Αποσύνδεση: Τι συμβαίνει όταν το μυαλό σου «φεύγει» για να αποφορτιστεί;
- 1 ΜΑΙ 2024
«Δεν θυμάμαι καλά, ίσως δεν πρόσεξα αρκετά. Πώς να το εξηγήσω… Ναι, μου είπες κάτι, σημαντικό όπως καταλαβαίνω τώρα. Συγγνώμη, δεν το έκανα επίτηδες. Μάλλον ένιωσες ότι αγνοούσα όσα είπες, αλλά ήταν σαν να βλέπω το στόμα σου να κινείται χωρίς να μπορώ να ακούσω τι έλεγες. Το μυαλό μου ήταν αλλού, δεν σκεφτόμουν τίποτα, απλά δεν ήμουν εδώ.»
Η αποσύνδεση είναι μια αρκετά περίεργη και σύνθετη ψυχολογική διαδικασία, που λειτουργεί συχνά ως μηχανισμός προστασίας ή και αντιμετώπισης σε φάσεις άγχους και συναισθηματικής υπερφόρτωσης. Μέσω της αποσύνδεσης, το άτομο μπορεί να «παγώσει» τα συναισθήματα ή τις σκέψεις που είναι πολύ έντονες ή δυσάρεστες, δημιουργώντας μια προσωρινή αίσθηση ανακούφισης. Φαινομενικά, μπορεί να μην είναι συνειδητή αυτή η ένταση, αλλά με έναν ασυνείδητο και υπόγειο τρόπο, έχει φτάσει η συναισθηματική φόρτιση να είναι τόσο μεγάλη που την βιώνει ως μη διαχειρίσιμη και «φεύγει» το μυαλό για να ηρεμήσει.
Ποιοι είναι πιο επιρρεπείς;
Τα άτομα με τραυματικό παρελθόν, όπως εμπειρίες σχέσεων ή περιβαλλόντων υψηλής έντασης, κακοποίησης, ή γεγονότα που απείλησαν τη ζωή τους, είναι πιθανότερο να ανταποκριθούν με αποσύνδεση. Η αποσύνδεση ενεργοποιείται ως απάντηση στο τραύμα, όταν οι ψυχικές εμπειρίες με ένταση και απειλή δεν συνοδεύονται από υποστήριξη και προστασία. Συχνά, τα άτομα αυτά δεν διαθέτουν επαρκή εργαλεία για να διαχειριστούν τις διαδικασίες και τα συναισθήματα που προκύπτουν.
Ένας καθημερινός τρόπος εμφάνισης της αποσύνδεσης μπορεί να είναι μέσω ατόμων που μεγάλωσαν σε περιβάλλοντα όπου η κακοποίηση ήταν συχνή. Ένα τέτοιο άτομο μπορεί να αγνοεί τα λεγόμενα των άλλων σε καταστάσεις έντασης, ως έναν τρόπο να «μην ακούει» και να προστατεύει τον εαυτό του από πιθανές συναισθηματικές απειλές.
Συνειδητή ή Ασυνείδητη Αποσύνδεση;
Η αποσύνδεση μπορεί να είναι είτε συνειδητή, είτε ασυνείδητη. Πολλοί ίσως δεν αντιλαμβάνονται ότι αποσυνδέονται, νιώθοντας απλώς μια γενικευμένη αίσθηση αποξένωσης ή «πνευματικού παγώματος». Μια τυπική αποσύνδεση θα μπορούσε να είναι ενός ατόμου που αντιμετωπίζει μια ιδιαίτερα στρεσογόνα κατάσταση στη δουλειά και αισθάνεται να «χάνει» την αίσθηση του χρόνου και της πραγματικότητας. Από την εμπειρία μου, θεωρώ πολύ σημαντικό να αναφέρω ότι άτομα τα οποία αποσυνδέονται, έχουν μία γενικότερη στάση αποσύνδεσης ή επιφανειακότητας στις σχέσεις τους και τη ζωή τους.
Αποφυγή ή Αντιμετώπιση;
Ενώ η αποσύνδεση μπορεί να προσφέρει προσωρινή ανακούφιση, σπάνια αποτελεί μία μακροπρόθεσμη λύση. Συχνή ή μόνιμη αποσύνδεση μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην ανάπτυξη υγιών σχέσεων, καθώς και να ταράξει την σχέση με τον εαυτό, μετατρέποντας τον άνθρωπο σε μια σκιά του πραγματικού του εαυτού. Συμβαίνει τελικά δηλαδή, να μην υπάρχει σύνδεση εσωτερικά, αλλά και εξωτερικά και η αποσύνδεση να είναι η μόνη επαφή που επιδιώκεται.
Υγιείς Εναλλακτικές της Αποσύνδεσης
Η αντιμετώπιση της αποσύνδεσης απαιτεί επίγνωση αρχικά και συχνά έναν συνδυασμό πολλαπλών προσεγγίσεων. Ενώ τέχνες και διαλογισμός προσφέρουν μια πύλη προς την εσωτερική ηρεμία και συνδεσιμότητα, η καθημερινή άσκηση και η χαλάρωση βοηθούν στην απελευθέρωση της σωματικής έντασης και τη βελτίωση της ψυχοσωματικής ευεξίας. Επιπλέον, η γραφή ημερολογίου ή η συμμετοχή σε θεραπευτικές ομάδες μπορεί να ενθαρρύνει την αναγνώριση, επεξεργασία και έκφραση των συναισθημάτων και να μειώσει το αίσθημα απομόνωσης.
Ειδικά για όσους βιώνουν συχνά στρεσογόνες καταστάσεις, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουν τα πρώιμα σημάδια της αποσύνδεσης. Τα σημάδια αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν αυξημένο αίσθημα απομόνωσης, δυσκολία στη συγκέντρωση ή μείωση του ενδιαφέροντος για κοινωνικές δραστηριότητες. Αναγνωρίζοντας αυτά τα σημάδια, τα άτομα μπορούν να προσαρμόσουν τις αντιδράσεις τους ανάλογα, ενσωματώνοντας διαδικασίες αυτοφροντίδας και αυτοϋποστήριξης.
Αναγνωρίζοντας την αποσύνδεση ως μέρος της εμπειρίας μου, μπορώ να αναπτύξω τις τεχνικές αυτοπαρατήρησης και να επανασυνδεθώ με τις βαθύτερες ανάγκες και επιθυμίες μου. Προσδιορίζοντας πότε και γιατί επιλέγω την αποσύνδεση, αρχίζω να κατανοώ τους μηχανισμούς μου: Την ανακουφίζει; Ποιες είναι οι προκλήσεις που προηγούνται και τι ακολουθεί μετά από κάθε τέτοιο επεισόδιο; Αυτά τα ερωτήματα είναι κλειδιά που ξεκλειδώνουν τα βαθύτερα νοήματα που φέρνει μαζί της η αποσύνδεση, ανοίγοντας ένα παράθυρο σε ένα πιο γεμάτο και ενσυνείδητο τρόπο ζωής.
Αγγελική Τζάνου
Ψυχολόγος – Gestalt & Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια
