Ενοχές: Τα βασικά χαρακτηριστικά των ενοχικών ανθρώπων και τα tips της ειδικού για να τις σταματήσουμε

Οι αρνητικές σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές αλληλεπιδρούν στη δημιουργία της αυτοκαταστροφικής ψευδαίσθησης ότι είμαστε κακοί. Όσο πιο κακοί αισθανόμαστε, τόσο πιο αμυντικοί γινόμαστε με τους άλλους και αυτό συμβάλλει στην κακή μας συμπεριφορά και λειτουργεί ως γενεσιουργός παράγοντας περισσότερων ενοχών. Οι ενοχές είναι επίσης θυμός για κάτι που έχουμε κάνει ή δεν έχουμε κάνει, ο οποίος, αντί να εξωτερικεύεται, στρέφεται ενάντια στον ίδιο μας τον εαυτό και παράγει δηλητήριο στην ψυχή μας. 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα των ενοχικών ανθρώπων είναι η ευκολία με την οποία ανταποκρίνονται στις προθέσεις ή τις επιθυμίες των άλλων. Ο επιρρεπής στην ενοχή, θα επιλέξει συντρόφους, συνεργάτες, φίλους, οι οποίοι θα του διατηρήσουν αυτό το συναίσθημα.

Ο ενοχικός τύπος συνήθως:

• Νιώθει υπερβολικά υπεύθυνος για τα πάντα και συνεχώς προσπαθεί να κάνει το σωστό. 
• Δουλεύει περισσότερες ώρες από αυτές που αντέχει και αμείβεται.
• Είναι υπερβολικά και πάντα διαθέσιμος σε φίλους που έχουν μια ανάγκη ή χρειάζονται βοήθεια. 
• Καταλαμβάνεται σε πολλές περιπτώσεις από αίσθημα έντονου φόβου για να εκδηλώσει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του.
• Φοβάται να είναι διαφορετικός, γι’ αυτό σωπαίνει, εμφανίζεται άτολμος και συμφωνεί σχεδόν πάντα με τις προτιμήσεις και τα λεγόμενα των άλλων. 

Στις ενοχικές προσωπικότητες δεν ανήκουν απαραίτητα άτομα αδύναμα ή με χαμηλή αυτοπεποίθηση που δεν μπορούν να ορθώσουν το ανάστημά τους, αλλά η τάση για ενοχές εμφανίζεται το ίδιο συχνά σε άτομα που τους αρέσει να έχουν και να ασκούν τον έλεγχο.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

WELLNESS

Φοβίες: 6 tips της ειδικού για να απαλλαγούμε οριστικά

Οι γυναίκες ωστόσο είμαστε πιο ενοχικά πλάσματα, ίσως επειδή η πολυπλοκότητα των ρόλων (σύζυγος, μητέρα, επαγγελματίας, ερωμένη, φίλη) στους οποίους καλούμαστε να ανταποκριθούμε, φαίνεται να καθιστούν τις προσωπικότητές μας -σε σχέση με τους άνδρες- πιο ενοχικές. Το συναίσθημα της ενοχής για πράξεις, παραλείψεις ή ακόμα και για σκέψεις μας συνοδεύεται συχνά από καταδικαστικές αποφάσεις που επιβάλλουμε στον ίδιο μας τον εαυτό ως δικαστές και κατηγορούμενοι ταυτόχρονα. 

Οι ενοχές που αισθανόμαστε συχνά μπορεί να οδηγήσουν σε:

• Ενίσχυση του αισθήματος αναξιότητας
• Κατάθλιψη 
• Επιθετικότητα 
• Επιδείνωση της υγείας του ατόμου (στομαχικές διαταραχές, ημικρανίες, άγχος και κρίσεις πανικού)
• Βαθιά κατάθλιψη
• Αυτοκτονικό ιδεασμό

Η εσωτερική αυτή διαμάχη του ατόμου με τις ενοχές, όταν δεν αντιμετωπίζεται έγκαιρα, μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την υγεία μας, προκαλώντας αδικαιολόγητους φόβους, ανεξέλεγκτο θυμό, ενώ μπορεί να οδηγήσει μέχρι και σε βαθιά κατάθλιψη.

Tips που βάζουν stop στις ενοχές

Σίγουρα είναι αδύνατο να μην αισθανόμαστε ποτέ ενοχές στην καθημερινή μας ζωή, εντός και εκτός σπιτιού, και αυτό γιατί είναι δύσκολο και ατελέσφορο να καταπνίξουμε τα συναισθήματά μας. Ωστόσο υπάρχουν παγίδες που μπορούμε να αποφεύγουμε και πράγματα που μπορούμε να κάνουμε είτε για να απελευθερωθούμε από το ενοχικό αίσθημα είτε για να το εκμεταλλευτούμε.

• Μην επιτάσσεις τον εαυτό σου να νιώθει ή να πράττει σύμφωνα με τις προσταγές των ενοχών σου, φέρσου του με αγάπη και αντικατάστησε τα «πρέπει» με το «καλό θα ήταν…», «θα ήταν όμορφα να μπορούσα…»
• Εμπιστεύσου τον εαυτό σου.
• Δίδαξε στους άλλους τα όρια: Όταν είμαστε επιρρεπείς στην ενοχή, συνήθως οι άλλοι τη χρησιμοποιούν για να μας εκμεταλλευτούν.
• Πρόσφερε στον εαυτό σου λογικές εξηγήσεις για τις αιτίες των ενοχών.
• Μάθε να λες «όχι».
• Άλλαξε τη συμπεριφορά που σου προκαλεί ενοχές, π.χ. Αν αναγνωρίζεις ότι δεν προσέχεις όσο πρέπει τον σύντροφό σου, φέρσου του καλύτερα.
• Αφοσιώσου σε κάποιες φιλανθρωπικές δραστηριότητες: Η αίσθηση της προσφοράς στον συνάνθρωπο ενδέχεται να είναι καταπραϋντική.
• Αγάπησε τον εαυτό σου: Είναι υποχρέωση εξίσου σημαντική με το να είσαι διαθέσιμη απέναντι στους άλλους.

*Ευχαριστούμε τη Φραντζέσκα Καραγιάννη, MSc Κλινική Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπεύτρια