Δεν μπορείς να κάνεις δίαιτα ή να κόψεις το κάπνισμα; Οι αρχαίοι Έλληνες ξέρουν τι σου συμβαίνει
- 25 ΜΑΡ 2024
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν μιλήσει για την «ακρασία» before it was cool. Τι σημαίνει σε απλά, σύγχρονα ελληνικά; Όταν έχεις υποσχεθεί στον εαυτό σου να πηγαίνεις 3 φορές την εβδομάδα για τρέξιμο (ή πιλάτες, ή γυμναστήριο) και όλο βρίσκεσαι στον καναπέ σου με πατατάκια και Netflix. Όταν λες ότι πρέπει να κοιμάσαι 8 ώρες, αλλά σκρολάρεις στο TikTok μέχρι τις 2. Όταν ξέρεις τα deadline για την εργασία σου αλλά ξενυχτάς για να την παραδώσεις εγκαίρως. Γιατί έχουμε τόσες κακές συνήθειες ενώ ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε;
Ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης και οι πρόγονοι μας, αρχαίοι Έλληνες, ασχολήθηκαν ιδιαίτερα με αυτό το φιλοσοφικό ερώτημα: Γιατί κάνουμε κακό στον εαυτό μας; Η ακρασία, το αντώνυμο της εγκράτειας, είναι η απάντηση. «Ακρασία» είναι ένας όρος του Αριστοτέλη για να περιγράψει το φαινόμενο που ενώ ξέρω τι είναι συνετό και λογικό να κάνω, δεν μπορώ να το κάνω. Παράδειγμα; Θέλω να τρέφομαι πιο σωστά, γεμίζω το ψυγείο με φρούτα και λαχανικά (που σαπίζουν) αλλά παραγγέλνω junk.
Τι λένε οι αρχαίοι Έλληνες για την αδυναμία μας να κάνουμε το σωστό;
Ο Αριστοτέλης δέχεται τον καθοριστικό ρόλο των συναισθημάτων και των ανθρωπίνων παθών στην ψυχολογία της ανθρώπινης πράξης. Για τον Σωκράτη η αρετή, δεν έχει να κάνει με την εφαρμογή γενικών κανόνων που μας λένε τι πρέπει να κάνουμε για να είμαστε καλοί, αλλά είναι μια συγκεκριμένη κατάσταση της ψυχής. Η έννοια της ακρασίας προέρχεται από μια συζήτηση στην αρχαία φιλοσοφία σχετικά με το αν είναι δυνατόν να ενεργείς ενάντια σε αυτό που ξέρεις ότι είναι καλό. Στον Πρωταγόρα, ο Πλάτωνας έγραψε ότι ο Σωκράτης δεν πίστευε ότι ήταν δυνατόν, γιατί όλες οι εθελοντικές μας ενέργειες είναι προϊόν λογικής. Κι αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο νιώθουμε τόσο ένοχοι όταν κάνουμε ανθυγιεινές επιλογές.
H αναβλητικότητα είναι ένα τόσο παλιό πρόβλημα που ακόμη και ο Σωκράτης και ο Αριστοτέλης είχαν έναν όρο για αυτήν
Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; Σύμφωνα με αυτή την άποψη, κάποιος που αποφασίζει να κάνει κάτι το έχει κρίνει ως το καλύτερο που πρέπει να κάνει εκείνη τη στιγμή. Το άτομο που παρασύρεται έχει περισσότερες από μια απόψεις για το τι είναι καλό. Αμφιταλαντεύεται δηλαδή μεταξύ 2 απόψεων και οι λόγοι για αυτή την αμφιταλάντευση είναι καθαρά γνωσιολογικοί. Φυσικά, στην πραγματική ζωή, δεν είναι τόσο απλό. Ακόμη και οι αρχαίοι Έλληνες είχαν παρατηρήσει το αντιφατικό φαινόμενο και προσπάθησαν να το κατανοήσουν.
Ο Αριστοτέλης είχε δώσει κι ένα όνομα για το τι συμβαίνει όταν αλλάζεις γνώμη για το τι είναι καλό για σένα μπροστά στον πειρασμό ή την επιθυμία: αδύναμη ακρατική δράση. Είναι ηθικό πρόβλημα αν ενεργείς χωρίς εγκράτεια, ακόμα κι αν πρόκειται απλώς για την κατανάλωση σοκολάτας.
Τι μας λένε δηλαδή οι αρχαίοι Έλληνες; Ότι πιστεύουμε ότι θέλουμε να πηγαίνουμε 3 φορές την εβδομάδα γυμναστήριο ή να κόψουμε το κάπνισμα αλλά στην ουσία, απλά, δεν θέλουμε. Αν δεν μπορούμε να δεσμευτούμε σε μια δίαιτα (επί παραδείγματι) σημαίνει ότι αυτή η διατροφή δεν ήταν για εμάς. Η λύση μπορεί να μην είναι πάντα να καταπιέζεις τις αντικρουόμενες επιθυμίες σου. Τι θα σου έλεγαν οι αρχαίοι Έλληνες (σε ένα παράλληλο σύμπαν); Εάν γυρνάς σπίτι από τη δουλειά εξαντλημένος λόγω του αδιαχείριστου φόρτου εργασίας και παραγγείλεις πίτσα αντί για ένα σπιτικό γεύμα, το πρόβλημα είναι οι επιθυμίες ή η επαγγελματική σου ζωή; ΩΠΑ.
Άρα, για να πετύχεις τους στόχους σου, μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικό να θέσεις σε εφαρμογή ένα καθορισμένο πρόγραμμα που δεν σε αφήνει να το ξανασκεφτείς. Κάθε Τρίτη στις 21:00 θα κάνω πιλάτες. Και οι αρχαίοι Έλληνες ήξεραν ότι στο τέλος της ημέρας είμαστε άνθρωποι με ελαττώματα.
