Εμβόλια: Ο ειδικός απαντά στις απορίες σου για την αποτελεσματικότητα, τις παρενέργειες και το AstraZeneca
- 7 ΜΑΙ 2021
Οι εμβολιασμοί ξεκίνησαν για τις περισσότερες ηλικιακές ομάδες και ο Μάιος θα περάσει στην ιστορία ως ο μήνας της πρώτης δόσης για τους περισσότερους 30άρηδες (και άνω).
Προς το παρόν, οι πολίτες 30 και άνω έχουν στη διάθεσή τους το Astra Zeneca αλλά ο Υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας, ανακοίνωσε ότι στο τέλος Μαΐου, θα έχεις στη διάθεσή σου και τα υπόλοιπα εμβόλια. Εάν δεν έχεις κάνει ακόμα το εμβόλιο κατά του κορονοϊού, εμείς είμαστε εδώ για να σε ενημερώσουμε για τα ποσοστά προστασίας και των 4 διαθέσιμων επιλογών, αλλά και για το χρονικό διάστημα μεταξύ των δόσεων.
Τα 4 εμβόλια και τα ποσοστά προστασίας
Σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας της Κύπρου, το AstraZeneca αποτελείται από δύο δόσεις, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους 8 εβδομάδες. Η πρώτη δόση διασφαλίζει ανοσία έως 70% μετά από 3 εβδομάδες, με τη δεύτερη να φτάνει το 100% αποτροπής σοβαρής νόσου και προστασία από 76%- 94%. Το εμβόλιο Pfizer/BioNTech μοιράζεται σε 3 εβδομάδες, με 52% ανοσία στις πρώτες 7 μέρες και 89% στις 14. 7 μέρες μετά τη 2η δόση, η αποτελεσματικότητα φτάνει στο 91,3% κατά της ήπιας νόσου και 95,3% κατά της σοβαρής.
Το Moderna ολοκληρώνεται μέσα σε 4 εβδομάδες, με ανοσία 92% έπειτα από 2 εβδομάδες και 95% αποτελεσματικότητα έναντι της σοβαρού νόσου. Τέλος, το Johnson&Johnson αποτελείται από μία και μόνη δόση, με ποσοστό επιτυχίας να φτάνει το 85% μετά από 28 μέρες.
Εμείς μιλήσαμε με τον Ευάγγελο Φραγκούλη, Γενικό Οικογενειακό Ιατρό, Αν. Αρχίατρο ΕΔΟΕΑΠ και μάς έλυσε αρκετές απορίες για τυχόν παρενέργειες των εμβολίων, για τυχόν τροφές που πρέπει να αποφύγουμε, αλλά και για το αμφιλεγόμενο AstraZeneca.
Ποιες είναι οι πιθανές παρενέργειες των εμβολίων;
Τα περισσότερα φάρμακα, συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων, προκαλούν παρενέργειες σε ορισμένα άτομα, συνήθως σε πολύ μικρό ποσοστό. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες των εμβολίων έναντι της COVID-19 είναι συνήθως ήπιες, διαρκούν για μικρό χρονικό διάστημα και είναι παρόμοιες και για τέσσερα εμβόλια:
Τοπικές ανεπιθύμητες ενέργειες
Πόνος, ερυθρότητα, πρήξιμο στο σημείο της ένεσης και διόγκωση λεμφαδένων στη μασχάλη, αλλά και συμπτώματα που μοιάζουν με γρίπη, όπως πυρετός, ρίγη, ναυτία, κακουχία, πονοκέφαλος, μυϊκοί πόνοι, τα οποία αναμένονται καθώς το ανοσοποιητικό σας σύστημα ενεργοποιείται από το εμβόλιο, ειδικά μετά από μια δεύτερη δόση. Τα συμπτώματα εμφανίζονται τις πρώτες 24-48 ώρες από τον εμβολιασμό και γενικά διαρκούν 24-48 ώρες.
Θα πρέπει να τονιστεί πως η ανταπόκριση κάθε ατόμου στην ανοσοποίηση είναι διαφορετική και πως ακόμη και αν δεν εμφανίζετε έντονες ανεπιθύμητες ενέργειες, δημιουργείτε αντισώματα που σας προστατεύουν από τον ιό. Πρώιμα δεδομένα από την Αμερική δείχνουν πως για κάθε 1 εκατομμύριο δόσεις εμβολίων που χορηγήθηκαν, υπήρχαν μόνο 45 αναφορές σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών και 372 αναφορές μη σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών.
Κόπωση και πονοκέφαλος
Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι η κόπωση και ο πονοκέφαλος μετά και από τις δύο δόσεις, και με τις δύο να είναι πιο εμφανείς μετά τη δεύτερη δόση. Αυτές ήταν πιο ήπιες για τα άτομα άνω των 55 ετών συγκριτικά με αυτά ηλικίας 16- 55 ετών. Στην τελευταία ομάδα, η συχνότητα εμφάνισης κακουχίας και κεφαλαλγίας φθάνει στο 59% και στο 52%, αντίστοιχα, μετά τη δεύτερη δόση. Οι γυναίκες συχνά βιώνουν περισσότερες ανεπιθύμητες ενέργειες από τους άνδρες.
Φαίνεται πως με το εμβόλιο της Moderna περισσότεροι άνθρωποι βιώνουν κακουχία και πονοκεφάλους συγκριτικά με αυτούς που έχουν λάβει το εμβόλιο της Pfizer. Λιγότερες γενικές ανεπιθύμητες ενέργειες αναφέρονται για το εμβόλιο της Johnson & Johnson.
Πυρετός μετά τον εμβολιασμό
Είναι πολύ κοινό να αναπτύξετε πυρετό μετά από εμβολιασμό. Αυτό συμβαίνει συνήθως εντός 48 ωρών από τον εμβολιασμό και συνήθως εξαφανίζεται εντός 48 ωρών. Εάν ο πυρετός εμφανιστεί αφού έχουν παρέλθει 48 ώρες από τον εμβολιασμό ή διαρκεί περισσότερο από 48 ώρες, θα πρέπει να απομονωθείτε και να προγραμματίσετε ένα covid-test.
Σοβαρή αλλεργική αντίδραση
Όπως και με οποιοδήποτε άλλο εμβόλιο, μπορεί να εμφανιστούν σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις, όπως αναφυλαξία μετά από εμβολιασμό για COVID. Η συχνότητα των αντιδράσεων υπολογίζεται μόνο σε 2-5 άτομα ανά εκατομμύριο εμβολιασμένων.
Τι ισχύει τελικά για το AstraZeneca και θρομβώσεις σε νέες γυναίκες;
Ο κίνδυνος εμφάνισης του σπάνιου συνδρόμου VITT- συνδυασμού θρόμβωσης με χαμηλό αριθμό αιμοπεταλίων μετά από εμβολιασμό με AstraZeneca είναι εξαιρετικά σπάνιος (ανάλογος, επίσης σπάνιος είναι ο κίνδυνος και με αυτό της Johnson & Johnson).
Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε σε αυτό το σημείο τον ακριβή κίνδυνο θρόμβωσης που σχετίζεται με τo εμβόλιο. Η εκτίμηση του κινδύνου διερευνάται και είναι πιθανόν να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία, το φύλο ή άλλα χαρακτηριστικά. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι αρχές εκτιμούν τον κίνδυνο θρόμβωσης περίπου σε 1 περίπτωση ανά 250.000 με το εμβόλιο AstraZeneca. Πιστεύουν επίσης ότι ο κίνδυνος είναι ελαφρά μεγαλύτερος στους νεότερους ενήλικες σε σχέση με τους ηλικιωμένους και, παρόλο που έχουν βρει περισσότερες περιπτώσεις στις γυναίκες, δεν έχουν ανακοινώσει συσχέτιση του κινδύνου με το φύλο. Ο EMA εκτιμά ότι ο κίνδυνος θρόμβωσης είναι 1 περίπτωση ανά 100.000, χωρίς να συνδέει ακόμη τον κίνδυνο με το φύλο ή την ηλικία.
Η ανάπτυξη θρόμβων μετά τον εμβολιασμό προκαλείται από την παραγωγή αντισωμάτων που ενεργοποιούν τα αιμοπετάλια, κύτταρα του αίματος που εμπλέκονται στην πήξη. Tα οφέλη του εμβολιασμού με το AstraZeneca συνεχίζουν να υπερτερούν κατά πολύ των κινδύνων για τους περισσότερους ανθρώπους, ειδικά για τους ηλικιωμένους και τους ευπαθείς.
Τα ηλικιακά όρια στα εμβόλια
Ωστόσο υπολογισμοί του λόγου δυνητικού οφέλους- κινδύνου από τον εμβολιασμό βάζουν τους νεότερους και υγιείς προ διλήμματος. Ειδικά όταν υπάρχουν ταυτόχρονα τα εμβόλια Pfizer-BioNTech και Moderna, τα οποία δεν έχουν δείξει παρόμοιες παρενέργειες μέχρι στιγμής. Ο ιός είναι πολύ λιγότερο επικίνδυνος για τους πολύ νέους (20-30 ετών) και υγιείς. Εάν περιοριστεί η κυκλοφορία του στην κοινότητα, ο κίνδυνος που θέτει η COVID-19 για αυτήν την ομάδα προσεγγίζει τον επίσης πολύ χαμηλό, κίνδυνο θρόμβωσης που σχετίζεται με τα εμβόλια AstraZeneca και J&J. Οι προβληματισμοί αυτοί οδήγησαν πολλές χώρες στο να επιβάλλουν ηλικιακά όρια στους εμβολιασμούς, πχ στη Μεγάλη Βρετανία δεν γίνονται εμβολιασμοί με ΑΖ σε ασθενείς κάτω των 30 ετών.
Ο αντίλογος είναι σημαντικός, με πολλούς ειδικούς στις θρομβώσεις γιατρούς να υποστηρίζουν πως χωρίς τον εμβολιασμό οι ασθενείς εκτίθενται στον κίνδυνο μόλυνσης από τον ιό και επακόλουθης πολύ μεγαλύτερης ανοσολογικής και φλεγμονώδους διέγερσης από αυτή που προκαλούν τα εμβόλια και με πολύ πιο δραματικές συνέπειες και σε σχέση με τον κίνδυνο θρομβώσεων. Οι σπάνιες αναφορές για VITT δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να δρουν ανασχετικά στα προγράμματα εμβολιασμών. Η αποχή από τον εμβολιασμό δεν είναι λύση και το καλύτερο εμβόλιο για τον καθένα μας είναι αυτό που είναι πιο γρήγορα διαθέσιμο για εμάς.
Παρόλο που αφορά σε μια πολύ σπάνια παρενέργεια, άτομα που εμβολιάζονται με AstraZeneca ή Johnson&Johnson θα πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι για τυχόν συμπτώματα μετά τον εμβολιασμό. Είναι σημαντικό ώστε να μπορούν να λάβουν άμεση ιατρική περίθαλψη, που θα συμβάλλει στην ανάρρωση τους και στην αποφυγή επιπλοκών.
Τα συμπτώματα που χρήζουν ιατρικής συμβουλής
Εάν εμφανίσετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα από περίπου 4 ημέρες έως 4 εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό, θα πρέπει να ζητήσετε επειγόντως ιατρική συμβουλή:
- έναν νέο, σοβαρό πονοκέφαλο που δεν ανακουφίζεται με τα συνηθισμένα παυσίπονα ή επιδεινώνεται
- πονοκέφαλο που επιδεινώνεται όταν ξαπλώνετε ή σκύβετε
- έναν ασυνήθιστο πονοκέφαλο που μπορεί να συνοδεύεται από:
- θολή όραση, ναυτία και έμετο
- δυσκολία στην ομιλία
- αδυναμία, υπνηλία ή σπασμούς
- νέες, ανεξήγητες αιμορραγικές κηλίδες στο δέρμα πέρα από τη σημείο της ένεσης
- δύσπνοια, πόνο στο στήθος, οίδημα στα πόδια ή επίμονο κοιλιακό πόνο
Πρέπει να κάνουμε εξετάσεις μετά τα εμβόλια;
Δεν χρειάζεται να κάνουμε οποιοδήποτε εργαστηριακό έλεγχο πριν τον εμβολιασμό μας σε προληπτική βάση. Εξετάσεις μπορεί να ζητήσει ο γιατρός μας στην περίπτωση που εμφανίσουμε ύποπτα συμπτώματα. Δυστυχώς υπάρχουν «ειδικοί και μη» που συστήνουν σειρά εξετάσεων χωρίς καμία επιστημονική τεκμηρίωση.
Υπάρχουν τροφές που πρέπει να αποφεύγουμε;
Δεν υπάρχει κανένας περιορισμός σε τροφές πριν ή μετά τον εμβολιασμό. Σημαντικό θα ήταν να αποφύγουμε την κατανάλωση αλκοόλ πριν και μετά τον εμβολιασμό μας. Ακόμα και μικρές ποσότητες αλκοόλ μπορούν να συμβάλλουν στην αφυδάτωση του οργανισμού μας και να ενισχύσουν την εμφάνιση ή την ένταση ήπιων παρενεργειών που σχετίζονται με τον εμβολιασμό- κεφαλαλγία, ναυτία, κακουχία κλπ. Στον αντίποδα, για να μεγιστοποιήσουμε την ευεξία μας πριν και μετά τον εμβολιασμό είναι σημαντικό να είμαστε καλά ενυδατωμένοι- ενδεικτικά να καταναλώσουμε 8 ποτήρια νερό στη διάρκεια της ημέρας.
