Φωτιές στην Ελλάδα: Πώς αντιδρά το μυαλό και η ψυχή ενός πυρόπληκτου, σύμφωνα με την ειδικό
- 9 ΑΥΓ 2021
Η Ελλάδα καίγεται εδώ και μία εβδομάδα. Οι πυρκαγιές στην Αττική, την Ηλεία, τη Μάνη και την Εύβοια δημιούργησαν μια εικόνα χάους και καταστροφής στις οθόνες μας και μαζί με τα δέντρα που φλέγονταν παρακολουθούσαμε ανθρώπους, που η ζωή τους άλλαζε δραματικά μέσα σε μία στιγμή. Οι ζημιές στη Βόρεια Αττική ξεκίνησαν και πάλι να καταγράφονται τη Δευτέρα 9 Αυγούστου. Η καταστροφή στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας και στην Εύβοια που ακόμη καίγεται δεν έχει ακόμα υπολογιστεί. Πόσοι συμπολίτες μας ήρθαν αντιμέτωποι με ένα τόσο τραυματικό γεγονός όσο είναι η φωτιά; Πόσοι έμειναν χωρίς στέγη, δουλειά, τη ζωή τους όπως την ήξεραν. Και πόσο μπορούμε να τους κατανοήσουμε;
Μιλάμε μαζί τους, προσπαθούμε να τους βοηθήσουμε, κάποιοι από εμάς ελπίζω κι εύχομαι να φιλοξενούμε πληγέντες από τις φωτιές στην Ελλάδα. Ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους αλλά πώς μπορούμε ουσιαστικά να τους βοηθήσουμε; Η ψυχολόγος Μαρίνα Παπαϊωάννου εξηγεί ότι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να αφήσουμε τους πυρόπληκτους με τους οποίους ερχόμαστε σε επαφή να λειτουργούν με όποιον τρόπο εκείνοι νιώθουν ότι τους εξυπηρετεί περισσότερο. «Να είμαστε διακριτικά δίπλα τους και να τους αφήνουμε να λειτουργούν όπως νιώθουν», εξηγεί. Στην περίπτωση των παιδιών είναι θετικό το να βρούμε τρόπους να τα διασκεδάσουμε και να τα αποσπάσουμε, ενώ στην περίπτωση των ενηλίκων, εκείνο που έχει αποδειχθεί ότι τους βοηθά πολύ είναι να βρίσκονται σε επαφή με ανθρώπους που έχουν περάσει ίδιες καταστάσεις.
Ο αντίκτυπος της φωτιάς, όπως και κάθε ιδιαίτερα έντονου τραυματικού γεγονότος θα φανεί το επόμενο διάστημα στην ψυχολογία ανθρώπων που ενεπλάκησαν σε αυτό. Μία ορολογία που συχνά έχεις ακούσει αλλά που σπανίως, ευτυχώς, βρίσκεσαι σε θέση να κατανοήσεις πλήρως είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες. Η περίπτωση των φυσικών καταστροφών είναι μία τραυματική εμπειρία που μπορεί να οδηγήσει σε αυτό. Ρωτήσαμε την ειδικό για τις επιπτώσεις μιας τέτοιας φυσικής καταστροφής στην ψυχολογία των πληγέντων από αυτήν και μας είπε όλα όσα πρέπει να ξέρουμε για τη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες.
Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες μετά από φυσική καταστροφή
«Η Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (PTSD) είναι μια σύνθετη διαταραχή, με πολλαπλές ομάδες συμπτωμάτων που μπορεί να αναπτυχθεί μετά την έκθεση σε τραυματικό συμβάν, όπως σεξουαλική επίθεση, πολεμική σύγκρουση, τροχαία ατυχήματα, φυσικές καταστροφές και οποιαδήποτε άλλη απειλή κατά της φυσικής ή και ψυχικής ακεραιότητας του ατόμου. Καθιερώθηκε τη δεκαετία του ’80 στην Αμερική για να περιγράψει το σύνολο των κλινικών συμπτωμάτων που παρατηρήθηκαν και ερευνήθηκαν στους βετεράνους που είχαν επιστρέψει από τον πόλεμο του Βιετνάμ», αναφέρει σχετικά με το PTSD η ψυχολόγος, Μαρίνα Παπαϊωάννου. Τη ρωτάω ποια είναι τα συμπτώματα της διαταραχής και πόσο σύντομα μπορεί να αρχίουν να εμφανίζονται μετά το τραυματικό γεγονός.
«Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο (DSM-5), για να διαγνωστεί διαταραχή μετατραυματικού στρες, ένα άτομο πρέπει να έχει βιώσει ή υπάρξει μάρτυρας σε ένα τραυματικό, σωματικά απειλητικό γεγονός ή να έχει μάθει ότι συνέβη ένα τραυματικό γεγονός σε έναν στενό φίλο ή μέλος της οικογένειας και να εμφανίσει συγκεκριμένα συμπτώματα για τουλάχιστον ένα μήνα. Αναφέρονται 4 τύποι συμπτωμάτων:
Συμπτώματα αποφυγής:
– Αποφυγή συγκεκριμένων περιοχών, θεαμάτων, καταστάσεων και ήχων που υπενθυμίζουν το γεγονός.
– Άγχος, κατάθλιψη, συναισθηματικό μούδιασμα ή ενοχή
Συμπτώματα αναβίωσης:
– Ενοχλητικές σκέψεις, εφιάλτες ή αναδρομές στο παρελθόν.
Συμπτώματα υπερδιέγερσης:
– Θυμός, ευερεθιστότητα και υπερδιέγερση.
– Επιθετική, απερίσκεπτη συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένων των αυτοτραυματισμών.
– Διαταραχές ύπνου.
Συμπτώματα αρνητικής διάθεσης και σκέψης:
– Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε θεωρούσε απολαυστικές.
– Δυσκολία να θυμάται λεπτομέρειες του οδυνηρού περιστατικού.
– Αλλαγή στις συνήθειες ή στη συμπεριφορά μετά το τραύμα.
Τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν τους πρώτους 3 μήνες μετά το τραύμα, αν και όταν η έναρξη είναι καθυστερημένη, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν ακόμα και χρόνια μετά το συμβάν. Τα θύματα των φυσικών καταστροφών τείνουν να έχουν καθυστερημένη έναρξη της νόσου», μου εξηγεί.
Τα 3 στάδια πορείας της Διαταραχής Μετατραυματικού Στρες
Όπως αναφέρει η ψυχολόγος, έχουν περιγραφεί 3 στάδια πορείας του PTSD. «Το πρώτο στάδιο αφορά στην άμεση ψυχολογική απάντηση στο τραύμα. Το δεύτερο στάδιο συμβαίνει όταν τα συμπτώματα επιμένουν περισσότερο από ένα μήνα και υπάρχουν συμπτώματα ή συναισθήματα αβοήθητου, έλλειψης ελέγχου, υπερδιεγερσιμότητας, επαναβίωσης του τραύματος, φοβικής αποφυγής και σωματικά ενοχλήματα», σημειώνει και προσθέτει: «Το τρίτο στάδιο περιγράφεται σαν χρόνια μετατραυματική από στρες διαταραχή, στη διάρκεια του οποίου συχνά συνυπάρχουν η χρήση ουσιών, το άγχος, και η κατάθλιψη».
Πώς αντιμετωπίζεται το PTSD
Το να απευθυνθεί τόσο το ίδιο το πρόσωπο που παρουσιάζει τη διαταραχή μετατραυματικού στρες όσο και οι οικείοι του σε εξειδικευμένους επιστήμονες ψυχικής υγείας είναι βασικό κλειδί στην διαχείριση του PTSD, όπως επισημαίνει η ειδικός.
«Τα άτομα που πάσχουν από PTSD όπως και τα κοντινά τους πρόσωπα χρήζουν άμεσης και συνεχούς ψυχολογικής υποστήριξης προκειμένου να ξεπεραστεί το τραύμα και να επανέλθουν σε μια όσο γίνεται πιο ισορροπημένη καθημερινότητα», σημειώνει η Μαρίνα Παπαϊωάννου.
«Η ψυχοθεραπεία και η συμβουλευτική των οικείων από πιστοποιημένους, εξειδικευμένους επιστήμονες ψυχικής υγείας είναι η πιο αποτελεσματική και ορθή προσέγγιση της διαταραχής. Ιδιαίτερα βοηθητικές έχουν αποδειχθεί οι ομαδικές θεραπείες σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών όπου πολλοί άνθρωποι ταυτόχρονα έχουν εκτεθεί στο ίδιο τραυματικό συμβάν αφού μπορούν να συναισθανθούν πλήρως ο ένας τον άλλον ξεπερνώντας τα αισθήματα ενοχής και στιγματισμού που συχνά ταλαιπωρούν τους πάσχοντες μετά από την έκθεσή τους σε ένα γεγονός που άλλαξε ριζικά τη ζωή τους», καταλήγει.
Ευχαριστούμε πολύ την ψυχολόγο, Μαρίνα Παπαϊωάννου, για την βοήθεια της.