Déjà vu: Τι συμβαίνει όταν ξαναζείς κάτι (που δεν έζησες ποτέ);
- 8 ΣΕΠ 2022
Το déjà vu μεταφράζεται κυριολεκτικά από τα γαλλικά για να περιγράψει κάτι «ήδη ιδωμένο». Μια αίσθηση ότι έχεις ήδη δει κάτι, ενώ παράλληλα έχεις επίγνωση ότι δεν το έχεις δει στην πραγματικότητα. Από πολλούς, θεωρείται το ισοδύναμο μιας μικρής εγκεφαλικής «σύγκρουσης», με δύο ρεύματα σκέψης να συγκρούονται μεταξύ τους.
Το déjà vu (προμνησία) είναι μια απίστευτα συνηθισμένη εμπειρία, καθώς πάνω από το 97% των ανθρώπων, το έχουν βιώσει τουλάχιστον μία φορά, με περισσότερα από τα δύο τρίτα των ανθρώπων να το βιώνουν σε κάποια σταθερή βάση.
Pexels
Ο Άγιος Αυγουστίνος, ένας αρχαίος φιλόσοφος, αναφέρθηκε για πρώτη φορά στην έννοια του déjà vu το 400 μ.Χ. ως «ψευδείς αναμνήσεις». Ο Γάλλος φιλόσοφος Emile Boirac, ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο déjà vu το 1890. Η πρώτη χρήση της φράσης στην επιστημονική κοινότητα, ήταν από τον F.L. Arnaud, έναν νευρολόγο, που πρότεινε τη χρήση του στο πλαίσιο της Societe Medico-Psychologique.
Οι πρώτες έρευνες έδειξαν ότι το déjà vu ήταν ένα σύμπτωμα, που βοήθησε τους γιατρούς να διαγνώσουν την επιληψία. Αλλά πιο πρόσφατη έρευνα, έδειξε ότι μπορεί να είναι θέμα αντίληψης ή μνήμης.
Πώς συμβαίνει το déjà vu;
Οι επιστήμονες πιστεύουν, ότι μπορεί να είναι το αποτέλεσμα δύο διαφορετικών ροών συνειδητοποίησης που συγκρούονται: Η εμπειρία της αναγνώρισης μιας τρέχουσας κατάστασης, παράλληλα με την αίσθηση ότι πρόκειται για μια ανακριβή ανάμνηση. Ένα βασικό χαρακτηριστικό για τα άτομα που βιώνουν déjà vu, είναι ότι συνειδητοποιούν ότι δεν έχουν ξαναζήσει αυτό που «παίζει» μπροστά τους.
Μερικές φορές, αυτό που συμβαίνει, είναι πραγματικά θέμα λανθασμένης αντίληψης. Μπορεί να επεξεργάζεσαι κάτι δύο φορές, επειδή την πρώτη φορά, έχει αποσπαστεί η προσοχή σου ή παρεμποδίζεται η όρασή σου για κάποιο λόγο.
Η δεύτερη ματιά, αμέσως μετά την πρώτη, βιώνεται συνειδητά, αλλά ως άγνωστη πληροφορία. Η πρώτη εμπειρία όμως, αν και μερικώς επεξεργασμένη, δεν παύει να υπάρχει.
Τύποι déjà vu
Αν και η πραγματική αίσθηση του déjà vu είναι η ίδια σε άτομα με υγιή εγκέφαλο και σε άτομα με νευρολογικές παθήσεις, τα πράγματα δεν εξελίσσονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο.
Όσοι το βιώνουν πιο τακτικά, εμφανίζουν λιγότερη φαιά ουσία, από όσους το βιώνουν σπάνια. Η φαιά ουσία είναι το πιο εξωτερικό στρώμα του εγκεφάλου και είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο της κίνησης, της μνήμης και των συναισθημάτων. Τυπικά, όσο περισσότερη φαιά ουσία έχει ένας εγκέφαλος, τόσο πιο αποτελεσματικός είναι.
Σε άτομα με νευρολογικές παθήσεις, επηρεάζονται τρία μέρη του εγκεφάλου: Ο ιππόκαμπος, η παραιπποκάμπια έλικα και ο κροταφικός νεοφλοιός. Περιοχές που σχετίζονται με το σχηματισμό και τη διατήρηση των αναμνήσεων.
Το déjà vu επηρεάζει την επεξεργασία της μνήμης, ιδιαίτερα τις οπτικές μνήμες. Καταστάσεις που μπορεί να συνδέονται περισσότερο με το déjà vu είναι:
- Η σχιζοφρένεια
- Η επιληψία
- Η αγχώδης διαταραχή
- Η αγγειακή άνοια
Ο όρος déjà vu είναι αυτός που χρησιμοποιείται πιο συχνά για να συλλάβει αυτούς τους τύπους εμπειριών, αλλά στην πραγματικότητα υπάρχουν πολλά περισσότερα παρόμοια φαινόμενα.
Αιτίες του déjà vu
Αν και τις περισσότερες φορές, δεν είναι σύμπτωμα για κάτι σοβαρό, υπάρχουν ορισμένοι, πιθανοί παράγοντες που χρειάζεται να προσέξεις αν το «φαινόμενο matrix» σε κάνει να νιώθεις άβολα.
Άτομα με κόπωση ή/και άγχος, αναφέρουν συχνά επεισόδια déjà vu. Αυτό πιστεύεται ότι οφείλεται στο ότι η κούραση και το άγχος συνήθως επηρεάζουν, τόσο τη μακροπρόθεσμη, όσο και τη βραχυπρόθεσμη μνήμη.
Η υπερβολική ποσότητα ντοπαμίνης, μπορεί επίσης να εμπλέκεται σε εμπειρίες déjà vu. Μια ακόμα αιτία της προμνησίας, είναι η χρήση των ορισμένων αντιγριπικών φαρμάκων, που επηρεάζουν το σύστημα ντοπαμίνης.
Τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που το βιώνουν
Ενώ ο καθένας μπορεί να βιώσει déjà vu, πολλές φορές υπάρχουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, ανάμεσα στα άτομα που τους συμβαίνει. Σύμφωνα με σχετική έρευνα :
- Έχουν ψηλό εισόδημα
- Είναι μορφωμένοι
- Ταξιδεύουν συχνά
- Θυμούνται τα όνειρά τους
- Είναι πολιτικά φιλελεύθεροι
- Η ηλικία τους είναι μεταξύ 15-25 ετών
Η επιληψία είναι η πιο κοινή από τις νευρολογικές παθήσεις που σχετίζεται με το déjà vu, καθώς επηρεάζει τον κροταφικό λοβό του εγκεφάλου σας, όπου ερμηνεύεται η όραση. Υπάρχουν διάφοροι τύποι επιληπτικών κρίσεων, αλλά είναι οι απλοί μερικοί σπασμοί, επίσης γνωστοί ως επιληπτικές κρίσεις εστιακής έναρξης, που συνδέονται συχνότερα με εμπειρίες προμνησίας.
Η επίδραση του
Για τα περισσότερα υγιή άτομα, το déjà vu δεν έχει κανένα σοβαρό αντίκτυπο, εκτός από ένα μικρό αίσθημα στιγμιαίας σύγχυσης. Ωστόσο, εάν έχεις συχνά déjà vu (λίγες φορές την εβδομάδα ή περισσότερες), μπορεί να χρειάζεται να αναζητήσεις τη συμβουλή νευρολόγου, για να αξιολογήσει κατάλληλα την περίπτωση.
