Transistence: Η δολοφονία της τρανς μετανάστριας, Άνα, έγινε ντοκιμαντέρ για να μην θρηνήσουμε κι άλλα θύματα
- 9 ΟΚΤ 2023
10/07/2023. Η Άνα, μια τρανς γυναίκα, μετανάστρια από την Κούβα, δολοφονείται άγρια μέσα στο σπίτι της στο κέντρο της Αθήνας. Άλλο ένα τρανσφοβικό έγκλημα μίσους σε μία χώρα που αναγνωρίζει και παρέχει ελάχιστα δικαιώματα στα τρανς πρόσωπα. Την ίδια χρονιά η Ισπανία ψηφίζει το πιο προοδευτικό πλαίσιο νόμου για τα τρανς δικαιώματα στην Ευρώπη. Πώς ο νόμος επηρεάζει τις ζωές των μελών της κοινότητας αυτής; Άτομα που αγωνίζονται για τα τρανς δικαιώματα, από την πρώτη τρανς βουλεύτρια της Ισπανίας, Carla Antonelli, μέχρι τη ΓΓ Ισότητας, Ángela Rodríguez Martínez, αφηγούνται την πραγματικότητά τους σε κοινωνίες δύο ταχυτήτων. Οι δημοσιογράφοι της Popaganda, Αναστασία Βαϊτσοπούλου και Ιωάννης Τσιούλης ξεκινούν από την Αθήνα και ταξιδεύουν μέχρι τη Μαδρίτη για να ερευνήσουν το τρανς βίωμα. Και μας μίλησαν για το ντοκιμαντέρ Transistence που έγινε sold out στις Νύχτες Πρεμιέρας και είναι πλέον διαθέσιμο online.
-Καταρχάς, Γιάννη πες μας πόσο σου έχουν αλλάξει τη ζωή οι Νύχτες Πρεμιέρας και πόσο proud moment είναι η φετινή σου συμμετοχή με το Transistence; Αναστασία, εσύ τι σχέση έχεις με τις Νύχτες;
Γ: Για μένα οι Νύχτες Πρεμιέρας είναι τεράστιο κομμάτι της ζωής μου. Πηγαίνω από τα 17 μου κάθε χρόνο. Το ρεκόρ μου είναι 26 ταινίες σε μία χρονιά. Παλιά που ξεκίναγαν πιο νωρίς τον Σεπτέμβρη, έχανα πάντα την εξεταστική του Σεπτέμβρη στο Πανεπιστήμιο για δω ταινίες στις Νύχτες. Οι Νύχτες με γαλούχησαν κινηματογραφικά. Επίσης, έχω μερικές αξέχαστες ιστορίες τρόμου από αυτές. Όταν είδα για πρώτη φορά Κιμ Κι Ντουκ. Όταν είδα την Καταστολή νο9 του Μάθιου Μπάρνεϊ με την Μπιορκ. Στις Νύχτες μου στο Αττικόν, ο Φώτης Βαλλάτος μου έκανε πρόταση να γράψω τότε στο περιοδικό Free που ήταν η πρώτη μου δημοσιογραφική δουλειά με χρήματα. Ήμουν δεν ήμουν 20 τότε. Οπότε, το γεγονός ότι μετά από 17 χρόνια επιστρέφω στις Νύχτες με το Transistence ως δημιουργός, είναι μια εμπειρία εξωπραγματική που οριακά πιστεύω ότι ήταν όνειρο στο Matrix και δεν έγινε ποτέ. Αν και η επαγγελματική επιτυχία είναι πολύ χαμηλά στις προτεραιότητες στη ζωή μου για να είμαι ειλικρινής λόγω του συναισθηματικού δεσίματος με τις Νύχτες, νομίζω ότι αυτή είναι θα και παραμείνει η κορωνίδα της ζωής μου στα media. Η ζωή μου δεν έχει αλλάξει καθόλου, εκτός από μερικά follows παραπάνω στο instagram και μετά συγχαρίκια σε μηνύματα. Αλλά, η ίδια η παρουσία του Transistence στις Νύχτες, είναι κάτι που με γεμίζει προσωπικά με χαρά, οπότε αυτό αρκεί.
Α: Μεγάλωσα στην Κοζάνη, μία πόλη με έναν κινηματογράφο, όπου συνήθως παιζόταν μία ή δύο εμπορικές ταινίες την εβδομάδα. Όταν ήρθα στην Αθήνα, στα 18 μου για να σπουδάσω, μπορούσα επιτέλους να απολαύσω όλα τα πολιτιστικά δρώμενα, τα θερινά, τα ανεξάρτητα σινεμά και φυσικά, τα φεστιβάλ της πόλης. Έτσι, ως φοιτήτρια, θυμάμαι τις Νύχτες Πρεμιέρας να είναι το highlight της έναρξης κάθε σεζόν και το talk of the town. Λιώναμε τις σόλες των παπουτσιών μας πηγαίνοντας από τον έναν κινηματογράφο στον άλλο, περιμένοντας την κάθε προβολή να ξεκινήσει και μετά, ανυπομονούσαμε για τις συζητήσεις και τον σχολιασμό μετά από κάθε ταινία. Το ότι θα έπαιζε το ντοκιμαντέρ μας, Transistence, στις Νύχτες, δεν ήταν κάτι που μπορούσα καν να φανταστώ τότε. Είναι απερίγραπτη η χαρά!
-Πότε αποφασίσατε να γυρίσετε ένα ντοκιμαντέρ για τη ζωή των τρανς ατόμων; Γιατί; Τι πιστεύατε στο ξεκίνημα και τι φτάσατε να πιστεύετε όταν ολοκληρώθηκε το τελικό μοντάζ του Transistence;
Γ: Η ιδέα ήταν κυρίως της Αναστασίας. Θα γυρίζαμε ένα ντοκιμαντέρ στην Ισπανία λόγω της συνεργασίας της Popaganda με το Sphera Network, ένα δίκτυο ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης του οποίου η Popaganda είναι μέλος. Είχαμε διάφορες ιδέες για ντοκιμαντέρ, αλλά η Αναστασία επέμεινε ότι ο νόμος που ψηφίστηκε στην Ισπανία για τα τρανς δικαιώματα πέρσι -ένας από τους πιο προοδευτικούς στην Ευρώπη- ήταν αυτό που έπρεπε να ερευνήσουμε και είχε δίκιο γιατί η έρευνα για τα δικαιώματα των διεμφυλικών ανθρώπων σε Ελλάδα και Ισπανία που κάναμε, μας αποκάλυψε βιώματα που μας συγκλόνισαν και εμάς τους ίδιους και είμαστε πολύ χαρούμενοι που οι άνθρωποι αυτοί μοιράστηκαν μαζί μας τις ιστορίες τους.
-Τι δυσκολίες συναντήσατε στη Μαδρίτη; Πόσες μέρες μείνατε και ποιος ήταν ο fixer σας; Πόσο εύκολο ήταν να μιλήσετε με την τρανς βουλεύτρια Carla Antonelii;
Γ: Μείναμε σχεδόν μία εβδομάδα. Οι δυσκολίες ήταν σίγουρα η γλώσσα -εγώ δεν ξέρω ισπανικά- καθώς έπρεπε να κάνουμε τις συνεντεύξεις μέσω μεταφράστριας όπου έκανε πιο δύσκολο να δεθούμε με τους ανθρώπους που μιλήσαμε και βλέπαμε πρώτη φορά από κοντά. Ήταν χρονοβόρα διαδικασία και μεγάλη κουβέντα μέχρι να μας εμπιστευτούν και να ανοιχτούν σε εμάς όσον αφορά στα βιώματα τους. Ο fixer μας ήταν η Patricia από το El Salto, μια αναρχική εφημερίδα που είναι μέρος του Sphera Network που μας βοήθησε με την Carla. Να πω εδώ ότι η Carla είναι ο ζεστός άνθρωπος και η ιστορία της ζωή της είναι μια ιστορία ενδυνάμωσης που εμπνέει. Θα μπορούσαμε να κάνουμε ντοκιμαντέρ μόνο για αυτή.
-Πιστεύετε ότι ζούμε σε τρανσοφοβικό κράτος στην Ελλάδα; Μπορουν τα τρανς άτομα να βρουν εύκολα δουλειά; Έχουν πρόσβαση σε δομές υγείας; Μπορούν τα τρανς άτομα να διεκδικήσουν τα δικαιώματά τους; Ξέρουν πώς γίνεται αυτό;
Γ: Ο νόμος στην Ελλάδα απαγορεύει διακρίσεις κατά των διεμφυλικών ανθρώπων από την εργασία, αλλά δεν τους προστατεύει στις δομές υγείας ή εκπαίδευσης. Είναι τρομακτικό το μέγεθος των κενών που έχει και πώς αυτό επηρεάζει τη ζωή τους. Η Ελλάδα είναι τρανσφοβικό κράτος σίγουρα. Η πρώτη φορά που ο όρος «διεμφυλικός» εμφανίστηκε επίσημα σε νόμο, ήταν το 2013. Μέχρι τότε υπήρχε πλήρης αδιαφορία για ένα κομμάτι της κοινωνίας που ήταν και είναι πάντα εδώ. Και με τον νόμο όμως, οι διακρίσεις σε καθημερινό επίπεδο είναι τρομακτικές, που πολλές φορές οδηγεί τα τρανς άτομα στον μονόδρομο της σεξεργασίας. Ακόμα κι αν ένα τρανς άτομο καταγγείλει μια διάκριση σε δουλειά και πάει δικαστικά εναντίον ενός εργοδότη, η υπόθεση θα πάρει περίπου μία δεκαετία για να εκδικαστεί σε όλους τους βαθμούς, οπότε πρακτικά δεν υπάρχει καμία προστασία για το ίδιο το άτομο. Υπάρχουν οργανώσεις όπως το ΣΥΔ που βοηθάνε πρακτικά τρανς άτομα και τα ενημερώνουν για τα δικαιώματα τους, αλλά είναι υποχρέωση όλων να δώσουμε ορατότητα σε μία κοινότητα (σσ: τρανς ατόμων) που αξίζει τον σεβασμό και τον θαυμασμό μας όπως και κάθε άλλη κοινότητα.
-Πώς βρήκατε τα χρήματα να γυρίσετε αυτό το ντοκιμαντέρ; Πέρα από τη δημοσιογραφική έρευνα, φαντάζομαι χρειάστηκαν τεχνικοί και υπεύθυνοι παραγωγής;
Γ: Το ντοκιμαντέρ είναι παραγωγή της Popaganda και του Sphera Network που στήριξαν οικονομικά την ιδέα και την έρευνά μας και όλο το τεχνικό κομμάτι. Είναι μία indie παραγωγή άρα περιορισμένου budget, αλλά σημασία για εμάς δεν έχει η τελειότητα, αλλά το γεγονός ότι μας δόθηκε η ευκαιρία να υπάρξει ορατότητα σε αυτές τις ιστορίες.
– Kοιτώντας πίσω, τι λάθη κάνατε που στο επόμενό σας βήμα δεν θα τα επαναλάβετε;
Γ: Περισσότερα b-roll πλάνα για να μπορέσουμε να κάνουμε μεγαλύτερο σε διάρκεια το τελικό αποτέλεσμα. Αλλά, γενικά, δε βλέπουμε το αποτέλεσμα με το δίπολο σωστού και λάθους. Επίσης, πιστεύουμε ότι τις ιστορίες των τρανς ανθρώπων πρέπει να τις λένε οι τρανς άνθρωποι, οπότε η έλλειψή τους σε δημοσιογραφικό δυναμικό στη χώρα φανερώνει το συστημικό πρόβλημα που υπάρχει στα ελληνικά media. Θέλουμε το ντοκιμαντέρ να δώσει χώρο στα Μέσα εδώ να προσλάβουν τρανς ταλέντα και σύντομα να μη χρειάζεται κανένας άλλος να δώσει ορατότητα στις ιστορίες και τα βιώματα τους.
-Τι μάθατε για την Άνα και θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας;
Γ: Πόσο ένας άνθρωπος είχε αγγίξει τις καρδιές και τις ζωές τόσων ανθρώπων και πόσο ένας άνθρωπος χωρίς προνόμιο ζούσε μια ζωής προσφοράς και στήριξης τρανς ανθρώπων που είχαν ακόμα λιγότερα από εκείνη.
Α: Όλος ο κόσμος έλεγε ότι η Άνα ήταν ένα φωτεινό, χαμογελαστό πλάσμα. Χόρευε συνέχεια και ζούσε τη ζωή της. Όπως λέει και η Άννα Κουρουπού στο ντοκιμαντέρ, η Άνα κάθε φορά που τελείωνε μία παράσταση στις Κούκλες, έμενε κι άλλο στη σκηνή, δεν ήθελε να σταματήσει να χορεύει. Είχε βρει τα πατήματά της και είχε φτιάξει τη ζωή της εδώ. Η πατριαρχία τής αφαίρεσε το δικαίωμα στη ζωή, γιατί αν είσαι τρανς, αν είσαι γυναίκα, αν είσαι προσφύγισσα, αν είσαι μαύρη, αν είσαι σεξεργάτρια, η ζωή σου δεν θεωρείται αξιοβίωτη. Πόσο μάλλον όταν συγκεντρώνεις όλες αυτές τις ταυτότητες, όπως η Άνα. Κάθε μέρα μετριόμαστε και βγαίνουμε λιγότερες. Κάποιες λείπουν και δεν θα σταματήσουμε, μέχρι να σταματήσει αυτή η βία.
