Ξεπερνιέται ποτέ το ψυχικό τραύμα της αποβολής; Δυο γυναίκες που το έζησαν, απαντούν

Τόσο οι αποβολές όσο και οι θνησιγένειες δεν καταγράφονται συστηματικά, ακόμη και στις ανεπτυγμένες χώρες, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι αριθμοί είναι ρευστοί. Επομένως, οι ποσοστιαίες εκτιμήσεις ποικίλλουν. Για παράδειγμα, ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός, March of Dimes, αναφέρει ότι το 10-15% των γυναικών που γνώριζαν για την εγκυμοσύνη τους, τελικά βίωσαν αποβολή.

Τι συμβαίνει, όμως, από την πλευρά της ίδιας της γυναίκας; Πόσο εύκολα ή πόσο δύσκολα μπορεί να επικοινωνήσει ανοιχτά για την εμπειρία της; Τι ρόλο παίζει η κοινωνία στα ταμπού και τον ανοιχτό διάλογο; Πώς η όλη κατάσταση επηρεάζει την ψυχολογία της; Δυο γυναίκες που βίωσαν την αποβολή και μια ψυχολόγος δίνουν απαντήσεις με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας.

Η Κ.Γ. έχασε το μωρό της σε προχωρημένη εγκυμοσύνη, χωρίς να το καταλάβει

«Το να συλλάβω έτυχε. Εγώ δεν το είχα καταλάβει καν. Το αντιλήφθηκα στον δεύτερο μήνα. Δυο μηνών το καταλάβαμε μαζί με τον σύντροφό μου ότι είμαι έγκυος. Ο πρώτος έλεγχος στον γυναικολόγο έγινε στους δυο μήνες, μού έκανε ο γιατρός υπέρηχο και ακούσαμε για πρώτη φορά την καρδούλα του. Μέχρι το δεύτερο πέρασε αρκετός καιρός γιατί μεσολάβησαν οι διακοπές του Αυγούστου όπου ο γιατρός είχε κλείσει το γραφείο.

Την ημέρα του ραντεβού, είχα ένα άσχημο προαίσθημα. Για κάποιον λόγο ανησυχούσα για τον υπέρηχο σε αντίθεση με την πρώτη φορά που δεν με ανησυχούσε. Παράλληλα, όλο αυτό το διάστημα δεν είχα κάποιο άλλο παράξενο σύμπτωμα που να μου υποδείκνυε ότι κάτι δεν πάει καλά.

Πάμε στο δεύτερο ραντεβού, λοιπόν, και βλέπω τον γιατρό να μην μιλάει από την αρχή όπως έκανε στο πρώτο ραντεβού. Εκεί είναι που μας είπε “δυστυχώς δεν έχουμε παλμό” και του λέω “τι εννοείτε;”. Στην αρχή είχα παγώσει. Αυτό που καταλάβαινα είναι ότι δεν είχα πιει πολύ νερό, επειδή έτσι μου είχε πει να κάνω. “Όχι, δεν είναι αυτό. Έχει σταματήσει η κύηση”, μου απάντησε εκείνη τη στιγμή.

Εκεί έπαθα το πρώτο σοκ. Κοιταζόμασταν με τον σύντροφό μου. Μας είχε κυριεύσει η σιωπή. Απλά αφήσαμε τον γιατρό να μας πει ό,τι είχε να πει. Εγώ είχα θολώσει. Δεν θυμάμαι καν τι μου έλεγε εκείνη την ώρα. Θυμάμαι να μας εξηγεί ότι η κύηση είχε διακοπεί αυτόματα. Ήταν μια παλίνδρομη κύηση.

«Για αδιευκρίνιστους λόγους, κάτι δεν πήγε καλά με την την ανάπτυξη του εμβρύου»

Αυτό που έπρεπε να κάνω στη συνέχεια ήταν απόξεση γιατί η κύηση ήταν προχωρημένη. Από μόνο του το χάπι δεν θα λειτουργούσε. Προγραμματίσαμε την επέμβαση και με το που πήγα σπίτι ανακαλύπτω ότι έχω COVID.

«Η αναμονή μέχρι να μπω χειρουργείο ήταν πολύ ψυχοφθόρα.»

Είχα το άγχος της επέμβασης, γεγονός που δεν μου επέτρεπε να θρηνήσω το μωρό μου όπως ήθελα, γιατί ακόμα το κουβαλούσα μέσα μου. Δεν μπορούσα να το συνειδητοποιήσω γιατί ήταν πρωτόγνωρο για μένα όλο αυτό. Παράλληλα, δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω τι μου είχε συμβεί. Το γεγονός πως η επέμβαση έγινε σε δημόσιο νοσοκομείο που δέχονταν περιστατικά COVID με γιατρό που δεν ήξερα, με άγχωνε εξίσου εκείνη τη στιγμή.

Οι στιγμές μετά την επέμβαση σε ένα άδειο δωμάτιο, ήταν το χειρότερο που έχω περάσει. Δεν μου είχαν φέρει τα ρούχα μου, ούτε τα εσώρουχά μου. Στον σύντροφό μου δεν επέτρεπαν να μπει μέσα γιατί είχα κορονοϊό.

«Θρήνησα το μωρό μου σε ένα αδειανό δωμάτιο. Ήμουν τρεις ώρες μόνη μου. Έπιανα την κοιλιά μου και έκλαιγα.»

Αυτή η μοναξιά μετά την επέμβαση, με διέλυσε. Θες τον άνθρωπό σου δίπλα σου. Παρόλο που ήρθε τυχαία, θέλαμε να κάνουμε μελλοντικά οικογένεια. Κάναμε τόσα όνειρα μαζί, οπότε έπρεπε να περάσουμε και το πένθος της απώλειάς του, μαζί. Εγώ ήμουν στην κυριολεξία και από την πρώτη στιγμή, εντελώς μόνη μου χωρίς τίποτα μέσα σε ένα άδειο δωμάτιο. Σοβαρά σου μιλάω, τρεις ώρες δεν σταμάτησα να κλαίω. Εκεί πήρα τον χρόνο μου -εντελώς μόνη μου- και συνειδητοποίησα τι ακριβώς μου έχει συμβεί.

Ακόμα και τώρα, πολλές φορές το σκέφτομαι. Σε αυτό συνέβαλαν πολλοί παράγοντες. Ο γιατρός μας έλεγε “με το καλό το μωράκι σας”. Θα γεννούσα κοντά στα γενέθλιά μου οπότε φανταζόμουν ότι θα γιόρταζα με ένα μωρό στην αγκαλιά μου. Ο τοκετός θα έπεφτε και κοντά στο Πάσχα. Οπότε το κλίμα χαράς θα ήταν ακόμα μεγαλύτερο.

Μέσα από συζητήσεις μου με άλλες γυναίκες, αντιλήφθηκα πως είναι αρκετά συχνό φαινόμενο. Το βλέπω σε γυναίκες που έχουν αποκτήσει ήδη ένα ή περισσότερα παιδιά και μετά τούς έτυχε η αποβολή. Οπότε ίσως να μην αξίζει να βάλω τον εαυτό μου στη διαδικασία του άγχους που απαιτεί η όλη διαδικασία των εξετάσεων που μας υπέδειξε ο γιατρός ώστε να εντοπίσουμε αν υπάρχει κάποιο πρόβλημα, γιατί είναι πολλές.

«Από συζητήσεις μου με έγκυες ή γυναίκες που απέβαλαν, συνειδητοποίησα ότι κανένας γιατρός δεν αναφέρει από την αρχή ότι κάτι μπορεί να πάει στραβά και να διακοπεί μια κύηση ώστε να είσαι προετοιμασμένη.»

Δεν σκέφτηκα ποτέ ότι κάποιος μπορεί να με λυπηθεί αν μιλήσω για την αποβολή που βίωσα. Στους δικούς μας, δηλαδή στις οικογένειές μας και στους φίλους μας, το είπαμε κατευθείαν. Ίσα ίσα με όποιον το συζητούσα είχε μια παρόμοια ιστορία να μου πει ή κάποια γνωστή του που το βίωσε. Κατάλαβα, έτσι, ότι είναι πιο συχνό απ’ ότι το είχα εγώ στο μυαλό μου. Μου μειώθηκαν λίγο οι ενοχές ότι μπορεί να έφταιξα.

Δεν είχα, όμως, το ψυχικό σθένος να το συζητήσω στη δουλειά. Είπα σε κάποια παιδιά που έχουμε έρθει πιο κοντά να το μεταφέρουν στους υπόλοιπους. Οι συνεργάτες μου ήξεραν εξαρχής για την εγκυμοσύνη μου. Είχα αισθανθεί ότι πρέπει να τους το πω από πολύ νωρίς για να με βοηθάνε σε καθημερινά πράγματα που ίσως να μην μπορούσα να κάνω. Δεν ήθελα να βάλω τον εαυτό μου σε κίνδυνο.

«Εγώ δεν μπορούσα και δεν ήθελα καθόλου γιατί θα ερχόμουν σε πραγματικά δύσκολη θέση.»

Όχι από την άποψη ότι θα με λυπόντουσαν. Ήμουν πολύ πιεσμένη. Ήδη το είχα πει στους δικούς μου και αναπόφευκτα όλοι σε ρωτάνε “τι έγινε”. Είχα μιλήσει γι’ αυτό ήδη πολλές φορές πάνω σε συζητήσεις. Απλά δεν άντεχα να μιλάω άλλο για την αποβολή.

Γενικά δεν έχω πρόβλημα να το συζητάω. Δεν θα νιώσω ότι ο άλλος θα με φέρει σε δύσκολη θέση. Ίσα ίσα έδειξαν πραγματικό ενδιαφέρον.

«Ένιωθα άβολα και άσχημα όταν πάνω σε συζητήσεις μού έλεγαν ότι είσαι μικρή για να κάνεις παιδιά.»

Νιώθω αμήχανα όταν ακούω γυναίκες να διατυμπανίζουν με υφάκι πως δεν θέλουν να κάνουν παιδιά “γιατί κάνουν φασαρία και γκρινιάζουν”. Φυσικά είναι δικαίωμα της κάθε γυναίκας να μην θέλει να αποκτήσει παιδί, αλλά όταν έχεις περάσει μια αποβολή, καλώς ή κακώς ενοχλείσαι από τέτοια λόγια. Είναι ως έναν βαθμό προκλητικά, όταν δεν ξέρεις αν ο διπλανός σου που το ακούει έχει όντως πρόβλημα και δεν μπορεί να αποκτήσει παιδί».

Η Β.Χ. είχε τρεις αποβολές -μετά το πρώτο και πριν αποκτήσει το δεύτερο παιδί της

 

«Εγώ με τον σύζυγό μου έχουμε δυο παιδάκια, 11 και 2 χρονών. Ανάμεσα στα χρόνια που μεσολάβησαν ανάμεσα στα δυο παιδιά μας, είχα τρεις γνωστές αποβολές. Και λέω γνωστές γιατί δεν είναι πολύ εύκολο να τις εντοπίσεις όλες. Μέσα σε κλάσματα ωρών μπορείς να συλλάβεις, να το χάσεις και να μην το καταλάβεις. Το πρώτο παιδί το συλλάβαμε κατά λάθος και δεν περιμέναμε ότι θα υπάρχει τόσο μεγάλη δυσκολία να αποκτήσουμε δεύτερο. Η κατάσταση ήταν ήδη δύσκολη.

«Η πρώτη αποβολή, μετά από έναν χρόνο προσπάθειας, ήταν και η πιο βαριά. Τη λένε αποβολή, αλλά ουσιαστικά ήταν γέννα.»

Η εγκυμοσύνη μου ήταν αρκετά προχωρημένη. Το σύστημα υγείας της Μεγάλης Βρετανίας λειτουργεί διαφορετικά. Σε στέλνουν στο σπίτι, σου κάνουν πρόκληση και σου λένε “έλα σε μια μέρα και βλέπουμε” με αποτέλεσμα να γεννήσω μόνη μου ένα παιδί που ήταν ήδη νεκρό, το οποίο το είχαμε δει ήδη σε υπέρηχο. Όλη αυτή η άσχημη εμπειρία μού δημιούργησε ιατρικό τραύμα και έναν φόβο.

Ήμουν σε πλήρη άρνηση γιατί δεν το περίμενα. Με έριξε σε τέτοιο βαθμό ψυχολογικά και από θέμα αυτοπεποίθησης και διάθεσης.

«Ήταν κανονικό πένθος. Είχα χάσει ένα παιδί το οποίο γεννήθηκε κανονικά. Το θάψαμε κανονικά.»

Πολύς κόσμος δεν καταλαβαίνει το μέγεθος του πένθους. Όχι μόνο γιατί δεν συζητιέται συχνά, αλλά και γιατί οι περισσότεροι δεν ξέρουν πώς να αντιδράσουν. Επίσης, υπάρχει γενικότερη έλλειψη πληροφόρησης.

Η μητέρα που χάνει το παιδί της θέλει μια αναγνώριση. Ότι το παιδί αυτό δεν ήταν ουσιαστικά μια φούσκα που έσκασε και δεν υπήρξε ποτέ. Έχεις δημιουργήσει όνειρα, έχεις αναπτύξει έναν δεσμό, έχεις σκεφτεί την οικογένειά σου να ολοκληρώνεται, τι όνομα θα του δώσεις και όλα αυτά. Επομένως, είναι τεράστια η απώλεια. Τόσο ψυχολογικά όσο και σωματικά. 

«Κάτι που, επίσης, δεν συζητείται στον δημόσιο λόγο είναι το σώμα της γυναίκας όταν το παιδί γεννιέται νεκρό.»

Το σώμα αντιδρά σαν να έχει γεννηθεί ζωντανό παιδί. Αυτό το πράγμα εμένα με σόκαρε. Η διαδικασία είναι ίδια. Δηλαδή καταβαίνει κανονικά γάλα και το στήθος ετοιμάζεται να θηλάσει κάτι το οποίο είναι τραγικό όταν δεν υπάρχει μωρό. Οι ορμόνες μου έπαιζαν ενώ είχα πάρει και κιλά, χωρίς τελικά να κρατάω μωρό στην αγκαλιά μου. Όλα αυτά μπορεί να τα βιώσει μια γυναίκα που απέβαλλε και δεν συζητούνται δημόσια.

Από πλευράς οικογένειας και φίλων δεν υπήρχε διάθεση συζήτησης. Ο κόσμος δεν ξέρει πώς να το χειριστεί σαν θέμα. Εγώ και ο σύντροφός μου που είναι από Αμερική, ζούμε Λονδίνο και είμαστε μόνοι μας.

«Όποτε επιχειρούσα να το συζητήσω, αντιλαμβανόμουν μια “δυσκοιλιότητα”, μια προσπάθεια να αλλάξουν το θέμα.»

Εγώ, πάλι, ήθελα να το συζητάω συνέχεια γιατί μου είχε γίνει έμμονη ιδέα. Δηλαδή, στη δική μου περίπτωση, εγώ προσπαθούσα να το επικοινωνήσω, αλλά οι υπόλοιποι δεν ήθελαν.

Η δεύτερη αποβολή έγινε στα καπάκια. Πάνω στο δίμηνο έμεινα ξανά έγκυος. Αυτό το μωρό χάθηκε εν μέσω ταξιδιού.

«Ξεκίνησα να αιμορραγώ πάνω στο αεροπλάνο και φτάνοντας στην Αμερική έπρεπε να πάω κατευθείαν σε νοσοκομείο. Ήταν Χριστούγεννα.»

Όλη αυτή η κατάσταση ήταν τραυματική. Δεν ήμασταν στο σπίτι μας και δεν ήμασταν με δικούς μας ανθρώπους που μας επιβάρυνε ακόμα περισσότερο ψυχολογικά.

Το γεγονός πως είχα ήδη ένα παιδί σίγουρα με βοήθησε να διαχειριστώ τις αποβολές, αλλά ταυτόχρονα δημιουργούσε γλυκόπικρα συναισθήματα. Όλοι προσπαθούσαν να δώσουν τη βαρύτητα εκεί, αλλά είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσεις στο παιδί τι ακριβώς έχει συμβεί. Πολλοί είναι αυτοί που υποβαθμίζουν τον πόνο και το πένθος της αποβολής, δίνοντας έμφαση στο γεγονός πως είχαμε αποκτήσει ήδη ένα παιδί.

«Από την άλλη, είχαμε και όλους τους καλοθελητές να μας ρωτάνε πότε θα κάνουμε αδερφάκι στο παιδάκι μας και πως είμαστε εγωιστές αν δεν το κάνουμε.»

Το “έλα μωρέ, δεν πειράζει, έχεις ήδη ένα παιδί” ήταν κάτι που με νευρίαζε όταν το άκουγα. Τέτοιες συμβουλές δεν έχουν κανένα βάθος. Αν δεν το έχεις βιώσει, δεν μπορείς να ξέρεις πώς είναι η αποβολή. Ωστόσο, εγώ τους έβαζα όλους στη θέση τους.

«Δεν μπορώ να πω ότι ένιωσα πραγματική συμπαράσταση. Ότι κάποιος με καταλάβαινε. Ούτε από φίλες.»

Πέρα από τον σύζυγό μου και την αδερφή μου που είχε παιδί και ήξερε πώς είναι. Ο σύζυγός μου ήταν βράχος, με καταλάβαινε στο 100%. Το περνούσαμε μαζί σαν να ήμασταν ένα σώμα. Δεν κλείστηκε καθόλου μέσα του. Η αδερφή μου, από την άλλη, δεν μπορούσε να με καταλάβει στο 100% γιατί δεν βίωσε ποτέ την αποβολή.

«Κανένας, ακόμα και η ψυχολόγος, δεν μπορεί να σε καταλάβει πλήρως αν δεν το έχει βιώσει. Τα λόγια δεν είναι αρκετά σε αυτήν την περίπτωση.»

Όλα αυτά ήταν δύσκολο να τα διαχειριστώ. Χρειάστηκε να κάνω θεραπείες με ψυχολόγο ώστε να το αντιμετωπίσω. Τα αντικαταθλιπτικά πέρασαν, επίσης, από το μυαλό μου, αλλά αποφάσισα ότι δεν θα μπω σε αυτήν τη διαδικασία.

Αυτό που δεν μπορεί να καταλάβει κανείς, είναι ο αντίκτυπος του χαμού σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μιας γυναίκας. Δεν είναι μόνο ότι έχεις χάσει ένα παιδί. Η αποβολή σε κάνει να νιώθεις αποτυχημένη. Ότι δεν είσαι ικανή να κάνεις το πιο απλό πράγμα.

Όσες αποβολές και αν βιώσει μια γυναίκα, δεν είναι εύκολο να τα παρατήσει όταν θέλει να ολοκληρώσει την οικογένειά της. Είναι πολύ δύσκολο να πεις “αυτό ήταν”. Από τη δική μου εμπειρία και τις γυναίκες που γνωρίζω, κάνουν πραγματικά ατελείωτες προσπάθειες και με εξωσωματικές, μένοντας πολλές φορές με χρέη ή απλήρωτα δάνεια. Την αποτυχία μπορείς να τη διαχειριστείς. Αυτό που δεν θα μπορούσα να διαχειριστώ θα ήταν το να ξέρω ότι δεν έχω εξαντλήσει όλες τις πιθανότητες.

«Κοιτώντας το παρελθόν από απόσταση, μπορώ να πω ότι το μόνο που θα με βοηθούσε ότι ήταν να έρθει κάποιος και να μου πει “λυπάμαι πάρα πολύ γι’ αυτό που σου συνέβη. Είναι φρικτό”.»

Η αποβολή οφείλει αναγνώριση και όχι κουκούλωμα για να νιώσει η γυναίκα ότι την καταλαβαίνουν.

Οι απαντήσεις της κλινικής ψυχολόγου

Ο λόγος, πλέον, ανήκει στην κλινική ψυχολόγο και ψυχοθεραπεύτρια, Φραντζέσκα Καραγιάννη, η οποία απάντησε σε ερωτήσεις μας γύρω από το ζήτημα της αποβολής και το κατά πόσο οι συζητήσεις γύρω από αυτή είναι ανοιχτές και δεν θεωρούνται ταμπού.

– Γιατί πολλές γυναίκες επιλέγουν να μην συζητάνε δημόσια το θέμα της αποβολής;

Η αποβολή, παρόλο που είναι μια σημαντική απώλεια και ταυτόχρονα είναι και ένα πένθος, δυστυχώς δεν βιώνεται ως πένθος. Συνήθως οι άνθρωποι δεν δίνουν τον χώρο στη γυναίκα να το συζητήσει και να πενθήσει γιατί αντιμετωπίζεται ως θέμα ταμπού. Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγο του ότι δεν υπάρχει κάποιο «υπαρκτό» πρόσωπο. Το μωρό υπάρχει φαντασιακά ακόμα, ενώ κάτι τέτοιο στην ισχύει στην πραγματικότητα.

«Η κοινωνία θεωρεί ότι από τη στιγμή που το παιδί δεν έχει γεννηθεί, δεν είναι απώλεια. Γι’ αυτό και η γυναίκα δυσκολεύεται να επικοινωνήσει το πένθος της αποβολής.»

Πολλές φορές η κοινωνία προσπερνά το πένθος λέγοντας «μην στεναχωριέσαι, θα έρθει επόμενο παιδί». Αυτό επιστημονικά δεν ισχύει γιατί όταν μια γυναίκα βιώσει μια αποβολή, ακόμα και επόμενη εγκυμοσύνη να έρθει, δεν αντικαθιστά τη θλίψη και το πένθος αυτής που χάθηκε. Είναι σαν να λέμε πως αν χάσουμε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο, κάποιο άλλο θα πάρει τη θέση του. Αυτό δεν ισχύει.

Μια γυναίκα, λοιπόν, έχει πολλαπλά πένθη να αντιμετωπίσει. Έρχεται αντιμέτωπη με τον χαμό του φαντασιακού μωρού, της φουσκωμένης κοιλιάς του πρώτου τριμήνου που παρατηρούνται οι περισσότερες αποβολές, του όνειρου της μητρότητας να αποκτήσει δικό της παιδί. Αν δεν πρόκειται για το πρώτο παιδί δε, έχει να διαχειριστεί το παιδί που έχει ήδη αποκτήσει -το οποίο και είχε προετοιμάσει για τον ερχομό ενός νέου μέλους στην οικογένεια.

«Ένας λόγος, επομένως, που πολλές γυναίκες επιλέγουν να μην μιλήσουν για το πένθος της αποβολής είναι γιατί η κοινωνία δεν το βλέπει ως τέτοιο. Η αποβολή είναι όντως ένας θάνατος.»

Έχω την πεποίθηση ότι οτιδήποτε η κοινωνία θεωρεί δύσκολο, το περνάει κάτω από το χαλάκι και το προσπερνάει. Υπάρχει η σκέψη στο μυαλό των ανθρώπων ότι η συζήτηση δυσκολεύει την επίλυση. Αυτό είναι λάθος γιατί ό,τι συζητιέται, τακτοποιείται.

– Τι πρέπει να λέμε και τι όχι σε μια γυναίκα που έχει βιώσει την αποβολή;

Το σημαντικότερο είναι να μην ωραιοποιήσουμε την κατάσταση. Να μην πούμε πχ. «σύντομα θα κάνετε ένα αλλο παιδί», «θα ξαναμείνεις έγκυος», «μην στεναχωριέσαι». Το «μην στεναχωριέσαι είναι σαν να μην της επιτρέπουμε το συναίσθημα γιατί εμείς, ως κοντινά της άτομα, δεν μπορούμε να αντέξουμε τον θρήνο της.

«Το θέμα είναι να προσπαθήσουμε να μπούμε στη θέση της, να της δώσουμε χώρο και χρόνο να μιλήσει.»

Δεν πρέπει να φοβηθούμε να της κάνουμε ερωτήσεις που εμείς θεωρούμε άβολες, απρεπείς ή παρεμβατικές. «Πώς νιώθεις», «φαντάζομαι πως είναι σοβαρό αυτό που σου συμβαίνει». Οι ερωτήσεις ανοιχτού τύπου δίνουν στη γυναίκα τη δυνατότητα να τοποθετηθεί όσο η ίδια θέλει και αντέχει.

– Η θέση των γυναικολόγων ποια είναι; Θα έπρεπε ή όχι να ενημερώνουν τις γυναίκες για όλα τα ενδεχόμενα; Και κυρίως τα κακά.

Πρόκειται για ένα τεράστιο θέμα. Αρχικά, ο τρόπος που αντιμετωπίζει την αποβολή κάθε γυναίκα, καθορίζεται από την ψυχική της ανθεκτικότητα. Η ηλικία, η επιθυμία που κρύβεται πίσω από τον ερχομό ενός παιδιού, παίζουν σημαντικό ρόλο στο πώς μια γυναίκα θα διαχειριστεί την αποβολή.

«Οι γυναικολόγοι ασκούν μόνο το ιατρικό έργο, ξεχνώντας την ψυχολογία της γυναίκας που ετοιμάζεται να γίνει μητέρα.»

Γι’ αυτούς πρόκειται για ρουτίνα. Κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να υπάρχει σε όλους τους ιατρικούς κλάδους το κομμάτι της ψυχολογικής υποστήριξης και ενημέρωσης γιατί καμία γυναίκα δεν έχει στο μυαλό της το ενδεχόμενο της αποβολής. Το γεγονός αυτό συνδέεται επίσης με την κοινωνία, η οποία θεωρεί πως αν πεις κάτι τέτοιο στην γυναίκα θα της κόψεις τα φτέρα. Και εκεί εντοπίζεται το πρόβλημα.

«Γιατί όσο πιο ενημερωμένη είναι μία γυναίκα, τόσο πιο προετοιμασμένη είναι.»

Όσο ωραιοποιεί κανείς την κατάσταση, τόσο μεγαλύτερο κουράγιο της δίνει, άλλα εάν κάτι πάει στραβά, το ψυχολογικό τραύμα για τη γυναίκα θα είναι μεγαλύτερο.

– Υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στην αποβολή και στην εμφάνιση κατάθλιψης και γενικότερα ψυχολογικών προβλημάτων; 

Κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, αλλά για όλες τις γυναίκες αποτελεί τραυματική εμπειρία. Κάθε γυναίκα το διαχειρίζεται διαφορετικά και έχει διαφορετικούς χρόνους επεξεργασίας, συνειδητοποίησης και επούλωσης. Τα πιο κοινά συναισθήματα είναι θυμός, οργή, ενοχή παρόλο που μπορεί να μην είναι δικό τους λάθος και αμφιβολία για το μέλλον. Υπάρχουν πολλά ενοχικά συναισθήματα. Σε πολλές πρειπτώσεις, επίσης, οι γυναίκες αντιμετωπίζουν μετατραυματικό στρες. Σε έναν δεύτερο χρόνο, δηλαδή, μπορεί να αναβιωθεί το ίδιο ακριβως συναίσθημα.

«Η κατάθλιψη έρχεται σε πιο δύσκολες και πιο βαριές περιπτώσεις. Συμβαίνει σε γυναίκες που είχαν δυσκολευτεί να συλλάβουν.»

Τα συμπώματα, επίσης, μπορεί να είναι σωματικά (βουλιμία, ανορεξία κλπ.). Όλα αυτά δεν πρέπει να τρομάζουν τη γυναίκα. Είναι φυσιολογικά.

– Τι θα συμβούλευες τις γυναίκες που έχουν βιώσει μια αποβολή;

Να μιλούν, να συζητούν, να μοιράζονται και να μην ντρέπονται να θρηνήσουν τον χαμό του μωρού τους.

«Οι γυναίκες πρέπει να περάσουν όλα τα στάδια του πένθους, που θα πέρναγαν με κάθε άλλο αγαπημένο τους πρόσωπο που θα έφευγε από τη ζωή.»

Να πάρουν χώρο και χρόνο να το συζητήσουν και φυσικά να μην αφήσουν τον σύντροφό τους αποκλεισμένο απ’ όλο αυτό.