Υπέρταση: 5 διατροφικές συνήθειες που πρέπει να ακολουθείς

Η υπέρταση, δηλαδή η αυξημένη αρτηριακή πίεση αποτελεί έναν από τα σημαντικότερα χρόνια νοσήματα του σύγχρονου πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Συνεπώς, η αντιμετώπιση της είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της καλής υγείας. Η υιοθέτηση κάποιων απλών διατροφικών συνηθειών, καθώς και η προσεκτική επιλογή των τροφίμων του καθημερινού διαιτολογίου θα συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στη μείωση της νόσου. Βασικό σημείο κλειδί αποτελεί η προσεκτική ανάγνωση της διατροφικής ετικέτας των τυποποιημένων τροφίμων, ώστε να αναγνωρίζουμε τις κρυφές πηγές νατρίου στη διατροφή μας. Ταυτόχρονα, ένας εξειδικευμένος διατροφολόγος μπορεί να σχεδιάσει ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής για την πρόληψη και αντιμετώπιση της υπέρτασης.

Στην πλειονότητα των υπερτασικών ασθενών (περίπου στο 90-95% των περιπτώσεων) δεν υπάρχει εμφανής αιτία αυξημένης αρτηριακής πίεσης του αίματος. Στο υπόλοιπο 5% των περιπτώσεων η εμφάνιση της υπέρτασης οφείλεται σε υποκείμενη νόσο, η οποία είναι υπεύθυνη για την αυξημένη αρτηριακή πίεση. Οι αλλαγές του τρόπου ζωής και κυρίως της διατροφής σε συνδυασμό με αγωγή για την αντιμετώπιση της υπέρτασης αποτελούν τους βασικούς πυλώνες αντιμετώπισής της.

Τι είναι η υπέρταση;

Το καρδιαγγειακό σύστημα αποτελείται από την καρδιά, τις αρτηρίες και τα πρωτογενή αρτηρίδια. Για να μπορέσει να πραγματοποιείται η ομαλή και ελεγχόμενη ροή του αίματος μέσω των αιμοφόρων αγγείων, θα πρέπει να υπάρχει η διατήρηση ορισμένης πίεσης. Αυτή είναι η λεγόμενη αρτηριακή πίεση και περιλαμβάνει δύο μετρήσεις: α) την διαστολική πίεση, η οποία αφορά την διαστολή της καρδιάς και συνεπώς την αιμάτωση των αιμοφόρων αγγείων και β) την συστολική που αφορά την πίεση κατά την εξώθηση του αίματος από την καρδιά.

Γενικότερα, η συστολική πίεση κρίνεται μεγαλύτερης σημασίας σε σχέση με την διαστολική, αλλά για την εκτίμηση ενός ενδεχόμενου κινδύνου χρησιμοποιούνται και οι δύο. Υπέρταση έχουμε όταν το κλάσμα της συστολικής και διαστολικής πίεσης είναι επίμονα μεγαλύτερο από 140/90 mmHg. Ανάλογα με τις τιμές λοιπόν της διαστολικής και συστολικής πίεσης, η υπέρταση διαβαθμίζεται σε ήπια, μέτρια και σοβαρή ανάλογα με τις τιμές της πίεσης.

Κατηγορία Συστολική Διαστολική
Άριστη αρτηριακή πίεση <120 <80
Φυσιολογική αρτηριακή πίεση 120-129 80-84
Οριακή αρτηριακή πίεση 130-139 85-89
Αρτηριακή Πίεση >140 >90

Αιτίες εμφάνισης της νόσου

Στις περισσότερες των περιπτώσεων η υπέρταση είναι αγνώστου αιτιολογίας, για αυτό και χαρακτηρίζεται ως ιδιοπαθής ή πρωτοπαθής. Σε κάθε άλλη περίπτωση που η αιτία προέλευσης είναι γνωστή χαρακτηρίζεται ως δευτεροπαθής. Στην ιδιοπαθή υπέρταση το συμπαθητικό νευρικό σύστημα αποτελεί το βασικό παράγοντα εμφάνισης της νόσου. Στην περίπτωση που το πάσχον άτομο είναι νέο σε ηλικία και αδύνατο, παρατηρείται πρώιμη ενεργοποίηση της συμπαθητικής ροής στα αγγεία της καρδιάς, των νεφρών και των μυών, με αποτέλεσμα την εμφάνιση και τη διατήρηση της υψηλής αρτηριακής πίεσης. H παθοφυσιολογία τόσο της ιδιοπαθούς όσο και της δευτεροπαθούς υπέρτασης, οφείλεται κατά κύριο λόγο σε περιβαλλοντικούς και γενετικούς παράγοντες, όπως είναι:

Η παχυσαρκία
Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ
Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού
Η μειωμένη σωματική δραστηριότητα
Το στρες

Επιπλέον, υπάρχουν έρευνες που δείχνουν συσχέτιση μεταξύ του χαμηλού βάρους γέννησης και της αυξημένης αρτηριακής πίεσης κατά την ενήλικη ζωή. Συνεπώς, θα έλεγε κανείς ότι μπορεί να συσχετιστεί και με τη διατροφή της μητέρας κατά την κύηση.

Ποιες διατροφικές συνήθειες πρέπει να υιοθετήσει ένας υπερτασικός;

Απώλεια βάρους

Το αυξημένο σωματικό βάρος αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της υπέρτασης. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι για κάθε μείωση του σωματικού βάρους κατά 1 Kg, τόσο η συστολική όσο και η διαστολική πίεση μειώνονται περίπου κατά 1 mmHg. Συνεπώς, ακόμη και μια μικρή μείωση του σωματικού βάρους μπορεί να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της νόσου.

Περιορισμός της λήψης αλατιού

Το αλάτι αποτελεί το βασικότερο διατροφικό παράγοντα που έχει συσχετιστεί με την εμφάνιση υπέρτασης. Συγκεκριμένα, το νάτριο προκαλεί κατακράτηση υγρών στο σώμα, αύξηση του όγκου του αίματος και συνεπώς αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης συστήνει τον περιορισμό της πρόσληψης αλατιού σε άτομα με αυξημένη αρτηριακή πίεση και θέτει ως στόχο για την κατανάλωση αλατιού < 5 γρ. ημερησίως (ή για την κατανάλωση νατρίου < 2000 mg). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι δε θα πρέπει η πρόσληψη του αλατιού να ξεπερνά το 1 κουταλάκι του γλυκού αλάτι ημερησίως. Ωστόσο, όλα τα τρόφιμα που βρίσκουμε στο καθημερινό μας διαιτολόγιο περιέχουν φυσικά μικρές ποσότητες νατρίου. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα όμως, είναι εκείνα που αποτελούν τη σημαντικότερη διαιτητική πηγή νατρίου και συνεπώς η κατανάλωση τους θα πρέπει να γίνεται με προσοχή.

Ενίσχυση της πρόσληψης καλίου

Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης συστήνει σε άτομα με υψηλή πρόσληψη αλατιού, τη χρήση υποκατάστατων αλατιού ως έναν τρόπο μείωσης της πρόσληψης αλατιού. Στα υποκατάστατα αλατιού το νάτριο έχει αντικατασταθεί με κάλιο, έτσι αντί για χλωριούχο νάτριο περιέχουν χλωριούχο κάλιο. Μία διατροφή πλούσια σε κάλιο (3500-5000 mg καλίου/ημέρα) μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της συστολικής αρτηριακής πίεσης κατά 4-5 mm Hg σε άτομα με υπέρταση. Έχει παρατηρηθεί ότι το κάλιο, σε αντίθεση με το νάτριο, σχετίζεται αρνητικά με την υπέρταση. Καλές διαιτητικές πηγές καλίου είναι τα φρούτα (όπως δαμάσκηνα, αχλάδι, βερίκοκα και μπανάνα), τα λαχανικά (όπως ντομάτα, κολοκύθα, μανιτάρια), τα δημητριακά ολικής άλεσης, οι ξηροί καρποί και η μαύρη σοκολάτα.

Περιορισμός της πρόσληψης αλκοόλ

Τα άτομα που πάσχουν από υψηλή αρτηριακή πίεση καλό θα είναι να αποφεύγουν την κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ. Γενικά, σε άτομα που καταναλώνουν αλκοόλ συστήνεται ο περιορισμός του ώστε να μην ξεπερνά τις 2 μερίδες/ημέρα για τους άντρες και 1 μερίδα/ημέρα για τις γυναίκες.

Αποφυγή υπερεπεξεργασμένων τροφίμων

Το αλάτι είναι το πιο γνωστό συντηρητικό για αυτό συναντάται συχνά στα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα. Τέτοιου είδους τρόφιμα είναι τα αλμυρά τυποποιημένα σνακ, όπως τα πατατάκια και τα γαριδάκια. Για παράδειγμα, 1 πακέτο πατατάκια μπορεί να περιέχει 1050 mg νατρίου. Επιπλέον, τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα και οι ζωμοί λαχανικών και κρέατος περιλαμβάνουν μεγάλες ποσότητες νατρίου. Στην ίδια κατηγορία συγκαταλέγονται και οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, τα παστά τρόφιμα ή τα τουρσιά και το αλατισμένο βούτυρο.

Μαρία Σπυρίδωνος
MSc Διαιτολόγος Διατροφολόγος
nutriplace.gr

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ