Είναι ναρκισσιστής ή εγωιστής: Πώς θα καταλάβεις με ποιον έχεις να κάνεις
- 1 ΔΕΚ 2023
Με μια πρόχειρη αναζήτηση στη Google, εύκολα διαπιστώνεις πως δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι θέλουν να μάθουν πώς μπορούν να προστατευτούν από έναν ναρκισσιστή ή αν έχουν σχέση με έναν (ή είχαν στο παρελθόν). Πώς όμως μπορείς στα αλήθεια να καταλάβεις τη διαφορά ανάμεσα σε μία εγωιστική και μία ναρκισσιστική προσωπικότητα;
Σύμφωνα με τους ειδικούς, παρά το γεγονός ότι μπορεί να υπάρχουν κοινά χαρακτηριστικά ανάμεσα σε αυτές τις προσωπικότητες, στην πραγματικότητα πρόκειται για δύσκολες μεν, διαφορετικές δε περιπτώσεις.
Τι είναι ο ναρκισσισμός;
iStock
Συχνά, ο ναρκισσισμός συγχέεται με την ισχυρή αυτοπεποίθηση. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, είναι πολύ πιο περίπλοκος από αυτό. Στον πυρήνα του, είναι μια «μεταμφίεση» για μια βαθιά ριζωμένη αίσθηση ντροπής που μπορεί να μην συνειδητοποιεί κανείς ότι υπάρχει. Μπορεί να εντοπιστεί σε πολλά και διάφορα επίπεδα κατά μήκος μιας συνέχειας, που ξεκινά από το εξαιρετικά υγιές εγώ και καταλήγει στην παθολογική μεγαλοπρέπεια. Μια μεγάλη μελέτη υπολόγισε ότι το 6% των ανθρώπων στις ΗΠΑ πάσχουν από πλήρη ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας. Αλλά είναι πιθανό ότι πολλοί περισσότεροι δεν πληρούν τα αυστηρά διαγνωστικά κριτήρια.
Όλοι οι άνθρωποι φέρουν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, ωστόσο ο ναρκισσισμός γίνεται παθογενής, όταν οι εγωκεντρικοί άνθρωποι δεν μπορούν να ζήσουν εάν δεν ικανοποιήσουν την ανάγκη τους να τους θαυμάζουν και έχουν την τάση να πιστεύουν ότι έχουν μια «υπεραξία» σε σχέση με τους άλλους. Οι ναρκισσιστές παρουσιάζουν έναν ψεύτικο εαυτό, όπου μπορούν να φαίνονται γοητευτικοί, έξυπνοι και εξαιρετικά δοτικοί. Μέχρι να μην κάνεις τα πράγματα με τον τρόπο τους. Τότε αποκαλύπτουν το πραγματικό τους πρόσωπο και προσπαθούν να σε ελέγξουν και να σε τιμωρήσουν με κάθε τρόπο.
Οι εγωιστές και οι ναρκισσιστές φαίνονται συχνά αλαζονικοί. Αλλά τα κίνητρά τους είναι διαφορετικά
Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας, παρουσιάζουν ένα πρότυπο μεγαλοπρέπειας, ανάγκης για θαυμασμό και έλλειψη ενσυναίσθησης. Οι περισσότερες από τις ιστορίες τους τελειώνουν με το να να κάνουν κάτι εκπληκτικό και συχνά εκφράζουν κάτι που είναι σχεδόν απίστευτο για τους εαυτούς τους. Επίσης, συνήθως ελκύονται από θέσεις εργασίας και ανθρώπους με εξουσία και δύναμη, ενώ συχνά έχουν ιδιαίτερα υψηλούς στόχους.
Από την άλλη οι εγωιστές, είναι γνωστό ότι καυχιούνται για τα επιτεύγματά τους. Αλλά για τους νάρκισσους το υποκείμενο κίνητρο είναι η ανάγκη να διατηρούν ανέπαφη την εικόνα τους μπροστά σε άλλους. Θέλουν πάντα ο κόσμος να τους βλέπει με έναν συγκεκριμένο τρόπο. Με άλλα λόγια, δεν είναι ότι πιστεύουν πραγματικά ότι είναι ανώτεροι, όπως μπορεί ένας εγωιστής. Είναι ότι χρειάζονται εσύ (κι όλος ο υπόλοιπος πλανήτης) να πιστεύεις ότι είναι.
Ένας εγωιστής είναι πιο πιθανό να γίνει βαρετός
Και πάλι, ακριβώς όπως ένας νάρκισσος, ένας εγωιστής μπορεί να είναι επιρρεπής σε καυχησιολογικά σχόλια, να υπερηφανεύεται για πράγματα όπως πού πήγε σχολείο και πόσα λεφτά παίρνει από τη δουλειά του, μέχρι πόσα κιλά σηκώνει στο γυμναστήριο. Αλλά πιθανότατα θα γίνει μονότονος γρήγορα. Οι ναρκισσιστές, από την άλλη, μπορεί να είναι συναρπαστικοί.
Όταν ένας νάρκισσος λάμπει το φως του πάνω σου, μπορεί να σε κάνει να νιώσεις σαν ροκ σταρ. Η θετική προσοχή που σου δίνουν ωστόσο, στην πραγματικότητα δεν έχει να κάνει με καθόλου με εσένα. Στην πραγματικότητα είναι ένα είδος τεστ για να καταλάβουν αν μπορείς να τους εφοδιάζεις με τη ζωτική τους πηγή: Έπαινο και θαυμασμό. Πολλοί ναρκισσιστές επίσης, έχουν μια ριζωμένη ανάγκη να υποτιμούν τους άλλους για να αισθάνονται καλύτερα για τον εαυτό τους, και αυτό είναι το κομμάτι που αποκαλύπτεται πιο αργά. Τελικά μπορεί να σε κάνουν να νιώθεις σαν να πατάς σε ναρκοπέδιο. Σε τελική ανάλυση, είναι οι άνθρωποι οι οποίοι μπορούν να σε κάνουν είτε νιώθεις φανταστικά γύρω τους, είτε λίγο φοβισμένη.
Ένας ναρκισσιστής θεωρεί την έλλειψη λατρείας σου ως επίθεση (και θα ανταποκριθεί αναλόγως)
Η αποτυχία του να ανταποκριθείς στα κριτήρια ενός εγωιστή, μπορεί να τον εκνευρίσει ελαφρώς και δεν έχει συνήθως τεράστια επίδραση στους ίδιους. Αλλά για έναν ναρκισσιστή, αυτά είναι σημαντικά ερεθίσματα που μπορούν να παρακινήσουν επιθετική και καταχρηστική συμπεριφορά.
Ένας νάρκισσος θα προσπαθήσει να σε κάνει να νιώσεις ανασφάλεια και αβεβαιότητα. Εάν αμφισβητήσεις τα επιτεύγματά του ή τον επικρίνεις με οποιονδήποτε τρόπο, πιθανότατα θα το δει ως προσβολή για την αυτοεικόνα του. Μπορεί επίσης να αντιλαμβάνεται τις δικές σου επιτυχίες ως απειλή: Συνειδητά ή υποσυνείδητα, φοβάται ότι με κάποιον τρόπο θα τον επισκιάσεις ή θα καταστρέψεις την εικόνα τους.
Ένας εγωιστής είναι πιο πιθανό να σεβαστεί τα όριά σου
Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι πραγματικοί ναρκισσιστές αντιδρούν συχνά αρνητικά στα όριά σου με επιθετική συμπεριφορά, όπως προσβολές και λογομαχίες ή πίεση για να ικανοποιήσουν το εγώ τους.
Για παράδειγμα, ας υποθέσουμε ότι ο σύντροφός σου εκνευρίζεται, επειδή χαιρέτησες στο δρόμο έναν ελκυστικό συνάδελφό σου. Ένας εγωιστής, μπορεί σε αυτή την περίπτωση να νιώσει ζήλια, μάλλον επειδή ανησυχεί ότι δεν σου αρέσει πια όσο πίστευε. Από την άλλη, ένας ναρκισσιστής μπορεί να δώσει περισσότερη έμφαση στο γεγονός ότι χαιρέτησες τον συνάδελφό σου, μπροστά σε κοινούς φίλους. Κάτι που πιστεύει ότι τον κάνει να δείχνει αδύναμος. Ακόμα κι αν επιχειρήσεις να βάλεις ένα όριο εξηγώντας του ότι δεν μπορεί να σου πει με ποιον να μιλάς, μπορεί να γίνει επιθετικός, σε μια προσπάθεια να ανακτήσει τον έλεγχο της αυτοεικόνας του.
Αυτός ο τύπος παραβίασης ορίων δεν είναι μόνο χειριστικός, είναι επίσης ένα άλλο σημάδι συναισθηματικής κακοποίησης. Εάν κάποιο από τα παραπάνω ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά μοιάζει υπερβολικά οικείο ή πιστεύεις ότι βρίσκεσαι σε μια καταχρηστική σχέση, μη διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια. Ένας ειδικός μπορεί να σε βοηθήσει να εντοπίσεις καταχρηστικές συμπεριφορές και να σε κατευθύνει αναλόγως.
