Γιατί δεν τρώμε ωμά τα νεράντζια;
- 1 ΜΑΡ 2024
Αν υπάρχει κάτι που κάνει λίγο πιο όμορφη την Αθήνα την άνοιξη, είναι οι νεραντζιές της. Αυτό το χαρακτηριστικό άρωμα που πλημμυρίζει τις γειτονιές της πόλης με το που θα ζεστάνει λίγο ο καιρός. Οι νεραντζιές είναι παντού. Γιατί όμως οι καρποί αυτού του δέντρου είναι «απαγορευμένοι»; Μήπως τα νεράντζια έχουν πολλά περισσότερα να μας προσφέρουν εκτός από το άρωμά τους; Παρακάτω ανακαλύπτουμε τα μυστικά τους.
Η νεραντζιά, γνωστή και ως «πορτοκαλιά της Σεβίλης», είναι το εσπεριδοειδές δέντρο Κιτρέα η νεραντζέα (Citrus aurantium). Μοιάζει πολύ με την πορτοκαλιά και η καταγωγή της είναι από το Βιετνάμ, αλλά σήμερα είναι πολύ κοινή και καλλιεργείται σε πολλές χώρες, ιδιαίτερα στις τροπικές περιοχές και στις χώρες της Μεσογείου. Το δέντρο είναι ανθεκτικό τόσο στο ψύχος όσο και στην ξηρασία. Γεγονός που μάλλον εξηγεί το πόσο καλά προσαρμόστηκαν στο αθηναϊκό, αστικό κλίμα.
Πώς βρέθηκαν όμως αυτά τα δέντρα στην Αθήνα; Yπεύθυνη για αυτό, είναι η βασίλισσα Αμαλία. Φτάνοντας στην πόλη η Αμαλία αντικρίζει ένα «φαλακρό» τοπίο με ελάχιστα δέντρα. Δίνει εντολή να δημιουργηθεί ένας τεράστιος κήπος ο σημερινός Εθνικός Κήπος, δίπλα στα Ανάκτορα τη σημερινή Βουλή. Με πλοίο από τη Γένοβα φτάνουν στην Αθήνα 500 διαφορετική είδη δέντρων και φυτών. Ανάμεσά τους και οι νεραντζιές.
Οι νεραντζιές πέρα από καλλωπιστικά φυτά
Το νεράντζι, γνωστό επίσης και ως κιτρόμηλο ή ξινονέραντζο, είναι ο καρπός του δέντρου. Εξωτερικά μοιάζει με το πορτοκάλι, αλλά η διαφορά του είναι κυρίως στη γεύση, που είναι αρκετά πιο πικρή. Πρόκειται για ένα υβρίδιο μεταξύ φράπας και μανταρινιού. Και μπορεί ο Φοίβος Δεληβοριάς να τραγουδά στο Εκείνη για έναν έφηβο ερωτευμένο ότι «Της σπας με νεράντζια τα τζάμια», ωστόσο τα νεράντζια έχουν πολύ καλύτερες χρήσεις.
Πολλές ποικιλίες νεραντζιών χρησιμοποιούνται για την παραγωγή αιθέριων ελαίων, όπου χρησιμοποιούνται είτε ως αρωματικό, είτε ως διαλύτης. Τα άνθη και οι τρυφεροί βλαστοί της νεραντζιάς περιέχουν αιθέριο έλαιο, το οποίο διαθέτει θεραπευτικές ιδιότητες, ενώ γενικά στο φυτό συναντούνται διάφορα βιοδραστικά συστατικά, όπως τα φλαβονοειδή, τα λιμονοειδή και τα αλκαλοειδή.
Το νεράντζι χρησιμοποιείται επίσης στη βοτανοθεραπεία ως διεγερτικό και ως κατασταλτικό της όρεξης, λόγω του δραστικού συστατικού συνεφρίνη. Τα συμπληρώματα από το συγκεκριμένο φυτό έχουν συνδεθεί με μια σειρά από σοβαρές παρενέργειες, και ως αποτέλεσμα αυτών οι ενώσεις καταναλωτών συμβουλεύουν το κοινό να αποφεύγει τη χρήση του καρπού για ιατρικούς λόγους.
Στις θεραπευτικές ιδιότητες της νεραντζιάς συγκαταλέγονται:
- Η αντιοξειδωτική της δράση.
- Η αγχολυτική και ηρεμιστική της δράση.
- Η αντιμικροβιακή της δράση.
- Η προστασία του γαστρεντερικού συστήματος.
Γιατί δεν τα τρώμε ωμά;
Τα νεράντζια περιέχουν ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στο στομάχι και το έντερο όταν καταναλώνονται ωμά σε μεγάλες ποσότητες. Η υψηλή οξύτητά τους μπορεί να είναι ερεθιστική για το στομάχι, και ορισμένοι άνθρωποι ενδέχεται να αντιδρούν με προβλήματα πέψης.
Τα νεράντζια στη μαγειρική και στα ποτά
Τα νεράντζια είναι αρκετά ξινά και είναι απίθανο να καταναλωθούν ωμά.
Ωστόσο, ο άγουρος καρπός της νεραντζιάς χρησιμοποιείται ευρέως στην κουζίνα της νότιας Ινδίας. Ο χυμός από τον ώριμο καρπό, επίσης χρησιμοποιείται ως μαρινάδα για τα κρέατα, σε κουζίνες στη Νικαράγουα, Κούβα, Δομινικανή και Αϊτή, όπως ήταν στο Περουβιανό σέβιτσε (ceviche). Ο φλοιός των νεραντζιών, μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για την παρασκευή πικρών ποτών (bitters).
Η Βελγική Witbier (λευκή μπύρα) παράγεται από σιτάρι με τον φλοιό του νεραντζιού. Οι Φινλανδοί και οι Σουηδοί χρησιμοποιούν το φλοιό του νεραντζιού στο ψωμί πιπερόριζας (pepparkakor). Χρησιμοποιείται επίσης ως αρωματικό, στο σκανδιναβικό ζεστό κρασί (mulled wine ή glögg).
Στο Ιράν, ο χυμός χρησιμοποιείται ευρέως ως σάλτσα σαλάτας, σε τουρσιά ή ως μαρινάδα. Στην Τουρκία, ο χυμός των ώριμων καρπών, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως σάλτσα σαλάτας. Στην Ελλάδα και στην Κύπρο, το νεράντζι ή το κιτρόμηλον, αντιστοίχως, είναι από τα πιο περιζήτητα φρούτα που χρησιμοποιούνται στο γλυκό του κουταλιού.
Ο «απαγορευμένος καρπός»
Ένα από τα αλκαλοειδή που περιέχει ο καρπός του συγκεκριμένου δέντρου είναι η π-σινεφρίνη, η οποία είναι δομικά παρόμοια με την εφεδρίνη, το κύριο συστατικό της εφέδρας. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι η πώληση προϊόντων εφέδρας έχει απαγορευτεί από τον αμερικανικό Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων, λόγω επικίνδυνων παρενεργειών, έχει οδηγήσει σε χρήση της νεραντζιάς ως υποκατάστατο της εφέδρας σε αρκετά συμπληρώματα διατροφής.
Η αφθονία δευτερογενών μεταβολιτών που δρουν ευεργετικά για την υγεία στη νεραντζιά, την καθιστούν ένα πολλά υποσχόμενο μέσο για την αντιμετώπιση διαφόρων παθήσεων, όπως το άγχος, η αϋπνία, η δυσκοιλιότητα, ο στομαχόπονος, ο βήχας, η υπέρταση, η παχυσαρκία, κλπ.
