεκόρ, καθώς απέσπασε τον Χρυσό Αλέξανδρο στο 64o Διεθνές Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, καταφέρνοντας έτσι να γίνει η πρώτη ελληνική ταινία, που κερδίζει τη συγκεκριμένη διάκριση, έπειτα από 30 ολόκληρα χρόνια.
Με αφορμή την επίσημη κυκλοφορία της ταινίας στις κινηματογραφικές αίθουσες, μιλήσαμε με τη βραβευμένη σεναριογράφο και σκηνοθέτιδα, Σοφία Εξάρχου, για το σύμπαν της νέας της ταινίας, το παρόν και το μέλλον του κινηματογράφου στην Ελλάδα, αλλά και για όλα εκείνα τα μικρά ή μεγαλύτερα πράγματα που αναζητά η ίδια ως γυναίκα-δημιουργός και θεατής.
Το mood board του Animal
Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου - Watkinson/LadyLike.gr
«Μετά την πρώτη μου μεγάλου μήκους ταινία (Park) ήξερα ότι ήθελα να κάνω μια ταινία για την εργασία στον σύγχρονο δυτικό κόσμο, στο σήμερα, στον καπιταλισμό. Πολύ σύντομα ήξερα επίσης ότι το δικό μου εργασιακό σύστημα θα είναι ένα all-inclusive ξενοδοχείο, η τουριστική βιομηχανία, που είναι η κορωνίδα της οικονομίας μας και κατά τη γνώμη μου, κομμάτι πια της ταυτότητάς μας. Στην αρχή νόμιζα όμως, ότι οι κεντρικοί μου ήρωες θα είναι γενικότερα υπάλληλοι του ξενοδοχείου».
«Σε δεύτερο στάδιο αποφάσισα ότι οι πρωταγωνιστές στο Animal θα είναι μόνο οι animateurs του ξενοδοχείου, βάζοντας έτσι στο κέντρο της αφήγησής μου και το θέμα της διασκέδασης. Πώς προσφέρεται σήμερα, κάτω από ποιες συνθήκες και με τι κόστος;»
«Πόσο αναγκαίο στοιχείο του συστήματος είναι, να διασκεδάζουμε τον κόσμο για να συνεχίζει το σύστημα να ρολάρει, να υπάρχει;
Δεν υπάρχουν προσωπικές εμπειρίες ή βιώματα στο σενάριο. Αλλά θεωρώ ότι ως σκηνοθέτιδα, η δουλειά μου έχει κάποια κοινά στοιχεία, κάποιες συνδέσεις με τη δουλειά των animateurs, με το performance με μια ευρύτερη έννοια. Ένιωσα ότι μπορούσα να συνδεθώ με τους χαρακτήρες, ότι με αφορούσαν και τους καταλάβαινα με ένα ιδιαίτερο τρόπο».
Η Σοφία Εξάρχου είναι μια σκηνοθέτιδα που σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Μετσόβιο
«Ξεκίνησα να φοιτώ στους ηλεκτρολόγους μηχανικούς, γιατί δεν ήξερα καθόλου στα 16 μου, όταν έπρεπε να επιλέξω κατεύθυνση τι επάγγελμα ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Αγαπούσα τα μαθηματικά και έτσι, ακολούθησα τη θετική κατεύθυνση και, σχεδόν τυχαία, μπήκα στους Ηλεκτρολόγους Μηχανικούς. Από την αρχή κατάλαβα ότι, δυστυχώς, είναι ένα επάγγελμα που δε μ’ ενδιέφερε καθόλου. Παράλληλα, είχε ξεκινήσει η αγάπη μου για τον κινηματογράφο. Είχα αρχίσει να έχω εμμονή. Φοβόμουν όμως πολύ να το ακολουθήσω επαγγελματικά, ακριβώς επειδή το θαύμαζα τόσο. Τελικά αποφάσισα να σπουδάσω παράλληλα με το Πολυτεχνείο».
«Το πρωί ήμουν ηλεκτρολόγος μηχανικός και το βράδυ σκηνοθέτιδα».
«Κάθε θεατής είναι ξεχωριστός»
«Δεν σκέφτομαι τι θα γίνει μετά την ολοκλήρωση μιας ταινίας. Την περίοδο που αναπτύσσω την ιδέα, το σενάριο, οι σκέψεις μου φθάνουν με το ζόρι μέχρι το γύρισμα. Δουλεύω για καιρό με την παραγωγό μου και τους συνεργάτες μου και ελπίζω να φθάσουμε στο γύρισμα, να καταφέρουμε να υλοποιήσουμε την ταινία.
Δεν σκέφτομαι σε όλο αυτό το ταξίδι τα φεστιβάλ, τα βραβεία, ούτε ακόμα τον θεατή. Όχι γιατί δε μ’ ενδιαφέρει, το αντίθετο μάλιστα. Απλά, πιστεύω ότι κανένας σκηνοθέτης δεν μπορεί να δημιουργήσει πραγματικά, με τον θεατή στο μυαλό του. Και για ποιον θεατή άραγε μιλάμε;
«Για μένα κάθε θεατής είναι ξεχωριστός. Βλέπει και βιώνει την ταινία με το δικό του μοναδικό τρόπο. Εγώ ξεκινάω από μια ιδέα, κάποιες εικόνες, κάποιους χαρακτήρες και αρχίζω να γράφω μια ιστορία, που ξέρω ότι με συγκινεί προσωπικά, με ενεργοποιεί.»
«Μια ιστορία που μ’ εμπνέει και μου δίνει την ευκαιρία να μιλήσω για πράγματα που με αφορούν και ανυπομονώ για τη στιγμή, όπως τώρα, που το Animal βγαίνει στις ελληνικές αίθουσες, που θα την επικοινωνήσω με τους θεατές».
Η συνεργασία με τη Δήμητρα Βλαγκοπούλου και η δημιουργία της Κάλιας στο Animal
Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου - Watkinson/LadyLike.g
«Με τη Δήμητρα γνωριζόμαστε πολλά χρόνια και έχει πρωταγωνιστήσει και στις 2 μεγάλου μήκους ταινίες μου. Η Κάλια, που ενσαρκώνει στο Animal, είναι κάπως αφηρημένα μια συνέχειας της Άννας, της ηρωίδας που ενσάρκωνε στο Park. Αναρωτιόμουν πώς θα ήταν αυτή η κοπέλα 10 χρόνια μετά, πού θα είναι. Και κάπως έτσι γεννήθηκε η Κάλια και η ιστορία της.
Δουλέψαμε μαζί για πολλούς μήνες. Αναλύσαμε αρχικά μαζί το κείμενο και τον χαρακτήρα της Κάλιας και μοιράστηκα μαζί της όλο το υλικό από την έρευνά μου. Μετά προχωρήσαμε στις πρόβες, τόσο για σκηνές που υπήρχαν στο σενάριο, όσο και για σκηνές που δεν υπήρχαν. Προσπαθούσαμε μέσα από αυτοσχεδιασμούς να κατανοήσουμε και να συνθέσουμε σιγά σιγά την Κάλια. Να βρούμε το σώμα της, την κίνησή της, το περπάτημά της, τη φωνή, το γέλιο της, τις αγαπημένες της ατάκες. Παράλληλα, δουλεύαμε και μαζί με τους άλλους ηθοποιούς τις σχέσεις της και τις δυναμικές τους και μέσα από τις ομαδικές πρόβες, τη θέση και το ρόλο της μέσα στην ομάδα».
Τα έμφυλα στερεότυπα, όμορφα καίγονται
«Το Animal μιλάει αρκετά για τα έμφυλα στερεότυπα με αρκετούς, διαφορετικούς τρόπους. Δείχνει για παράδειγμα την Κάλια, την Εύα και τις άλλες γυναίκες animateurs να παίζουν κάθε βράδυ τις ίδιες θηλυκές περσόνες μπροστά στους τουρίστες του ξενοδοχείου. Δείχνει δηλαδή πώς κάθε βράδυ επαναλαμβάνονται τα ίδια αστεία, το ίδιο γέλιο αναπαράγοντας ξανά και ξανά αυτούς τους ρόλους-στερεότυπα».
«Το Animal εστιάζει πολύ επίσης στο τρόπο που παρουσιάζεται το γυναικείο σώμα ως θέαμα, ως σόου. Μιλάει για τη γυναίκα ως σεξουαλικό αντικείμενο.»
«Αλλά για μένα το σημαντικότερο είναι ότι προσπαθεί να δείξει πώς επιδρούν στους γυναικείους χαρακτήρες της ταινίας αυτά τα στερεότυπα ή πόσο μπορούν να αλλοιώσουν ακόμα και τον τρόπο που οι ίδιες βλέπουν και αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους».
Στα γρανάζια της «Live your myth in Greece» φαντασίωσης
«Είναι ωραίο το σινεμά να κάνει κάτι ορατό. Να στρέφει την κάμερα εκεί που καμιά φορά το βλέμμα δε στρέφεται ή δε θέλει να στραφεί. Σε περιβάλλοντα που δε γνωρίζουμε, σε ιστορίες που δεν έχουμε ακούσει, σε χαρακτήρες που μπορεί και να μη θέλουμε να τους κοιτάξουμε ή να τους σκεφτούμε.
Στο Park, ήθελα να στρέψω το βλέμμα σε μια ομάδα εφήβων που ζούσε στο Ολυμπιακό Χωριό, ανάμεσα στις εγκαταλελειμμένες εγκαταστάσεις των Ολυμπιακών Αγώνων, στα απομεινάρια μιας φιέστας. Όλοι ασχοληθήκαμε, πολλές φορές με περηφάνεια, με την Ολυμπιακή φιέστα – πόσοι γνωρίζουμε τις ιστορίες αυτών των παιδιών λίγα μόλις χρόνια μετά;
Στο Animal, με ιντρίγκαρε η ιδέα ότι για όλους μας οι διακοπές συνδέονται με στιγμές χαράς, χαλάρωσης, ξεγνοιασιάς, ευτυχίας. Μου φάνηκε πολύ ενδιαφέρον ξεκινώντας από τις διακοπές λοιπόν, να φέρω σε αντιπαράθεση το θεατή με την άλλη πλευρά αυτού του κόσμου. Να τον φέρω σε μια σχεδόν απροσδόκητη και άβολη θέση. Να τραβήξω σχεδόν βίαια την κουρτίνα και να στρέψω τους προβολείς στους animateurs, στους υπαλλήλους».
Αυτό που λείπει από τον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο
Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου - Watkinson/LadyLike.gr
«Υπάρχουν αρκετές γυναίκες στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο και με πολύ ενδιαφέρουσες φωνές. Σίγουρα θα μπορούσαν να είναι και περισσότερες και πιστεύω ότι στα επόμενα χρόνια θα δούμε και άλλες νέες δημιουργούς».
«Τόσο ως θεατής όσο και ως δημιουργός, μου λείπουν γυναικείοι χαρακτήρες και ιστορίες, που εμβαθύνουν λίγο παραπάνω στους ρόλους και στη θέση της γυναίκας και κυρίως στα βιώματά της. Μου λείπει στο σινεμά η αναπαράσταση γυναικείων χαρακτήρων πολύπλοκων, πολυδιάστατων.»
Το «λουκέτο» σε εμβληματικούς κινηματογράφους στο κέντρο της Αθήνας
Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου - Watkinson/LadyLike.gr
«Είναι πολύ λυπηρό, θλιβερό. Αυτοί οι κινηματογράφοι είναι μέρος της ταυτότητας και της ιστορίας αυτής της πόλης. Γίνανε προσπάθειες πέρυσι για να μην κλείσουν, αλλά το Ιντεάλ δεν τα κατάφερε».
«Το κλείσιμο τέτοιων ιστορικών κινηματογράφων είναι ένα ακόμα τρανταχτό στοιχείο, που δείχνει την απόλυτη αδιαφορία που υπάρχει από την μεριά της πολιτείας για τον πολιτισμό και τον κινηματογράφο ειδικότερα.»
«Μου προκαλεί πολύ θυμό. Και μαζί λύπη γιατί αυτοί οι χώροι χάνονται για πάντα. Και είναι χώροι που έχουν γεμίσει με ταινίες, με ιστορίες πολλές δικές μου νύχτες, αλλά και πάρα πολλές νύχτες αυτής της πόλης».
Info: Η ταινία Animal κυκλοφορεί στις αίθουσες στις 8 Φεβρουαρίου από την Weirdwave.
